İNKİLAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ PERFORMANS GÖREVİ YAPANIN ; ADI:EMRE BEKİR SOYADI:OĞUZHAN NO:542 SINIF:8-B

SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ (23 Ağustos-13 Eylül 1921).

Eski ş ehir-Kütahya Muharebelerinde beklenenden daha hızlı bir ş ekilde ilerleyen Yunan ordusu lojistik sıkıntılar ba ş ladı ğ ı için Sakarya ırma ğ ının batısında geçici olarak durmu ş ve bir süre beklemeye ba ş lamı ş tır.Bu bekleyi ş sırasında Yunan ordusunun amacı son saldırıyı yapmak için İ zmir limanından gelen lojistik yardımı almak ve Türk ordusunu a ğ ır bir yenilgiye u ğ ratarak Ankara’yı ele geçirmektir.bu sırada Türk ordusunun toparlanma ihtimalini de göze alan yunan ordusu yakla ş ık 100 Km’lik geni ş bir alana yayılarak Türk ordusunun gücünü bölmeyi amaçlamı ş tır. 14 A ğ ustosta yeniden ilerlemeye ba ş layan Yunan birlikleri Sakarya ırma ğ ının do ğ usuna geçince Türk ordusuyla kar ş ıla ş mı ş lardır.

Sakarya sava ş ı bir ölüm kalım sava ş ı olarak nitelendirilebilir.Çünkü bu sava ş kaybedilecek olursa Ankara i ş gal edilecek TBMM çok zor bir duruma dü ş ecektir.Bu nedenle ordu komutanları Türk askerlerini yüreklendirmeye çalı ş mı ş lardır.Türk ordusu ile Yunan ordusu arasındaki güç dengesi Yunan ordusu lehine idi.Bu fark ancak Türk askerinin yi ğ itlik ve kahramanlı ğ ı ile kapatılabilirdi.Mustafa Kemal Pa ş a durumun önemini komutanlara çekti ğ i telgraflarla anlatılmı ş tır.Bu muharebelerde Mustafa Kemal Pa ş anın uyguladı ğ ı harp takti ğ i çok dikkat çekicidir.Bu taktik Yunan generalleri tarafından çözülememi ş ve Yunan ordusunun ma ğ lup edilmesinde etkili olmu ş tur.Mustafa Kemal Pa ş anın komutanlara çekti ğ i telgraftaki:”hattı müdafaa yoktur.Sathı müdafaa vardır.O satıh bütün vatandır” ş eklindeki emri bu takti ğ i özetler niteliktedir.

Sakarya Muharebesi 22 gün 22 gece sürmü ş tür.Dü ş man saldırısını durdurmayı ba ş aran Türk ordusu 11 Eylülde büyük bir kar ş ı saldırı ba ş latarak 13 Eylülde yunan cephesinin bozularak da ğ ılmasını sa ğ lamı ş tır.Böylece Türk ordusu tam bir zafer kazanmı ş tır.Bu zafer TBMM’nin hem iç politikada hem de dı ş politikada otoritesini artırmı ş tır

Sakarya meydan Muharebesinin sonuçları:

Avrupalı devletler kar ş ısında 1683’teki II.Viyana ku ş atmasından beri süregelen geri çekilme Sakarya zaferi ile sona ermi ş tir. Sakarya sava ş ı Türk ordusu adına Kurtulu ş sava ş ındaki son savunma sava ş ı olmu ş tur.Türk ordusu bu sava ş tan sonra taarruza geçmi ş tir. Azerbaycan Gürcistan ve Ermenistan devletleriyle 13 Ekim 1921’de Kars antla ş ması imzalanmı ş böylece Kafkas sınırımız kesinlik kazanmı ş tır. İ tilaf devletleri arasındaki görü ş ayrılıkları artmı ş tır.Bunun sonucu olarak Fransa ile 20 ekim 1921’de Ankara antla ş ması imzalanmı ş tır. 22 Ekim 1921’de İ ngiltere ile “esir de ğ i ş imi antla ş ması” imzalanmı ş tır.uluslar arası e ş itlik ilkesine uygun bir ş ekilde imzalanan bu antla ş mayla daha önce Malta’ya sürgün edilmi ş olan Türk esirleri Anavatan’a dönmeleri sa ğ lanmı ş tır.2 Ocak 1922’de Ukrayna ile “Dostluk” antla ş ması imzalanmı ş tır. II. İ nönü sava ş ı sonrasında ba ş layan İ talyan ordusunun Anadolu’dan çekilmesi Sakarya Muharebesinden sonra tamamlanmı ş tır. Avrupalı devletler kar ş ısında 1683’teki II.Viyana ku ş atmasından beri süregelen geri çekilme Sakarya zaferi ile sona ermi ş tir. Sakarya sava ş ı Türk ordusu adına Kurtulu ş sava ş ındaki son savunma sava ş ı olmu ş tur.Türk ordusu bu sava ş tan sonra taarruza geçmi ş tir. Azerbaycan Gürcistan ve Ermenistan devletleriyle 13 Ekim 1921’de Kars antla ş ması imzalanmı ş böylece Kafkas sınırımız kesinlik kazanmı ş tır. İ tilaf devletleri arasındaki görü ş ayrılıkları artmı ş tır.Bunun sonucu olarak Fransa ile 20 ekim 1921’de Ankara antla ş ması imzalanmı ş tır. 22 Ekim 1921’de İ ngiltere ile “esir de ğ i ş imi antla ş ması” imzalanmı ş tır.uluslar arası e ş itlik ilkesine uygun bir ş ekilde imzalanan bu antla ş mayla daha önce Malta’ya sürgün edilmi ş olan Türk esirleri Anavatan’a dönmeleri sa ğ lanmı ş tır.2 Ocak 1922’de Ukrayna ile “Dostluk” antla ş ması imzalanmı ş tır. II. İ nönü sava ş ı sonrasında ba ş layan İ talyan ordusunun Anadolu’dan çekilmesi Sakarya Muharebesinden sonra tamamlanmı ş tır.

Mustafa kemal Pa ş aya TBMM tarafından Gazilik unvanı ile “mare ş allik” rütbesi verilmi ş tir. Yunan ordusu itilaf devletlerinden aldı ğ ı deste ğ i kaybetmi ş tir. İ tilaf devletleri TBMM’ye barı ş yapma teklifinde bulunmu ş lar fakat TBMM misak-ı milliye uymayan bu teklifi imzalamayı kabul etmemi ş tir. Sakarya sava ş ından sonra yakla ş ık bir yıl boyunca yunan ordusuyla büyük bir sava ş yapılmamı ş tır.Türk ordusu bu zaman dilimini çok iyi de ğ erlendirerek tekalif-i Milliye emirlerini bütün yurt çapında uygulayarak ordunun taarruz gücüne kavu ş masını sa ğ lamı ş tır. Yunan ordusu Sakarya sava ş ından sonra yeni bir saldırı yapmaktan vazgeçmi ş tir.Ele geçirmi ş oldu ğ u yerleri kaybetmemek amacıyla savunma önlemleri almaya ba ş lamı ş tır. Mustafa kemal Pa ş aya TBMM tarafından Gazilik unvanı ile “mare ş allik” rütbesi verilmi ş tir. Yunan ordusu itilaf devletlerinden aldı ğ ı deste ğ i kaybetmi ş tir. İ tilaf devletleri TBMM’ye barı ş yapma teklifinde bulunmu ş lar fakat TBMM misak-ı milliye uymayan bu teklifi imzalamayı kabul etmemi ş tir. Sakarya sava ş ından sonra yakla ş ık bir yıl boyunca yunan ordusuyla büyük bir sava ş yapılmamı ş tır.Türk ordusu bu zaman dilimini çok iyi de ğ erlendirerek tekalif-i Milliye emirlerini bütün yurt çapında uygulayarak ordunun taarruz gücüne kavu ş masını sa ğ lamı ş tır. Yunan ordusu Sakarya sava ş ından sonra yeni bir saldırı yapmaktan vazgeçmi ş tir.Ele geçirmi ş oldu ğ u yerleri kaybetmemek amacıyla savunma önlemleri almaya ba ş lamı ş tır.

Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921)

Güneydo ğ u Anadolu’da Kuvay-ı Milliye güçlerine kar ş ı üstünlük sa ğ layamayan Fransa Sakarya sava ş ının Türk ordusu tarafından kazanılması üzerime TBMM ile Ankara antla ş masını imzalamı ş tır. Ankara antla ş masını bazı maddeleri ş unlardır: Bu antla ş ma ile iki taraf arasındaki silahlı çatı ş malar sona erecektir. İ ki tarafta kar ş ılıklı olarak ellerindeki esirleri serbest bırakacaktır. Hatay(Antakya) ve İ skenderun özerklik verilmesi ko ş uluyla Fransa yönetimindeki Suriye’ye bırakılacaktır. Antla ş manın Önemi: Güney cephesi kapanmı ş tır.Buradaki birlikler batı cephesine aktarılmı ş tır. Fransa TBMM’yi ve Misak-ı Milliyi tanıyan ilk itilaf devleti olmu ş tur. İ tilaf devletleri arasındaki fikir ayrılıkları daha da artmı ş tır.Bu durum Anadolu’daki direni ş gücünü artırmı ş tır. Hatay’ın Fransa yönetimindeki Suriye’ye bırakılmasıyla Misak-ı Milli’den ikinci taviz verilmi ş tir.

İ tilaf Devletlerinin Barı ş Teklifleri Türk ordusunun Sakarya Muharebesinde ba ş arılı olması Yunanistan dı ş ındaki di ğ er İ tilaf devletlerini de tedirgin etmi ş tir.Türk ordusunun daha da üstün duruma geçmesi İ tilaf devletlerinin yapmayı dü ş ündü ğ ü barı ş antla ş masını tehlikeye dü ş ürecekti.Bu nedenle İ tilaf devletleri Türk ve Yunan Hükümetlerine ate ş kes yapmaları teklifinde bulunmu ş tur.Bu teklif zaten zor durumda olan Yunan hükümeti tarafından hemen kabul edildi.Türk hükümeti ise tam ba ğ ımsızlı ğ ı sa ğ lamak istedi ğ ini belirterek teklifi reddetmi ş tir.

TBMM’ye sunulan ate ş kes önerisinde ş u temel esaslar yer almı ş tı: Türk ve Yunan orduları arasındaki silahlı çatı ş malar sona erecek ve iki taraf arasında tarafsız bir bölge olu ş turulacak Türk ve Yunan birlikleri İ tilaf devletlerinin kontrolüne verilecek Bu tarihten itibaren her iki ordu da asker ve silah alımını durduracak. Bu maddeler TBMM’nin ba ğ ımsızlık dü ş üncesine aykırı olması ve asıl olarak TBMM’yi engellemesi nedeniyle kabul edilmemi ş tir. Bu maddeler TBMM’nin ba ğ ımsızlık dü ş üncesine aykırı olması ve asıl olarak TBMM’yi engellemesi nedeniyle kabul edilmemi ş tir. Buna ra ğ men İ tilaf devletleri 26 Mart 1922’de Paris’te yapılan bir toplantı sonunda TBMM’ye barı ş teklifi olarak bir metin sunmu ş lardır.Fakat Sevr antla ş masının hafifletilmi ş ş eklinden ba ş ka bir ş ey olmadı ğ ı görüldü ğ ü için bu teklifler de reddedilmi ş tir. Yapılan bütün görü ş meler İ tilaf devletlerinin TBMM’nin daha da güçlenerek Misak-ı Milli sınırlarına ula ş masını engellemeyi istedi ğ ini açıkça göstermi ş tir.Bu nedenle görü ş melere son verilerek Yunan ordusuna kar ş ı yapılacak taarruz için hazırlıklara ba ş lanmı ş tır.

Sakarya Meydan Sava ş ı’nı Takip Eden Siyasi Olay: Kars Antla ş ması (13 Ekim 1921): TBMM Hükümeti ile Sovyet Rusya’ya ba ğ lı Kafkas Cumhuriyetleri (Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan) arasında imzalandı. Antla ş maya göre; ko Do ğ u sınırımız kesin olarak çizildi. o Moskova Antla ş ması Kafkas Cumhuriyetleri tarafından da benimsendi. o Ardahan Türkiye’ye bırakıldı. o Batum’un Gürcistan’da kalması kesinle ş ti (Misak-ı Milli’den ilk taviz). NOT: 13 Ekim 1921’de Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan ile, 2 Ocak 1922’de Ukrayna ile dostluk antla ş maları imzalandı.

SAVAŞIN HARİTASI :

SON !