ÜNITE II: ÜLKEMİZDE NÜFUS

EROL OKUTAN ESKİŞEHİR / 2014

BİLİNMESI GEREKEN KAVRAMLAR: İşsizlik Demografi N ü fusun ö zelliklerini,n ü fus olaylarını inceleyen bilim dalıdır. N ü fus: sınırları belli bir alanda, belli bir zaman diliminde yaşayan insan sayısına denir. Yapılan n ü fus sayımları ile n ü fus miktarı, n ü fus artışı, n ü fusun ekonomik ve k ü lt ü rel ö zellikleri, n ü fusun dağılışı ve değişimi gibi ö zellikler tespit edilebilir.

T Ü RKİYEDE N Ü FUS: İlk n ü fus sayımı (1831) II. Mahmut d ö neminde yapıldı. Yalnızca ( vergi verecek ve askere gidecek olan) erkekler sayıldı. T ü rkiye Cumhuriyetinde ilk n ü fus sayımı 1927 yılında, ikincisi 1935 yılında yapılmıştır a kadar 5 yılda bir, sonra 10 yılda bir yapılmış ancak 1997 yılında se ç men sayısını tespit etmek i ç in bir ara sayım yapılmıştır.

Son n ü fus sayımı 2000 de yapıldı. * Ü lkemizde yapılan n ü fus sayımları ile insan sayısı, n ü fus yoğunluğu, n ü fusun yaş ve cinsiyet, okuryazarlık, ö ğrenim durumu, iş durumu, medeni durum, k ö y ve kentsel durumu tespit edilir.

*N ü fus sayımlarını Devlet İstatistik Enstit ü s ü (DİE) yeni ismiyle T ü rkiye İstatistik Kurumu (T Ü İK) yapar. N ü fus Yoğunluğu: Bir yerde km ye d ü şen insan sayısıdır. N ü fus Yoğunluğu = N ü fus Miktarı / Y ü z Ö l çü m ü *T ü rkiye’de en az n ü fus artışı 2. D ü nya Savaşı nedeniyle 1940 “ 1945 arası, en fazla n ü fus artışı hayat şartlarının d ü zelmesiyle 1955 “ 1960 arası olmuştur.

NÜFUS ARTIŞ HIZININ SONUÇLARI Olumlu Sonuçları 1-Üretim ve vergi gelirleri artar. 2-Mal ve hizmetlere talep artar. 3-İşgücü artar ve ucuzlar, üretim ucuzlar. 4-Yurt savunması kolaylaşır. Olumsuz Sonuçları 1-Kişi başına düşen mili gelir azalır. 2-Enflasyon ve işsizlik artar. 3-Göç ve çarpık kentleşme artar. 4-Kaynaklar hızla tükenir. 5-Trafik sorunu ortaya çıkar. 6-İhracat azalır 7-Anarşi, terör artar. 8-Altyapı yetersiz kalır.

” T ü rkiye'de N ü fusun Dağılışı- Yoğun N ü fuslu Yerler: -Marmara B ö lgesi ( Ç atalca-Kocaeli):N ü fusun yoğun olma sebepleri tarım, sanayi, ulaşım, turizm, ticaret -Kıyı Ege: Nedeni tarım, sanayi, turizm, ticaret -İ ç Anadolu (Yukarı Sakarya): Nedeni başkentin burada olması, tarım, ticaret, sanayi -Kıyı Akdeniz: Turizm, sanayi, tarım -Doğu ve Batı Karadeniz Kıyıları: Tarım, sanayi, iklim

Seyrek N ü fuslu Yerler: Doğu Anadolu'nun y ü ksek yerleri, Akdeniz'de Teke ve Taşeli Platoları, Ege'de Menteşe y ö resi, Marmara'da Biga Yarımadası, Yıldız Dağları, I ç Anadolu'da Tuz G ö l ü ve ç evresi, Karadeniz'de Sinop, Bayburt ve G ü m ü şhane' dir. -Buraların iklimi sert, ulaşımı zor, dağlar fazladır. Madencilik, sanayi, turizm, tarım gelişmemiştir. (Bu şartlardan hepsi bir şehirde bulunmayabilir. Mesela Sinop'un iklimi ç ok g ü zeldir ancak i ç kesimle bağlantısı zordur.)

N Ü FUSUN DAĞILIŞINI ETKİLEYEN FAKT Ö RLER: *İklim *Yer şekilleri *Y ü kselti *Denizellik-karasallık *Ekonomik etkinlikler *Ulaşım *Yer altı zenginlikleri

G ÖÇ : Ekonomik, toplumsal, siyasi ve doğal nedenlerle insanların yer değiştirmesine g öç denir. İ ç G öç : Ü lke i ç inde yapılan g öç lerdir. Buda s ü rekli ve mevsimlik g öç diye ikiye ayrılır. İ ç G öçü n Nedenleri: 1-Kırsal kesimde hızlı n ü fus artışı 2-Tarım alanlarının miras yoluyla par ç alanması 3-Kırsal kesimde iş imkanının yetersiz olması 4-Kentlerde ki iş, sağlık, eğitim vs hizmetlerin daha iyi olması 5-Doğal afetler 6-Makineli tarım 7-G ü venlik(ter ö r) 8-Kan davaları

İ ç G öçü n Sonu ç ları: 1- Ç arpık (plansız) kentleşme 2-Altyapı sorunları 3-Belediye hizmetlerinin yetersiz kalması 4-İşsizliğin artması 5-Hırsızlık ve kapka ç gibi sorunların yaşanması 6- Ç evre kirliliği oluşur 7-Trafik ve eğitim sorunları olur. * Ü lkemizde i ç g öç ler doğudan batıya doğru olur. En ç ok g öç Marmara, Ege ve Akdeniz'e olur. En ç ok g öç veren b ö lgeler G ü neydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve Karadeniz'dir.

Dış G öç : Bir ü lkeden başka bir ü lkeye yapılan g öç lerdir. Dış G öçü n Sebepleri: 1-İş bulma 2-Savaş ve doğal afetler 3- Ü lkeler arası n ü fus değişimi 4-Etnik ve k ü lt ü rel nedenler 5-Turizm faaliyetleri

Sonu ç ları: G öç alan ü lkelerin n ü fusu artar. K ü lt ü rel ilişkiler gelişir. Ekonomik ilişkiler gelişir. Beyin G öçü : Yetişmiş insan g ü c ü n ü n bilimsel araştırmaları devam ettirmek i ç in başka bir ü lkeye gitmesidir *T ü rkiye'de Yerleşmeyi Etkileyen Fakt ö rler Iklim, yery ü z ü şekilleri, toprak, ekonomik etkenler, ulaşım, su kaynakları, maden, turizm

YERLEŞME Kırsal Yerleşme: N ü fusu 10 binden az olan yerlerdir. Kasaba, k ö y, k ö yaltı yerleşmeler (mezra, mahalle, bağ, yayla, divan) Kentsel Yerleşme: K üçü k Şehir: Orta Şehir : B ü y ü k Şehir : Metropol : ˜ den ç ok Ekonomik ö zelliklerine g ö re de b ö l ü mlere ayrılır. Tarım şehri, turizm şehri, k ü lt ü r şehri, vs.

DEVLET “ VATANDAŞ ELELE Anayasa 2. Madde: T ü rkiye Cumhuriyeti toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı i ç inde, insan haklarına saygılı, Atat ü rk milliyet ç iliğine bağlı, başlangı ç ta belirtilen temek ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir. Madde 42: Kimse eğitim- ö ğretim hakkından yoksun bırakılamaz. İlk ö ğretim, kız ve erkek b ü t ü n vatandaşlar i ç in parasız ve zorunludur.

Madde 49: Ç alışma herkesin hakkı ve ö devidir. Ü lkemizde ki sosyal g ü venlik kurumları Emekli Sandığı (memurlar i ç in), SSK ( ö zeldeki iş ç iler i ç in), Bağ-Kur (esnaf ve sanatkar ve bağımsız ç alışanlar i ç in). Madde 23: Yerleşme ve Seyahat Ö zg ü rl ü ğ ü. Herkes yerleşme ve seyahat ö zg ü rl ü ğ ü ne sahiptir. Bu haklar su ç işlemesini ö nlemek, sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, d ü zenli kentleşmeyi sağlamak amacıyla sınırlandırılabilir.

EROL OKUTAN ESKİŞEHİR / 2014