Öğretim Öğrenci gelişimini amaçlayan, öğrenmenin başlatılması, sürdürülmesi ve gerçekleştirilmesi için düzenlenen planlı etkinliklerden oluşan bir süreçtir.
Pekiştireç Bir davranışın ortaya çıkma olasılığını arttıran her türlü uyarana pekiştireç denir. Pekiştireç türleri; Birincil pekiştireçler, İkincil pekiştireçler,
Birincil pekiştireçler Birincil Pekiştireçler : Biyolojik gereksinimleri karşılamaya yönelik yiyecek, içecek... gibi pekiştireçlerdir. Dada çok küçük yaş grupları için idealdir. Eğitim düzeyi arttıkça bu pekiştireçlerin kullanım sıklığı azalır.
İkincil pekiştireçler İkincil Pekiştireçler : Öğrenme sonucu edinilmiş pekiştireçlerdir. İkincil pekiştireçler; Nesnel, Ekinlik, Sosyal, Sembol,
Özel Eğitimde Öğretim Yöntemleri Geleneksel yöntem Açık anlatım yöntemi (doğrudan) Yaratıcı yöntem Basamaklandırılmış yöntem Yanlışsız öğretim yöntemleri
AÇIK ANLATIM YÖNTEMİ (doğrudan öğretim) Doğrudan öğretim modeli, özellikle risk altındaki çocukların eğitimi amacıyla geliştirilmiş öğretmen veya geliştirilmiş öğretmen veya uygulayıcı merkezli bir öğretim modelidir. uygulayıcı merkezli bir öğretim modelidir. Doğrudan öğretim modeli bilişsel (akademik) becerilerin öğretimi üzerine odaklanmıştır. (İşitsel uyaran verildiğinde uyaranın geldiği yöne bakması gibi…)
Öncelikle öğretmen tarafından kavramın analizi yapılarak ilişkili ve ilişkisiz niteliklerin kolaydan zora doğru sıraya konulmasıyla öğretim basamakları oluşturulmaktadır. İlişkisiz nitelikler, kavramın örneklerinin farklı olmasını sağlar. Örneğin, “kare” kavramı için ilişkili nitelik dört kenarı, dört köşesi ve kenar uzunluklarının eşit olmasıdır. Kareyi temsil eden nesnenin büyüklüğü, malzemesi gibi nitelikler ilişkisiz niteliklerdir.
Bu basamaklara uygun olarak kavramın olumlu ve olumsuz örnekleri hazırlanır. Örneğin, “kare” kavramının olumlu örnekleri “plastik kare”, “tahta kare”, “karton kare”dir. Kare kavramının olumsuz örnekleri ise, “plastik üçgen”, “tahta daire”, “karton dikdörtgen”dir.
Öğrenciye kavramın olumlu ve olumsuz örnekleri sunulmakta ve doğru tepkiler pekiştirilmekte, yanlış tepkiler görmezlikten gelinip, tekrar sunu yapılmaktadır. Ayrımlı pekiştirmelere yer verilerek öğretim yapılır.
Doğrudan öğretim modelinde öğretimin düzenlenmesinin dört temel öğesi vardır. Bunlar; bireylerin eğitsel gereksinimlerine göre gruplanması, öğretimsel zamanın kullanılması, yazılı öğretim süreçleri ve bireyin performansını sürekli değerlendirmedir.
Öğretmenin (uygulayıcının) rolü Dersini etkili ve bireylerini motive edecek biçimde sunmak, programı bireylerin eğitsel gereksinimlerine uygun hâle getirmek öğretmenlerin veya uygulayıcıların sorumluluğundadır.
Modelde, öğretmen veya uygulayıcı- birey etkileşimine ilişkin yedi öğe bulunmaktadır. Bunlar; bireyin etkin katılımı, bireyin etkin katılımı, bireylerin grup olarak tepki vermesi, bireylerin grup olarak tepki vermesi, öğretmenin veya uygulayıcının kullandığı işaretler, öğretmenin veya uygulayıcının kullandığı işaretler, tempo, tempo, ustalaştırma, ustalaştırma, hata düzeltme süreçleri hata düzeltme süreçleri motivasyondur. motivasyondur.
YANLIŞSIZ ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ YANLIŞSIZ ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
TANIM TANIM Yanlışsız öğretim tekniği geleneksel yöntemlere göre daha az hatanın gerçekleştiği varsayılan yöntemdir. Yanlışsız öğretim ; hata düzeyinin düşük olması, hata düzeyinin düşük olması, bireyin daha fazla pekiştireç alması, bireyin daha fazla pekiştireç alması, öğrenen ile öğreten arasında olumlu etkileşim kurulması öğrenen ile öğreten arasında olumlu etkileşim kurulması gibi etmenlerden dolayı öğretim sırasında uygun olmayan davranışlar daha az ortaya çıkar. gibi etmenlerden dolayı öğretim sırasında uygun olmayan davranışlar daha az ortaya çıkar.
Yanlışsız öğretim yöntemlerini uygulayacak öğretmenin öğretim sürecinde dikkat etmesi gereken hususlar;
Yanlışsız Öğretim Yöntemleri 2 Grupta toplanmaktadır Tepki ipuçlarının sunulduğu öğretim yöntemleri uyaran ipuçlarının sunulduğu öğretim yöntemleridir.
1. Tepki İpuçlarının Sunulduğu Öğretim Yöntemleri Sabit Bekleme Süreli Öğretim Eşzamanlı İpucuyla Öğretim Artan Bekleme Süreli Öğretim Davranış Öncesi İpucu ve Sınamayla Öğretim Davranış Öncesi İpucu ve Silikleştirmeyle Öğretim Aşamalı Yardımla Öğretim İpucunun Giderek Arttırılmasıyla Öğretim İpucunun Giderek Azaltılmasıyla Öğretim
2. Uyaran İpuçlarının Kullanıldığı Yöntemler İpucunu Silikleştirmek İpucuna Şekil Vermek Hedef Uyarana İpucu Eklemek Tepki ipuçları yöntemlerinin uyaran ipuçları yöntemlerine kıyasla tercih edilmesi önerilmektedir. Tercih edilme sebebi araştırma bulgularının pek çoğunda Tepki ipucuyla öğretim yöntemlerinin daha etkili görülmesidir. Tepki ipuçları yöntemlerinin uyaran ipuçları yöntemlerine kıyasla tercih edilmesi önerilmektedir. Tercih edilme sebebi araştırma bulgularının pek çoğunda Tepki ipucuyla öğretim yöntemlerinin daha etkili görülmesidir.
Yanlışsız Öğretimin Temel Kavramları Hedef Uyaran İpucu Deneme Yanıt Aralığı Denemeler Arası Süre Silikleştirme
1. Hedef Uyaran Uygulamacının öğrenciye yönelttiği yönerge yada sorudur.Öğrenciye davranışı yerine getireceği anımsatılırken nasıl yerine getireceğine ilişkin ipucu verilmez. Örn,’’Bana sarı topu göster’’ ‘’ Çiçek hangisi?’’
2. İpucu Öğrencinin tepkide bulunmasından önce uygulamacı tarafından bireyin doğru tepkide bulunma olasılığı üzere sunulan yardımdır. Yanlışsız öğretim yöntemlerinin tümünde kullanılır.2 tür ipucu vardır: kontrol edici ipucu ve kontrol edici olmayan ipucu.
3. Deneme Deneme davranış öncesi uyaranları,bireyin davranışını,davranış sonrasını kapsar. Örn,’’Hangisi uçak bana göster?(hedef uyaran)dendiğinde’’Bak,bu uçak’’(ipucu)ve bireyin vereceği yanıt hepsi deneme sürecini oluşturur.
4. Yanıt Aralığı Hedef uyaran ve ipucu sunulduktan sonra bireyin yanıt vermesini beklemek üzere geçen süredir.
5. Denemeler Arası Süre Bireye hedef uyaran ve ipucu sunularak bireyin yanıt vermesi beklendikten sonra yeni bir hedef uyaran sunmak üzere geçen süredir.
6. Silikleştirme Yanlışsız öğretim yöntemlerinde silikleştirme 3 durumda yapılır; ipucunda silikleştirme, pekiştireçte silikleştirme, uyaranda silikleştirme …
SABİT BEKLEME SÜRELİ ÖĞRETİM Bireyin yanlış yapma olasılığını en aza indiren yöntemlerdendir. İki aşamadan oluşur: sıfır saniye bekleme süreli denemeler, sabit bekleme süreli denemeler …
1. Sıfır Saniye Bekleme Süreli Denemeler Beceri yönergesi ve kontrol edici ipucu eşzamanlı sunulur. Örn,renk kavramının öğretiminde uygulamacı ‘Bu ne renk?’(hedef uyaran ve beceri yönergesi)diye sorar,hemen ardından ise ‘Kırmızı’(kontrol edici ipucu)yanıtını sunar. Sıfır saniye bekleme süreli denemeler, birey ipucu alarak %100 doğru tepkide bulunana dek sürdürülür.Ardından sabit bekleme süreli denemelere geçilir.
2. Sabit Bekleme Süreli Denemeler İpucunun sunulması sabit bir süre beklenerek gerçekleştirilir. Yönerge(hedef uyaran) ve kontrol edici ipucu arasında geçen süre 4-5sn gibi sabit bir süreye çıkarılır. İpucunun türünde bir değişiklik olmaz. Öğretimin tamamında aynı ipucu ile öğretim yürütülür. Bireyin hem ipucundan önce hem ipucundan sonra verdiği doğru tepkiler için pekiştireç alması gerekir.
Uygulamacının şu noktalara dikkat etmesi gerekir Davranış Belirlenmelidir,uygulamacı her zaman aynı beceri yönergesi kullanılmalıdır.Uygulamaya başlamadan önce beceri yönergesinin ne olacağına karar verilmelidir.Örn,’Kırmızıyı göster’. İpucunun geciktirme aralığı belirlenmelidir. İpucuna Karar Verilmelidir. Birey tepkilerine ve bu tepkilere ne şekilde tepkide bulunacağına karar verilmelidir. Ölçüte karar verilmelidir.