Nitel Görüşme Tekniği ve Temel Özellikleri

Nitel Görüşme: “Beceri, duyarlılık, yoğunlaşma, bireylerarası anlayış, öngörü, zihinsel uyanıklık ve disiplin gibi pek çok boyutu kapsaması açılarından, hem sanat hem bilimdir.” (Patton, 1987,s.108)

“Nitel görüşme, önceden belirlenmiş ciddi bir amaç için yapılan, soru sorma ve yanıtlama tarzına dayalı karşılıklı ve etkileşimli bir iletişim süreci”dir. (Stewart ve Cash, 1985,s.7)

Süreç: iletişimdeki sürekliliği ve dinamikliği, Karşılıklı: İki veya daha fazla birey arasında gerçekleşen karşılıklı etkileşimi, Etkileşimli:Görüşmeye dahil olan bireyler arasında oluşan bireylerarası bağı, Amaç:Görüşmeye dahil olan bireylerden en az birinin belirli bir amacı olduğunu ve bu amaca yönelik bilgi toplama çabası olduğunu, Soru sorma ve yanıtlama, görüşme süresince görüşmeye dahil olan bireyler arasındaki etkileşim ve ilişkiyi başlatma ve sürdürme, bunun yanı sıra taraflardan en az birinin önceden planmış amacının gerçekleştirilmesine hizmet etme ve bu amaca yönelik bilgiye ulaşmayı sağlama işlevini ifade eder.

“Nasıl görüşme yaptığımız kısmen, ne duymaya çalıştığımızla ilgilidir” (Rubin ve Rubin,1995,s.19)

Konu: Yanıt aranan soruyu içeren kavramsal çerçeve Amaç: Durum saptama-betimleme/ İlişkiyi arama- açıklama/ Varsayımı sınama-genelleme Problem: Yanıtlanması gereken soru

Konu: Yanıt aranan soruyu içeren kavramsal çerçeve 4 Yeterince açıklayıcı tanım 4 Belirlenebilir sınırlar 4 Belirlenmiş ve sınırlanmış evren

Amaç: Durum saptama-betimleme > Araştırma evreninde belli karakteristiklerin ne kadar ve nasıl gözlendiklerin ortaya çıkarmak > Görüş ve tutumları saptamak > Pratik gereksinimleri karşılamak ve gündelik sorunlara yanıt bulmak için ihtiyaçları saptamak

Problem: Yanıtlanması gereken soru 4 Yalın 4 Gerçekçi 4 Sınırları belirli

Nitel Görüşmenin Diğer Tekniklerden Farkları 4 Esneklik:Araştırmacı daha derinlemesine yanıtlar için ek sorular sorabilir, yanlış anlama durumunda soruyu tekrar edebilir veya soruyu değişik biçimde tekrar sorabilir 4 Yanıt Oranı: Araştırmacı duruma hakim olduğu ve veri toplama sürecine bizzat katıldığı için anketle karşılaştırıldığında yanıt alma oranı yüksektir

Nitel Görüşmenin Diğer Tekniklerden Farkları 4 Sözel olmayan davranış: Araştırmacı veri toplama sürecine bizzat katıldığı için, karşı tarafın davranış, yüz ifadesi ve vücut hareketlerini gözleme ve kayıt etme olanağına sahiptir 4 Ortam üzerindeki kontrol: Görüşmenin güvenirliğini etkileyecek unsurlar üzerinde araştırmacının kontrol olanağı bulunur.

Nitel Görüşmenin Diğer Tekniklerden Farkları 4 Soruların Sırası: Görüşme yöntemi, soruların sırası konusunda araştırmacıya esneklik sağlayarak sağlıklı iletişim ve etkileşime olanak tanır 4 Anlık Tepki:Görüşme sırasında görüşülen bireyin verdiği anlık tepkiler araştırma problemi hakkında zengin bilgi kaynağı oluşturur

Nitel Görüşmenin Diğer Tekniklerden Farkları 4 Veri kaynağının teyit edilmesi: Soruların önceden belirlenmiş bireye sorulması ankete göre tekniğin geçerliliğinin daha yüksek olmasını sağlar 4 Tamlık: Araştırmacının ortamda bizzat bulunması eksik veya anlaşılamayan yanıt alma olasılığını düşürür. 4 Derinlemesine bilgi: Sondajlama sorularıyla derinleşen bilgiler ankete göre daha zengin bir veri seti oluşturur

Görüşme Formunu Hazırlarken;  Kolay anlaşılabilecek sorular yazılmalı  Odaklı sorular hazırlanmalı (Soyut ve akademik bilimsel yanıt beklentisi)  Açık uçlu sorular sorulmalı  Yönlendirmekten kaçınılmalı(katılıyor musunuz?,(...)olduğunu düşünüyor musunuz?

Görüşme Formunu Hazırlarken; 4 Çok boyutlu soru sormaktan kaçınılmalı: (Görüşlerinizi, önerilerinizi, varsa eleştirilerinizi...) 4 Alternatif sorular ve sondajlama soruları hazırlanmalı: Anlaşılmadığı veya yeterince açıklanmadığı takdirde aynı soruyu farklı biçimde ifade etmek Ayrıntıya yönelik sondaj: nasıl, neden Açıklamaya yönelik sondaj: Kapalı kalan yanıtı açmak için yeni soru Aydınlatmaya yönelik sondaj:Yanlış anlaşılmaya uygun veya anlaşılmayan yanıtın aydınlatılması için sorulan soru

Görüşme Formunu Hazırlarken; 4 Sorular mantıklı biçimde düzenlenmeli Güven oluşturucu bir giriş İlk sorular kolay yanıtlanan sorulardan oluşmalı Sorular genelden özele doğru sıralanmalı Hassas konularla ilgili sorular sona bırakılmalı Şimdiki zamana ilişkin sorular geçmiş ve gelecek zamanla ilgili sorulardan önce sorulmalı Bilgi ve beceri ile ilgili sorular deneyimle ilişkilendirilmeli Bireysel bilgilerle ilgili sorular en başta sorulmalı (kıdem vs.)

Nitel Görüşmenin Türü 4 Kültürel görüşmeler 4 Konu merkezli görüşmeler: Belirli bir yaklaşım, tutum, olay ya da süreci saptama 4 Sözel Tarih Görüşmeleri 4 Yaşam Öyküsü Görüşmeleri 4 Nitel Değerlendirme Görüşmeleri: Proje, politikanın başarı veya başarısızlığını değerlendirme

Nitel Görüşmelerin Genel Özellikleri 4 Söyleşi tarzında olma 4 Görüşülenlerin bakış açısını ortaya çıkarmaya yönelme 4 Esnek bir görüşme akışına sahip olma

Görüşmeyi Yaparken; 4 Sorular söyleşi tarzında sorulmalı: göz teması ve günlük dilde sorulmalı, kağıttan okunmamalı 4 Sorularda görüşme akışında gereken değişiklik yapılmalı 4 Teşvik edici olunmalı ve geri bildirimde bulunulmalı (kendi görüşünü açıklamak veya yanıtları yorumlamaktan kaçınılmalı) 4 Görüşme sürecinin kontrolü kaybedilmemeli ( dinleyici tavırlarıyla reaksiyon) 4 Yansız ve empatik yaklaşım sergilenmeli

Altın Kurallar: 4 Araştırmacı herşeyden önce daha çok dinleyip daha az konuşmalıdır (Aktif dinleme metodu: üç düzey dinleme)

Altın Kurallar: 4 Araştırmacı görüşmeyi yaparken anlam yapma sürecine katıldığının bilincinde olmalı: Anlam, sadece uygun sorularla ortaya çıkarılmaz ve basitçe cevaplayıcının cevapları yoluyla nakledilmez; görüşme sırasında (karşılaşma) aktif olarak ve konuşma yoluyla toplanır

Altın Kurallar: Başarılı bir nitel görüşme kültüre ilişkin bir anlamayı içerir. Kültür ne söylenildiğini, söylenenin nasıl duyulduğunu ve nasıl anlaşıldığını belirler.

Altın Kurallar: Araştırmacı sorgulayan değil katılımcı olduğunu unutmamalıdır. Katılımcı veri toplama sürecini dönüştürür ve etkiler.

Altın Kurallar:  Nitel görüşmenin amacı görüşülenlerin ne düşündüğünü duymak ve anlamaktır. Bu linguistik bir yeteneği gerektirir.  Görüşülenin özgün sözlüğünü, kültürel tanımlamalarını duyabilmeli ve anlayabilmelidir.  Görüşülenin özgün sesi araştırmacı tarafından perdelenmemelidir.

Görüşmenin Kaydedilmesi 4 Görüşülenin anlattıkları kendi ifade ve sözcükleriyle özgünlüğüne dokunulmadan kaydedilmelidir. 4 Sorular hazırlandığı formdaki gibi değil soruluş biçimiyle not edilmelidir. 4 Kısaltmalar ve özetlemelerden kaçınılmalıdır. 4 Birden çok araştırmacı varsa görüşmede herkes not almalı ve notlar birlikte temize çekilmelidir.