BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ VELİ UYUM PROGRAMI BURSA 2015

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIKLI YAŞAMAK

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ 3 SAĞLIK ÖZBAKIM HİJYEN İLKYARDIM

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ 4

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIKLI OLMAK… Sağlıklı olmak, mutluluğun öncelik taşıyan bir öğesidir. Sağlıklı olmak için doğum öncesi dönemden itibaren çaba gösterilmesi gerekir. 5

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ BİR ARAŞTIRMA… 6 Kadıköy Merkez Sağlık Ocağı çevresindeki İlköğretim okulları 1. sınıf öğrencilerinin sağlık taraması sonuçlarının değerlendirilmesi

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SORUN TESPİT EDİLEN ÖĞRENCİLERİN DAĞILIMI: 7

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ 372 öğrencide 534 farklı sağlık sorunu tespit edilmiştir. 8

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ HASTALIK NASIL BULAŞIR? Hasta Kişilerden Yiyecek Ve İçeceklerden Sağlıksız Çevre Koşullarından 9

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ÖNLEMLER Çocuğumuzun ellerini sık sık sabun ve su ile yıkamasını sağlamalıyız. Çocuğumuzu mümkün olduğunca hasta kişilerden uzak tutmalıyız. Çocuğumuzun hasta kişinin havlu, mendil, tabak, kaşık gibi eşyalarını kullanmasını engellemeliyiz. 10

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ÖNLEMLER Yiyecekleri iyice yıkadıktan sonra çocuklarımıza vermeliyiz. Yiyeceklerin saklama sürelerini bilmeliyiz ve yiyeceklerin son kullanma tarihlerine dikkat etmeliyiz. Dışarıdan alınan sütleri kaynattıktan sonra çocuklarımıza içirmeliyiz. 11

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ÖNLEMLER Evimizdeki çöpleri ağzı kapalı torbalarda çocukların ulaşamayacağı yerlerde muhafaza etmeliyiz. Tuvalet temizliğine önem vermeli ve sık sık tuvaletleri dezenfekte etmeliyiz. Çocuklarımızın oyun alanlarının temiz ve sağlıklı olmasına özen göstermeliyiz. 12

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ÖNLEMLER 13 Çocuğumuzu hayvanlardan korkutmadan, tanımadıkları hayvanlara yaklaşmamaları gerektiğini anlatmalıyız.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ 14 Sağlıklı yaşamda temel öğe; BESLENME…

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ BESLENME 15 Bedensel ve ruhsal gelişme aşamasında beslenmenin çok önemli etkileri vardır. Örneğin, küçük yaşlarda uzun süreli yetersiz beslenme, önemli bedensel ve ruhsal yeteneklerin gelişimini aksatır. Gereğinden fazla beslenme ise bedensel ve ruhsal verimliliği arttırmaz, yalnızca yağ dokunun aşırı gelişmesini sağlar.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ BESLENME Tombul bir çocuk ince yapılı bir çocuktan daha sağlıklı değildir! 16

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ BESLENME 17 Yetersiz ve dengesiz beslenen çocuk hastalıklara karşı dirençsiz olur, sık hastalanır, hastalığı ağır seyreder ve okula devamsızlık nedeniyle okul başarısı düşer.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ BESLENME Okul başarısını arttırmak ve gelecek nesillerin daha güçlü ve sağlıklı olmalarına temel hazırlamak için çocukların beslenmesine önem verilmelidir. 18

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ BESLENME 19 KARNIMIZI DOYURMAK AÇLIK DUYGUSUNU BASTIRMAK CANIMIZIN İSTEDİĞİ GİBİ YEMEK VE İÇMEK BESLENME MİDİR?

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gereken dört temel besin grubu olan SÜT VE ÜRÜNLERİ, ET, YUMURTA, KURUBAKLAGİL SEBZE VE MEYVELER, EKMEK VE TAHILLAR’DAN her gün gerekli olan miktarlarda alınması durumudur. 20

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ BESİN GRUPLARI MİKTARLARI 1. GRUP: Süt, yoğurt, peynir 2 Su bardağı 2. GRUP: Et, balık,tavuk,2 Porsiyon yumurta, kuru baklagiller, fındık, fıstık, ceviz....vb. 3. GRUP: Sebzeler ve meyveler 3 Porsiyon 4. GRUP: Ekmek ve tahıllar3-5 Porsiyon BESİN GRUPLARINA GÖRE GÜNLÜK YENİLMESİ GEREKEN YİYECEKLER 21

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Bu dönem (7 – 14 yaş) büyüme ve gelişmenin hızlı olduğu, yaşam boyu sürebilecek davranışların büyük ölçüde kazanıldığı bir dönemdir. Büyüme kızlarda 10-12, erkeklerde ise yaşlarında en hızlıdır. 22

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Tüm enerji ve besin ihtiyacının karşılanabilmesi için 7-14 yaş grubu çocukların tüketmeleri gereken besinlerin kaliteli ve yeterli miktarlarda olması gerekir. Büyüme süreci enerji ve yeni dokuların yapımı için daha fazla miktarda protein, vitamin ve mineral gerektirir. 23

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Vücut ağırlığındaki artış 20 yaşına kadar devam eder. Boy uzunluğunda artış ise kızlarda 17 yaşından sonra genellikle durur, erkeklerde yavaş da olsa devam eder. 24

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Küçük yaştan itibaren kazanılan yanlış beslenme alışkanlıkları, yetersiz ve dengesiz beslenme sorunlarının artmasına neden olmaktadır. Çocukların beslenme konularında eğitilmeleri ve bilinçlendirilmeleri gerekir. Okul çocuklarının beslenme alışkanlıkları diş sağlığını da etkilemektedir. 25

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Çocuğun yaşına ve cinsiyetine göre yeterli ve dengeli beslenmesinin en önemli göstergesi olan ağırlık ve boy ölçümlerinin yapılması gerekir. 26

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ KAHVALTI Çocuklar için sabah kahvaltısının önemi büyüktür. Her sabah kahvaltı yapmalıdır. 27

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ÜÇ ÖĞÜN Günde en az üç öğün yemek yemeli, öğün atlamamalıdır. Tüm gün öğrenim yapan okullarda çocukların öğle yemeğini yemesi için öğretmenler,aileler ve okul yöneticileri işbirliği içinde olmalıdır. 28

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ÖĞÜNLER Bir çocuğa değişik ve iştah açıcı biçimde hazırlanmış çok yönlü yemekler yedirilmelidir. Önemli olan, öğün saatlerinin belirli bir düzene oturtulmasıdır. Arada bir şeyler atıştırmak diye de bilinen zamansız beslenmek, çocuklarda iştahın oluşumunu önler. 29

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ÖĞÜNLER Yemekler sakin ve huzurlu bir ortamda yenilmelidir. Sağlıklı bir iştahın oluşması için başlıca şart, çocuğun dışarıda gönlünce koşup oynaması ve yeterince uyumasıdır. GÜNDE 3 ANA, EN AZ 2 ARA ÖĞÜN YEMEK YEMELİYİZ. 30

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ÖZBAKIM Kişinin kendisi ile ilgili her türlü sağlık, temizlik, giyim-kuşam ihtiyaçlarını; hijyen, iklim ve çevre koşullarına göre düzenlemesidir. 31

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ÖZBAKIM İlköğretimde çocuğa kazandırılacak olan öz bakım becerileriyle ilgili temel bilgi ve alışkanlıklar onun sağlıklı bir birey olarak yetişmesini sağlayacak ve gelecek yaşamda bağımsız, kendine yeten, topluma uyumlu, olumlu davranışlara sahip bir birey olmasına zemin hazırlayacaktır. 32

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ 7 YAŞ ÇOCUĞU NELER YAPABİLİR ? Ellerini, yüzünü yıkar, kurular. Kendi kendine giyinir-soyunur. Giysilerindeki düğmeleri çözer-ilikler. Yemek yerken uygun araç-gereci kullanır. Dişlerini fırçalar. Saçlarını tarar. 33

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ 7 YAŞ ÇOCUĞU NELER YAPABİLİR ? Bıçakla yumuşak nesneleri keser. Bıçakla ekmeğine yumuşak nesneleri sürer. Ayakkabılarını bağlar. Tabağına servis tabağından yiyecek alır. Duruma ve hava şartlarına uygun giyecekleri seçer. Tuvalet gereksinimi ile ilgili işleri yapar. 34

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Çocuğunuz adına bunları siz mi yapıyorsunuz? 35

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ O HALDE… Kendine güveni olmayan Aileye bağımlı Sorumluluk alamayan Sosyal ilişkileri zayıf bir çocuk yetiştiriyorsunuz... 36

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ NE YAPMALIYIZ? Çocuğunuzun elini yüzünü yıkamadan önce, siz kendi elinizi ve yüzünüzü yıkayıp kurulayarak ona model olun. Daha sonra ondan sizi taklit etmesini isteyin. Yemeğini kendisinin yemesine fırsat verin. Kendi kendine giyinmesi için fırsat verin. Tuvalet kullanmada model olun. Daha sonra ondan sizi taklit etmesini isteyin. Tuvalet kağıdı kullanması için ona model olun Bağımsız olarak bardak, kaşık kullanması için fırsatlar sağlayın. Dişlerini fırçalaması ve peçete kullanması için ona model olun. Kendine ait eşyaları, giysileri, oyuncakları düzenli bir şekilde kullanması için onu yönlendirin. 37

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ 38

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ KİŞİSEL HİJYEN Kişilerin kendi sağlığını korudukları ve devam ettirdikleri özbakım uygulamalarıdır. 39

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ KİŞİSEL HİJYEN Kişisel temizlik, sağlıkla yakından ilgilidir. Pek çok hastalık mikrobunun temiz olmayan kişilerde kolayca yerleştiği bilinmektedir. Sağlığın korunması için düzenli bir şekilde saç, vücut, ağız ve dişlerimizin temizlenmesi ve giyeceklerin sık yıkanması gereklidir. 40

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ HİJYENİK UYGULAMALARIN AMAÇLARI Vücut salgılarının, atıklarının vücuttan uzaklaştırılmasını sağlamak, Bireyin rahatlamasını, dinlenmesini, gevşemesini ve kas gerilimini azaltmak. Vücuttaki kötü kokuları gidermek. Deri sağlığını sürdürmek ve geliştirmek. Bireyin genel görünümünü olumlu hale getirmek, kendine olan güvenini arttırmak. 41

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ HİJYEN ÇEŞİTLERİ – El hijyeni – Deri hijyeni – Ağız ve diş hijyeni – Tırnak hijyeni – Saç hijyeni – Ayak hijyeni 42

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Yapılan Bir Çalışmada… İnsanların ayak üstü yemek yenilen yerlerde %47 ’sinin, tuvalet sonrası ise %32 ’sinin ellerini yıkamadığı, Ellerini yıkayanların %58 'inin sadece su kullandığı belirlenmiştir. 43

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ EL HİJYENİ Hastalık yapan mikroorganizmalar kişiden kişiye en çok eller yolu ile bulaşmaktadır. Hijyenik el yıkamanın amacı, eller üzerinde bulunan bakterileri uzaklaştırmaktır. 44

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Sabah kalkınca,yatmadan önce, yemeklerden önce ve sonra, Kirli ve kirli olması muhtemel çöp,eşya,para..vb dokunduktan sonra, Tuvaletten sonra, Sokaktan eve geldikten sonra, Diş, ağız, yüz ve göz temizliği yapmadan önce, Öksürdükten sonra, Hasta olan bir yakını ziyaret ettikten sonra, Hastaneden döndükten sonra, mutlaka su ve sabunla iyice yıkanmalı, durulanmalı ve çok iyi kurulanmalıdır. 45

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Etkili El Yıkama 46 Eller akan ılık suyla ıslatılır, Ellere 3-5ml sıvı sabun veya kişiye özel katı sabun alınır, Ellerin her tarafını akan su altında iyice ovalanır, Köpük durulanır., Eller kağıt havlu ile kurutulur. Kullanılmış havlu çöp kutusuna atılır.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ TIRNAK BAKIMI ve HİJYENİ Tırnak uçlarının altında bir çok mikrop kolayca yerleşip üreyebilir. Bu nedenle, tırnak diplerinin temizliği çok önemlidir. Haftada bir kez el tırnakları kısa ve yuvarlak şekilde kesilmelidir. Tırnak makası kişiye özel olmalıdır. 47

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ TIRNAK BAKIMI ve HİJYENİ 48 Tırnak cilaları, ojeler ve oje çıkarıcılar, kuruluğa ve tırnağın kat kat ayrılmasına, kırılmasına neden oldukları için mümkün olduğunca kullanılmamalıdır. El ve tırnakların losyon ile yağlanarak, kuruması önlenmelidir.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ DERİ HİJYENİ 49 Deriyi ölü hücrelerden temizlemek, kan dolaşımını uyarmak ve rahatlamak amacıyla vücudun yıkanması gerekir.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ DERİ HİJYENİ Sabun ve derece suyla yapılan banyo, kir ve salgıların temizlenmesini sağlar. Olabilirse her gün, değilse haftada 3, en az haftada 1 kez banyo yapılmalıdır. 50

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AĞIZ HİJYENİ 51 Diş ve diş etlerinin temizlenmesi, ağzın bol su ile çalkalanması, diş etlerinin uyarılması ağız bakımı ile sağlanır. Ağız bakımına dikkat edilmediği takdirde ağız kokusu, diş eti rahatsızlıkları, çiğneme güçlüğü ve hazımsızlık görülür.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AĞIZ HİJYENİ 52 Ağız bakımında amaç, ağızda birikmiş olan yiyecek artıklarının temizlenmesidir. Dişlerin arasındaki artıkları ve plakları temizlemek için diş ipi kullanılmalıdır.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AĞIZ HİJYENİ 53 Dişler günde en az iki kez 3 dakika süre ile florlu diş macunu ile tüm diş yüzeyini kapsayacak şekilde fırçalanmalıdır. Fırçalama işlemi yemekten sonra ilk yirmi dakika içinde yapılmalıdır.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AĞIZ HİJYENİ 54 Şekerli ve karbonhidratlı besinlerin yenmesinden sonra ağzın su ile çalkalanması ya da biraz su içilmesi de diş çürüklerinin oluşumunu azaltabilir.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AĞIZ HİJYENİ 55 Dişlerde çürük olmasa bile 6 ayda bir diş muayenesi yaptırılmalıdır.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AYAK HİJYENİ 56 Ayak sağlığı için hem temizlik kurallarının uygulanması, hem de uygun bir ayakkabı seçimi önem taşır.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AYAK HİJYENİ 57 Ayakların her gün yıkanması ve yıkandıktan sonra, özellikle parmak aralarının iyice kurulanması gerekir. Aksi halde nemli ortam mantar enfeksiyonlarının gelişmesine neden olur.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AYAK HİJYENİ 58 Ayak tırnakları düzenli aralıklarla kesilmelidir. Tırnak batmasını önlemek için düz kesilmesi önerilmektedir.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AYAK HİJYENİ 59 Uygun ve rahat bir ayakkabı ayak sağlığı için önemlidir. Ayağa tam uyan bir ayakkabı; parmakları sıkmamalı, topuğu sıkıca tutmalı ve ayak kemerini iyice desteklemelidir. Ayakkabının topuğu geniş olmalı ve çok yüksek olmamalıdır.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AYAK HİJYENİ Eğer ayakkabı uygun değilse ayakta nasır, ayak tabanında kalınlaşmalar, baş parmakta eğrilik ve tırnak hipertrofisi (büyüme-kabalaşma) oluşabilir. 60

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SAÇ HİJYENİ 61 Saçların temizliği sağlığı etkiler. Çünkü bazı enfeksiyon etkenleri ve parazitler, kirli saçlara ve o bölgedeki deriye daha kolay yerleşir. Saçların her gün, olası değilse günaşırı, en az haftada 2 kez yıkanması gerekir.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SAÇ HİJYENİ 62 Saçlı deri yağlı ise, daha sık yıkanmalıdır. Saçların sağlıklı görünümü beslenme ile ilgilidir. Saçlar kökleri ile beslenir. Taramak, fırçalamak, parmak uçları ile masaj yapmak kan dolaşımını hızlandırır ve saçları beslemiş olur.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SAÇ HİJYENİ 63 Kepeklenme; Kirli ve yağlı ölü saç hücreleridir. iyi saç bakımı ile önlenemiyorsa hekime danışmak gerekir. Saç dökülmesi; yaş, hormon, beslenme genetik ve bazı hastalıklar ile ilgilidir.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SAÇ BİTİ 64 Bitlenme, bitin insan vücudunun saçlı ve saçsız derisine yerleşmesine denir. Saç temizliğine ve bakımına dikkat etmeyen kişilerde bit oluşabilir. Çevredeki kişilere de bit bulaşabilir. Tedavi edici şampuan ve losyonlar kullanılmalıdır.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SAÇ BİTİ 65 Saça kimyasal maddelerin uygulanması saçın ve saçlı derinin sağlığını bozabileceği için bu tip uygulamalardan kaçınmalıdır.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIKLI GİYİNME Sağlığın korunabilmesi için, dış ortam koşullarına göre giyinilmesi gerekir. Vücudumuza uygun, yaz aylarında fazla kalın olmayan, kış aylarında ise üşütmeyecek giysiler giyilmelidir. Giysiler seçilirken önce rahatlık amaçlanmalıdır. Bu konu ayakkabı seçimi içinde önemlidir. Özellikle banyodan sonra mutlaka iç çamaşırlarının değiştirilmesi gerekir. Kullanılan çoraplar da, kötü kokuları önlemek ve ayak sağlığını sürdürmek için her gün değiştirilmelidir. Ayakların hava almasını engellemeyecek ayakkabılar giyilmesine dikkat edilmelidir. İç çamaşırları, çorap, terlik gibi kişisel giyim malzemeleri başkalarıyla paylaşılmamalıdır. 66

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ İLK YARDIM 67

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Boğulma 68 Solunum yolarına ve akciğerlere yabancı cisim kaçması oldukça tehlikeli ve sık karşılaşılan bir durumdur. Bu durumda çocuk nefes alamaz, morarır, hırıltı şeklinde sesler çıkarır. Bu Durumda; mümkün olduğunca soğuk kanlı davranıp telaşlanmamak gerekir. Bebekler: Baş aşağı tutulur ve iki kürek kemiği arasına 3-4 defa kuvvetlice vurulur. Daha büyük çocuklar: Çocuğun başı aşağıya sarkacak şekilde, müdahale yapanın dizleri üzerine yüzükoyun yatırılır, iki kürek kemiği arasına 3-4 defa kuvvetlice vurulur.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Alınabilecek Önlemler Çocuk oyuncakları seçiminde doğru tercihler yapılmalı. Çocuğun metal, plastik parçalarla oynaması önlenmeli, Ayrılabilen kısımları olmayan ve çocuğunuzun yaşına uygun olanları seçmeye çalışın. Karpuz, kavun ve zeytin çekirdeği gibi küçük ve sert maddeler çocuklardan uzak tutulmalı, 69 Çocuklara, çekirdekli gıdalar, çekirdekleri çıkarıldıktan sonra yedirilmeli, Çocuğun ağzında yiyecek varken konuşması önlenmeli, bu durumda iken ağlatılmamalı, güldürülmemeli, Anneler çocuklarının altını değiştirirken, türban iğnelerine ve kundaklamada kullanılan iğnelere dikkat etmelidir.

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Zehirlenme En sık olarak çocuğun ulaşabileceği yerlerde unutulan ilaçların, tuz ruhu, çamaşır suyu, tiner, benzin, gaz yağı vb. maddelerin çocuk tarafından içilmesiyle meydana gelir. Bazen böcek ilaçlarının çocuğun odasında uygulanması zehirlenme sebebi olabilir. Zehirli mantar, bozulmuş yiyeceklerin yenmesi de besin zehirlenmelerine yol açabilir. 70

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Zehirlenme DİKKAT ! Tuz ruhu, çamaşır suyu, tiner, gazyağı, petrol ürünleri, amonyak gibi yakıcı maddeler içmişse çocuk kesinlikle kusturulmaz. Bu maddeler kusarken yemek borusu ve boğazı tekrar yakarak zararı arttırırlar. Şuur kaybına uğrayan veya havale geçiren hastalar da kusturulmaz. Bunların dışındaki zehirlenmelerde kusturma faydalı olur. Çocuğun oturur pozisyonda öne doğru eğilerek parmak yardımıyla ya da tuzlu su içirilerek kusması sağlanır. 71

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Zehirlenme HER DURUMDA MUTLAKA DOKTOR KONTROLÜ GEREKLİDİR. Bir zehirlenme durumunda 24 saat kesintisiz hizmet sunan Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Zehir Araştırmaları Müdürlüğü ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ‘NE başvurabilirsiniz

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Yanık Buhar ve Sıcak Sıvı Yanıkları: Bu tür yanıklarda çok ağrı olur. Yanan bölge en az 10 dakika soğuk su altında tutulmalıdır. Giysiler varsa kesilerek çıkartılır. Yanığın üzeri kapatılmamalıdır. Geniş yanıkların üzeri steril şartlarda kapatılır. Yanıklara yoğurt, salça, diş macunu vb. sürülmemelidir. Ağrı kesici şuruplar verilebilir. Yanık su toplarsa üstünü gazlı bezle kapatılıp bantlanır. Su toplayan yeri patlatmayın. Burası yeni deri oluşurken yanan bölgeyi koruyarak iyileşmesini kolaylaştırır. 73

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Yanık Daha Ağır Yanıklarda: Deriye yapışmış yanık ve kavruk giysileri çıkarmaya çalışmayın. Yanık sahasını soğuk suyla serinletin. Çocuğu soğuk su dolu küvete sokun veya soğuk su ile ıslatılmış çarşafla yanık yerleri örtün. Derisini ovalamayın. Yanığa kimyasal maddeler yol açtıysa deriyi bol soğuk su ile iyice yıkayın. Yanık bölgeyi temiz sargı bezi ile kapatın. (Steril sargı bezi yoksa temiz mendil veya yastık kılıfı da aynı işi görür). İlk girişimden sonra çocuğunuzu derhal acil servise götürün. 74

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Yanık Elektrik Yanıkları: Mümkünse elektrik akımı sigortadan kesilmelidir. Değilse odun cinsi iletken olmayan bir cisimle çocuğun elektrikle teması kesilmelidir. Daha sonra hemen kalbi ve solunumu kontrol edilerek gerekirse bilen kişilerce suni solunum ve kalp masajı yapılmalıdır. 75

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Yanık Kimyasal Madde Yanıkları: Yanan bölge musluk altında bol su ile yıkanmalıdır. Kimyasal madde bulaşmış giysiler dikkatlice çıkartılmalıdır. 76

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Yanıklara Karşı Alınabilecek Önlemler Çocuğunuz kucağınızdayken sıcak bir içecek içmeyin. Sıcak içecekler taşırken çarpmayı engellemek için çocuğunuzun evin içinde nerede olduğuna dikkat edin. Tencere saplarını ocağın merkezine yada duvara doğru yerleştirin. Sandalye, tabure gibi eşyaları ocağın etrafında bulundurmayın. Yiyecekleri pişirme kabıyla değil başka bir kapta sunun. Mutfakta bir yangın söndürücü bulundurun. 77

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Elektrikle çalışan aletleri fişte bırakmayın, kabloların kısa olmasına dikkat edin. Deterjanları, plastik torbaları, bıçakları, kibritleri, temizlik ürünlerini ve zehirli maddeleri çocukların ulaşabileceği yerden uzakta tutun. Tüm dolaplarda çocukların açamayacağı şekilde kilitler oluşturun. Yaz aylarında 11:00 – 15:00 saatleri arasında çocukların güneş altında kalmalarını engelleyin. Koruyucu kremler sürerek, şapka kullanmalarını sağlayın. 78

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Kanama Aileler için oldukça ürkütücüdür. Özellikle baş bölgesi yaralandığında çok kanama olur. Bu durumda; kanayan bölgeye temiz bir bezle sıkıca bastırmak gerekir. Mutlaka doktora başvurulmalı, gerekirse dikiş atılmalıdır. Kol ve bacaklardaki kanamalarda uzuv başın üstüne doğru yukarıya kaldırılır, kanama bölgesi üzerine sıkıca bastırılır. Burun Kanaması: Burnu kanayan çocuğu sırt üstü yatırıp, başını arkaya doğru atmak yaygın olarak yapılan bir hatadır. Bunun tam tersine çocuk oturur pozisyonda olmalı ve öne doğru eğilmelidir. Bu sırada, 10 dakika kadar bir süre ile burun iki parmakla sıkılmalıdır. Bu tedbirlere rağmen durmayan ve uzun süren kanamalarda doktora başvurulmalıdır. 79

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ Kanama Kesik ve Sıyrıklar Çocuklarda kesik ve sıyrıklar genellikle kendi kendini yaralama şeklinde olur. Daha çok koşarken, oynarken meydana gelir. Bu durumda; sabunlu ılık suyla veya antiseptik solüsyonlarla yara yeri temizlenir ve mikroplanmamasına dikkat edilir. Daha derin kanayan yaralarda dikiş atılması gerekir. Kanamalar uzun sürüyor, sıkça burun kanamaları yaşanıyor ve aile ya da akrabalarda benzer şikayetler varsa ihmal edilmeden doktora başvurulmalıdır. 80

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ AŞI TAKVİMİ Doğumda:Hepatit B 1. Ayda: Hepatit B 2. Ayda: Polio (Çocuk felci),DBT Hib(menenjit) ve Hepatit B 3. Ayda: BCG (Verem, Tüberküloz) 4. Ayda: Polio, DBT, Hib 6. Ayda: Polio, DBT, Hib 9. Ayda: Kızamık 12. Ayda: Su Çiçeği, Hepatit B 15. Ayda: MMR 18. Ayda: Polio, DBT, Hib 5-6 yaşında: (İlkokul 1) DBT yaşında: (İlkokul 5) Tetanoz Lise 1. sınıfta:Tetanoz 81

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ 1.SINIF AŞILARI Td (Erişkin Tip Difteri+Tetanos) Oral Polio aşısı (Çocuk Felci) KKK (Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak) 82

BURSA VALİLİĞİ İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ TEŞEKKÜRLER