Bilimsel Araştırma Yöntemleri Verilerin Toplanması GÖRÜŞME İ smail GÜLEÇ

GÖRÜŞME Önceden belirlenmiş ve ciddi bir amaç için yapılan, soru sorma ve yanıtlama tarzına dayalı karşılıklı ve etkileşimli bir iletişim süreci. Tanımı biraz açalım.

GÖRÜŞME Süreç: İ letişimdeki süreklilik ve canlılık Karşılıklı: İ ki veya daha fazla kişi arasındaki etkileşimi Etkileşimli: Görüşmeye dahil olan bireyler arasında oluşan bireyler arası ba ğ, Önceden belirlenmiş ciddi amaç: Görüşmeyi yapanlardan en az birinin bir amacının olması Soru sorma ve yanıtlama: Etkileşim modeli

Görüşme Verilerin bireylerle görüşerek toplanması. Bir çok araştırmanın çeşitli düzeylerinde yararlanılabilir. Anket, gözlem gibi yöntemlerle de birleştirilebilir.

Görüşmenin sınıflandırılması Yapılandırılmış görüşme: Belirli bir sırayla önceden hazırlanmış soruların içinden seçilenlerin sorulması Yapılandırılmamamış görüşme: Sıralaması ve sayısı sabit olmayan soruların sorulması. Yarı yapılandırılmış görüşme: Hem sabit seçenekli cevaplamayı, hem de derinlemesine gidebilen görüşme. Etnografik görüşme: Görüşmeci konuşmayı yönlendirir, katılımcının cevaplarını özgürce vermesi önemlidir. Odak grup görüşme: Küçük bir grup insan (4-8 kişi arası) bir dizi sorun hakkında düşünmesi istenir. Birbirlerinin cevaplarını duyacak ve görecek şekilde otururlar.

Görüşme Stratejileri/Türleri Sohbet tarzında: Sorular ba ğ lama göre ortaya çıkar. Önceden belli de ğ ildir. Görüşme formu yaklaşımı: Ele alınacak konular önceden belirlenir, görüşmeyi yapan kişi soruların sırasını ve tarzını görüşme sırasında belirler. Açık uçlu görüşme: Sorular ve sıralar bellidir ve tüm katılımcılara aynı şekilde sorulur. Kesin cevapların alındı ğ ı görüşme: Sorular ve yanıt katagorileri önceden belli.

Görüşme formu Kolay anlaşılır sorular yazma Odaklı sorular hazırlama Açık uçlu sorular (cevabı evet/hayır olmayan sorular) Yönlendirmekten kaçınmalı Çok boyutlu soru olmamalı Alternatif sorular olmalı (sonda) ◦ Ayrıntıya yönelik ◦ Açıklamaya yönelik ◦ Aydınlatmaya yönelik

Görüşme formu Soruları geliştirme ◦ Bir grup ile denemek Farklı türden sorular yazma ◦ Kapalı uçlu sorular ◦ Açık uçlu sorular ◦ Dolaylı sorular ◦ Varsayıma dayalı sorular

Görüşme formu Soruları mantıklı biçimde sıralama ◦ Görüşmeye güven oluşturucu biçimde hazırlama ◦ Kolay sorularla başlamak ◦ Genelden özele do ğ ru sormak ◦ Hassas konularla ilgili soruları sona bırakmak ◦ Bilgi ve beceriyle ilgili soruları deneyimle ilişkilendirerek sormak ◦ Şimdiki zamanla ilgili soruları geçmiş ve gelecekle ilgili sorulardan önce sormak ◦ Bireysel bilgileri en sonda sormak

Görüşme formu Yer Tarih Görüşmeci Görüşülen kimse Görüşme soruları

Görüşme öncesi hazırlık Genel ve özel amaçlı soruları kararlaştırmak Soruları tasarlamak: (Açık, boşluk doldurma, kapalı vs.) ◦ İ lgili olma ◦ Uygun katılımcıların seçimi ◦ Cevaplama kolaylı ğ ı Soruları sıralamak Süreç ihtiyaçlarını düşünmek Giriş ve kapanışları hazırlamak Kayıtlar için hazırlanmak Pilot test yapmak

Görüşme süreci Tutarlı olmak Geçmiş bilgileri edinmek Önceden hazırlayıp denemek, Gizlili ğ i temin etmek ve görüşmeyi kesmeyi önlemek, Görüşülen kişiyi rahatlatmak, Dostça ilişki kurmak, Kontrolü kaybetmemek, Yönlendirmeden kaçınmak, Tarafsız olmak, Duyarlı olmak, İ lave zaman ayırmak,

Görüşme süreci Görüşülen kişiyi deşmek: ◦ Açıklama: Biraz daha bilgi verir misiniz? ◦ Yansıtma: Sonuç olarak bu görüşe katılıyorsunuz. ◦ Cesaretlendirme: İ lginç. Daha çok bilgi verir misiniz? ◦ Yorum: Ben olsaydım şöyle yapardım. ◦ Teşvik etme: Gerçekten inanıyor musunuz? ◦ Özet: Sonuç olarak sizin söyledikleriniz

Görüşmeyi kısıtlayan durumlar Hazırlıksız olmak Çok konuşmak Tartışmak Dikkatsiz olmak Yönlendirmek Kısıtlı soru sormak Karmaşık dil kullanmak Mahkum-çekingen olmak Aşırı güvenmek

Görüşme sonrası Görüşmeyi sonlandırmak Notları temize çekmek Verileri analiz etmek Raporlaştırmak

Olumlu yönler Esneklik Yanıt oranı Sözel olmayan davranış Ortam üzerindeki kontrol Soru sırası Anlık tepki Veri kayna ğ ının teyit edilmesi Tamlık Derinlemesine bilgi

Olumlu yönler Esneklik ◦ Ek soru sorabilir, ◦ Yanlış anlama durumunda soruyu tekrar edebilir veya farklı bir şekilde tekrar sorabilir, ◦ Süre yetmedi ğ inde ek süre verebilir, ◦ Görüşme yeri, zamanı ve ortama göre soruları atlayabilir, de ğ iştirebilir. Yanıt oranı ◦ Bizzat oldu ğ u için yanıt oranı yüksek olur. Özellikle okuma-yazma bilmeyenler gibi özel durumları olanlardan daha fazla veri alınır.

Olumlu yönler Sözel olmayan davranış ◦ Jest ve mimiklere, beden diline dikkat eder ve bunları de ğ erlendirir. Ortam Üzerindeki kontrol ◦ Görüşme yapılacak yeri belirler, de ğ iştirebilir.  Soruların sırası  İ stedi ğ i sorudan başlayabilir,  Soru atlayabilir veya ekleyebilir

Olumlu yönler Anlık tepki ◦ Anlık verilen tepkiler kaydedilir ve de ğ erlendirilir. Bu tepkiler yeni bir problemi belirleyebilir veya araştırmanın seyrini de ğ iştirebilir. Veri kayna ğ ının teyit edilmesi ◦ Toplanan veriler ankete göre daha güvenilir

Olumlu yönler Tamlık ◦ Araştırmacı sürece bizzat katıldı ğ ı için veriler eksiksiz bir biçimde toplanır. ◦ Sorulardaki esneklik eksik olan bilgiyi tamamlama imkanı verir. Derinlemesine bilgi ◦ Şekil, tablo, resim vs yararlanılarak daha derin bilgi toplanabilir. ◦ Tecrübeli bir araştırmacı istedi ğ i bilgiyi alabilir.

Zayıf yönleri Maliyet Zaman Olası yanlılık Kayıtlı veya yazılı bilgileri kullanamama Zaman ayırma güçlü ğ ü Gizlili ğ in ortadan kalkması Soru standartının olmayışı Bireylere ulaşma güçlü ğ ü

Zayıf yönleri Görüşmecinin e ğ itilmesinin zaman alması Tanışmanın ve güven kazanmanın zaman alması Görüşmecinin genel görünüşü, konuşması vs. Görüşülen kişiye ayak uydurma zorunda kalınması Görüşmecinin itiraz etme, kabul etmeme hakkının olmaması