Hastanelerde tehlikeli atıklar ve yönetimi TEHLİKELİ ATIKLAR Çevre Yük. Müh. Yaşar Nuri AKAN Çevre Yük. Müh. Sibel ÇİLTAŞ

ağIr metaller Zamanında yeryüzünde zararlı sayılabilecek düzeyde bulunmayan ağır metaller, insanların toprakta daha derinlere inip madencilik faaliyetlerine başladığından ve yaygın kullanım sahası oluştuğundan beri tehlikeli düzeylere çıkmıştır. 

Önemli ağIr metaller *Alüminyum  Normal şartlarda içme sularında bile bulunabilen bir ağır metaldir. Zararı yüksek bir ağır metal değildir ancak yüksek dozlarda maruz kalındığında sinir sistemine zarar vermektedir. 

Önemli ağIr metaller *Bakır  Bakır yaşam için gerekli iz elementlerden biridir. Vücutta stres mücadelesinde rol oynayan gerekli elementlerden biridir ancak fazlalığı ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu artıştan özellikle karaciğer ve beyin etkilenir. 

Önemli ağIr metaller *Krom Krom(III) insanların ihtiyaç duyduğu bir iz elementtir. Ancak yüksek orandaki alımı toksik etki gösterdiği gibi Krom (IV) de tamamen zararlıdır ve vücutta kullanılmaz. Kromun verdiği zararların en başında karaciğer sorunları ve bağışıklık sisteminin oldukça zayıflaması gelir. Aynı zamanda genetik anlamda mutasyonlara neden olan ve kanserleşmeye ortam hazırlayan durumları oluşturur.

Önemli ağIr metaller *Nikel  Nikel zararlı etkisi çok olan bir ağır metaldir. Nikel bitkiler tarafından biriktirilebilir ve özellikle sigara dumanıyla birlikte taşınır. Nikelin zararları ise doğumda anormallikler ve kalp rahatsızlıklarını tetiklemesidir. Aynı zamanda kanser yapıcı etkisi büyüktür. 

Önemli ağIr metaller *Kurşun İçme suyu, gıda ve hava yoluyla insana bulaşır. İnsanda işitme bozukluğu, hemoglobin seviyesinde azalma, böbrek ve beyin iltihabı, kısırlık ve kansere neden olur.

Önemli ağIr metaller Civa Metil civa (civanın doğadaki formu) Doğada bozulmaz. Vücuda girdiğinde parastezi, ataksi, dişartri ve sağırlık gibi nörolojik bozukluklara, merkezi sinir sisteminin tahribine ve kansere, böbrek, karaciğer, beyin dokularının tahribine, kromozomları tahrip edip sakat doğumlara neden olmaktadır. Bir oksit pilde bulunan cıva 800.000 (800 ton) litre suyu kirletebilecek seviyededir.

Önemli ağIr metaller *Kadmiyum En zehirli ağır metallerdendir. Bozulan pillerden akan kadmiyum su yoluyla insana taşınır. Solunum yoluyla alınırsa daha tehlikelidir. İnsanda İtai itai hastalığı (şiddetli bir kemik erimesi hastalığıdır), akciğer hastalıkları, prostat kanseri, böbreküstü bezi rahatsızlıkları gibi sorunlara neden olur.

KİMYASALLAR Alkol /Aseton Ksilen Formalin Parafin Entellan Boyama işleminde kullanılan kimyasallar Moleküler patoloji işlemlerinde kullanılan kit kimyasallar

Hastanelerde Tehlikeli Atık Üreten Birimler Laboratuvarlar Kemoterapi ilaç hazırlama birimleri Yüksek düzey dezenfektan kullanılan üniteler Diş Anestezi Yoğun bakım Radyoloji Sterilizasyon Bakım & Onarım

1 - 18 01 06 Tehlikeli maddeler içeren ya da tehlikeli maddelerden oluşan kimyasallar - Yüksek düzey dezenfektanlar - Laboratuarlardan çıkan sıvı kimyasal atıklar

2 - 18 01 08 Sitotoksik ve Sitostatik İlaçlar: Bu ilaçların hazırlanması, hastaya verilmesi ve kullanım sonrası ortaya çıkan atıklar

2 - 18 01 08 Kontamine Atıklar: Bu ilaçlarla temas etmiş her türlü atık (Kemoterapi İlaç Hazırlama Ünitelerinde Kullanılan Koruyucu Giysiler Eldiven,Maske, Önlük vb.)

3 - 18 01 09 Farmasötik ilaçlar : Son kullanım tarihi geçmiş ilaçlar, bozulmuşaşı ve serumlar.

4 - 18 01 10 Diş tedavisinden kaynaklanan ve civa içeren amalgam atıkları

5 - 08 03 17 Tehlikeli Maddeler İçeren Kartuş ve Tonerler

6 - 15 01 10 Kontamine Ambalajlar Hidrojen Peroksit Kartuşları Etilen Oksit Kartuşları Boş Boya,Kimyasal vb. Kaplar Yağ, Tiner Tenekeleri Sprey Kutular

7 - 15 02 02 Bakım ve onarımdan çıkan Hava Filtreleri (Hepa Filtreler), Eldivenler, Üstübüler

8 - 16 01 07 Yağ - Yakıt Filtreleri

9 - 16 01 21 Tehlikeli Maddeler İçeren Makina - Ekipman Parçaları

10 - 16 02 Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıkları

11 - 16 06 01 Tehlikeli Maddeler İçeren Aküler

13 - 17 06 03 Yalıtım Malzemeleri

14 - 17 04 10 Yağ, Katran ve Diğer Maddeler İçeren Kablolar

15 - 20 01 21 Tehlikeli Maddeler İçeren Atık Fluoresanlar

Sağlık Kuruluşları Kaynaklı Tehlikeli Atıklar: 18 01 06 Tehlikeli maddeler içeren ya da tehlikeli maddelerden oluşan kimyasallar 18 01 08 Sitotoksik ve sitostatik ilaçlar 18 01 09 Kullanım tarihi geçmiş ilaçlar,bozulmuş aşı, serum 18 01 10 Diş tedavisinden kaynaklanan amalgam atıkları 08 03 17 Tehlikeli Maddeler İçeren Kartuş ve Tonerler 09 01 04 Röntgen Banyo Solüsyonları ( Fixer, Developer )

Sağlık Kuruluşları Kaynaklı Tehlikeli Atıklar: 08 03 17 Tehlikeli Maddeler İçeren Kartuş ve Tonerler 15 01 10 Kontamine Ambalajlar 15 02 02 Hava Filtreleri (Hepa Filtreler), Üstübü Bez 16 01 07 Yağ Yakıt Filtreleri 16 01 21 Tehlikeli Maddeler İçeren Makina-Ekipman Parçaları 16 02 Elektrikli ve Elektronik Ekipman Atıkları

Sağlık Kuruluşları Kaynaklı Tehlikeli Atıklar: 16 06 01 Tehlikeli Maddeler İçeren Aküler 16 06 06 Piller 17 04 09 Tehlikeli Maddelerle Kontamine Olmuş Metal Atıkları 17 06 03 Yalıtım Malzemeleri 17 04 10 Yağ, Katran ve Diğer Maddeler İçeren Kablolar

Tehlikeli Atık Toplarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Tehlikeli atıklar ağzı kelepçeli mavi bidonlara toplanır. Bu bidonların ağzı sürekli kapalı tutulur. Atık atılacağı zaman eldiven,maske,gözlük ve tehlikeli atık giysisi gibi koruyucu ekipmanlar giyilerek ağzı açılarak atılır.

Tehlikeli Atık Toplarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Bidon yakınına ve görülecek şekilde içerisine hangi atıkların atılacağı bilgisini gösteren etiket asılır. Görevli kişi haricinde bidona atık arılması önlenmelidir. Bidon üzerine atığın türü,kodu,atan birim,tarih gibi bilgilerin yer aldığı etiket yapıştırılarak geçici depoya gönderilir.

Tehlikeli Atık Toplarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Tehlikeli atıkların konulduğu bölmenin temizliği ve dezenfeksiyonu kuru olarak yapılır. Bölme atıkların boşaltılmasını müteakiben temizlenir, dezenfekte edilir ve gerekirse ilaçlanır. Kaza sonucu dökülen atıklar uygun ekipman ile toplandıktan, sıvı atıklar ise uygun emici malzeme ile yoğunlaştırıldıktan sonra tekrar tehlikeli atık kutusuna konulur ve kullanılan ekipman ile birlikte bölme derhal dezenfekte edilir.

TEŞEKKÜRLER