KUR’AN DAN BİLGİ EDİNME YOLLARI DUYU ORGANLARI

KUR’AN’DAN BİLGİ EDİNME YOLLARI DUYU ORGANLARI Bilginin kaynaklarının başında madde âleminin incelenmesine yarayan sağlam duyular gelir. Kur’an’da birçok ayette doğru bilgiye ulaşılabilmesi için Allah’ın insanlara lütfettiği işitme, görme ve dokunma duyuları vasıtasıyla hareket edilmesi ve bunların aracılığı ile birçok mükemmelliğin ve gerçeğin farkına varılması söylenmektedir. İslam düşüncesi ve bilimi tarihi boyunca teşekkül eden terminoloji içinde duyu his ve hâsse kelimeleri ile ifade edilmiştir.

Bilgi problemi ile ilgili olarak duyu ve algı konuları his, havâs, havâss-ı hams, havâss-ı zâhire, havâss-ı bâtıne, havâss-ı selîme, el-kuvvetü’l-müdrike, en-nefsü’l-hassâse, en-nefsü’l- hayvâniyye ve esbâbü’l-ilm gibi başlıklar altında incelenmiştir. Bir duyu gücünün herhangi bir etkenle uyarılmasına ihsâs, buna bağlı olarak nesnenin zihindeki kavramına ma’rifet ve fehim, bağımsız bilgi haline gelmesine idrak denir.

Kelamcılara göre duyular ile elde edilen bilgiler zaruri bilgilerdir. Apaçık olan ve inkârı mümkün olmayan bilgiler duyular yolluyla elde edilir. Bu açıdan Kur’an’da duyuların bilgi vermesini öne çıkarmış görünmektedir. İnsan duyuları vasıtası ile birçok maddi unsurun özelliklerine vakıf olup bunlar ile ilgili tecrübe sahibi olur. Tatma ve koklama duyuları da tecrübe ve bilgi edinmemizi sağlayan diğer duyularımızdır. Bu tecrübeler zihinde bir takım kabuller oluşmasını sağlar. Örneğin ateş yakıcı bir özelliğe sahiptir bunu bir kere tecrübe eden birisi duyuları vasıtası ile onun bu bilgisine ulaşır ve her seferinde, Allah’ın doğa kanunlarına koyduğu özellikler gereği normal şartlarda o ateşin yakıcılığını bilir.

Kâinattaki birçok oluşum da gözlem ve deneyler ile ispatlanmış bilimsel gerçekleri de bazen çeşitli araçlar vasıtası ile olsa da yine bu duyularımız ile inceler ve gözlemleriz. Bu duyulardan birinin dahi eksik veya kusurlu olması halinde fiziki ve manevi hareket kabiliyetlerimiz azalmaktadır. Bu beş dış duyuyu karşılayan, duyusal imgeleri ve onların manalarını içte algılayan, bunları birbirine bağlayan veya ayıran, onların mefhumlarını kavrayan, kavradığı haliyle kavramları koruyan ve onlardan düşünce üreten beş de iç duyunun varlığı kabul edilmektedir. Bunlar ise, sağduyu, tasavvur, vehm, hafıza ve hayaldir.

KULAK İLE İLGİLİ AYETLER 2:7 - Allah onların kalplerini ve kulaklarını mühürlemiştir. Gözlerinin üzerinde bir de perde vardır. Ve büyük azab onlaradır. 2:19 - Yahut (onların durumu), gökten boşanan, içinde karanlıklar, gök gürlemesi ve şimşek(ler) bulunan bir yağmur(a tutulmuşun hali) gibidir. Yıldırımlardan ölmek korkusuyla parmaklarını kulaklarına tıkarlar. Oysa Allah, inkârcıları tamamen kuşatmıştır. 5:42 - Onlar, yalana çok kulak verirler ve çok haram yerler. Eğer sana gelirlerse, ister aralarında hükmet, ister onlardan yüz çevir. Eğer onlardan yüz çevirirsen, sana hiçbir zarar veremezler. Eğer aralarında hükmedersen adaletle hükmet. Şüphesiz Allah, adaletli davrananları sever.

DERİ İLE İLGİLİ AYETLER 4:56 - Şüphesiz ki âyetlerimizi inkâr eden kâfirleri biz yarın bir ateşe atacağız. Derileri piştikçe azabı duysunlar diye, kendilerine başka deriler vereceğiz. Çünkü, Allah gerçekten çok güçlüdür, hüküm ve hikmet sahibidir. 16:80 - Allah size evlerinizden bir huzur ve dinlenme yeri yaptı. Hayvanların derilerinden gerek yolculuğunuzda ve gerekse konaklama zamanlarınızda kolayca taşıyacağınız hafif evler (çadırlar v.s.) ve yünlerinden, yapağılarından ve kıllarından bir süreye kadar (giyinecek, kuşanacak, serilecek ve döşenecek) bir eşya ve ticaret malı yaptı. 22:20 - Bununla karınlarındaki ve derileri eritilir.

GÖZ İLE İLGİLİ AYETLER 15:88 - Sakın o kâfirlerden birtakımlarına verip de kendilerini zevklendirdiğimiz şeye (mal ve servete) heveslenip göz dikeyim deme. Onlardan dolayı üzülme. Müminlere merhamet kanatlarını indir. 20:131 - Kâfirlerden bir kısmına, onları sınamak için dünya hayatının zineti olarak verdiğimiz ve onunla kendilerini geçindirdiğimiz şeye (mal ve saltanata) sakın rağbetle bakma. Rabbinin (ahiretteki) rızkı daha hayırlı ve daha devamlıdır.

GÖKTÜRK YILMAZ GÖKTÜRK YILMAZ İZLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER İZLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER KAYNAKÇA: