T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü Kooperatif Nedir Nasıl Kurulur

1. Kooperatifler Hakkında Genel Bilgiler S U N U M P L A N I 1. Kooperatifler Hakkında Genel Bilgiler 2. Kooperatif Nedir ve Nasıl Kurulur 2.1. Kooperatif Nedir 2.2. Kooperatiflerin Bazı Özellikleri 2.3. Kooperatif Kuruluşu İçin Bakanlığın İzni 2.4. Kuruluş İçin Kooperatifin Tescil ve İlanı

KOOPERATİFLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü KOOPERATİFLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 1. KOOPERATİFÇİLİK HAKKINDA GENEL BİLGİLER (1) Ekonomik ve ticari hayatımızın önemli aktörlerinden biri de kuşkusuz kooperatiflerdir. Bugün itibariyle ülkemizde 30 civarında farklı türde 84 binden fazla kooperatif ve bu kooperatiflerin sekiz milyondan fazla ortağı bulunmaktadır. Bu kooperatifler, tarımdan sanayiye, ulaşımdan eğitime, krediden sigortaya, üretimden tüketime kadar birçok alanda faaliyet göstermektedirler. 30 farklı tür 84 bin kooperatif 8 milyon kooperatif ortağı

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 1. KOOPERATİFÇİLİK HAKKINDA GENEL BİLGİLER (2) Türkiye ekonomisinin pek çok sektöründe faaliyet gösteren bu özgün ortaklık türü için hukuk sistemimizde özel düzenlemeler yapılmıştır. Genel olarak kooperatifler bu düzenlemelere göre faaliyetlerini sürdürürler. Öte yandan, kooperatifler Türk Ticaret Kanununda ticaret şirketleri arasında sayılmış olup, özel kanunlarında düzenleme bulunmayan istisnai durumlarda bu Kanunun ilgili hükümleri kooperatiflere de uygulanmaktadır.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 1. KOOPERATİFÇİLİK HAKKINDA GENEL BİLGİ LER (3) Doğrudan Hizmet Sunduğumuz Kooperatifler Kooperatif Türleri Kooperatif Birlik Merkez Birliği Sayısı Ortak Sayısı Ortak K. Sayısı Ortak B. Sayısı Tarım Satış Koop. 322 602.248 17 - Bağımsız TSK 22 2.245 Tütün Tarım Satış Koop. 66 23.414 Yaş Sebze Meyve Koop. 37 2.886 Tüketim Koop. 2.970 288.063 155 1 9 Motorlu Taşıyıcılar Koop. 6.734 199.220 42 754 15 Esnaf ve Sanat. Kef. Koop. 993 685.105 32 894 Küçük Sanat Koop. 331 10.043 5 14 Temin Tevzi Koop. 344 24.497 Turizm Geliştirme Koop. 391 17.448 3 33 Üretim Pazarlama Koop. 483 22.491 429 Tedarik Kefalet Koop. 7 599 Yayıncılık Koop. 31 767 Hamallar Taşı. Koop. 11 586 İşletme Koop. 585 98.769 Sigorta Koop. Yardımlaşma Koop. 24 22.160 Eğitim Koop. 30 2.481 ARA TOPLAM 13.384 2.003.037 122 2.608 56

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 1. KOOPERATİFÇİLİK HAKKINDA GENEL BİLGİLER (4) Dolaylı Hizmet Sunduğumuz kooperatifler İlgili Bakanlık Kooperatif Türleri Kooperatif Birlik Merkez Birliği Sayısı Ortak Sayısı Ortak K.* Sayısı Ortak B.* Sayısı Gıda , Tarım ve Hayvancılık Bkn. Tarımsal Kalkınma Koop. 8.173 842.563 82 4.939 4 77 Sulama Koop. 2.497 295.984 13 733 1 10 Su Ürünleri Koop. 522 29.972 14 202 12 Pancar Ekicileri Koop. 31 1.638.981 - Tarım Kredi Koop. 1.767 1.082.978 16 ARA TOPLAM 12.990 3.890.478 126 7.672 7 115 Çevre ve Şehir. Bkn. Konut Yapı Koop 54.996 1.985.076 338 10.525 3 62 Küçük San. Sit.Yapı Koop. 1.052 127.098 5 142 Toplu İşyeri Yapı Koop. 1.810 103.536 116 57.858 2.215.710 350 10.783 Genel Müdürlüğümüz 13.384 kooperatife doğrudan; 70.848 kooperatife dolaylı olmak üzere toplam 84.232 kooperatife ve 8.109.225 kooperatif ortağına hizmet sunmaktadır.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü KOOPERATİF NEDİR VE NASIL KURULUR

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.1. KOOPERATİF NEDİR? Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir (KK md. 1).

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.2. KOOPERATİFLERİN BAZI ÖZELLİKLERİ (1) Kooperatifleri şirketlerden ve derneklerden ayıran en belirgin özellik “amaç”ta gözükmektedir. Şirketler kâr elde etmek ve bunu paylaşmak amacı ile kurulurken, dernekler belirli bir ideali amaçlar. Kooperatiflerin amacı ise “sağlama ve koruma”dır. Kooperatif ortaklıklar ekonomik menfaate yönelik olabileceği gibi, özellikle meslek ve geçimlerine yönelik de olabilmektedir. Nitekim, şirketlerde dönem sonunda elde edilen gelir “kâr” olarak adlandırılırken, Kooperatifler Kanunu bunu gelir gider farkı olarak adlandırmıştır (KK md. 38).

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.2. KOOPERATİFLERİN BAZI ÖZELLİKLERİ (2) Amaca ulaşmak için kullanılacak araçlar: a) Karşılıklı yardım: Kooperatiflerde karşılıklı yardım, aynı zamanda karşılıklı olarak yararlanmayı ve yararlandırmayı da içermektedir. Karşılıklı yardımın maddi olması gerekmez. Ortaklar yapabilecekleri oranda kooperatifine yardımcı olmak durumundadır. Kendisini buna mecbur hissetmelidir. Örneğin, mühendis olan bir ortak teknik bilgisini kooperatife sunarken, avukat olan bir diğer ortak da hukuki bilgisiyle yardımcı olabilmektedir. Böylece ortaklar arasında karşılıklı yardım ve yararlanma sağlanmış olacaktır.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.2. KOOPERATİFLERİN BAZI ÖZELLİKLERİ (3) b) Dayanışma: Kooperatiflerde amaca ulaşabilmek için kullanılan araçlardan biri de “dayanışma”dır. Aynı durumları yaşayan, aralarında çıkar birliği bulunan kooperatif ortakları arasında, bir birlik düşüncesi, onların birbirlerine karşı duydukları sorumluluk duygusu olmalıdır. Kooperatif ortakları arasındaki dayanışma bilinçli olarak yapılmalıdır. c) Kefalet: Kooperatif amacının gerçekleşmesinde kullanılan diğer bir araç da “kefalet”tir. Kefalet ile, ilgili kurum ve kuruluşlara karşı kooperatif tüzel kişiliğinin kefaleti verilmek suretiyle, nakdi ve ayni sermaye sağlanmaktadır. Bunun en yaygın örnekleri “esnaf ve sanatkarlar kredi kefalet” ile “tarım kredi” kooperatifleridir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.2. KOOPERATİFLERİN BAZI ÖZELLİKLERİ (4) Ortak sayısının değişir olması: Kooperatifçilikteki açık kapı ilkesinin bir sonucu, ortak sayısı ve ortağın değişir olmasıdır. Kanunda “değişir ortaklı denilmekle, hem ortak sayısının ve hem de paya sahip olan ortağın değişebileceği ilkesi benimsenmiştir. Sermayenin değişir olması: Kooperatiflerde ortak sayısının değişir olmasına paralel olarak, ortakların taahhüt ettikleri ve ödedikleri sermaye miktarı da değişmektedir. Bu nedenle sermaye miktarı sınırlandırılarak kooperatif kurulamaz hükmü getirilmiştir (KK md.2, f.3). Kooperatiflerde sermaye miktarı değişir olmakla birlikte, en az sermaye miktarı 700-TL’den (7x100=700) aşağı düşmesi söz konusu değildir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.2. KOOPERATİFLERİN BAZI ÖZELLİKLERİ (5) Özetle kooperatifler bünyelerinde aşağıdaki özellikleri barındırırlar: Ortakların sahipliği, ortaklarına hizmet etme ve ortaklarınca yönetilme Kendi kendine yetme, kendi kendine sorumluluk, demokrasi, eşitlik, adalet ve dayanışma birlik İlkelere dayalı işletmecilik: Gönüllü ve açık üyelik Ortakların demokratik kontrolü Ortakların ekonomik katılımı Özerklik ve bağımsızlık Eğitim, öğretim ve bilgilendirme Kooperatifler arası işbirliği Topluma karşı sorumluluk

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.3. KOOPERATİF NASIL KURULUR? (1) Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından imzalanacak anasözleşme ile kurulur. Anasözleşmedeki imzaların noterce onaylanması gerekir (KK md. 2 f.1). Kooperatifler Kanununda kimlerin kurucu olacağı ve kimlere kurucu deneceği açıklanmamıştır. Bu nedenle, bu konuda KK md. 98 yollamasıyla TTK’nın anonim şirketlere ilişkin maddelerine bakmak gerekir. 6102 sayılı TTK’nın 337/1 inci maddesinde “Pay taahhüt edip esas sözleşmeyi imzalayan gerçek ve tüzel kişiler kurucudur” denilmektedir. Bu tanıma göre, bir kimsenin kurucu sayılabilmesi için; Anasözleşmeyi düzenleyip imza eden, Anasözleşmede sermaye olarak gösterilen parayı veya ayn’ı taahhüt eden kimse olması gerekir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.3. KOOPERATİF NASIL KURULUR? (2) Anasözleşmenin hazırlanması imzalanması ve tasdiki (1): Kooperatif kuruluşu için yedi kişi bir araya geldikten sonra, anasözleşmenin hazırlanması ve her sayfasının 7 kurucu ortak tarafından imzalaması ve imzaların da notere tasdik ettirilmesi gerekir. Uygulamada Bakanlığımız tarafından hazırlanan (KK md. 88) örnek anasözleşmelerden yararlanılmaktadır. Ancak, örnek anasözleşmeleri kullanmak zorunlu değildir. KK m. 4’deki hükümleri taşımak ve kanunun emredici hükümlerine uymak kaydıyla, kurucular istedikleri şekilde anasözleşme hazırlayabilirler. Ancak bu durumda, kuruluş izninin Ticaret İl Müdürlüğünden değil de, Bakanlığımızdan alınması gerekmektedir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.3. KOOPERATİF NASIL KURULUR? (3) Anasözleşmenin hazırlanması imzalanması ve tasdiki (2): Kurucular 3 nüsha olarak anasözleşme hazırladıktan veya örnek anasözleşme temin ettikten sonra, her sayfası kurucularca imzalanır ve imzaların onayı için notere ibraz edilir. Noter sadece imzaları onaylar ve birini alıkoyduktan sonra ikisini iade eder. Bu onay işlemi ile imzaların kurucu ortaklara ait olduğunu kanıtlanması amaçlanmıştır. İmzalı ve onaylı anasözleşmeden 4 nüsha fotokopi çekilir ve ilgili kurum kuruluşlara verilir. İmza atma işleminin noter huzurunda yapılması zorunludur. Eğer imza atma işlemi dışarıda gerçekleşmişse, kurucuların imzaların kendilerine ait olduğunu noter huzurunda kabul etmeleri gerekir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.3. KOOPERATİF KURULUŞU İÇİN BAKANLIĞIN İZNİ (1) 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü maddesinin d bendinde; “Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına bağlı tarımsal amaçlı kooperatifler ve üst birlikleri, yapı kooperatifleri ve üst birlikleri hariç olmak üzere, tarım satış kooperatifleri ve birlikleri ile genel hükümlere tabi kooperatif ve birliklerin kuruluşuna, işleyişine ve denetlenmesine yönelik düzenlemeler yapmak, uygulamak ve uygulanmasını sağlamak, kooperatifleri ve üst kuruluşlarını denetlemek veya denetlettirmek” denilmek suretiyle hangi tür kooperatiflerin kuruluş, işleyiş ve denetimlerine ait işlem ve hizmetlerin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü tarafından yürütüleceği belirlenmiştir. Söz konusu Kanun maddesine göre Bakanlığımızın kuruluş izni vereceği kooperatifleri şu şekilde sıralamak mümkündür.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.3. KOOPERATİF KURULUŞU İÇİN BAKANLIĞIN İZNİ (2) Tarım Satış Kooperatifleri Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kefalet Kooperatifleri Karayolu Yük Taşıma Kooperatifleri Karayolu Yolcu Taşıma Kooperatifleri Deniz Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifleri Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Eğitim Kooperatifleri Yaş Sebze ve Meyve Pazarlama Kooperatifleri Tüketim Kooperatifleri Küçük Sanat Kooperatifleri Temin Tevzi Kooperatifleri Turizm Geliştirme Kooperatifleri Üretim Pazarlama Kooperatifleri Tedarik Kefalet Kooperatifleri Yayıncılık Kooperatifleri Hamallar Taşıma Kooperatifleri İşletme Kooperatifleri 18. Çevre Koruma ve İşletme Koop. 19. Devre Tatil İşletme Koop. Tahmil ve Tahliye Koop. Yardımlaşma Kooperatifleri Sigorta Kooperatifleri Hal İşletme Kooperatifleri ile Bu kooperatiflerin üst kuruluşları (Birlikleri)

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.3. KOOPERATİF KURULUŞU İÇİN BAKANLIĞIN İZNİ (3) Ancak, Bakanlığımız; karayolu yük, karayolu yolcu tüketim, turizm geliştirme, temin tevzi, küçük sanat, üretim ve pazarlama, yaş sebze ve meyve pazarlama ve kadın girişimi üretim ve işletme kooperatifleri için örnek anasözleşmelerin aynen kabul edilmesi şartıyla izin verme yetkisini Ticaret İl Müdürlüklerine devretmiştir. Aynı şekilde, anasözleşmelerde; Unvan Merkez Sermaye Paylar konusunda yapılmak istenen değişiklere ilişkin izin işlemleri de Ticaret İl Müdürlüklerince yapılmaktadır.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.3. KOOPERATİF KURULUŞU İÇİN BAKANLIĞIN İZNİ (4) İzin Merciine Verilecek Dilekçe ve Eklenecek Belgeler Kooperatife kuruluş izninin verilmesi hususunda, izin merciine hitaben iki nüsha dilekçe yazılır. Bu dilekçede kurucular tarafından taahhüt edilen nakdi sermayenin ¼’ünün, 5411 sayılı Bankacılık Kanununa bağlı bir bankada, kurulmakta olan kooperatif adına açılacak özel bir hesaba, sadece kooperatifin kullanabileceği şekilde yatırıldığı açıkça belirtilir. Bu dilekçenin aslı izin merciine verilirken, sureti kooperatifteki kuruluş dosyasında muhafaza edilir. İzin merciine aşağıdaki belgeler verilir. a) İzin dilekçesi: İzin dilekçesinin kurucular adına, bir veya birkaçı tarafından imzalanması yeterlidir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.3. KOOPERATİF KURULUŞU İÇİN BAKANLIĞIN İZNİ (5) b) Anasözleşme: Kurucuların imzasını taşıyan ikisi noter onaylı, dördü onaylı örnekten fotokopi çekilmiş altı adet anasözleşme izin merciine verilir. İzin mercii (İl Müdürlüğü) kuruluşa ilişkin şerhini düştükten sonra, fotokopi olan bir nüshasını alı koymakta, diğer beş nüshayı kuruculara iade etmektedir. c) Kuruluş bilgi formu: Söz konusu formda, kooperatifin unvanı ve adresi ile kurucu ortak sayısı, varsa telefonu yazılır. Ayrıca, forma ilk yönetim ve denetim kurulu üyelerinin kimlik bilgileri de yazılır. d) Banka dekontu: Kooperatifin kuruluş sermayesinin en az ¼’ünün kurulmakta olan kooperatif adına, bir bankada açılan özel bir hesaba yatırıldığını gösteren banka dekontu, e) Adli sicil belgeleri: İlk yönetim ve denetim kurulu üyelerine ait adli sicil belgeleri ile seçilme şartlarından belge ile kanıtlanması mümkün olmayanlar için (Hısım, akrabalık ve sair) yazılı taahhütname.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.3. KOOPERATİF KURULUŞU İÇİN BAKANLIĞIN İZNİ (6) f) Kooperatif türlerine göre istenen belgeler (1): Karayolu Yük Taşıma Kooperatifinin kurulması sırasında; yukarıdakilere ek olarak; Kuruculara ait yük taşımaya uygun aracın Noter tasdikli ruhsatnamelerinin bir örneği, Aracın kiralık olması halinde, kira sözleşmesinin noter tasdikli bir örneği, Araç mülkiyeti birden fazla kişiye ait ise ortak olacak kişiye diğerleri tarafından verilmiş muvafakatnamenin noter tasdikli bir örneği, İlgili Vergi Dairesinden alınacak vergi mükellefiyet belgesi, Oda (Meslek kuruluşu) kayıt belgesi istenmektedir. Karayolu Yük Taşıma Kooperatifinin kurulması sırasında; karayolu yük taşıma kooperatifi’nin 2, 3, 4 ve 5 inci bentlerinde sayılan belgelerin yanı sıra kuruculara ait yolcu taşımaya uygun aracın Noter tasdikli ruhsatnamelerinin bir örneği istenmektedir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.3. KOOPERATİF KURULUŞU İÇİN BAKANLIĞIN İZNİ (7) f) Kooperatif türlerine göre istenen belgeler (2): Deniz Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifinin kurulması sırasında; kurucular için yukarıdakilere ek olarak deniz aracının deniz trafiğine elverişli olduğuna dair liman müdürlüğünden alınmış denize elverişlilik belgesi (noter tasdikli), kurucuların limana kayıtlı olduklarına dair liman müdürlüğünden alınmış belge istenmektedir. Küçük Sanat Kooperatifinin kurulması sırasında; yukarıdakilere ek olarak Kooperatifin çalışma konusunu teşkil eden yarı mamul veya mamul maddeler üzerinde ticaret veya komisyonculuk yapmadığına ve bu işleri yapanlarla ortaklık ilişkisi bulunmadığı ile aynı amaçlı başka bir küçük sanat kooperatifine ortak olmadığına ilişkin yazılı taahhütname istenmektedir. Pazarcılar İşletme Kooperatifinin kurulması sırasında; kurucuların pazarcılık işi ile iştigal ettiğini ve kooperatif merkezinin bulunduğu ilin sınırları içinde kurulan pazar yerlerinde çalışmasına izin verilmiş kişilerden olduğuna ilişkin yerel yönetim kuruluşlarından sağlanan belge istenmektedir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.3. KOOPERATİF KURULUŞU İÇİN BAKANLIĞIN İZNİ (8) f) Kooperatif türlerine göre istenen belgeler (3): Esnaf ve sanatkarlar Kredi Kefalet Kooperatiflerinin kurulması sırasında; kurucuların esnaf ve sanatkar olduklarına dair kayıtlı oldukları Oda tarafından verilmiş belge ile esnaf sicil belgesi ve vergi dairesinden alınmış belge istenmektedir. Hamallar Taşıma Kooperatiflerinin kurulması sırasında; kurucuların hamallıkla iştigal ettiklerine dair meslekle ilgili kuruluş ile vergi dairesinden alınacak belge istenmektedir. Tahmil ve Tahliye Kooperatiflerinin kurulması sırasında; kurucuların tahmil ve tahliye işiyle iştigal ettiklerine dair meslekle ilgili kuruluş ile vergi dairesinden alınacak belge istenmektedir. Hal İşletme Kooperatiflerinin kurulması sırasında; kurucuların sebze ve meyve ile yeterli arz ve talep derinliği bulunan diğer malların toptan ticaretiyle iştigal ettiğini, vergi dairesinden alınacak belge ve ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşundan (Oda) sağlanacak belge ile kanıtlamaları gerekir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.3. KOOPERATİF KURULUŞU İÇİN BAKANLIĞIN İZNİ (9) İzin merciinin yapacağı inceleme ve izin İzin mercii, kuruluş başvurularını iki yönlü incelemektedir. Şekil yönünden Esas yönünden Şekil yönünden inceleme, daha önce saydığımız belgelerin mevcut olup olmadığını, bu belgelerle anasözleşmenin genel kabul gören şekilleri içerip içermediğini araştırmaktan ibarettir. Esas yönünden incelemede ise, anasözleşmenin KK’nun emredici hükümlerine aykırılık taşıyıp taşımadığı ve KK gereği anasözleşmeye konulması zorunlu hükümlerin konulup konulmadığı araştırılır.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.4. KURULUŞ İÇİN KOOPERATİFİN TESCİL VE İLANI (1) Kooperatifler Kanununun 7 nci maddesi gereğince, kooperatifler ancak tescil ve ilan ile tüzel kişilik kazanırlar. Kooperatifin tescili ticaret sicilinde yapılır. Ticaret sicili, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının gözetim ve denetiminde ticaret ve sanayi odaları veya ticaret odaları bünyesinde kurulacak ticaret sicili müdürlükleri tarafından tutulur. Bir yerde oda mevcut değilse veya yeterli teşkilatı yoksa, ticaret sicili, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca belirlenecek bir odadaki ticaret sicili müdürlüğü tarafından tutulur. Ticaret sicili müdürleri, kaydı istenilen olayın tescili için Kanun ve Ticaret Sicili Yönetmeliğinin öngördüğü bütün koşulların yerine getirilmiş olup olmadığını incelemekle yükümlüdür. Bu amaçla, tescil edilecek olaylarda; kanuni şartların mevcut olup olmadığını; anasözleşmenin emredici hükümlere aykırı olup olmadığını; tescil edilecek hususların gerçeğe uygun olup olmadığını; üçüncü kişilerde yanlış bir fikir uyandıracak nitelikte olup olmadığını ve kamu düzenine aykırı olup olmadığını araştırmakla zorunlu kılınmışlardır.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.4. KURULUŞ İÇİN KOOPERATİFİN TESCİL VE İLANI (2) Tescilin şekli ile ilgili KK’da bir hüküm bulunmamaktadır. Bu konuda TTK’ya gitmek gerekir. Buna göre; Tescil ilgililerin (kurucuların) talebi üzerine bir dilekçe ile yapılır (TTK md. 28, 29). Dilekçede imzaları bulunanların kimliklerini ispat etmeleri zorunludur. Ancak, dilekçedeki imzalar noterlikçe onaylanmışsa, ayrıca kimliğin ispatlanmasına gerek yoktur (TTK md. 29). Tescil süresi 15 gündür (TTK md. 30, f.1). Ancak ticaret sicili memurluğunun yetki alanı dışında oturanlar için bu süre 30 gündür (TTK md. 30, f.3). Tescil talep süresi, izin merciinin kuruluş iznini vermesinden itibaren başlar (TTK md. 30, f.2).

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.4. KURULUŞ İÇİN KOOPERATİFİN TESCİL VE İLANI (3) Müdürlüğe başvuru yazılı şekilde ya da elektronik ortamda yapılır. Dilekçede istem açıkça belirtilir ve tescil edilecek olgular gösterilir. Dilekçeye doğrulayıcı belgelerin asılları ya da onaylı örnekleri eklenir. Tescil talep dilekçesi ekinde Sicil Müdürlüğüne şu belgeler verilir: a) Kurucuların imzaları noter tarafından onaylanmış kooperatif anasözleşmesi. b) Kooperatif kuruluşuna izin veren makamın izin yazısı. c) Kooperatifi temsil ve ilzama yetki verilen kişilerin noter huzurunda kooperatif unvanı altında atılmış imza beyannameleri. Belgeler, hukuki gereklere uygun şekilde onaylanarak imzalanır. Onaylı örnekler elektronik ortamda da hazırlanabilir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.4. KURULUŞ İÇİN KOOPERATİFİN TESCİL VE İLANI (4) Başvurunun elektronik ortamda yapılması halinde dilekçe ve belgeler güvenli elektronik imza ile imzalanır. Dilekçe tescil isteminde bulunmaya yetkili kişi veya kişilerce imzalanır. Dilekçe sahibi kimliğini ispat etmek zorundadır. Dilekçedeki imza, noterlikçe onaylanmış veya güvenli elektronik imza ile imzalanmışsa, ayrıca kimliğin ispatlanmasına gerek yoktur. Müdür, noter tarafından onaylanmamış veya güvenli elektronik imza ile imzalanmamış dilekçelerde imza bakımından her türlü karşılaştırmayı yapar, ilgilinin sicil dosyasında istemde bulunan kişinin daha önceden verdiği onaylı imza beyannamesi varsa bununla karşılaştırır, gerek gördüğü takdirde dilekçe altındaki imzanın noterlikçe tasdik edilmesini ister.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.4. KURULUŞ İÇİN KOOPERATİFİN TESCİL VE İLANI (5) Taahhütname Müdürlük; kooperatifin tescilini isteyenlerden tescil dilekçesi ve imzalara ait belgelerden ayrı olarak bir de taahhütname ister. Taahhütnamede; kooperatifin unvanı, sermayesi, merkezi, kooperatifin kuruluş tarihi açıkça gösterilir. Taahhütnamenin altına içerdiği bilgilerin doğru olduğu, aksinin tespit edilmesi durumunda sorumluluğun taahhütnameyi imzalayan kişi ya da kişilere ait olduğu yazılarak imzalanır. Taahhütnamede yer alması gereken bilgiler başvuru dilekçesinde de beyan edilebilir. Bu durumda ayrıca taahhütname aranmaz.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.4. KURULUŞ İÇİN KOOPERATİFİN TESCİL VE İLANI (6) Sicil müdürünün yapacağı inceleme; Sicil müdürünün yapacağı incelemeye ilişkin de KK’da bir hüküm bulunmamaktadır. Bu konuda TTK’ya gitmek gerekir. Buna göre Sicil Müdürü aşağıda yer alan konuları incelemekle yükümlüdür (TTK md. 32, 33); Tescil için aranan yasal şartların var olup olmadığını incelemek. Anasözleşmenin, kanunun emredici hükümlerine aykırı olup olmadığını ve kanunun zorunlu kıldığı hükümleri taşıyıp taşımadıklarını araştırmak. Tescil edilecek hususların gerçeğe uygun olup olmadığını incelemek. Tescili istenen hususların üçüncü kişilerde yanlış bir kanı uyandıracak nitelikte olup olmadığını incelemek. Tescili istenen hususların kamu düzenine aykırı olup olmadığını araştırmak.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.4. KURULUŞ İÇİN KOOPERATİFİN TESCİL VE İLANI (7) Tescil ve İlan Edilecek Hususlar Nelerdir? KK’nun 3’üncü maddesine göre, tescil ve ilan edilecek hususlar şunlardır:     1. Ana sözleşme tarihi,     2. Kooperatifin amacı, konusu ve varsa süresi,     3. Kooperatifin unvanı ve merkezi,   4. Kooperatifin sermayesi ve bunun nakdi kısmına karşılık olarak ödenen en az miktar ve her ortaklık payının değeri,     5. Ortaklık payı belgelerinin ada yazılı olduğu,   6. Ayni sermaye ve devralınan akçalı kıymetlerle işletmelerin neden ibaret oldukları ve bunlara biçilen değerler,     7. Kooperatifin ne suretle temsil olunacağı ve denetleneceği,     8. Yönetim Kurulu üyeleriyle kooperatifi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları,    9. Kooperatifin yapacağı ilanların şekli ve anasözleşmede de bu hususta bir hüküm varsa yönetim kurulu kararlarının pay sahiplerine ne suretle bildirileceği,   10. Kooperatifin şubeleri: Kooperatifler, lüzum gördükleri takdirde memleket içinde ve dışında şubeler açabilirler. Şubeler, merkezin sicil kaydına atıf yapılmak suretiyle bulundukları yer ticaret siciline tescil olunurlar.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.4. KURULUŞ İÇİN KOOPERATİFİN TESCİL VE İLANI (8) Sicil Tasdiknamesinin Alınması (TSY md. 16) Kooperatifin kuruluşunun ticaret siciline tescilinden sonra, sicil müdürünce bir sicil belgesi (tasdiknamesi) düzenlenerek ilgililere verilir. Bu belgede; MERSİS numarası, kooperatifin ticaret unvanı, kooperatifin faaliyet alanı, kooperatifin sermayesi, belge düzenlendiği sırada kooperatifi temsile yetkili olanlar gibi bilgilere yer verilir. Tasdiknamenin kullanılamaz hale gelmesi veya kaybı halinde ilgililerin talebi üzerine, gideri ve harcı tahsil edilerek yeni tasdikname düzenlenir. Sicil tasdiknamesi; tasdiknamede yer alan bilgilerde herhangi bir değişiklik olmadığı veya yenisi düzenlenmediği sürece geçerlidir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.4. KURULUŞ İÇİN KOOPERATİFİN TESCİL VE İLANI (9) İlan Tescil edilen olgular, Kanunda veya Ticaret Sicili Yönetmeliğinde aksine bir hüküm bulunmadıkça ilan olunur. Yukarıda sayılan işlemler tamamlandıktan sonra, Ticaret Sicili Müdürü, MERSİS üzerinden Ticaret Sicili Gazetesine, bir yazı ekinde ilan edilecek hususları gönderir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü 2.4. KURULUŞ İÇİN KOOPERATİFİN TESCİL VE İLANI (10) İlanın Hukuki Sonuçları Sicil kayıtları, nerede bulunurlarsa bulunsunlar, üçüncü kişiler hakkında, tescilin sicil gazetesinde ilan edildiği; ilanın tamamı aynı nüshada yayımlanmamış ise, son kısmının yayımlandığı günü izleyen iş gününden itibaren hukuki sonuçlarını doğurur. Bu günler, tescilin ilanı tarihinden itibaren işlemeye başlayacak olan sürelere de başlangıç olur. Bir olgunun tescil ile beraber derhal üçüncü kişiler hakkında sonuç doğuracağına veya sürelerin derhal işleyeceğine ilişkin özel hükümler saklıdır. Üçüncü kişilerin, kendilerine karşı sonuç doğurmaya başlayan sicil kayıtlarını bilmediklerine ilişkin iddiaları dinlenmez. Tescili zorunlu olduğu halde tescil edilmemiş veya tescil edilip de ilanı zorunlu iken ilan edilmemiş bir olgu, ancak bunu bildikleri veya bilmeleri gerektiği ispat edildiği takdirde, üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir.

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü Teşekkür Ederim…