1

 Program geli ş tirme; programın tasarlanması, uygulanması ve de ğ erlendirilmesiyle gerçekle ş ir.  Program geli ş tirme süreci; e ğ itim programının hedef, içerik, ö ğ renme- ö ğ retme süreci (e ğ itim durumları,ya ş antılar) ve de ğ erlendirme ö ğ eleri arasındaki dinamik ili ş kiler bütünü ve bu ö ğ elere ili ş kin koordine edilmi ş tüm ara ş tırma ve geli ş tirme çabalarıdır. 2

 E ğ itim programının dört temel ö ğ esi vardır. Bunlar;  1. Hedef (Amaçlar, Ö ğ renci Kazanımları)  2. İ çerik (Muhteva/Konu)  3. E ğ itim Durumları (Ö ğ renme-Ö ğ retme süreçleri)  4. Ölçme ve De ğ erlendirme (Sınama Durumları) Bu dört temel ö ğ e birbiriyle sıkı ili ş kilidir. Programın bir ö ğ esinde yapılan de ğ i ş iklik di ğ er ö ğ eleri de etkiler. 3

HEDEF İ ÇER İ K E Ğİ T İ M DURUMU DE Ğ ERLEND İ RME 4

 Hedef ö ğ esi; ö ğ retim programının en temel ve en önemli ö ğ esidir.  Hedef yeti ş tirilecek bireyde bulunması uygun görülen, e ğ itim yoluyla kazandırılabilir istendik özelliklerdir.  Niçin? sorusunacevap aranır.  Hedef ö ğ esinde; dikey hedefler ve yatay hedefler vardır. Dikey hedefler uzak, genel ve özel hedeflerden olu ş ur. Yatay hedefler ise Bloom taksonomisine göre belirlenen bili ş sel, duyu ş sal ve psikomotor hedeflerden olu ş ur. 5

 İ çerik Ö ğ esinde; Üniteler ve konular yer alır.  Ne? sorusuna cevap aranır. 6

 E ğ itim Durumları ö ğ esinde; Ö ğ retim stratejileri, yöntemler, teknikler, ipucu, ö ğ renci katılımı, zaman, peki ş tireç, dönüt, düzeltme, ö ğ retmen davranı ş ları, ö ğ renci davranı ş ları yer alır.  Nasıl? sorusuna cevap aranır. 7

 De ğ erlendirme Ö ğ esinde; Ö ğ rencilerin istendik davranı ş ları kazanıp kazanmadı ğ ını belirleme i ş idir.  Ölçme ve de ğ erlendirme yer alır.  Ne kadar? sorusuna cevap aranır. 8

 Konu alanında (bilgilerde) meydana gelen de ğ i ş meler  Teknoloji alanında meydana gelen de ğ i ş meler  Bireylerin ihtiyaçlarında meydana gelen de ğ i ş meler  Ö ğ retmen ve ö ğ renci rollerinde meydana gelen de ğ i ş meler (e ğ itim yapısında meydana gelen de ğ i ş meler)  Toplumun ihtiyaçlarında ve yapısında meydana gelen de ğ i ş meler  Var olan e ğ itim programlarının yetersiz kalması (mükemmel olmaması)  Yeni meslek alanlarının ortaya çıkması 9

 1) Komisyon olu ş turulur.  2) Çalı ş ma planı olu ş turulur.  3) İ htiyaç analizi gerçekle ş tirilir.  4) Aday hedefler (kazanımlar) belirlenir.  5) Süzgeçlerden geçirilir (e ğ itim felsefesi, e ğ itim psikolojisi, e ğ itim sosyolojisi vb.).  6) Kesin hedefler belirlenir.  7) İ çerik seçme ve örgütleme (Birey, toplum, konu alanı dü ş ünülerek içerik belirlenir.).  8) E ğ itim durumları belirlenir.  9) Ölçme ve de ğ erlendirme yapılır.  10) Program denenir.  11) Program de ğ erlendirilir.  12) Raporla ş tırılır. 10

 1) Program geli ş tirme sürecinde önce tasarlama a ş aması vardır. Daha sonra programın denenmesi söz konusudur. Deneme sonucunda elde edilen dönütlere göre de ğ erlendirme ve düzeltme yapılır.  2) Program geli ş tirme dinamik bir süreçtir ve devamlılı ğ ı vardır.  3) Program geli ş tirme var olan e ğ itim ve ö ğ retimin kalitesini kontrol eder.  4) Program geli ş tirme sistematik bir süreçtir. Programın bir ö ğ esindeki aksama di ğ er ö ğ eleri de etkiler.  5) Program geli ş tirme sürekli ve dirik bir süreçtir. De ğ erlendirme sonucu elde edilen veriler ve dönütler program geli ş tirme sürecine yön verir.  6) Program geli ş tirme çalı ş maları ülkenin uzak hedeflerine ve e ğ itim felsefesine uygun olmalıdır.  7) Program geli ş tirme faaliyetleri ya ş ama dönük olmalı, toplumun de ğ erlerine uygun olmalıdır.  8) Aynı zamanda ö ğ rencilerin ihtiyaçlarını kar ş ılamalı ve yeteneklerini geli ş tirmelidir. 11

 1) Her ö ğ renci ö ğ renebilir.  2) Ö ğ retim bireyselle ş tirilmelidir.  3) Ö ğ retim sürecinin merkezinde ö ğ renci yer almalıdır.  4) Ö ğ rencinin yaparak-ya ş ayarak ö ğ renmesine imkân tanınmalıdır.  5) Ö ğ rencinin ilgi, yetenek ve gereksinimlerine yer verilmelidir.  6) “Ö ğ renmeyi ö ğ renme” esas olmalı ve ö ğ renciye üst düzeyde (problem çözme, yaratıcı-yansıtıcı dü ş ünme, bilgi teknolojisini kullanma gibi) dü ş ünce yapısı kazandırılmalıdır.  7) Ö ğ rencinin kendine güvenli bir birey olması sa ğ lanmalıdır ve ö ğ renci çok yönlü geli ş tirilmelidir. 12

 1. Program Karar ve Koordinasyon Grubu  2. Program Çalı ş ma Grubu  3. Program Danı ş ma Grubu 13

 Bu grup, hangi alanlarda program geli ş tirme çalı ş ması yapılaca ğ ına karar verir.  Ülkede ba ş at olan e ğ itim felsefesini programlara yansıtılmasını sa ğ lar.  Hazırlanan programın kabul ya da de ğ i ş tirilmede karar organı olarak görev yapar.  Tüm program geli ş tirme çalı ş malarının koordinasyonunu sa ğ lar.  Programdan etkilenen herkes karar ve koordinasyon grubunun üyesi olabilir.  Üyeler program geli ş tirme uzmanı hariç temsilci niteli ğ indedir.  Karar koordinasyon grubu ihtiyacı saptayan gruptur. 14

 Üyeleri:  A- Milli E ğ itim Bakanlı ğ ı Temsilcileri  — İ lgili genel müdür temsilcisi  — Talim Terbiye Kurulu temsilcisi  — Tefti ş Kurulu temsilcisi  — Program Dairesinden uzman bir ki ş i  B- Üniversiteden Program Geli ş tirme Uzmanı  C- Ö ğ retmen Örgütlerinin temsilcileri  D- Konu alanı ile ilgili  — Konu alanı ö ğ retmenlerinin temsilcileri  — Kamu kurum ve kurulu ş larının temsilcileri  — İş çi ve i ş veren temsilcileri  — Meslek odası ve birli ğ i temsilcileri  E- Veli ve Ö ğ renci temsilcisi (Okul aile birli ğ i, okul koruma derne ğ i, ö ğ renci velisi ve ö ğ renci temsilcisi) 15

 Programın hazırlanması, uygulanması, de ğ erlendirilmesi ve geli ş tirilmesi a ş amalarında sürekli ve tam zamanlı görev yapan komisyondur.  Hedef, içerik, e ğ itim durumları ve de ğ erlendirme ö ğ elerini belirler.  Üyeleri: E ğ itimde program geli ş tirme uzmanı E ğ itimde ölçme ve de ğ erlendirme uzmanı İ lgili konu alanı uzmanı (Üniversiteden) İ lgili konu alanı ö ğ retmenleri 16

 Program çalı ş ma grubu her çalı ş ma alanında görev yaparken zaman zaman danı ş ma yapaca ğ ı bir gruba ihtiyaç vardır.  Özellikle hedef belirlenirken mutlaka danı ş ma grubundaki e ğ itim felsefecisi ve e ğ itim psikologunun görü ş leri alınır.  Bu nedenle en önemli üyeleri felsefeci ve psikologdur.  Üyeleri: E ğ itim felsefecisi E ğ itim psikologu E ğ itim sosyologu E ğ itim ekonomisti E ğ itim denetçisi (müfetti ş ) Okul yöneticisi E ğ itim teknologu İ leti ş im uzmanı 17

 Program geli ş tirme çalı ş maları hedeflerin belirlenmesi ile ba ş lar; tüm süreç hedeflere dayalı olarak gerçekle ş ir ve hedefler de ihtiyaçlara göre belirlenir.  İ htiyaç saptama çalı ş malarında toplumun, bireyin ve konu alanı ile ilgili ihtiyaçların saptanması önemli görünmektedir.  Bu amaçla ihtiyaç saptama ara ş tırmasında ş u sorulara cevap aranmalıdır: 1. Toplumun beklenti ve ihtiyaçları nelerdir? 2. Bireyin ihtiyaçları nelerdir? 3. Konu alanı ile ilgili ihtiyaçlar nelerdir? 18

 İ htiyaç belirleme, programla ilgili karar vermek ve ilkeler olu ş turmak amacıyla sistemli olarak bilgi toplama sürecidir.  İ htiyaç analizi; mevcut durum ile ula ş ılmak istenilen durum arasındaki farkı ortaya koymak amacıyla izlenecek bir süreçtir.  İ htiyaç analizi daha çok a ş a ğ ıdaki gibi be ş a ş amada gerçekle ş mektedir. 1) Hazırlık 2) Bilgi toplama 3) Bilgilerin analizi 4) Bilgilerin rapor edilmesi 5) Bilgilerin kullanımı 19

 İ htiyaç analizinin yararları ş unlardır: Okul geli ş iminde izlenecek yolların belirlenmesine ve yapılacak çalı ş maların neler olaca ğ ının ortaya konmasına yardımcı olur. Planlamacıların isabetli kararlar verebilmesine yardımcı olacak bilgileri sa ğ lar. Alınan kararların kabul görme oranını artırır. Okulda koordinasyonu geli ş tirir. Planlamada kar ş ıla ş ılabilecek sorunların çözümünü kolayla ş tırır. 20

 1) Delphi Tekni ğ i (Anket Geli ş tirme)  2) Gözlem  3) Ölçme Araçları ve Testler  4) Kaynak Tarama (Literatür Tarama)  5) Görü ş me - Grup Toplantıları  6) Progel (Dacum) Tekni ğ i  7) Meslek ( İş ) Analizi 21

 Konu ile ilgili uzmanların yüz yüze gelmeden, birbirinden habersiz ve ba ğ ımsız olarak görü ş lerinin alındı ğ ı bir tekniktir.  Amacı; konu ile ilgili seçilmi ş uzmanların görü ş lerinin alınması ve ortak görü ş sa ğ lanmasıdır.  Bir konu hakkında gelecekte nelerin nasıl olabilece ğ i üzerinde durulur.  Konu ile ilgili uzman ki ş ilere mektup veya gönderilir ve görü ş leri alınır.  Uzmanlar, birbirleriningörü ş lerini etkilemelerini engellemek için bir araya getirilmez.  Sonuçlar kesin olmadan, tahminler ve varsayımlar ortaya konulur.  Tekni ğ in sakıncalı yönü uzun bir zaman gerektirmesidir. 22

 Ki ş ileri gözleyerek bilgi toplama yoludur.  Gözlem yaparken do ğ al gözlem tercih edilmelidir.  Gözlem yoluyla elde edilen verilerin puanlamasının yapılması gerekir.  Özellikle psikomotor becerilerin belirlenmesinde kullanılır.  E ğ itimciler tarafından en sık kullanılan ihtiyaç belirleme tekni ğ idir. 23

 Bireyde aranan özelliklerin ne miktarda var oldu ğ unu saptamak için yapılan i ş lemlerdir.  Ö ğ rencilerin bili ş sel giri ş davranı ş larının saptanması amacıyla hazırlanır ve e ğ itim sürecinin ba ş ında ö ğ renciye uygulanır.  Mesela; düzey belirleme testleri, izleme testleri, bili ş sel testler, tutum ölçekleri, sınavlar. 24

 Kaynak tarama çalı ş maları üç a ş amada yapılır:  Literatür taraması (bilim çalı ş malar, kitaplar),  Raporların de ğ erlendirilmesi (ö ğ retimin denetimini yapan kurumların) ve  Mevcut programların incelenmesidir.  Yurt içinde ve yurt dı ş ında e ğ itimle ilgili bilimsel yayınların takibi de yapılabilir. 25

 En yaygın olarak kullanılan tekniklerden biridir.  Görü ş me yoluyla ö ğ renenlerin program hakkındaki görü ş leri sözlü veya yazılı olarak alınır.  Görü ş me yüz yüze yapılabildi ğ i gibi, telefon ve internet aracılı ğ ıyla da yapılabilir.  Aynı özellikteki bir grup bireyden de bilgi toplanabilir.  Ö ğ retmenler, akademisyenler, veliler, i ş çevreleri, politikacılar, okul idarecilerin görü ş lerine ba ş vurulur. 26

 Program (pro) geli ş tirme (gel) sözcüklerinin kısaltılmasıdır.  Bu teknikte; bireyin bir i ş i/mesle ğ i yapabilmesi için sahip olması gereken özellikleri o i ş in deneyimli ve uzman ki ş ileri (5-12 ki ş i) tarafından belirlenir. Yani mesle ğ in beceri profili çıkarılır.  İş analizine benzer. Fakat Progel çalı ş maları daha az zaman alır. Bu çalı ş ma 2-4 gün arası sürer.  Çok etkili ve maliyetinin az olması bu tekni ğ in avantajlarındandır. 27

 İş /meslek tanımlaması yapılarak i ş e ait i ş lemlerin belirlenmesi tekni ğ idir.  İş e ait bilgi, beceri, mesleki tutum ve alı ş kanlıklar ayrıntılı olarak i ş lem basamaklarına ayrılır.  Bir meslekle ilgili bili ş sel, duyu ş sal ve psiko-motor (devini ş sel) tüm özellikler deneyimli ki ş iler tarafından belirlenir. 28

 a) Farklar Yakla ş ımı  b) Demokratik Yakla ş ım  c) Analitik Yakla ş ım  d) Betimsel Yakla ş ım  e) Süreç Yakla ş ımı 29

 Gözlenen ba ş arı durumu ile beklenen ba ş arı durumu arasındaki farka bakılarak ihtiyaç saptaması yapılır.  Bu yakla ş ımda kurumun istedi ğ i durum ile var olan durum kar ş ıla ş tırılır. E ğ er istenen duruma ula ş ılmamı ş sa bir ihtiyaç var demektir. Bu nedenle program geli ş tirme çalı ş maları yapılmalıdır.  En çok tercih edilen ihtiyaç belirleme yakla ş ımıdır.  Örnek: Bir okulda matematik dersinden % 85 ba ş arı beklenirken okulun ba ş arısı %50 de kalmı ş tır. İ stenen ba ş arı %85, var olan ba ş arı %50 dir. Arasında %30 fark vardır. İ stenen ba ş arıya ula ş ılmadı ğ ı için bir ihtiyaç do ğ mu ş tur. Bu da demektir ki matematik dersinin programı, günleri, saatleri, araç-gereçleri, materyalleri ile ilgili bazı de ğ i ş ikliklerin yapılması gerekmektedir. Bu de ğ i ş iklik program geli ş tirmedir. 30

 İ htiyaç, toplumdaki baskı gruplarının isteklerinden hareketle ortaya çıkar.  Baskı grupları ço ğ unluk gruplarıdır. Ço ğ unluk grupların iste ğ inden hareket edilir. Toplumdaki ço ğ unluk ne isterse o alanda çalı ş ma yapılır.  Örnek: Türkiye’de son yıllarda yapılan anket sonuçlarında, halkın ço ğ unlu ğ u akraba evlili ğ ine ve ba ş lık parası ile yapılan evlili ğ e kar ş ı çıkmaktadır. Bu alanda bir ihtiyaç do ğ mu ş tur. E ğ itim programlarında akraba evlili ğ inin sakıncaları konularının eklenmesi bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmı ş tır. 31

 Gelecekte ortaya çıkması muhtemel durumlardan yola çıkılarak ihtiyaç belirlenir.  Ele ş tirel dü ş ünceden yola çıkılarak çözüm aranılır. Bu yakla ş ıma göre ş imdiki durumdan hareket edilerek gelecekte nelerin ortaya çıkabilece ğ i üzerinde durulmalıdır.  Teknolojik geli ş melerin neleri de ğ i ş tirece ğ i, toplumda nelerin geli ş ece ğ i üzerinde durulur.  Örnek: Günümüzde okul aracılı ğ ıyla e ğ itim-ö ğ retim devam etmektedir. Fakat gelecek dönemlerde okula ihtiyaç duyulmadan birçok ders bilgisayar, internet, TV aracılı ğ ıyla evlerde verilebilir. Günümüzde birçok üniversite uzaktan e ğ itimle ders vermeye ba ş laması da buna örnektir. 32

 Bir durumun, nesnenin yoklu ğ u ile ortaya çıkacak zararlar ile o durumun, nesnenin varlı ğ ı halinde ortaya koyaca ğ ı yararlardan hareketle ihtiyaç belirlenir.  E ğ itimde kullanılan bazı materyallerin olmaması durumunda nelerin olabilece ğ i üzerinde durur ve ihtiyacı buna göre belirler.  Yani var olan durumun olumlu ve olumsuz yanları dikkate alınarak ihtiyaçlar belirlenir.  Örnek: Okulda beden e ğ itimi derslerinde kullanılan malzemeler kullanılmamı ş bunun yerine ö ğ rencilerin spor amaçlı ko ş turulmasının daha yararlı oldu ğ u dü ş ünülmü ş tür. Fakat daha sonra ö ğ rencilerin bedensel bazı becerileri yerine getiremedikleri tespit edilmi ş ve spor malzemelerinin tekrar kullanılması ihtiyacı do ğ mu ş tur. 33

 Mevcut süreçteki ihtiyaçları belirler.  Teknolojik geli ş melere uygun olarak mevcut sistemde ne gibi de ğ i ş ikliklerin yapılması gerekti ğ i üzerinde durur.  Örnek: Beden e ğ itimi dersinde yeni bir spor dalı ortaya çıkmı ş tır. Bu yenilik programa eklenmelidir. 34