Kişilik Yapısı Kesin bir kişilik yapısı tanımlanamamakla birlikte, dikkate değer ölçüde narsisistik özellikler taşıyan ve yalnızlığa eğilimli kişiler olduğu ileri sürülmüştür. Ayrıca kişilik yapılarında sıklıkla obsesif ve mazoistik özellikler de izlenmektedir.

Ayırıcı Tanı 1. Depresyon: Hastalar bu hastalıklarını hakkettiklerini tedaviye ve iyileşmeye layık olmadıkları gibi duygular taşıyorlarsa akla ilk depresyon tanısı getirilmelidir. 2. Obsesif - Kompulsif Bozukluk: hastalıkla ilgili takıntılar bilişsel içerikli olup hipokonriazisteki gibi bedensel ağırlıklı değildir. Ayrıca OKB’de diğer konularda da takıntılar izlenir.

Ayırıcı Tanı 3. Hastalık Fobileri: Hipokondriak hastaların aksine burada hasta olduğu düşüncesi değil, hastalıktan korku izlenir. 4. Panik Bozukluk: Hipokonriazisde bedensel yakınmalar sürekli ve kronik bir gidiş gösterirken, panik bozuklukta panik ataklarla sınırlıdır.

Ayırıcı Tanı 5. Şizofreni: Buradaki hipokondriak yakınmalar acaip (bizar) ve saçmadır. 6. Somatizasyon Bozukluğu: Genelde 30 yaşından önce başlar. Kadınlarda daha sık görülür ve hastanın histriyonik özellikler taşıdığı izlenir. Hipokondriak hasta gibi tedavi edilemeyen bir hastalığı olduğu inancı pek yoktur. İkisi arasıda kesin ayrım yapabilmek her zaman kolay değildir.

Ayırıcı Tanı 7. Somatoform Ağrı Bozukluğu: Kronik gidişli olmakla birlikte hastanın yakınmaları ağrı ile sınırlıdır. 8. Disformik Bozukluk: Hastalığı nedeniyle hipokondriaklar çevresindekilerin ilgisi toplarken, disformik bozukluğu olan hasta inandığı bedensel kusuru nedeniyle diğer kişilerin ilgisinden rahatsızlık duyar.

Ayırıcı Tanı 9. Yapay Bozukluk ve Temaruz: Hasta gerçek bir hastalığı olduğu korkusunu yaşamaz, yalnızca hastalığı belli bir amaç için çıkarır ya da taklit eder. 10. Konversiyon Bozukluğu: nöbet sırasında ortaya çıkan tek bir organ ya da sistemle ilgili bozukluk vardır. Hem bu bozukluk geçicidir hem de hastada bu hastalığa karşı kayıtsızlık vardır. Hipokondriazisde ise yakınmalar çoklu organ ya da sistemlerle ilgilidir. Kronik gidiş gösterir ve hastalar bunlarla ilgili korku ve endişe duyguları yaşarlar.

Ayırıcı Tanı 11. Organik Hastalıklar: Hasta gerçek bir hastalığı olduğu korkusunu yaşamaz, yalnızca hastalığı belli bir amaç için çıkarır ya da taklit eder.

Tedavi 1. Psikoterapötik Yaklaşım: Amaç yalnızca fiziksel nedenleri dışlamak değil sorunu anlamaktır. Hasta rolünün anlamı çözmeye çalışılmalı. Ne inançları ve düşünceleri reddedilmeli ne de bedensel yakınmalara fazla ağırlık verilmelidir. Hasta onun istediği zamanlarda ve bedensel yakınmaları nedeniyle değil, düzenli randevular verilerek görüşülmelidir. Terapide bedensel yakınmaların dışında kişisel ve sosyal öyküsüne de yer verilerek bireyin kendisini bir bütün olarak hissetmesi temin edilmelidir.

1. Psikoterapötik Yaklaşım(devamı): Hastalar duygularını doğrudan ifade edebilmeleri konusunda teşvik edilmelidir. Fiziksel tetkikler, testler, ilaçlar üzerine konuşmak hastalığı pekiştirebilir. Terapi soru yanıt üzerinde gitmemeli, kişiye kendini duygusal olarak açma fırsatı sunulmalı ve çanak tutulmalıdır. Terapistin görevi hastalığı ortadan kaldırmak olmamalıdır. Aksi halde karşılıklı mücadeleye ve kızgınlığa sebebiyet verebilir.

2. Grup Terapisi: Grup üyeleri aracılığıyla kişiler sosyal destek sağlayabilir, kişiler arası ilişkilerini geliştirebilirler. Hastalıkları konusunda içgörü kazanmaları sağlanabilir.

3. Farmakolojik Tedavi: Bu hastalara uygulanacak gereksiz ilaç tedavileri ve hastaneye yatışlar hastalığı olduğuna dair inancını pekiştirebilir. Daha çok altta yatan depresyon ya da anksiyeteye yönelik ilaçlar kullanılmaktadır.

Gidiş ve Prognoz Belirtilerde iniş ve çıkışlar ya da belirtisiz dönemler olmakla birlikte hastalık süreğen bir gidiş gösterir. Hastaların 1/3’ü düzelirken diğerleri kronikleşir. Hastalığın akut başlaması, başlangıcının genç yaşta olması, tabloda anksiyete ve depresif temalar bulunması olumlu prognostik ölçütler olarak kabul edilmektedir.

Kaynak ÖZAKKAŞ, Tahir. Bütüncül Psikoterapi, 2008, İstanbul. IŞIK, Erdal. Nevrozlar, 1996, Ankara. GENÇTAN, Engin. Çağdaş Yaşam ve Normaldışı Davranışlar, 1993, İstanbul. FENICHEL, Otto. Nevrozların Psikoanalitik Teorisi, 1974, İzmir