Çoşku ve Heyecanı Dile Getiren Metin : Şiir Servet-i Fünun Dönemi Çoşku ve Heyecanı Dile Getiren Metin : Şiir -Serbest Müstezat -Terze Rima -Triyole -Sone Anlaymaya Bağlı Metinler: -Deneme -Roman -Öykü
SONE Özel bir uyak düzeni olan nazım şeklidir. Sone Örneği: Genel olarak "kısa şiir, türkü" anlamına gelir. İki dörtlük ve iki üçlükten oluşur. Kafiye örgüsü, "abab, abba, ccd, eed" biçimindedir. İlk dörtlük "abba" biçiminde de olabilir. Türk edebiyatında birçok şair sone tarzı şiirler yazmıştır. Ayrıca Batılı şairlerden sone çevirileri de yapılmıştır. Sone Örneği: Dağılır yele karşı altın saçları Uçuşurdu bin bir büklüm içinde. Bir hoş ışık vardı gözlerinde Pırıl pırıl,sönmüş o zamandan beri. Bir iyilik sarardı yüzünü bazan Bilmem,belki bana öyle gelirdi. Ben,o sevdadan can atan deli Nasıl yanıp tutuşmazdım o zaman. Yürüdü mü yerden kurtulurdu sanki Melekler öyle yürüse gerek.Sözleri Bir başka türlüydü insan sözlerinden. Gökte bir ruhtu o,bir canlı güneşti. Öyle gördüm ben;öyle değilmiş şimdi. Yay gevşemiş,ne çıkar,yara gitmez gönülden.
TERZARİMA Terzerima Örneği: İtalyan edebiyatına özgü bir nazım şeklidir. Üçer mısralık bentlerle kurulur. Bent sayısı sınırsızdır. Tek bir mısra ile sona erer. Kafiye örgüsü, "aba, bcb, cdc, d" biçimindedir. Dante, "İlahi Komedya"sını bu nazım şekliyle yazmıştır. Terzarima, sone kadar yaygın değildir. Tevfik Fikret'in "Şerhayin" adlı şiiri edebiyatımızdaki tek terzarima örneğidir. Terzerima Örneği: GİZ Bu kadar uzak mıydı Git git bitmiyor yol Görünmüyor dağın ardı Oysa bilmem kaç yıl Bu yollardan yürünmüş Şimdi sanki bir masal Bu dilsiz dağ ve taş Nerde saklar kuşları Hangi gizle sarmaş dolaş Anlamak zor susuşları.
TRİYOLE On mısralı bir nazım şeklidir. Triyole Örneği: Önce iki mısralı kısım, sonra dörder mısralı iki kısım gelir. Birinci kısmın ilk mısrası birinci dörtlüğün sonunda, yine birinci kısmın ikinci mısrası ikinci dörtlüğün sonunda tekrarlanır. Dört mısralı kısımlarda, eklenen mısraların ilk üç mısra ile anlam bütünlüğü sağlaması gerekir. Kafiye şeması, "ab, aaaa, bbbb" biçimindedir. Triyole Örneği: Yüzünde hasta-i sevdâ gibi melâlet var, Nedir bu hâl-i perişanın ey hilâl-seher? Sabâh-ı feyz-i bahâride mübtesem ezhâr Çemen çemen mütemevvic nesîm-i anber-bâr: Niçin? ben anlamadım kimden etsem istifsâr? Yüzünde hasta-i sevdâ gibi melâlat var! Dem-i seherde yanında şu parlayan ahter Hazan içinde solan bir çiçek gibi dil-ber Sürûr fec ile şâdân iken bütün yerler, Nedir bu hâl-i perişanın ey hilâl-i seher?
SERBEST MÜSTEZAT Aruz ölçüsünün klasik kalıplarının bozulmasıyla oluşmuş bir nazım şeklidir. Serbest müstezatta aynı anda birden çok aruz kalıbı bir arada bulunur. Fransız şairlerinin özgür biçimde yazdıkları şiirlerden etkilenen Servet-i Fünun şairleri serbest müstezatı oluşturmuşlardır. Serbest müstezatın başarılı örneklerini Tevfik Fikret, Cenap Sahabettin ve Ahmet Haşim vermiştir. KIŞ Yine kış, Yine şems-i mesâda (akşam güneşi), ah o bakış, Yine yollarda serseri dolaşan Âşiyânsız tuyur-ı pür-nâliş( inleyen yuvasız kuşlar)Tehi kalan ovalar Sükût eder sanılır mevsimin gumûmuyla Harab olan sarı yollarda kalmamış ne gelen, Ne giden, Şimdi yalnız kavafil-i evrâk (yaprak yığını) Mütemadî sürüklenir bir uzak Ufk-ı pür-ıztırab u nermide.Yine kış, yine kış Bütün emelleri bir ağlayan duman sarmış Ahmet Hâşim