YAPILANDIRMACILIK ÖZGEN YILMAZ

Yapılandırmacılığın Tarihsel Gelişimi Bir öğrenme felsefesi olarak yapılandırmacılığı ele aldığımızda, ilk önemli düşünceler Giambatista Vico tarafından 18. yüzyılda ortaya atılmıştır. Vico, insanların anlayabildiklerinin kendi kendine yapılandırdıkları olduğunu belirtmiş ve “bir şeyi bilen onu açıklayabilendir” (Özden, 2010) ifadesini kullanmıştır. Vico’nun görüşlerini daha sonraları Kant yorumlamıştır (Özden, 2010). Bu konuda Kant, insanın bilgiyi edinme sürecinde pasif olmadığını, öğrenme esnasında bireyin aktif olduğunu belirtmiştir.

Arslan (2007)’a göre yapılandırmacılık, öğrenme kuramı açısından insanların nasıl öğrendiğini inceleyen bir yaklaşımın adı, felsefi olarak ise epistemoloji ile ilgili bir kavramdır.

SIRA SİZDE

Yurdakul (2005), yapılandırmacılığın daha çok dünyayı algılama biçimi olduğunu belirtmektedir. Bu kapsamda yapılandırmacılık, içinde birden fazla kuramı barındırmaktadır. Eğitim bilimleri açısından konuya bakıldığında J. Piaget’in bilişsel yapılandırmacılığı ve L. Vygotsky’nin sosyal yapılandırmacılığı göze çarpmaktadır.

Bilişsel yapılandırmacılık, kişinin bilgiyi edinmesi sürecinde biliş yönüne önem verirken, sosyal yapılandırmacılık bu süreçte çevreyle etkileşimin önemli bir unsur olduğunu vurgular. Ancak bu iki görüş, “bilginin aktarılmadığı, bireyin bilgiyi içselleştirerek oluşturduğu” noktasında ortak bir temele dayanmaktadır (Özden, 2010).

Öğrenmenin, bilginin öğrenci tarafından yeniden yapılandırılması ile gerçekleştiği anlayışına dayalıdır. Yani, bireyler bilgiyi aynen almaz, kendi bilgilerini yeniden oluştururlar. Kendilerinde var olan bilgiyle beraber yeni bilgiyi, yine kendi öznel durumlarına uyarlayarak öğrenirler.

Yapılandırmacı öğrenme kuramı,bilgiyi aktarma ve başkasının aktardığı bilgiyi kaydetme yerine bilgiyi yapılandırmayı vurgulayan bir bakış açısıdır. Yapılandırmacılık; öğretimle ilgili bir kuram değil,bilgi ve öğrenme ile ilgili bir kuramdır. Yapılandırmacılık bilgiyi temelden kurmaya dayanır. Yapılandırmacı yaklaşım,zihni boş bir levha olarak görmez.Birey bilgiyi etkin biçimde işler,önceki bilgileri ile bağlantı kurar,kendi yorumlarını katarak bilgiyi kendisine mal eder

Vygotsky’e göre; Bireyler arası etkileşim öğrenmenin temelidir.Bireyler arası yapılacak bu etkileşim var olan bilginin irdelenmesini ve yeni kuramlara ulaşılmasını sağlar.

Yapılandırmacılık Kuramının Temelinde Şu Özellikler Vardır : 1 ) Bilgiyi araştırma,yorumlama ve analiz etme. 2 ) Bilgiyi ve düşündürme sürecini geliştirme. 3 ) Geçmişteki yaşantılarla,yeni yaşantıları bütünleştirme. Yapılandırmacılık Kuramının Genel Özellikleri; *Bilgileri öğretmez,sadece vurgular. *Öğrencileri araştırma yapmak için cesaretlendirir. *Öğrencilerin doğal ve meraklı olmalarını sağlar. *Yaratıcılık ve çözümlemeyi esas alır. *Öğrencilerin öğretmenlerle diyalog içinde olmasını sağlar. *Birlikte öğrenmeyi destekler. *Öğrencilerin kendi deneyimleri sonucu yeni fikir ve anlayış kazanmalarını sağlar

Yapılandırmacı Öğrenme Kuramında Şu İlkeler Göz Önünde Tutulmalıdır; 1 ) Öğrenme pasif bir bilgi alma süreci değil,aktif bir anlam oluşturma süreci olmalıdır. 2 ) Öğrenme öznel olmalıdır. 3 ) Öğrenme çevre şartlarına göre şekillenmelidir. 4 ) Öğrenme öğrenci merkezlidir. 5 ) Öğrenme süreklidir. Yapılandırmacı Eğitim Bireye Ne Kazandırır ? *Bilgiyi oluşturma fırsatı verir. *Bilgiyi geliştirmesine olanak tanır. *Bilgiyi yorumlama yeteneği kazandırır. *Bilgiyi yapılandırmaya yardımcı olur.

Yapılandırmacı yaklaşımda etkili bir öğrenme gerçekleşmesi için,öğrenme süreci şu aşamalardan geçmelidir; 1 ) Merak uyandırma ve planlama: Bu aşamada öğretmen öğrencilerin dikkatini çekmek için çeşitli sorular sorar.Bu sayede öğrencilerin ön bilgilerini,kavrama düzeylerini ve varsa yanlış kavramalarını ortaya çıkarır. Buna göre de gerçekleştirilecek olan etkinlikleri öğrenci düzeyine göre planlayabilir. 2 ) Araştırma ve keşfetme: Bu aşamada öğrenciler farklı bilgi kaynakları kullanarak araştırırlar.Öğretmen,öğrencilerin aktif olduğu beyin fırtınası,grup çalışması,sınıf tartışması gibi teknikler kullanarak öğrencilere yardımcı olur. 3 ) Çözümleme ve derinleştirme: Bu aşamada öğrenciler yaptıkları etkinlikleri,öğrendikleri bilgi ve kavramları açıklarken,öğretmen onlara rehberlik eder.Gerekirse yeni kavramlar ekleyip,yeni sorular sorarak öğrencilerin bilgilerini daha da derinleştirmesine olanak sağlar.

4 ) Paylaşma ve yaşantıya uygulama: Burada öğrenci edindiği bilgileri çevresi ile paylaşır.Bu bilgileri günlük yaşamında çeşitli şekillerde kullanır. Yapılandırmacı Öğrenmede Kullanılan Stratejiler *Drama *Proje çalışmaları *Tasarımlayarak öğrenme *Öğreterek öğrenme *İşbirlikli öğrenme Öğrenciler yeni öğrendikleri bilgiler ile, geçmiş yaşantılarında kazandıkları bilgileri bütünleştirirken(yani bilgiyi yapılandırırken) bu stratejilerden yararlanabilirler.

YAPILANDIRMACI ÖĞRENMENİN TEMEL İLKELERİ *Öğrenme aktif bir süreçtir: Öğrenme,öğrencinin çevresi ile sürekli meşgul olmasını gerektirir. *İnsanlar öğrenirken, öğrenmeyi öğrenir: Öğrenme hem anlam yapılandırmayı,hem de anlama sistemlerinin yapılandırılmasını içerir. *Anlam oluşturmanın en önemli eylemi zihinseldir: Öğrenmede bedensel hareketler,deneyimler gereklidir,ancak yeterli değildir;zihinsel etkinliklere mutlaka ihtiyaç vardır. *Öğrenme ve dil iç içedir: Kullandığımız dil öğrenmeyi etkiler. *Öğrenme sosyal bir etkinliktir: Diğerleri ile etkileşim öğrenmemizde önemli yer tutar.

*Öğrenme yaşantımızla bağlantılıdır: Bilgilerimiz, inançlarımız, korkularımız, değer yargılarımız öğrenmelerimizi etkiler. *Öğrenmek için önceki bilgimize ihtiyaç vardır: Yeni bilgi, önceki bilgilerin üzerine inşa edilerek oluşturulan yapılarla kazanılır,özümsenir. *Öğrenme için zamana gerek vardır: Anlamlı öğrenme için fikirlerin yeniden gözden geçirilmesi,onlarla oynama, kullanma söz konusudur.Bu işlemler de zaman ister. *Motivasyon öğrenmede anahtar öğedir: Motivasyon,sadece öğrenmeye yardım etmez,aynı zamanda gerekliliktir.

YAPILANDIRMACI EĞİTİMDE; ÖĞRETMENİN ROLÜ?

Yapılandırmacı Eğitimde Öğretmenin Rolü? *Yapılandırmacı öğretmen; açık fikirli, çağdaş, kendini yenileyebilen,bireysel farklılıkları dikkate alan,uygun öğrenme yaşantılarını sağlayan ve öğrenenlerle birlikte öğrenen olmalıdır. *Yapılandırmacı öğretmen; öğrencilerin uygun etkinlikler yapmasına yardımcı olmalı,öğrencileri işbirliğine teşvik etmeli,öğrencilerin sürekli iletişim içerisinde olmalarını cesaretlendirmelidir. *Yapılandırmacı öğretmen; öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate almalı,her öğrencinin kendi kararını kendisinin vermesine yardımcı olmalıdır. *Yapılandırmacı öğretmen; düşündürücü sorular sorarak öğrencileri araştırmaya ve problem çözmeye teşvik etmelidir.

Yapılandırıcı Eğitimde Öğrencinin Rolü? *Yapılandırmacı öğrenme, öğrencinin kendi yetenekleri, güdüleri, tutumu ve tecrübelerinden edindikleri ile oluşan bir karar verme sürecidir.Birey öğrenme sürecinde seçici,yapıcı ve etkindir. *Öğrenmenin kontrolü bireydedir.Öğrenmeye öğretmenle birlikte yön verir.Bu yön verme sürecinde öğrencinin geçmiş yaşantıları,bakış açısı,hazır bulunuşluk düzeyi etkilidir. *Öğrenci öğrenme sürecinde etkili olabilmek için eleştirel ve yapıcı sorular sorar,diğer öğrencilerle ve öğretmeniyle etkileşim ve iletişim içinde bulunur. *Yapılandırmacılık sürecinde öğrenci öğrenmeyi kendisine sunulan şekliyle değil de,zihninde yapılandırdığı biçimi ile gerçekleştirir. *Yapılandırmacılıkta öğrenci; meraklı,girişimci ve sabırlı olmalıdır

Geleneksel Sınıf İle Yapılandırmacı Sınıfın Karşılaştırılması Geleneksel Sınıf Eğitim programı, tümdengelim yolu ile ve temel kavramlara ağırlık verilerek işlenir. Eğitim programı, tümevarım yolu ile temel becerilere ağırlık verilerek işlenir. Önceden belirlenmiş sabit programlar uygulanır. Program etkinliklerinde ağırlık daha çok birinci elden edinilen veriler ve materyaller üzerindedir. Program öğretmen tarafından içi doldurulan bir boşluk gibi algılanır. Öğrenciler yaşamla ilgili kuramları oluşturmaya katkı sağlayan düşünürler olarak görülür. Yapılandırmacı Sınıf

Öğrenciler bireysel çalışırlar. Öğrenciler grup halinde çalışırlar. Geleneksel Sınıf Yapılandırmacı Sınıf Öğretmenler,öğrencilerin edindikleri bilgilerin geçerliliği için doğru yanıtları araştırır. Öğretmenler,öğrencilere çevre ayarlaması yapan ve onlarla etkileşim içinde olan kişilerdir. Değerlendirme öğretimden ayrı olarak öğrenci öğrenmelerini kontrol etmek için yapılır. (genellikle testlerle ölçülür.) Değerlendirme öğretim ile birlikte yapılır ve öğrencilerin sergiledikleri işlere, tümel değerlendirmeye dönüktür. Öğrenciler bireysel çalışırlar. Öğrenciler grup halinde çalışırlar.

“İnsanlara bir şeyin nasıl yapılması gerektiğini söylemeyin “İnsanlara bir şeyin nasıl yapılması gerektiğini söylemeyin.Yapılmasını istediğiniz şeyin ne olduğunu söyleyin ve yaratıcılıkları ile sizi nasıl hayran bırakacaklarını görün.” General George S. Patton

YAPILANDIRMACI EĞİTİMDE; ÖĞRENCİNİN ROLÜ?

Ülkemizde genellikle yapısalcı öğrenme kuramında yer alan 5E modeli daha çok kullanılmaktadır. 5E modelinin aşamaları aşağıdaki gibi özetlenebilir: Girme (Engage) Keşfetme (Explore) Açıklama (Explain) Derinleştirme (Elaborate) Değerlendirme (Evaluate)

Girme (Engage) Bu aşamada eğlendirici ve merak uyandırıcı bir girişle derse başlanır ve öğrencilere anlatılacak olayın nedeni hakkında sorular sorulur. Burada önemli olan doğru cevabı bulmaları değil, değişik fikirler ileri sürmelerini, soru sormalarını teşvik etmektir. Beyin fırtınası oluşturmak

Keşfetme (Explore) Öğrenciler birlikte çalışarak, deneyler yaparak, öğretmenin yönlendirebileceği bilgisayar, video ya da kütüphane ortamında çalışarak sorunu çözmek için düşünceler üretirler. Bu düşünceler öğretmenin süzgecinden geçtikten sonra olayı çözümlemek için beceriler ve çözüm yollarına dönüştürülür. Bu aşama öğrencilerin en aktif oldukları aşamadır.

Açıklama (Explain) Bu basamakta öğretmen öğrencilerin yetersiz olan eski düşüncelerini daha doğru olan yenileriyle değiştirmelerine yardımcı olur. Modelin en öğretmen merkezli evresidir. Öğretmen formal olarak tanımları ve bilimsel açıklamaları yapar. Öğrencilere karşılaştıkları durumlarla ilgili düşüncelerini açıklamaları ve problemleri çözmeleri için yardımcı olunur, çözüm yolları ile ilgili açıklamalarda bulunmaları sağlanır. Gerektiği durumlarda temel bilgi düzeyinde açıklamalarda bulunulur.

Derinleştirme (Elaborate) Bu aşamada öğrenciler kazandıkları bilgileri veya problem çözme yaklaşımını yeni olaylara ve problemlere uygularlar. Bu yolla zihinlerinde daha önce var olmayan yeni kavramları öğrenmiş olurlar. Öğrenciler yeni elde ettikleri bilgileri, formal terimleri ve tanımları kullanmaları ve yeni durumlarda anlayışlarını sergilemeleri yönünde teşvik edilir.

Bu aşama : Bilginin yaşamla ilişkisini kurma, Başka disiplinlerle ilişkilendirme, Farklı perspektiften kritik bir şekilde ele alma veya farklılaştırma veya başka alanlara transfer etme türünden etkinlikler uygulamaya geçirilebilir.

Örnek Etkinlik: Sütüme Su Karıştı mı? Satın aldığınız bazı sütlerdeki su oranının oldukça yüksek olduğundan şüphelenmektesiniz. Problemin çözümü için bir araç tasarlamak istemektesiniz. Bunun için neler yapabilirsiniz? Tartışınız. (Başka Disiplinlerle İlişkilendirme)

Örnek Etkinlik: Dünya’nın Hareketi Dünya Güneş’in etrafında değil de Güneş Dünyanın etrafında dönseydi, Dünyada gerçekleşen olayların veya olguların hangileri olmaz idi? (Farklı Perspektif).

Değerlendirme (Evaluate) Bu dönem, öğretmenin problem çözerken öğrencileri izlediği ve onlara açık uçlu sorular sorduğu bir aşamadır. Bu aynı zamanda yeni kavram ve becerileri öğrenmede, öğrencilerin kendi gelişmelerini değerlendirdikleri evredir. Böylelikle bu son aşamada yeni edindikleri bilgilerini ve becerilerini değerlendirerek bir sonuca ulaşırlar.

Sonuç olarak yapılandırmacılık hakkında şunları söyleyebiliriz; Yapılandırmacı yaklaşım,şimdiye kadar anlattığımız özellikler göz önüne alınınca eğitim alanında yeni gelişmelere önderlik edebilecek bir yaklaşımdır.Öğrenciyi her yönüyle geliştirmeyi amaçlayan bu yaklaşım sayesinde, öğrenciler öğrenmeyi,aşılması zor ve yüksek bir duvar gibi değil,keşfedilmeyi bekleyen gizemli bir dünya gibi görürler.Bu da onların motivasyonunu arttırarak yeni öğrenme etkinliklerine yönlendirir.

KAYNAKÇA .Arslan, M. (2007). Eğitimde Yapılandırmacı Yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 40(1) .Duman, B. (2008). Öğrenme–Öğretme Kuramları ve Süreç Temelli Öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık .Özden, Y. (2010). Öğrenme ve Öğretme (10. Baskı). Ankara: Pegema Yayınları .Yurdakul, B. (2005). Eğitimde Yeni Yönelimler (Ed: Özcan Demirel) s: 39–65. Ankara: Pegema Yayınları .Senemoğlu, N. (2005). Gelişim öğrenme ve öğretim,Kuramdan uygulamaya. Ankara:Gazi kitabevi.