Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu-1

1. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu nedir ? 2. Ne sıklıkla görülür ? 3. Tanısı nasıl konulur ? 4. Belirtiler ne zaman ortaya çıkar ? 5. Dikkatsizlik ve aşırı hareketlilik/dürtüsellik belirtileri her zaman bir arada mı görülür ? 6. Nedeni nedir ? 7. Eşlik eden psikiyatrik bozukluklar var mıdır ? 8. Belirtiler erişkinde de devam edebilir mi ? 9. Nasıl tedavi edilir ? 10. Tedavi edilmez ise neler olabilir ? Yazımızda yukarıdaki sorulara cevap aramaya çalışacağız…

Dikkat eksikliği ile ilgili şehir efsaneleri

Şehir Efsanesi 1 Dikkat eksikliği diye bir hastalık yoktur

Şehir Efsanesi 2 Psikiyatrik bozukluklar çocuklarda olmazlar

Şehir Efsanesi 3 DEHB, çocukluk dönemindeki normal davranışların damgalanması dışında bir başka bir şey değildir

Şehir Efsanesi 4 DEHB gerçekten olmuş olsaydı, çok açık bir şekilde tanımlaması yapılırdı.

Şehir Efsanesi 5 DEHB tedavisinde kullanılan ilaçlar çok tehlikelidir ve bağımlılığa neden olur.

Şehir Efsanesi 6 DEHB tedavisinde kullanılan ilaçların etkinliği ve dozları ile ilgili oluşturulan kılavuzlarda fikir birliği yoktur.

Şehir Efsanesi 7 İlaç kullanımı altta yatan psikiyatrik sorunun şiddetini arttıracaktır

Şehir Efsanesi 8 İlaçların aşırı uyuşukluk, hayal görme, hipertansiyon, kısırlık, beyin hücrelerini öldürme ve hatta ölüm gibi yan etkileri bulunur

Şehir Efsanesi 9 İlaç tedavilerinin çok yoğun olarak kullanılmasının nedeni ilaç firmalarının milyar dolarlık bütçelerini daha da büyütmek istemeleridir.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu nedir? Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Dürtüsellik Gelişimsel seviyesi İşlevsellik üzerine etki

Hiperaktivite/Dürtüsellik ile ilgili bulgular Eli ayağı kıpır kıpırdır. Oturduğu yerde duramaz. Gereksiz yere sağa sola koşuşturur, eşyalara tırmanır. Sakince oynamakta zorlanır. Sürekli hareket eder, sanki motor takılmış gibidir Çok konuşur. Sorulan soru tamamlanmadan cevap verir. Sırasını beklemekte güçlük çeker. Başkalarının sözünü keser ya da oyunlarında araya girer.

Dikkat eksikliği ile ilgili bulgular Belirli bir işe ya da oyuna dikkatini vermekte zorlanır. Dikkati kolayca dağılır. Dikkatsizce hatalar yapar. Başladığı işi bitiremez. Kendisiyle konuşulurken dinlemiyormuş gibi görünür. Görev ve etkinlikleri düzenlemekte zorlanır. Yoğun zihinsel çaba gerektiren işleri yapmaktan kaçınır (ev ödevi, okul aktiviteleri gibi). Etkinlikler için gereken eşyaları kaybeder. Günlük etkinliklerde unutkandır

DEHB Sıklığı Çocuklarda %3-20 aralığında görülür Erkelerde kızlara göre 2-4 kat daha fazla görülmektedir

Nedeni nedir? Suçlu kim? Sürekli şımartan sınırları koyamayan ebeveynler İlgisiz uğraşmak istemeyen öğretmenler Çocuk psikiyatrisi uzmanları

Nedeni nedir? Genetik özelliklerin en belirgin olduğu psikiyatrik rahatsızlıktır En sık nedeni genetik kalıtsallıktır Tek yumurta ikizlerinde %90 a varan kalıtsallık oranı mevcuttur Anne, baba veya kardeşte DEHB olması yaklaşık 8-9 kat görülme sıklığını arttırmaktadır.

Nedeni nedir? Beyinde bazı kimyasal maddelerin eksikliği veya dengesizliği mevcuttur. Dopamin Noradrenalin  Gelişimsel yavaş olgunlaşma?

Shaw et al (2007)

Nedeni nedir? Anne karnında ortaya çıkabilecek çevresel etkiler Stres İlaçlar Gebelikte hipertansiyon, diyabet hastalıkları

Nedeni nedir? Göreceli yaşın etkisi (Erken okul başlangıcı?) Düşük doğum ağırlığı Bebeklik döneminde geçirilen enfeksiyonlar Çevresel etkiler? Manyetik kirlilik? Tatlandırıcılar? Şekerli gıdalar? Yiyeceklerin alerjik etkileri?

Nedeni nedir? Tüm risk faktörleri ve çevresel etkilerin ortak etkileri sıklıkla yönetsel işlevlerden sorumlu prefrontal korteks üzerine olmaktadır.

Nedeni nedir? Yönetsel işlevler: çalışan bellek, dikkat, sorun çözme becerisi, görevler arasında geçişler, zihinsel esneklik, davranışların kontrolü ve engellenebilmesi

Belirtiler ne zaman ortaya çıkarlar Sıklıkla ilk belirtiler anne karnında başlar 3 yaşından sonra belirginlik kazanır Ev içerisinde karşı gelmeler, inatlaşmalar %40-70 oranında karşı gelme inatlaşma bozukluğu ile birliktelik İlk şikayetler sıklıkla okul öncesi eğitim sürecinde hareketlilik, çevreye zarar verici davranışlar, arkadaşları arasında dışlanma, toplu etkinliklere katılmama

Belirtiler ne zaman ortaya çıkarlar 1. sınıfta sırasında oturma ile ilgili sorunlar Sıklıkla ilk kez öğretmen ve aile dikkat sorunlarının farkına varmaya başlar Çevreye zarar verici davranışlar Sınıfta dışlanma süreci, sınıfın günah keçisi Kendisi gibi hareketli arkadaşların çevresine toplanması Evde dersini yapma ile ilgili sorunlar

Belirtiler ne zaman ortaya çıkarlar Sıklıkla ilk 3 sınıfta akademik olarak belirgin sorun görülmez 4. sınıftan sonra akademik sorunlarda belirginlik artar Okul ortamında DEHB nin oluşturduğu sosyal kimliğin rolü ön plana gelir Öğretmen ve çevrenin ön yargıları olumlu çabaların sıklığını azaltır.

Belirtiler ne zaman ortaya çıkarlar Eğitim sisteminden kaynaklı özellikler nedeni ile sıklıkla en belirgin akademik sorunlarla lise 1. sınıfta karşılaşılır Yapılan bir çalışmada sene kaybeden öğrencilerin yaklaşık % 90 nın da DEHB saptanmıştır Akademik sorunlar, olumsuz arkadaş çevresi ve süreklilik gösteren dışlanma süreci sonucunda madde kullanım riskinde artış, davranım sorunlarında belirginleşme

Gidişat 1/3 ler kuralı ?? Çocukluk döneminde DEHB tanısı alan vakalar yetişkin dönemde 1/3 Tam düzelme 1/3 Kısmi düzelme 1/3 Hayat boyu sorunların devamı ???? WHO verilerine göre şikayetlerin yaklaşık % 50 si hayat boyu devam etmektedir