Koza Yayın, 8. Sınıf, 2. Tema 1. Metin

Temaya Hazırlık Aşağıdaki konulardan birini seçerek araştırınız. Atatürk'ün kişiliği ve özellikleri Atatürk'ün insan sevgisi ve evrensellik konusundaki görüşleri Atatürk'ün millî eğitim konusundaki görüşleri, öğretim birliği ve karma eğitim hakkındaki düşünceleri Atatürk'ün Türk dili ve edebiyatına verdiği önem Onuncu Yıl Nutku 'nun tam metnini araştırıp okuyunuz. Bulabilirseniz bu nutkun ses kaydının yapıldığı kaseti edinerek Nutku Atatürk'ün kendi sesinden dinleyiniz.

Temaya Hazırlık Atatürk'le ilgili anılar bulup okuyunuz. Televizyonda yayımlanan Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve cumhuriyet konulu program ya da filmlerden birini izleyiniz. Atatürk'ün hayatını anlatan kitaplar bulup okuyunuz. Bu kitaplardan yararlanarak Atatürk'ün eserleri hakkında bir araştım yapınız. Atatürk'ün çeşitli konularda söylediği özlü ve güzel sözleri araştırınız. Bunlar arasından aklın ve bilimin önemine değinenleri belirleyerek sınıfa getiriniz..

Temaya Hazırlık Aşağıdaki eserlerden birkaçını okuyunuz.   Nutuk, Mustafa Kemal Atatürk Atatürk Şiirleri Antolojisi, Behçet Necatigil Atatürk'te Edebiyat Sevgisi, Cemil Sönmez Vatan yahut Silistre, Namık Kemal Balım Kız Dalım Oğul, Ceyhun Atuf Kansu Vatan Toprağı, Mükerrem Kâmil Su

HAZIRLIK Atatürk'ün kişiliği ile ilgili bir araştırma yapınız. Atatürk'ün nasıl bir insan olduğunu anlatan gazete haberleri, makaleler, yazı dizileri ve şiirler bulup bunları okuyunuz. Kurtuluş Savaşı 'nı kazanmamızda Atatürk'ün hangi özelliklerinin katkısı büyüktür? Atatürk'ün başarılı bir devlet adamı olmasını sağlayan sebepler nelerdir? Atatürk'ün birleştirici ve bütünleştirici yönüne onun hangi sözlerini örnek gösterebilirsiniz? 1. etkinlik

1. ETKİNLİK Atatürk’ün aşağıdaki sözlerini okuyunuz. Bu sözlerin Atatürk’ün hangi kişilik özellikleriyle ilgili olduğunu cümlelerin altına yazınız.

2. ETKİNLİK "Atatürk Kurtuluş Savaşında" şiirinde geçen aşağıdaki kelime grupları ikişer cümlede kullanılmıştır. Kelime grupları, verilen iki cümleden hangisinde şiirdeki anlamıyla kullanılmıştır? İlgili cümlenin baş tarafına X işareti koyarak belirtiniz.

ATATÜRK KURTULUŞ SAVAŞI'NDA Sana borçluyuz ta derinden! Çünkü yurdumuzu sen kurtardın, Hasta, yorgun düşmüştük, Yaralarımızı iyice sardın. Yiğittin, inanç doluydun, yapıcıydın, Sanatkârdın, denizler kadar engin; Kimsenin görmediğini görürdü Sevgiyle bakan gözlerin. Dedin ki: Bu millet, bu büyük millet Yüzyıllar boyunca geri kalmış; Bu yurt, bu güzel yurt, bizim yurdumuz Her yanından yaralar almış.

ATATÜRK KURTULUŞ SAVAŞI'NDA Dedin ki: Bir güzel savaşmalı Kurmak için yemden; Bilgiyle, inançla, coşkunlukla "Öğün, çalış, güven!" Sana borçluyuz ta derinden! Işığısın bu yurdun. Dilimizi, ulusallığımızı öğrettin bize, Çünkü cumhuriyetimizi sen kurdun. i Hürriyeti sen yaydın içimize, | Halkçıyız dedin halk içinden, I İnançla hür yetiştirdin bizi, Borçluyuz sana ta derinden! I Devrimlerle yüceltti, çok yüceltti, I Bu milleti teiniz ellerin. Sana borçluyuz ta derinden S En büyüğü Mustafa Kemallerin! Cahit KÜLEBİ

OKUYALIM, ANLAYALIM Metni Okuma Atatürk, kişilik özellikleri bakımından örnek bir insandı. Ulusumuz, onu daima sevmiştir ve sevmeye devam edecektir. Türk halkı ona olan sevgisini çeşitli şekillerde dile getirmiş, bu konuda birçok şiir ve yazı yazılmıştır. Bunun bir örneği de Cahit Külebi'nin, Atatürk'e olan sevgisini ve Atatürk'ün özelliklerini anlatan "Atatürk Kurtuluş Savaşı'nda" adlı şiiridir. Söz korosu yöntemiyle şiir okunur.  

Metni Anlama ve Çözümleme Kelime ve Cümle Çalışmaları "Yaraları sarmak, yorgun düşmek, borçlu olmak, yaralar almak" kelime gruplarının geçtiği dizeleri bulunuz. (2. etkinlik) Bunlardan hangisi deyimdir? Neden? "kurmak" sözcüğü metinde hangi anlamda kullanılmıştır? "kurmak" kelimesi bu cümlelerde hangi anlamlarda kullanılmıştır?

3. Etkinlik Aşağıdaki kelimeleri eş anlamlılarının geçtiği dizelerle eşleştiriniz.

Metni Anlama ve Çözümleme Evin yokuşunu çıkarken hep planlar kurmuştu. Geç saatlere doğru çadırımızı kurduk. Sofrayı kurduk ve yemekleri hazırlayıp tabaklara koyduk. Kurmak kelimesi hangi anlamlarda kullanılmıştır? Şiirde geçen bazı kelimelerin eş anlamlılarını belirleyiniz. 3. etkinlik

3. Etkinlik

Metni Kavrama ve Yeniden Yapılandırma Çalışmaları 1. Şiirin birinci dörtlüğünü okuyunuz. Bu dörtlüğe göre ulusumuzun Atatürk'e borçlu olmasının sebepleri nelerdir? 2. Şiirin ikinci dörtlüğünde Atatürk'ün hangi özelliklerinden bahsediliyor 3. "Dedin ki: Bir güzel savaşmalı/ Kurmak için yeniden" dizelerinden hareketle Atatürk'ün ideallerinin neler olduğunu açıklayınız. 4. Şiirin ana duygusu nedir? 5. Atatürk'ün yurdunu ve ulusunu çok sevdiğini şiirin hangi dizelerinden anlıyorsunuz?

Metni Kavrama ve Yeniden Yapılandırma Çalışmaları Atatürk'ün Türk milleti tarafından çok sevilip sayılmasının nedenlerinden birisi de onun üstün kişiliğidir. O, ideallerini gerçekleştirmek için daima tutarlı ve kararlı olmuştur. İdealleri uğruna savaşmaktan asla vazgeçmediğini "Ya istiklal ya ölüm!" sözlerinden anlıyoruz. "Kurtuluş Savaşı'nın son günleridir. Atatürk arkadaşlarına, 'Taarruz haberini aldığınız zaman hesap ediniz. On beşinci gün İzmir'de olacağız.' der. Kimse bu kadar kısa sürede zaferin kazanılacağına inanmak istemez. 26 Ağustos 1922 günü Büyük Taarruz başlar. Türk ordusu 9 Eylül 1922'de İzmir'e girer. Atatürk arkadaşlarına, 'Bir gün yanılmışım.' der. Çünkü Türk orduları on beş günde değil on dört günde İzmir'e girmiştir." Bu anıda Atatürk'ün kişilik özelliklerinden hangisi vurgulanmıştır? Atatürk'ün yaptığı çalışmalarda gösterdiği kararlılığa başka örnekler veriniz.

4. Etkinlik Aşağıdaki anıyı okuyunuz ve alt bölümdeki soruları cevaplayınız. A TA TÜRK VE ÇOCUKLAR Atatürk çocukları çok severdi. Onun dilinde çocuk, sevgi demekti. Sevdiklerine, hangi yaşta olursa olsunlar, "çocuk" diye seslenirdi. "(...) Bir gün yanma girdiğim zaman, Ülkü'yü yine büyük adamın kucağında bulmuştum: şakalaşıyor/ardı. Çocuk katıla katıla gülerek onun altın saçlarını çekiyor, burnuna yapışıyor, ara sıra yumak elleriyle yüzüne küçük küçük tokatlar İndiriyordu. O da çocuklaşmış gibiydi; bir yandan kahkahalarla gülüyor, bir yandan da güya başını koru­maya çalışıyordu. Bir aralık bana baktı, gök parçası gözleri sevgi ve neşeden ışıl ısıldı: — Çocukluk ne güze! şey... Çocuklar ne sevimli, ne tatlı yaratıklar değil mi? En çok hoşuma giden hâlleri nedir bilir misin? Riyakârlık bilmemeleri, bütün istek ve duygularını içlerinden geldiği gibi açıklamaları." dediğini anlatan Hasan Rıza Soyak, anılarına şöyle devam etmektedir: "Başka bir gün çocuk terbiyesinden konuşuyorduk, bu konudaki mütalaalarını şöyle izah etti:

4. Etkinlik Çoğu ailelerin öteden beri çok kötü bir alışkanlıkları var; çocuklarını söyletmez ve dinle­mezler. Zavallılar lafa karışınca, sen büyüklerin konusuna karışma der, sustururlar. Ne kadar yanlış, hatta zararlı bir hareket. Hâlbuki tam tersine, çocukları serbestçe konuşmaya; düşün­düklerini, duyduklarını olduğu gibi ifadeye teşvik etmelidirler; böylece hem hatalarını düzeltme­ye imkân bulunur hem de İleride yalancı ve riyakâr olmalarının önüne geçilir. Kısacası, artık, çocuklarımızı düşüncelerini hiç çekinmeden açıkça ifade etmeye, içten inan­dıklarını savunmaya, buna karşılık da başkalarının samimi düşüncelerine saygı beslemeye artık alıştırmalıyız. Aynı zamanda onların temiz yüreklerinde yurt, ulus, aile ve yurttaş sevgisiyle be­raber doğruya, iyiye ve güzel şeylere karşı sevgi ve ilgi uyandırmaya çalışmalıyız. Bence bunlar, çocuk terbiyesinde ana kucağından, en yüksek eğitim ocağına kadar her yerde, her zaman üze­rinde durulacak önemli noktalardır. Ancak bu suretledir ki, çocuklarımız memlekete yararlı bir vatandaş ve mükemmel birer İnsan olurlar." Cihat AKÇAKA YALIOSLU

4. Etkinlik Yukarıdaki anıda Atatürk'ün hangi özelliğinden söz edilmektedir? Atatürk'e göre çocukların eğitimi konusunda ailelerin yaptığı en önemli yanlış nedir? Size göre bu anının ana fikri nedir?

Metni Kavrama ve Yeniden Yapılandırma Çalışmaları "Hakikatleri söylemekten çekinmeyiniz." "Ben düşündüklerimi daima halkın huzurunda söylemeliyim. Yanlışım varsa halk beni tekzip eder." Bu sözlerle Atatürk ne demek istemiştir? Atatürk Türk halkına daima güven duyardı ve gerçekleri halka her zaman açıkça anlatırdı. Atatürk'ün ideallerinin neler olduğunu, bu idealleri gerçekleştirmek için nasıl çalıştığını anlatınız. Atatürk ideallerini gerçekleştirmek için disiplinli, kararlı adımlarla önce TBMM'yi kurdu sonra da cumhuriyetin ilanı için en uygun koşulların oluşmasını sabırla bekledi. Böylelikle günü gelince padişahlığa son verilip cumhuriyet ilan edildi.

Metni Kavrama ve Yeniden Yapılandırma Çalışmaları "Millet ve biz yok, birlik hâlinde millet var. Biz, millet ayrı ayrı şeyler değiliz." "Bir ulus sımsıkı birbirine bağlı olmayı bildikçe yeryüzünde onu dağıtabilecek bir güç düşünülemez." "Yurtta barış, dünyada barış." Yukarıdaki sözlerden ne anlıyorsunuz? Atatürk barışçı, yurtsever, birleştirici ve bütünleştirici bir kişiliğe sahipti. Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı'nı tüm ulusu aynı amaç etrafında toplayarak kazandı, ayrı ayrı cephelerde savaşanları ve bu ülkeyi seven tüm insanları bir araya getirdi.

Konuşalım Anlatalım Okuduğunuz gazete haberleri, makaleler, yazı dizileri ve şiirlerden Atatürk'ün kişiliği hakkında edindiğiniz bilgileri, kişisel duygu ve düşüncelerinizi anlatınız.

Konuşalım Anlatalım Konuşurken nefesinizi ayarlamaya çalışınız. "Hazırlık" sürecinde Atatürk'ün kişiliği ile ilgili olarak yaptığınız araştırma sonucunda edindiğiniz bilgileri gözden geçiriniz. Dinleyenlerin dikkatini çekmek için konuşmaya uygun ifadeler kullanarak başlayınız. Konuşma sırasında da yeri geldikçe uygun hitap ifadeleri kullanınız. Konuşurken nefesinizi ayarlamaya çalışınız. Gerektiği yerlerde duraklama yapınız. Vurgu ve tonlamaya dikkat ediniz.

"Atatürk'ü Tanıyalım" adlı etkinlik. Yöntem: Güdümlü konuşma Süre: 1 ders saati Etkinliğin uygulanışı Yaptığınız araştırmalar sonucu edindiğiniz bilgileri; anı, şiir ve özdeyişleri kullanarak güdümlü konuşma yöntemiyle Atatürk'ü tanıtmak üzere bir konuşma yapınız. Konu ile ilgili bilgi ve birikimlerinizi arkadaşlarınıza daha iyi aktarabilmek için bir plan dâhilinde konuşunuz. Konuşma metinlerinizi aşağıdaki plana uygun olarak tasarlayabilirsiniz.   Atatürk'ün yurdumuz ve ulusumuz açısından önemi, Atatürk'ün fiziksel özellikleri, Atatürk'ün kişiliği, Atatürk'ün kişilik özelliklerini kanıtlayan olaylardan sözlerinden örnekler, Atatürk'e sevgi ve saygı duymamızın gereği.

Bu konuları gözden geçirerek giriş, gelişme bölümlerinde nelerden söz edeceğinizi, konuşmalarınızın süresine, ana fikrin ve yardımcı fikirlerin hangi sırayla vereceğinize karar verınız. "Tüm açıklamalardan sonra varılan sonuç ne olmalıdır? Konuşma niçin yapıldı?" sorularını cevaplayarak konuşmalarınızı sonlandırınız.

Değerlendirme Konuşurken nefesinizi ayarlayabildiniz mi? İşitilebilir bir sesle konuştunuz mu? Konuşmanızı herkes rahatça duyabildi mi? Kelimeleri doğru telaffuz ettiniz mi? Hangi kelimelerin telaffuzunda zorlandığınızı düşünüyorsunuz? Uygun yerlerde vurgu, tonlama ve duraklama yapabildiniz mi?

YAZALIM, ANLATALIM Evrensellik ne demektir? Bu kelime size neler çağrıştırıyor? Atatürk, yurdumuz ve ulusumuz için neler yapmıştır? İnsan sevgisi ve evrensellik konusunda Atatürk'ün düşünceleri nelerdir? Atatürk, yurt ve ulus sevgisi hakkında neler düşünmektedir? Metnin ana fikri nedir? Aşağıdaki metni okurken bu soruların cevaplarını düşününüz, gerekirse notlar alınız.

İnsan Sevgisi ve Evrensellik Atatürk yurdunu ve ulusunu çok seven bir önderdi. "Yurt toprağı! Sana her şey feda olsun. Kutlu olan sensin. Hepimiz senin için fedaiyiz." derken bu sevgiyi dile getirmektedir. O, ulusumuzun kurtuluş ve bağımsızlığı için her şeyi göze alarak Kurtuluş Savaşı 'nı zaferle sonuçlandırmıştır. Tüm ulusumuzu birlik ve dayanışma içinde birleştirebilmiştir. Atatürk'ün özelliklerinden birisi de insan sevgisidir. Bu sevgi, yalnız kendi ulusunu sevmeyi, diğer ulusları hor görmeyi gerektiren bir sevgi değildir. Başka ulusların geleneklerine, göreneklerine, dinlerine, inançlarına karşı hoşgörüyü ve saygı duymayı gerektiren soylu bir duygudur.

İnsan Sevgisi ve Evrensellik İnsan, elbette en çok kendi ulusunu ve yurdunu sever. Bundan daha doğal bir duygu yoktur. Ancak bu duygu, diğer insanlardan nefret etmemizi değil, tüm insanları sevmemizi gerektirir. Türkiye, devletler ailesinin bir üyesidir. Türkiye'nin bu ailedeki görevi, kendisi için olduğu kadar diğer devletlerin de barış içinde mutlu olarak yaşamaları yolunda çalışmaktır. Atatürk bu konudaki düşüncelerini şöyle açıklamaktadır: "İnsan, mensup olduğu milletin varlığını ve mutluluğunu düşündüğü kadar bütün dünya milletlerinin huzur ve refahını düşünmeli ve kendi milletinin mutluluğuna ne kadar kıymet veriyorsa bütün dünya milletlerinin mutluluğuna elinden geldiği kadar hizmet etmeye çalışmalıdır."

İnsan Sevgisi ve Evrensellik İnsan ve uluslar arasındaki ilişkilerde bencil amaçların maskelediği savaş felsefesine yer yoktur. İnsanlar, en büyük kayıplarını savaş alanında vermiştir. Atatürk'e göre "İnsanları mutlu edecek tek vasıta, onları birbirine yaklaştırarak, onları birbirine sevdirerek karşılıklı maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılamaya yarayan hareket ve enerjidir. Dünya barışı içinde insanlığın gerçek mutluluğu ancak bu yüksek ideal yolcularının çoğalması ve başarılı olmasıyla mümkün olacaktır." Kitap yazarı (Bu kitap için yazılmıştır.)

YAZALIM, ANLATALIM Atatürk'ün yüreğindeki sevgi kavramı hem evrensel hem de ulusal bir nitelik taşıyordu. Atatürk'ün milletine ve yurduna olan sevgisine, Onuncu Yıl Nutku'ndaki "Türk milletinin karakteri yüksektir. Türk milleti çalış kandır. Türk milleti zekidir." sözleri de örnek gösterilebilir. Dinlediğiniz metinde geçen Atatürk'ün insan ve yurt sevgisini konu alan sözlerini söyleyiniz. Okuduğunuz metinde Atatürk'ün insan sevgisi evrensellik, yurt ve ulus sevgisini belirten düşünceleri açıklanırken nasıl bir yol izlenmiştir? Bu yöntemin yazının inandırıcılığına olan katkısını söyleyiniz. Bir konuda bilgi vermek, bir düşünceyi ispatlamak amacıyla yazılan yazılara "makale" denir.

Kontrollü Yazma Yöntemiyle Makale Yazma (5. etkinlik) Metinde yer alan "insan sevgisi, evrensellik ulusal bağımsızlık, yurt sevgisi" kelimeleri metnin özünü yansıtacak anahtar kelimeler olacaktır. Bunları da kullanarak makale yazmaya başlamadan önce belli bir plan yapınız. Giriş, gelişme, sonuç bölümlerinde nelerden bahsedeceğinizi belirtiniz. Konu ile ilgili daha önce bildiklerinizi de hatırlayarak kısa notlar alınız. Düşüncelerinizi kanıtlamak amacıyla Atatürk'ün sözlerinden yararlanınız. Ayrıca ana fikri desteklemek için açıklayıcı bir anlatım kullanınız. Tanımlama, örnekleme gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvurmalısınız.

5. etkinlik Aşağıda belirtilen yerlere yazınızın giriş, gelişme ve sonuç bölümünde nelerden bahsedeceğinizi verilen örneklerden de faydalanarak not ediniz.

DİL BİLGİSİ Cümle ya da metin içerisinde fiilimsi ve fiilimsiye bağlı kelime ve kelime gruplarını bir bütün olarak algılamayı sağlamak amacıyla aşağıdaki çalışmalar yapılır. "Gelen insanları daha önce görmüştüm." Cümlede yer alan fiilimsiyi belirleyiniz. Bu fiilimsinin türünü söyleyiniz. Bu fiilimsinin hangi kelimeyle bir söz grubu oluşturduğunu söyleyiniz. "gelen" sıfat-fiili tamlayan görevinde, "insanlar" ismiyle birlikte bir tamlama oluşturmuştur. (6. etkinlik). YANIT

6. Etkinlik Aşağıdaki cümlelerde yer elan sıfat-fiiİleri ve bunların oluşturduğu Sıfat tamlamalarını bulup altlarını örnekte olduğu gibi çiziniz.

Bağ Eylemler Zarf-fiiller iki cümleyi birleştirir. Yolda yürürken ayak bileğim acıdı. Ayşe 'nin ağlamaktan gözleri şişmişti. Onu karşımda görünce çok şaşırdım. Zarf-fiillerin birleştirdiği cümleleri ayırınız. 7. etkinlik YANIT

7. Etkinlik Aşağıdaki fiilimsi ekleriyle birleşen cümleleri örnekteki gibi iki ayrı cümle olarak yazınız.

8. etkinlik Yazarın anlattığı hikâyeler çevresinden izler taşıyordu. Yazarın anlattıkları çevresinden izler taşıyordu. Bu cümlelerden hangisinde sıfat-fiil yer almıştır? 1. cümledeki "anlattığı" sözcüğünün çekim eki 2. cümlede "anlattıkları" şekliyle isimleşmiştir Verilen cümlelerdeki sıfat-fiillere bağlı kelime ve kelime gruplarını belirleyerek sıfat-fiilleri isim yapınız. 8. etkinlik YANIT

8. Etkinlik Aşağıdaki cümlelerdeki sıfat-fiileri isimleştiriniz. Cümleleri yeniden oluşturup örnekte olduğu gibi yazınız.

9. Etkinlik Grup etkinliği: Sınıfça gruplar oluşturulur. Gruplar arasında, fiilimsileri kullanarak en uzun ve en anlamlı cümleyi yazmak üzere bir yarışma yapılır. Grubunuzun oluşturduğu cümleyi aşağıya yazınız. Bu cümlede fiilimsilerin altını çizip türlerini belirtiniz.

daha büyük işler yapmak için (Mustafa Kemal ATATÜRK) Türk çocuğu ecdadını tanıdıkça daha büyük işler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktır. (Mustafa Kemal ATATÜRK) www.dilimce.com