Arama BBY256 Bilgi Mimarisi
Bulmak için Tasarım Farklı bilgi arama modelleri İnsanların bilgi arama davranışları Bu davranışların öğrenilmesi
Çok basit bilgi gereksinimleri modeli
Farklı bilgi gereksinimleri Kesin cevap arama – Çemişkezek’in nüfusu Birden fazla cevap arama – Ankara’daki en iyi oteller Belli bir konudaki her şeyi arama – Tez vs. Varlığını bildiğiniz bir bilgiyi arama – Daha önce gördüğünüz bir fotoğraf vs.
Browse, Search, Ask
Bates’in Bilgi Arama Modeli
Gezinme ve arama bütünleşik
Bilgi arama davranışlarını nasıl öğreniriz? İşlem kütüklerini incelemek Kullanıcıları arama yaparken gözlemek Görev analizi, anket ve odak grupları aracılığıyla bilgi toplamak
Arama sistemleri Web sitenizin arama sistemine ihtiyacı olup olmadığına karar verme Bir arama sisteminin temel görünümü Aranabilir yapılması gerekenler Erişim algoritmaları Sonuçların gösterimi Arama arayüzü tasarımı
Arama sistemi gerekli mi? İçerik miktarı Daha yararlı dolaşım sistemlerine odaklanma Arama sistemini iyileştirmek için zaman ve “nasıl bilgisi” (know how) gerekli Diğer seçenekler (dizin, Google vd.) Kullanıcıların tercih ettikleri etkileşim biçimleri (JackieLawson.com) Çok bilgi varsa, içerik dinamikse ya da bilgiler değişik sitelere dağıldıysa arama yararlı Kullanıcılar arama sistemi olsun istiyor
Jackielawson.com
Arama sisteminin anatomisi
Dizinlenecek içeriği seçme Herşeyi dizinlemek? Raporlar veri tabanı, telefon rehberi vs. Arama bölgeleri (içerik, kullanıcı, konu, yazar, coğrafi bölge, rol, tarih, bölüm vs. türüne göre arama bölgeleri, Mac örneği) Dolaşım sayfaları (ana sayfa, arama sayfaları vs.) - Hedef sayfalar Neler dizinlenecek? (iş yeri adı, kategori, mekan, fiyat, gürültü düzeyi, açık olup olmadığı vs., Yelp örneği)
Mac
Kategori, Yer, Değerlendirme
Arama algoritmaları Örüntü eşleştirme algoritmaları Duyarlık ve anma – D= Erişilen ilgili belge sayısı / erişilen toplam belge sayısı – A=Erişilen ilgili belge sayısı / Sistemdeki toplam ilgili belge sayısı
Bilgi erişim performansı
Sorgu oluşturma Heceleme denetimi Sesle arama Kök bulma Doğal dil işleme araçları (Siri, OK Google...) Denetimli söz dağarları
Sonuçların gösterimi Yelp iPad’de liste, haritada yer ve görüntü olarak gösterim
Aynı kitabın farklı sürümlerinin gösterimi
Kaç sonuç listelenecek?
Hangi sırada listelenecek?
Sonuçlar üzerinde işlem yapma
Arayüz tasarımı Aramada uzmanlık düzeyi ve motivasyon Bilgi gereksinimi türü Aranan bilgi türü Aranan bilgi miktarı
Arama kutucuğu
Aramayı Düzeltme/Geliştirme
Sorgu Tamamlama / Öneride bulunma
Gelişmiş arama
Sonuçların nereden geldiğini gösterme
Sorguyu inceltmeyi önerme Çok sayıda kaynağa erişildiği ya da hiçbir şeye erişilemediği zaman
Arayüz tasarımının bileşenleri Öğrenilebilirlik: İlk kez arayüzü kullananlar için temel görevleri yerine getirmek ne kadar kolay? Etkililik: Arayüzü kullanmayı öğrendikten sonra kullanıcılar görevleri ne kadar çabuk yerine getirebilirler? Hatırlanabilirlik: Arayüzü bir süre kullanmadıktan sonra yeniden arayüzü kullanmaya alışmak ne kadar zaman alıyor? Hatalar: Kullanıcılar kaç hata yapıyorlar, bu hatalar ne kadar ciddi, ve bu hatalardan kurtulmak ne kadar kolay? Tatmin: Arayüzü kulanmak ne kadar tatmin edici ya da hoş? Kaynak: Hearst, Bölüm 1
Arayüz tasarım ilkeleri Bilgilendirici geribildirim ver Kullanıcı kontrolunu destekle Kısa dönem zihni yükü azalt Deneyimli kullanıcılar için kısayollar sun Hataları azalt; basit hata halletme olanağı sun Tutarlı olmak için çaba sarfet Eylemlerden kolayca vazgeçilmesine izin ver Kaynak: Hearst, Bölüm 1
MİTOS örneği