Obsesif Kompulsif Bozukluk

... konulu sunumlar: "Obsesif Kompulsif Bozukluk"— Sunum transkripti:

1 Obsesif Kompulsif Bozukluk
Doç. Dr. Vesile ŞENTÜRK Ankara Ü.T.F. Psikiyatri A.D. 12 Şubat 2010

2 Tanım Etyoloji Epidemiyoloji /patofizyoloji Gidiş ve sonlanım Ayırıcı tanı Tedavi

3 Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Saplantı zorlantı bozukluğu Takıntı

4 Obsesyon inatçı, yineleyici düşünce / imge /dürtü istem dışı
bilinçli çaba ile kovulamaz irade dışıdır ego dystonic; kişinin mantığına görüşlerine ahlak anlayışına inançlarına aykırıdır kabul edilemez bireyi tedirgin eder

5 Kompulsiyon Obsesyonları-saplantılı düşünceleri kovmak için İrade dışı
Yinelenen Hareketler Saplantının oluşturduğu rahatsızlığı giderir Denetlenemez ve kendisi rahatsız eder Bazen davranış bazen de zihinsel eylem

6 Obsesyonlar anksiyete oluşturur
Kompulsiyonlar oluşan anksiyeteyi yatıştırmak önlemek amacıyla obsesyona yanıt olarak yapılan katı bir biçimde uygulanan kurallar/yineleyici hareketler Ancak kompulsiyonlar da sıkıntıya neden olur

7 Ortalama 1 saatten daha uzun zaman alır Günlük işlerini, mesleki işlevselliğini, olağan toplumsal etkinliklerini ya da ilişkilerini önemli ölçüde bozar Genellikle süreğen / bazen epizodik İçgörünün az olması

8 Yaşam boyu %2-3 Birçok toplumda oranlar benzer Kadın /erkek eşit Ortalama yaşında başlar Gebelik ve doğum sonrası OKB riski artar

9 Tanınmıyor tedavi edilmiyor
Ortalama 7-17 yıl sonra tanı konuyor Duygudurum, madde kötüye kullanımı ve dürtü kontrol bozukluğu eş hastalığı yüksek DSÖ, OKB’yi tıbbi hastalıklar içinde en çok yeti yitimine neden olan hastalıklardan biri olarak tanımlıyor

10 obsesyonlar Bulaşma/hastalık %50 Kuşku (doubt) obsesyonları %42
Somatik %33 Simetri, düzen, sayılarla ilgili %32 Agresyon %31 Cinsel dürtü %24 Din Toplama Çoklu obsesyonlar %72 Rasmussen and Eisen 1990, 560 hastada

11 kompulsiyonlar Kontrol %61 Yıkama %50 Sayma %36 Sorma %34 Simetri %28
Toplama %18 Çoklu kompulsiyonlar %58

12 Gidiş 250 hastanın izlendiği çalışma %85 kronik gidiş %10 ilerleyici
%2 remisyonla episodik İyi gidiş:Hafif veya tipik belirtiler İyi premorbid uyum Kötü gidiş: erken başlangıç, ciddi kişilik bozukluğu

13 Ayırıcı tanı Şizofreni Özgül fobiler Anoreksiya nervoza Hipokondriazis
Travma sonrası stres bozukluğu Tourette’s sendromu Trikotillomani Genellikle depresyon tabloya eklenince tedavi arayışı olur

14 olgu 24 yaşında A.T, çocuklukta başlayan eşyalara belli sayıda dokunma ve duaları tekrar okuma İşe başladığında kapı, çeşme, araba, elektrik kontrol etme, kontaminasyon düşüncesi ile aşırı yıkanma Zaman kaybettiren ritueller nedeni ile işe geç kalma, iş yükünün çok gelmesi, işleri doğru yapıp yapmadığını kontrol etme, istifa eder

15 DSM-IV / ICD-10 Tanı ölçütleri
Obsesyonların veya kompulsiyonların varlığı Obsesyon yineleyici sürekli düşünce, dürtü, imge Gerçek yaşam olaylarına duyulan endişeden farklıdır Kişi bu düşüncelerine önem vermemeye ya da eylemle etkisizleştirmeye çalışır Kişi obsesyonları kendi zihninin ürünü olarak görür

16 Kişinin obsesyona bir yanıt olarak ya da belli kurallara göre yapmak zorunda hissettiği yineleyici davranışlar (el yıkama) veya zihinsel eylemler (dua etme) Sıkıntıyı azaltmaya yöneliktir ancak gerçekçi değildir ya da aşırıdır

17 Kişi obsesyon ve kompulsiyonların aşırı ya da anlamsız olduğunu kabul eder
Belirgin sıkıntıya yol açar, günde 1 saatten daha uzun zaman alır, işlevselliği bozar Başka bir eksen I bozukluğu varsa OK belirtileri bununla sınırlı değildir Maddeye bağlı değildir İçgörüsü az olan

18 ICD 10 En az iki hafta O/K kendi düşünceleridir
Yineleyici rahatsız edicidir Kişi O/K na direnmeye çalışır, en az birine dayanılamaz O/K eylemi gerçekleştirmek kendi başına haz verici değildir

19 DSM V Anksiyete bozukluğu mu?
Farklı belirti boyutları / farklı psikobiyoloji Bulaş/temizlik Tam olma/simetri Sıralama Yasak düşünceler/ilişkili kompulsiyonlar İstifleme; ayrı tanı grubu?

20 Tanı araçları Yale Brown Maudsley

21 Etyoloji Genetik Psikodinamik Davranışsal Nörobiyolojik

22 Genetik Silik nörolojik bulgular Orbitofrontal-striatal devre Nörotansmitterler/klomipramin; serotonin Alışkanlık striatumla ilişkilendirilmekte Caudat nukleusta glikoz metabolizması artışı Prefrontal hiperaktivite

23 Öğrenme teorisi Düşünce baskılaması İnhibisyon ve kolaylaştırma Odaklanmış bilgi işleme Örtük ve açık değerlendirme

24 Anal döneme fiksasyon Kızgınlık, kirlilik, büyüsel düşünce, ambivalan İzolasyon, reaksiyon formasyon, yer değiştirme, yapma bozma

25 Obsesik Kompulsif Spektrum Bozukluları
Heterojen bir grup Motor Tikler Tourette Trikotillomani PANDAS Bilişsel/ Beden algı bozukluğu İstifleme

26 Diğer alt gruplar Tikler ile birlikte OKB Erken başlangıçlı OKB
Düşük içgörülü OKB Streptekok enfeksiyonu kanıtı ile OKB

27 Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu
OKB ile OKKB farklı Mükemmeliyetçi Düzenli İnatçı İçsel katı kurallar İşleri başkasına bırakamama Obsesyon / kompulsiyon yok

28 Eş hastalıklar Depresyon Diğer anksiyete bozuklukları

29 Tedavi Klomipramin 75-300 Serotonin geri alım inhibitörleri
Fluvoksamin Paroksetin 2-80 Sertralin Sitalopram 20-80 Essitalopram 10-20 Fluoksetin 20-80

30 Yanıt yavaş 12 haftalık süre beklenmeli 3 ler kuralı Ne kadar süre ilaç kullanılmalı açık değil Yanıttan sonra en az 1-2 yıl Güçlendirme tedavilerinde dopamin reseptör blokerleri

31 Psikoterapi BDT Maruz bırakma ve yanıt önleme
Obsesyon tetiklenecek biçimde düşünce, imge durum ya da uyarana maruz bırakılır ve kompulsif ritüelleri kullanmadan ya da kaçınmadan anksiyetesinin azalacağının öğrenilmesine yardım eder

32 Bilişsel Terapi (BT) Belirtilerin ardında yatan işlevsel olmayan inanışları değiştirmek. Örn; sorumluluk algısının abartılı olması BT nin ERPye bir şey ekleyip eklemediği tartışmalı

33 Sık görülen bir hastalık olduğu
Araştırılmış bir konu olduğu Psikoterapi ve farmakoterapiye yanıt verdiği bilgileri hastanın rahatlamasına yardımcıdır Kendine yardım terapileri de faydalıdır

34 Kombine tedaviler (ilaç+psikoterapi) daha olumlu görünüyor ancak kanıtlanmış değil

35 Yeni tedaviler 5HT 1B/D Glutamat antagonisti riluzol TMS
Derin beyin uyarımı NMDA agonisti D-sikloserin + BDT