İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİ MODÜLÜ A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı - Deniz İlknur Ardalı BURSA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ

Konular  Fiziksel, Kimyasal ve Ergonomik Risk Faktörleri  Elle Kaldırma ve Taşıma  İş Ekipmanlarının Güvenli Kullanımı  Ekranlı araçlarla çalışma  Elektrik tehlikeleri, riskleri ve önlemleri  Kişisel koruyucu donanım kullanımı

FİZİKSEL, KİMYASAL VE ERGONOMİK RİSK ETMENLERİ

4 GÜRÜLTÜ İŞYERLERİNDE ÇALIŞANLARIN ÜZERİNDE, FİZYOLOJİK ETKİLER BIRAKAN VE İŞ VERİMİNİ OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEYEN SESLER OLARAK TANIMLANABİLİR. ENDÜSTRİDE GÜRÜLTÜ

Psikolojik etkiler; Uyumsuzluk, uykuya geç başlama, uyuyamama İşitme Duyusu Üzerine Etkisi ; (Mesleki Sağırlık) -Geçici işitme kaybı -Kalıcı işitme kaybı Gürültünün insan sağlığına etkileri

 Dayanılmaz Kısa tek gürültü  = Sağırlık. Sağırlık Yapan Son derece rahatsız Orta Düzey Ofis Ortamı Acı Verici Birçok insan için acı verici Çok Yüksek Devamlı maruz kalınması sağırlığa yol açabilir Çok Düşük Zor Duyulabilen dB

GÜRÜLTÜYÜ KONTROL ALTINA ALMA Gürültü Kaynağı Akustik MühendislikSes YalıtımıKoruyucu Ekipman Kullanımı Ortak Korunma GÜRÜLTÜYÜ KAYNAĞINDA KONTROL ETMEK Kişisel Korunma

9 TİTREŞİM Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir.

Titreşim, Vücudu etkileme biçimi yönünden iki türde incelenir El-Kol titreşimi Bütün vücut titreşimi

11 RADYASYON Atomlardan, Güneş’ten ve diğer yıldızlardan yayılan enerjiye, radyasyon denir, dilimizde ışıma olarak kullanılır.

Elektromanyetik Radyasyon İyonlaştırıcıİyonlaştırıcı Olmayan X, alfa, beta ( görüntüleme cihazları, kanser tedavisi) Atomlardan elektron koparma gücü olmayan, DNA hasarına yol açmayan (cep tel, bilgisayar, uzaktan kumanda)

H assas kişilerde;  Boğazda kuruluk hissi,  Gözde problemler, baş ağrısı,  Alerji, yüzde kızarıklık,  Uykusuzluk, seslere karşı  Hassasiyet,işitme zorluğu ve  Yorgunluk gibi rahatsızlıklara yol açabilir. İŞYERİNDEKİ RADYASYONUN ETKİLERİ

14 BASINÇ Birim alana yapılan kuvvete basınç denir.

İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda basınç ise; normal hava basıncının (atmosfer basıncı) daha fazla veya daha az olması gereken veya olan işyerlerindeki basınçtır. Normal şartlarda hava basıncı 76 N/cm 2 cıva basıncına eşittir.

16 Aydınlatma İşyerlerinde,  Çalışanların sağlığı ve güvenliği,  ürün ve üretim kalitesi,  verimlik, yönünden özel önem taşımaktadır

 İş kazalarının artmasına,  çalışanların morallerinin olumsuz etkilenmesine,  aşırı yorgunluğa,  çalışma hızının düşmesine,  hatalı imalatın artmasına neden olmaktadır. İŞYERLERİNDE AYDINLIĞIN YETERLİ OLMAMASI

18 TERMAL KONFOR Bir işyerinde çalışanların büyük çoğunluğunun sıcaklık, nem, hava akımı gibi iklim koşulları açısından gerek bedensel, gerekse zihinsel faaliyetlerini sürdürürken belli bir rahatlık içinde bulunmalarını. ifade eder.

Eğer termal konfor koşulları mevcut değilse önce sıkıntı hissedilir daha sonra rahatsızlık duyulur.

Efektif Sıcaklık; 29 °C olursa, performans %5 düşer. 30 °C " " % 10“ 31 °C " " % 17“ 32 °C " " % 30 “ AŞIRI SICAKLIĞIN ÜRETİM ÜZERİNE ETKİSİ

KİMYASAL RİSK ETMENLERİ

Akciğerler vasıtasıyla Solunum sistemine Ağız yoluyla sindirim sistemine KİMYASAL MADDELER VÜCUDA AŞAĞIDAKİ YOLLARLA GİRERLER Absorbsiyon ile deriye

akut etkiler Tehlikeli kimyasallar vücuda bir kez girdiğinde hemen görülen akut etkiler, kronik etkiler Kimyasal maddeye maruz kalınmasından sonra yıllarca ortaya çıkmayabilen uzun dönemli kronik etkiler de dahil olmak üzere değişik zararlı etkilere neden olabilir.

 Etiketler önemli bir bilgi kaynağıdır.  Etiketle belirtilen madde ile kabın içindeki kimyasal maddeler aynı olmalıdır.  Özelliği (kimyasal formülü fiziksel özelliği ve ticari ismi) açıkça belirtecektir  Güvenlik sembolünün, güvenlik ve risk numarasının bulunması gerekir. TEHLİKELİ KİMYASAL MADDENİN ETİKETLENMESİNİN ÖNEMİ

5.1.Etiketlemenin Önemi-3 Bu amaca hizmet etmek üzere, kimyasalların sınıflandırılarak tehlike özelliğinin tespiti sonrası hazırlanan tehlike etiketi ve Güvenlik Bilgi Formları iki önemli iletişim aracı olarak kullanılmaktadır. Etiket ve Güvenlik Bilgi Formları kimyasallara maruz kalınması halinde çevre ve insan sağlığının olumsuz etkilerden korunmasında ve olumsuz etkilerin kontrol altına alınmasında gerekli alt yapıyı oluşturmaktadır. Tehlike etiketlerinde yer alan uyarıların dikkate alınması, Güvenlik Bilgi Formlarında yer alan bilgilerin işyerlerinde uygulanması halinde bu iki iletişim aracının çevre ve insan sağlığının korunmasında önemli katkılarının olduğu belirlenmiştir.

KİMYASALLARIN GÜVENLİK RİSKLERİ

29 YANGIN İstenmeden başlayarak tehlike doğuran, söndürülmesi zor neticesinde maddi manevi zarar veren ateşe de yangın denir

30 PARLAMA Kolay alev alabilen maddelerin (parlayıcı maddeler) buhar veya gazlarının hava ile belli oranda ki homojen karışımları, maddenin çok kolay alev alarak hızla yanmasına sebep olur ki bu tür yanma olayına parlama denir.

31 PATLAMA Çok hızlı bir gaz genişlemesi ile ve genellikle ısı açığa çıkmasıyla meydana gelen bir kimyasal reaksiyon veya değişimdir. Genel olarak patlamalar kapalı yerlerde meydana gelir.

KATI KİMYASALLAR Kimyasal zehirlenmeye yol açma olasılığı en düşük kimyasal maddeler katı biçiminde olan maddelerdir. Deri ve bulaşma olan yiyecekleri yemekle vücuda alındıklarından KİŞİSEL HİJYEN ÇOK ÖNEMLİDİR. Katı maddelerde en büyük tehlike bazı iş süreçlerinin bunları daha tehlikeli biçime dönüştürebilmesidir. Örnek: doğranmakta olan kereste daha tehlikeli talaşa dönüşebilir ve solunum yolu ile vücuda girebilir. KATI KİMYASALLAR

 Havada asılı olarak kalabilen, büyüklüğü mikron arasında değişen katı partikülleri ifade eder.  5 – 10 mikron arasında bulunan tozlar çeşitli akciğer rahatsızlıklarının oluşmasına neden olmaktadırlar.  Bazı durumlarda tozlar patlayabilir.(organik kökenli olan tozlar)  İşyerinde tozun” güvenli” düzeylerde tutulması için gerekli önlemler alınmalıdır. TOZLAR

 Sıvı kimyasalların türlerine göre toksik olan buharları deri ve solunum yolu ile vücuda alınırlar. SIVI KİMYASALLAR

 Bazı kimyasallar normal koşullarda gaz halinde bulunurlar. Katı ve sıvı kimyasallarda ısıtıldıklarında gaz haline geçebilirler.  Gazlar ortamda solunabilir. (azot, hidrojen, oksijen vb)  Bazı gazlar anında tahriş eder ( amonyak, asit buharı, klor vb)  Bazı gazların sağlık üzerine etkileri ise sağlığınız önemli derecede bozulduktan sonra ortaya çıkar (benzen, ksilen, toluen)  Gazlar parlayıcı ve patlayıcı olabilirler. (LPG, asetilen vb) GAZLAR

KİMYASALLARIN AVRUPA SEMBOLLERİ Patlayıcı T Zehirli Oksitleyici Çok Zehirli Çok Kolay AlevlenebilirAlevlenebilir Zararlı Tahriş edici

KİMYASALLARIN AVRUPA SEMBOLLERİ Korozif C Çevreye Zararlı N

TEHLİKELİ KİMYASALLAR İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER

1. Kaynakta Alınacak Önlemler

Benzen yerine toluen, benzin yerine gazyağı vb. gibi daha az zararlı madde kullanmak. A- KULLANILAN MADDENİN DEĞİŞTİRİLMESİ

Bu yöntem, bilhassa tozlu ortamlarda çalışan işletmelerde çok yararlı olmaktadır. B- ISLAK (SULU) YÖNTEMLER KULLANILMASI

Bu konuda çok yaygın olarak kullanılan sistem – doğal veya – cebri çekişli davlumbazlardır. C- YEREL ASPİRASYON SİSTEMİNİN UYGULANMASI

Ortamda, sık sık sorun olan madde veya etkenler özel dedektör tüpleri veya dedeksiyon cihazları ile kontrol edilerek alınan önlemlerin yeterliliği denetlenmeli, gerekiyorsa yeni önlemler alınmalıdır. D- SÜREKLİ ORTAM ÖLÇÜMLERİ

2-Ortamda Alınacak Önlemler

Düzensiz bir işyeri, iş verimini düşüreceği gibi iş kazaları olasılığını arttıracak ve iş gereği oluşan süprüntü vb. maddeler (örneğin tozlar) sağlığı olumsuz yönde etkileyebilecektir A- İŞYERİ DÜZENİ

Burada da ilk göz önüne alınacak husus çalışan kişilerin soludukları hava düzeyinde etkin bir havalanma sağlanmasıdır. B- GENEL ASPİRASYON

Tamamen kapalı iş ortamlarında yerel aspirasyon yapılmalıdır. C- SEYRELTME ASPİRASYONU ( TEMİZ HAVA VERİLMESİ)

3-Kişiye Yönelik Alınacak Önlemler

Önlemlerin en etkili ve yararlısı, çalışanların karşılaşabilecekleri tehlikelerden korunmaları için yapılacak ve belirli aralıklarla tekrarlanan İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimleridir. A- EĞİTİM

Bazı iş türlerinde, işin gereği alınan tüm önlemlere karşın yine de risk tamamen ortadan kaldırılamaz. Bu durumda değerlendirmeler sonunda belirlenecek sürelerde değiştirilen ekiplerle iş sürdürülebilir. B- İŞÇİLERİN ROTASYONU

Özellikle; röntgen ışınları, radyoaktif izotoplar veya bazı özel kimyasal maddelerle çalışan işçilerin Üzerlerine takılacak dozimetre denilen araçlarla etkilenme risklerinin var olup olmadığı saptanabilir ve gereken önlemler alınır. C- KİŞİSEL DOZİMETRE - MONİTÖRLER

Gözlük, maske, eldiven, baret vb. kişisel koruyucular en son başvurulacak, fakat gerektiğinde kesinlikle kullanılması zorunlu araçlardır. D- KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR

Çalışan kişilerin; işe giriş muayeneleri periyodik tıbbi kontrolleri sorunların erken tespit edilmesi ve gereken önlemlerin alınarak tedavilerinin yapılması çoğu kez hayat kurtarıcı olmaktadır. E- YETERLİ SAĞLIK KONTROLÜ

ERGONOMİ

55 Büroda Bilgisayar İle Çalışmalarda Doğru Duruş

56 ERGONOMİK OFİS ORTAMI

AYAKTA ÇALIŞMA

OTURMA

Nasıl do ğ ru otururum?

Kollar iki yana sarkık ve bacaklar üzerine konmuş durumda, kalça ile bacak arasındaki açı 70 derece, ayaklar yere düz basmış durumdadır. RAHAT OTURMA KONUMU

İTME VE ÇEKME

ELLE KALDIRMA VE TAŞIMA

İŞ EKİPMANLARININ GÜVENLİ KULLANIMI

EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA

65 Bilgisayar Kullanımı Bilgisayar kullananlarda MKİH (mesleki kas iskelet hastalıkları) dışında  Halsizlik,  yorgunluk,  baş ağrısı,  göz zorlanmasına bağlı yakınımlar görülür

66 Korunma ve Ergonomi Risk faktörleri ile ilgili çalışanlara bilgi verilmesi gerekmektedir.

ELEKTRİK; RİSKLERİ, TEHLİKELERİ VE ÖNLEMLERİ

Elektrik Çarpması Nedir? Elektrik akımının vücuttan geçecek şekilde kişinin bir elektrik kaynağı ile teması sonucu yaralanması veya ölümü dür. Elektrikle ilgili kazaların meydana gelmesinde bilgi eksikliğinin büyük oranda etkili olduğu görülmüştür.

69 Genellikle alçak gerilime maruz kalan vücutta şok, yüksek gerilime maruz kalan vücutta ise ağır yanıklar meydana gelir. E LEKTRİK ÇARPMASI

70. Elektrik akımının insan vücudundan geçişini önlemekte iki temel ilke vardır. – İnsan üzerinde önlem – Sistem üzerinde önlem E LEKTRİK AKIMINDAN KORUNMADA TEMEL PRENSİP

İnsan vücudunun olası elektrik akımı girebilecek kısımlarının yalıtkan hale getirilmesi için, Kişilerin ellerine gerilim gücüne uygun yalıtkan eldiven giymeleri, akımın vücuda girişini engelleyecektir. İNSAN ÜZERİNDE ÖNLEM

72 İzole Eldiven

İzole etme Koruyucu Hat İletkeni İle koruma (Topraklama, Sıfırlama) Kaçak akım önleme Uzakta bulundurma Küçük gerilim kullanma SİSTEM ÜZERİNDE ÖNLEM

74

Ön Koruma Sacları Takılı Değil Panoların etrafı malzemelerle kaplı

78

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANIMI

KKD NEDİR Çalışan kişileri ;  Meslek hastalığından korumak,  İş kazalarına karşı korumak,  Çalışmayı daha ergonomik hale getirmek amacıyla; Çalışan tarafından kullanılan malzemelerdir.

Kişisel koruyucu donanımlar, işveren tarafından;  Ücretsiz verilmeli,  bakım ve onarımları yapılmalı,  Nasıl kullanılacağı, bakımının ve temizliğinin nasıl yapılacağı anlatılmalı ve uygulamalı olarak gösterilmelidir. KKD SEÇİMİ VE KULLANIMI

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR 1-Baş Koruyucuları 2-Göz ve yüz koruyucuları 3-Solunum Sistemi Koruyucuları 4-Gövde ve karın bölgesi koruyucuları 5-El ve Kol koruyucuları 6-Ayak ve Bacak Koruyucuları 7-Cilt Koruyucuları 8-Vücut Koruyucuları

SON ÇAREDİR !!! KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLAR

TEŞEKKÜRLER