Bağlam Arayüz Görev Kullanıcı Kullanılabilirliğin Ana Bileşenleri

-ETKİLEŞİM -ETKİLEŞİMLİ ARAYÜZLER -KULLANILABİLİRLİK TESTLERİ -KULLANICI PSİKOLOJİSİ -SOSYO-TEKNOLOJİK SİSTEM TASARIMI -YENİ TEKNOLOJİLERE KARŞI GÖSTERİLEN DİRENÇ KULLANILABİLİRLİK KAPSAMINDA İNCELENEN KONULAR

KULLANICI Kullanıcı, belirli bir hizmet/ürün ya da sistemi kullanması beklenen hedef kitledir.

-Kullanım isteklerine -Demografik bilgilerine -Tecrübe seviyelerine -Servis/ürün ya da sistemin kullanımına yönelik eğilimlerine göre gruplandırılabilirler. Kullanıcı grupları

Dar kullanıcı grubu: Uçak ya da tren simülatörleri Geniş kullanıcı grubu: Çevrim içi alışveriş sitesi ya da e- devlet uygulamaları

NOT: İBE kullanılabilirlik çalışmalarında ilk yapılan iş, kullanıcı analizi (user analysis)yapmak ve hedef kitleyi temsil eden kullanıcı grubunun bir örneklemini oluşturmaktır.

ARAÇ/ARAYÜZ Kullanıcının etkileşim içinde olduğu, tasarımcılar tarafından ortaya çıkartılmış ve genellikle tasarım sorunları içeren ürünlerdir.

Araçlar/Arayüzler -Kullanım alanı -Amacı -Hedef kitlesi açısından farklılık taşıyabilirler.

İBE açısından temel hedef bu araç/arayüzü kullanıcıların etkili, verimli ve memnuniyet içinde kullanabilmeleridir.

GÖREV Kullanıcının etkileşim içinde olduğu araç ile, yerine getirmeye çalıştığı etkinliktir.

Kullanılabilirlik sorunlarının ortaya çıkartılması sürecinde kullanılabilirlik mühendislerinin ilk yaptıkları çalışmalardan birisi, detaylı görev analizini (Task Analysis) yapmaktır.

BAĞLAM Kullanıcı, araç/arayüz ve görevin içinde bulunduğu ortamdır.

NOT: Kullanılabilirlik testlerinde bağlam analizi (Context Analysis) temel işlemlerden biridir.

Bir bilgi sitemi projesi gerçekleştirirken -İBE baz alındığında hedef kitle tarafından en kolay şekilde kullanılması istendiğinde bunu nasıl gerçekleştirirdiniz? -Sistemin kullanılabilir olduğunu test etmek ya da kullanılabilirlik problemlerini belirlemek için nasıl bir yöntem izlerdiniz? ARAYÜZ DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ VE KULLANILABİLİRLİK TESTLERİ

KULLANILABİLİRLİK TESTLERİ -Tür -Yaklaşım

-Tasarım Rehberleri Temelli -Kullanıcı Temelli -Uzman Temelli -Model Temelli NOT: Yaklaşım elde edilen verinin kaynağı ile ilişkilidir. YAKLAŞIM

-Süreç İçi (Formative/Diagnostic) -Süreç Sonu (Metrication/Summative) NOT: Tür başlığı testin amacını belirlemektedir. TÜR

NOT: Her kullanılabilirlik testinde belli bir Yaklaşım ve Tür seçilmek durumundadır.

Kullanılabilirlik Test Türleri Süreç İçi (Formative ) Süreç Sonu (Summative)

Süreç içi testler bir yazılım geliştirme sürecinin ilk başından itibaren, tüm süreç boyunca, belirli aralıklarla ve belirli kriterlere göre gerçekleştirilir. Süreç sonu testler ürün tamamen oluşturulduktan sonra gerçek hayatta uygulamaya sunulmadan önce yapılan testlerdir.

NOT: Ürün tasarımında süreç içi ve süreç sonu testlerin her ikisi de kullanılmalıdır.

Süreç İçi Testler Süreç Sonu Testler Proje süreci : Analiz, Tasarım, … Sonuç -Nasıl geliştiriyoruz? -Hedef, ürünü iyileştirmektir. -Tasarım sürecini bilgilendirir. -Erken başlar ve sık sık tekrarlanır. -Katılımcılar, potansiyel hedef kitledendir. -Gerçek kullanıma benzer görevler yapılır. -Katılımcıların söyledikleri ve yaptıkları gözlenir ve kaydedilir. -Veriler analiz edilir, problemler belirlenir ve tasarım önerileri yapılır. -Nasıl yaptık -Amaç, hedef ürünü gerçeklemektir. -Sonuç ürün çıkarıldıktan sonra test edilir.

Kullanılabilirlik Test Yöntemleri Tasarım Rehberleri Sezgiseller (Uzman Yaklaşımı) Deneysel Yaklaşım (Kullanıcı Testleri) Model Temelli Yaklaşım KULLANILABİLİRLİK TEST YAKLAŞIMLARI

Tasarım Rehberi, arayüz tasarımı ve değerlendirilmesi amacı ile kullanılan yaklaşımdır. Tasarım rehberleri genellikle, bilişim sistemleri geliştiren büyük firmalar tarafından, kendi ürünlerine ait tasarımlarda uygulanmak üzere hazırlanır. (Apple Macintosh Guidelines, IBM Guidelines, Java Programming Style Guidelines gibi). TASARIM REHBERLERİ KULLANIMI

Arayüzün uzmanlarca değerlendirilmesidir. -Değişik uzman değerlendirmeleri arasında en yaygını, iyi bir arayüz tasarımının sahip olması gereken özellikleri veren sezgisellerin kullanılmasıdır. -Sezgiseller genelde platform(hem donanım hem de yazılım olarak) bağımsızdır ve kullanılabilirliği arttırmaya yöneliktir. UZMAN DEĞERLENDİRMELERİ VE SEZGİSELLER (HEURISTICS)

1- Sistem durumunun görünürlüğü 2- Sistem ile gerçek dünyanın eşleşmesi 3- Kullanıcı kontrolü ve özgürlük 4- Tutarlılık ve standartlar 5- Hataları önleme 6- Hatırlamak yerine tanıma 7- Esneklik ve kullanım verimliliği 8- Estetik ve sade tasarım 9- Kullanıcılara hata ile karşılaşmaları durumunda hatayı teşhis etmeleri, onarmaları ve kurtulmaları olanağı tanınmalıdır. 10- Yardım ve dökümantasyon NIELSEN’İN 10 KULLANILABİLİRLİK SEZGİSELİ

Uzman temelli test yöntemlerinden bir diğeri de BİLİŞSEL GEZİNTİ (Cognitive Walkthrough) dir. Bu yöntemde, sezgisel yaklaşımdan farklı olarak, kullanılabilirlik testini yapan uzman, kendisini o sistemi kullanacak kullanıcının yerine koyar, onun gibi davranmaya ve düşünmeye başlar.

NİELSEN’in sezgisellerini Web’ e uyarlayınız. ÖDEV