1 RUSYA-ÜLKE KİMLİĞİ Dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi ( km 2 ), Dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi ( km 2 ), 11 zaman dilimi, 11 zaman dilimi, Nüfus 143,5 milyon (dünyada 8.sırada) Nüfus 143,5 milyon (dünyada 8.sırada) % 81,5 Rus, 2 meclisli başkanlık sistemi (Duma-Federasyon Konseyi), 2 meclisli başkanlık sistemi (Duma-Federasyon Konseyi), 7 federal bölge, 89 idari birim (21 cumhuriyet, 49 bölge, 6 vilayet, 11 otonom bölge, 2 şehir idaresi) 7 federal bölge, 89 idari birim (21 cumhuriyet, 49 bölge, 6 vilayet, 11 otonom bölge, 2 şehir idaresi)

2

3

4

5 Rusya Nüfusu

6 Rusya Federal Bölgeleri

7 Rusya İdari Bölümler

8 EKONOMİK GÖSTERGELER GSMH 1270 milyar $ GSMH 1270 milyar $ GSMH artışı % 8,1 GSMH artışı % 8,1 Kişi başına milli gelir 9,000 dolar Kişi başına milli gelir 9,000 dolar Dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasında

9 EKONOMİK GÖSTERGELER Enflasyon %11,9 (2007), Enflasyon %11,9 (2007), İşsizlik %5,7 (2007 Aralık), İşsizlik %5,7 (2007 Aralık), Yabancı sermaye girişi 40 milyar dolar (2006), Yabancı sermaye girişi 40 milyar dolar (2006), Doğrudan yabancı sermaye yatırımları 30 milyar dolar (2007 yılında 45 milyar dolar, %65’i enerji sektörüne), Doğrudan yabancı sermaye yatırımları 30 milyar dolar (2007 yılında 45 milyar dolar, %65’i enerji sektörüne), Net sermaye girişi 82,3 milyar dolar (2007), Net sermaye girişi 82,3 milyar dolar (2007),

10 EKONOMİK GÖSTERGELER Dünya doğalgaz rezervlerinin %32’si, Dünya doğalgaz rezervlerinin %32’si, Dünya petrol rezervlerinin %10’u, Dünya petrol rezervlerinin %10’u, Dünyanın en büyük doğalgaz, ikinci en büyük petrol üreticisi ve ihracatçısı, Dünyanın en büyük doğalgaz, ikinci en büyük petrol üreticisi ve ihracatçısı,

11 ENERJİ KAYNAKLARI Dünya enerji üretiminin yüzde 12’si Rusya tarafından gerçekleştirmektedir, Genel enerji tüketiminde ise Rusya ABD ve Çin’in ardından yüzde 7’lik oran ile üçüncü sırada yer almaktadır. Bugün Rusya dünyanın sahip olduğu kanıtlanmış petrol rezervlerinin yaklaşık yüzde 6’sına sahiptir. Üretici olarak ise Suudi Arabistan’dan sonra dünyanın en büyük ikinci petrol üreticisi konumundadır, Dünya petrol üretimin yaklaşık yüzde 12’sini gerçekleştiren Rusya iç tüketimde kullandığı üçte birin - ki bu Rusya’yı dünyanın 5. büyük petrol tüketicisi yapmaktadır- dışında kalan petrolü ağırlıklı olarak Avrupa Birliği ülkelerine satmaktadır,

12 ENERJİ KAYNAKLARI Dünyanın kanıtlanmış en büyük doğalgaz rezervleri: 2.000–2.300 trilyon metreküp, Dünya toplamının yaklaşık üçte biri, İkinci sıradaki İran’ın sahip olduğu doğalgaz Rusya’nın ancak yarısına ulaşabilmektedir, Dünya doğalgaz toplam üretiminin yüzde 22’si Rusya tarafından gerçekleştirilmektedir, Rusya, yüzde 16’lık tüketim oranıyla ABD’den sonra dünyanın ikinci büyük tüketicisi,

13 ENERJİ KAYNAKLARI Bugün, petrol ve doğalgaz ağırlıklı enerji kaynaklarının satışından sağlanan gelir Rusya’nın GSMH’sinin yüzde 25’ini, ihracat gelirlerinin ve bütçesinin de yarısını oluşturmaktadır, Bu zenginliğin yarattığı güvenin Rusya’nın dış politika yapım sürecine doğrudan etkisi vardır,

14 ENERJİ KAYNAKLARI Bugün Avrupa petrol tüketiminin yaklaşık yüzde 15’ini Rusya sağlamaktadır. Bu rakama Avrupa’nın petrol ihracatı perspektifinden bakıldığında, bu oranın yüzde 30’ları bulduğu görülmektedir, Avrupalı ülkelerin doğal gaz tüketiminde yüzde 25’lik oranla Rus gazı ayrıcalıklı bir konuma sahiptir. Avrupa–30 (27 AB üyesi, İsviçre, Türkiye ve Norveç) toplam doğal gaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 70’i Rusya’dan ithal edilmektedir. Uluslararası Enerji Ajansı, 2030’larda Avrupa’nın doğal gaz talebinin iki katından fazla artacağını tahmin etmektedir,

15 Dış borç stoku 423 milyar dolar (Ocak 2008), Dış borç stoku 423 milyar dolar (Ocak 2008), Cari işlemler dengesi 76,6 milyar dolar (2007 tahmin), Cari işlemler dengesi 76,6 milyar dolar (2007 tahmin), İstikrar fonu 159 milyar dolar (Şubat 2008), İstikrar fonu 159 milyar dolar (Şubat 2008), Altın ve döviz rezervleri: Altın ve döviz rezervleri:  303,7 milyar dolar (Ocak 2007),  480 milyar dolar (Şubat 2008), Çin ve Hindistan’dan sonra en büyük döviz rezervine sahip ülke, Çin ve Hindistan’dan sonra en büyük döviz rezervine sahip ülke, EKONOMİK GÖSTERGELER

16 RUSYA DIŞ TİCARETİ (milyar dolar)

17 TARİHÇE İmparatorluktan Sovyetlere, İmparatorluktan Sovyetlere, Sovyet Dönemi, Sovyet Dönemi, – Devrim ve İç Savaş, – Kuruluş Dönemi, – Stalin ve Soğuk Savaş, – Gerileme Dönemi, – Çöküş Dönemi,

18 RUSYA FEDERASYONU Gorbaçev’den Yeltsin’e, Gorbaçev’den Yeltsin’e, Yeltsin Dönemi, Yeltsin Dönemi, –Batıcılara karşı Avrasyacılar, –1993 Yakın Çevre, –Çeçenistan-Tataristan, –Rusya Federasyonu da parçalanacak mı?

19 YELTSİN’DEN PUTİN’E İktidarın yeniden tesisi: İktidarın yeniden tesisi: –Siyasi yapı, –Ekonomik yapı, –Merkezileşme,

20 PUTİN VE ENERJİ 2003: “2020’ye Kadar Rus Enerji Stratejisi” belgesi, Putin’in Doktorası (1997): petrol ve doğalgaz başta olmak üzere hidrokarbon kaynakların Rusya’nın zenginleştirilmesi ve ekonomisinin ayağa kaldırılabilmesi için nasıl kullanılması gerekir?

21 PUTİN VE ENERJİ Söz konusu tezin ana fikri: – –Piyasa koşullarında bir takım adımlar atılarak büyük devlet yapılanmaları kurulması ve bunların hedeflerinde Rus halkının ve devletinin çıkarlarının korunmasına öncelik verilmesi oluşturmaktadır. – –Öngörülen yöntem, devletin bu sektöre geniş faaliyet alanına sahip dikey örgütlenmiş şirketler vasıtasıyla doğrudan girmesidir, – –Gazprom’un kuruluşuna, yapısına ve hedeflerine bakıldığında; faaliyet şekli ve politikaları akla getirildiğinde, aradaki bağlantı daha da iyi görülebilir,

22 PUTİN VE DIŞ POLİTİKA ABD-AB ve Batı Dünyasına bakış, ABD-AB ve Batı Dünyasına bakış, Uluslararası Örgütler, Uluslararası Örgütler, Yakın Çevre’ye bakış, Yakın Çevre’ye bakış, Diğer Dünya, Diğer Dünya, Türkiye algılaması, Türkiye algılaması,

23 YENİ BİR ULUSLARARASI KUTUPLAŞMA MI? Putin’in Şubat 2007 Münih Konferansı konuşması: – –Odağında ABD’nin yer aldığı Batı dünyasına yönelik eleştiriler, – –12 Aralık 2007 itibarıyla Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşması’nı (AKKA) askıya alma kararı, – –Karadeniz ve Hazar bağlamında özel etki alanları yaratma girişimleri, – –İran ve Suriye gibi Orta Doğu ülkeleriyle farklı düzeyde yeniden kurulmaya çalışılan ilişkiler, – –Kosova ve Abhazya gibi sorunlara Batı’dan farklı yaklaşımlar,

24 YENİ BİR DÖNEM Mİ? Aralık 2007 seçimleri ve Putin milletvekili seçilerek Parlamento’ya girdi,, 2 Mart 2008 Başkanlık seçimleri ve Dimitri Medvedev, Mayıs 2008 yeni dönem mi başlıyor? Mayıs 2008 yeni dönem mi başlıyor?

25 Türkiye ve Rusya Türk-Rus ilişkilerinin analizi için Türk-Rus ilişkilerine ikili ilişkilerden ziyade Transatlantik ve Avrasya sistemleri arasında yer yer geri çekilme yer yer de ilerleme ve çekişme bağlamında, uluslararası sistem çerçevesinde bakılması gerekir, Türk-Rus ilişkilerinin analizi için Türk-Rus ilişkilerine ikili ilişkilerden ziyade Transatlantik ve Avrasya sistemleri arasında yer yer geri çekilme yer yer de ilerleme ve çekişme bağlamında, uluslararası sistem çerçevesinde bakılması gerekir,

26 Türkiye ve Rusya İmparatorluklar Dönemi, İmparatorluklar Dönemi, Yeni devletler ve İkinci Dünya Savaşına gidiş, Yeni devletler ve İkinci Dünya Savaşına gidiş, Soğuk Savaş ve cepheleşme, Soğuk Savaş ve cepheleşme, Sovyetlerin Çöküşü ve Rekabet: , Sovyetlerin Çöküşü ve Rekabet: , Rekabetten İşbirliğine Geçiş: , Rekabetten İşbirliğine Geçiş: , 2001 Avrasya Eylem Planı ve Çok Boyutlu Ortaklığa Geçiş, 2001 Avrasya Eylem Planı ve Çok Boyutlu Ortaklığa Geçiş,

27 İmparatorluklar Dönemi İmparatorluklar dönemi: genellikle Türk tarafının aleyhine gelişen savaşların tarihi, İmparatorluklar dönemi: genellikle Türk tarafının aleyhine gelişen savaşların tarihi, Bu mücadelelerin modern Türkiye ve Rusya’ya en önemli mirası günümüz dünyasının siyasal ve demografik yapısı, Bu mücadelelerin modern Türkiye ve Rusya’ya en önemli mirası günümüz dünyasının siyasal ve demografik yapısı, Balkanlar’dan Kafkasya’ya uzanan hatta ortaya çıkan çeşitli devletler/devletçikler ile göçlerle oluşan karmaşık ve sorun yaratıcı demografik yapı, Balkanlar’dan Kafkasya’ya uzanan hatta ortaya çıkan çeşitli devletler/devletçikler ile göçlerle oluşan karmaşık ve sorun yaratıcı demografik yapı, Söz konusu çekişmenin modern dönem ikili siyasi ilişkilerine doğrudan yansıması: karşılıklı güvensizlik, Söz konusu çekişmenin modern dönem ikili siyasi ilişkilerine doğrudan yansıması: karşılıklı güvensizlik,

28 Yeni devletler ve İkinci Dünya Savaşına gidiş 16 Mart 1921 Moskova, 13 Ekim 1921 Kars ve 17 Aralık 1925 Dostluk ve Tarafsızlık anlaşmaları, 16 Mart 1921 Moskova, 13 Ekim 1921 Kars ve 17 Aralık 1925 Dostluk ve Tarafsızlık anlaşmaları, Dünya politikaları karşısında aynı bakış açısına sahip olmayan iki devletin en azından birbirleri için sorun yaratmama iradesi göstermesi, Dünya politikaları karşısında aynı bakış açısına sahip olmayan iki devletin en azından birbirleri için sorun yaratmama iradesi göstermesi, İlişkilerde İkinci Dünya Savaşı’na kadar ciddi bir sıkıntı yaşanmamıştır, İlişkilerde İkinci Dünya Savaşı’na kadar ciddi bir sıkıntı yaşanmamıştır,

29 Soğuk Savaş ve cepheleşme, Mart 1945 Sovyetlerin ikili ilişkilerin temelinde yer alan 1925 Anlaşması’nın yürürlükten kaldırılmasını istemesinin yanı sıra, Türkiye’den toprak talebiyle birlikte Boğazlarla ilgili isteklerde bulunması, Mart 1945 Sovyetlerin ikili ilişkilerin temelinde yer alan 1925 Anlaşması’nın yürürlükten kaldırılmasını istemesinin yanı sıra, Türkiye’den toprak talebiyle birlikte Boğazlarla ilgili isteklerde bulunması, Soğuk Savaş ve taraflar farklı cephelerde konuşlanıyor, Soğuk Savaş ve taraflar farklı cephelerde konuşlanıyor, 1947 Truman Doktrini, Bağdat Paktı, CENTO ve NATO gibi yapılanmalar, 1947 Truman Doktrini, Bağdat Paktı, CENTO ve NATO gibi yapılanmalar,

30 Sovyetlerin Çöküşü ve Rekabet: , Soğuk Savaş’ın sona ermesi ve Sovyetler Birliği’nin çöküşü: Sadece Türk-Rus ikili ilişkilerinin doğası ve şeklinde değil uluslararası sistemde de temel bir değişim, Soğuk Savaş’ın sona ermesi ve Sovyetler Birliği’nin çöküşü: Sadece Türk-Rus ikili ilişkilerinin doğası ve şeklinde değil uluslararası sistemde de temel bir değişim,

31 Sovyetlerin Çöküşü ve Rekabet: , Sanal yakınlaşma: Sanal yakınlaşma: –Düşman kamplarda birbirleriyle mücadele eden ve birbirleri için temel güvenlik tehdidi olan iki ülke yaklaşımı yerine ticari açıdan ortaklık yapabilecek ve karşılıklı anlayışa dayalı ilişkileri gözetecek yeni bir yaklaşım,

32 Sovyetlerin Çöküşü ve Rekabet: , “Sanal yakınlaşma” “Sanal yakınlaşma” –Türk-Rus ilişkileri 1990’lı yıllarda en azından ekonomik ve ticari alanda derinleşirken, karşılıklı korkular ve güvensizlik nedeniyle dostluk ve işbirliğinin geniş bir alana yayılması mümkün olmamıştır,

33 Sovyetlerin Çöküşü ve Rekabet: , Çıkar ve yaklaşım farklılığının ardında Rusya ve Türkiye’nin Avrasya’daki düzenle ilgili vizyon farklılıkları bulunmaktadır, Çıkar ve yaklaşım farklılığının ardında Rusya ve Türkiye’nin Avrasya’daki düzenle ilgili vizyon farklılıkları bulunmaktadır, Taraflardan birinin eski düzeni koruyarak etkinliğini devam ettirmeyi, diğerinin ise Batı dünyasını da arkasına alarak eskisinden tamamen farklı olan yeni bir düzen oluşturmayı amaçladığı görülmektedir, Taraflardan birinin eski düzeni koruyarak etkinliğini devam ettirmeyi, diğerinin ise Batı dünyasını da arkasına alarak eskisinden tamamen farklı olan yeni bir düzen oluşturmayı amaçladığı görülmektedir, Bu farklılık, ilişkilere hâkim olan anlaşmazlık ve rekabet havasının asli sebebidir, Bu farklılık, ilişkilere hâkim olan anlaşmazlık ve rekabet havasının asli sebebidir,

34 Sovyetlerin Çöküşü ve Rekabet: , “Kanat” olarak adlandırılan Kafkasya’da Rusya’nın Avrupa Konvansiyonel Kuvvetlerin İndirimi Anlaşmasına (AKKA) uymaması, “Kanat” olarak adlandırılan Kafkasya’da Rusya’nın Avrupa Konvansiyonel Kuvvetlerin İndirimi Anlaşmasına (AKKA) uymaması, Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan’da Rus askeri üslerinin durumu ve NATO’nun etkinlik kurma girişimleri, Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan’da Rus askeri üslerinin durumu ve NATO’nun etkinlik kurma girişimleri, Kıbrıs ve S-300’ler bağlamında silahlanma sorunu, Kıbrıs ve S-300’ler bağlamında silahlanma sorunu, Karadeniz’de Türk donanmasının hâkimiyeti ve İran-Rusya ilişkileri, Karadeniz’de Türk donanmasının hâkimiyeti ve İran-Rusya ilişkileri,

35 Sovyetlerin Çöküşü ve Rekabet: , Enerji meselesi, Enerji meselesi, Yakın Çevre’de etkinlik kurma mücadelesi, Yakın Çevre’de etkinlik kurma mücadelesi, Türkiye’nin Çeçen, Abhaz ve Dağlık Karabağ sorunlarındaki tutumuna karşılık Rusya’nın PKK’ya bakışı, Türkiye’nin Çeçen, Abhaz ve Dağlık Karabağ sorunlarındaki tutumuna karşılık Rusya’nın PKK’ya bakışı,

36 Sovyetlerin Çöküşü ve Rekabet: , 1993 Boris Yeltsin’in iktidarını sağlamlaştırması, Yeni Rus Güvenlik ve Dış Politika doktrinlerinin yürürlüğe girmesi: “Yakın Çevre doktrini”, Avrupa-Atlantikçiler yerine Avrasyacıların hakimiyeti,

37 Çekişme ve Rekabet Havasında Değişme: 1997 Uluslararası sistemde meydan gelen gelişmelerin iki ülke ilişkilerine ve Avrasya coğrafyasına yansımaları: – –27 Mayıs 1997: Paris’te Rusya-NATO karşılıklı işbirliği ve güvenlik anlaşması, – –Aralık 1997: Eski Varşova Paktı üyeleri, Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Polonya, NATO üyeliğine giden yolda ilk adımlarını atmışlar, – –Aynı dönemde Türkiye’de Lüksemburg Zirvesi’nde açıkça ortaya çıktığı üzere AB ile üyelik sürecinde ciddi sıkıntılar yaşanmış, – –1997 ve 1998 iki tarafın ekonomik krizlerle boğuştukları bir dönemi işaret etmektedir,

38 Çekişme ve Rekabet Havasında Değişme: Bardağın Dolu Tarafı 1990lı yılların sonuna gelindiğinde başlangıçta belirli bir ağırlık merkezi olmayan, çok da dengeli seyretmeyen ikili ilişkiler, ekonomi/enerji konuları merkezinde şekillendiği görülmektedir, Ayrıca terör ve terörle mücadele konusu her ne kadar ortak bir tanımlama yapılamamış olsa da ekonomik ve ticari ilişkiler merkezli şekillenen ilişkilere engel oluşturmaktan çıkıyor,

39 Çekişme ve Rekabet Havasında Değişme: Bardağın Dolu Tarafı RF Başbakanı Viktor Çernomirdin’in 16–17 Aralık 1997 Türkiye ziyareti: – –“Bu yeni yüzyıl bizi stratejik ortaklığa götürebilir. Saatlerimizi yeniden ayarlamamız gerekir”, – –“Ankara’da imzaladığımız anlaşmalar ilişkilerimize ivme kazandıracak. Bu işbirliği, stratejik çıkarlarımıza hizmet ediyor… Ülkelerimiz yeni ufuklara açılmak zorunda”

40 Çekişme ve Rekabet Havasında Değişme: Bardağın Dolu Tarafı Dönemin RF Başbakanı Mikhail Kasyanov’un Ekim 2000 Türkiye ziyareti: – –“Rusya ve Türkiye birbirine rakip değildir. Ortağız ve hükümetlerimiz de bu prensip çerçevesinde ikili ilişkiler geliştirecekler”, Rus Dışişleri Bakanı İgor İvanov’un 7–8 Haziran 2001 Türkiye ziyareti: – –Tartışmalı başlıkları bir kenara bırakarak, ekonomik ve ticari işbirliğini merkeze alan bir ilişki kurma politikası, – –İsmail Cem’in önerisi: “Stratejik Üçgen” olarak adlandırılan Moskova-Ankara-Orta Asya üçgeninde “siyasal ve ekonomik alanlarda işbirliği yapılması ve bu alanların belirlenmesi amacıyla bir çalışma grubu oluşturulması”,

Avrasya Eylem Planı ve Çok Boyutlu Ortaklığa Geçiş RF’nin Ankara Büyükelçisi Lebedev: – –“Aslında bu daha çok siyasi niyeti belirten bir metin ama, terörizmle, organize suçlarla, uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadeleyi de içeriyor. Bu belgenin çok derin bir siyasi anlamı var. Böyle bir belgeyi Türk tarafı teklif etti ve biz de bundan memnuniyet duyduk ve destekledik. …Türkiye ile birçok ikili anlaşmamız var ama, Avrasya ilk defa söz konusu olmaktadır. Rusya ve Türkiye, hem Asya hem de Avrupa ülkeleri olmaları nedeniyle tek olma durumundadır. Büyük bir alanda ortak çıkarlarımız vardır. Bunun anlamı, rekabetten işbirliğine geçmektir. …Bu belgede “stratejik ortaklık” ibaresini kullanmıyoruz, çünkü bu tür ortaklığın sağlanması için ülkelerin müttefik olmaları, yani NATO gibi bir kuruluş bünyesinde beraber hareket etmeleri gerekir. İleri ortaklık, her iki ülke için geçmişteki rekabetten vazgeçmeleri açısından çok önemlidir.”

Avrasya Eylem Planı ve Çok Boyutlu Ortaklığa Geçiş Eylem Planı ile iki ülkenin ilişkilerini “güçlendirilmiş yapıcı ortaklık düzeyi”ne çıkarmaktaydı. İki tarafın birlikteliğinin 1990 öncesinde öne çıkmaya ve gelişmeye başlayan üç ana başlık çerçevesinde şekillendirilmesi: Siyasi ilişkiler, ekonomik ilişkiler ve terörizmle mücadele.

Avrasya Eylem Planı ve Çok Boyutlu Ortaklığa Geçiş Ocak 2002 “Askeri Alanda İşbirliğine İlişkin Çerçeve ve Askeri Personel Eğitim İşbirliği Anlaşması”, Karadeniz’den başlayarak genişleyen bir coğrafyada barışın tesisini hedefleyen bu girişim, birbirine rakip hatta zaman zaman düşman olan iki ayrı unsurun ortak hareket zemini yaratması ve bu zeminde ileri adımlar atması, NATO üyesi Türkiye ile tarihi rakibi Rusya, Karadeniz’den başlayarak yeni bir işbirliğine doğru yol alıyor,

Avrasya Eylem Planı ve Çok Boyutlu Ortaklığa Geçiş Vladimir Putin’in 5–6 Aralık 2004’te yaptığı Türkiye gezisi, 32 yıl aradan sonra Rusya’dan Türkiye’ye devlet başkanı düzeyinde yapılan ilk gezi olmakla kalmayıp, ilişkilerin her boyutunun gözden geçirilmesi ve yeni bir sayfanın açılması açısından da büyük bir anlam ve öneme sahiptir,

Avrasya Eylem Planı ve Çok Boyutlu Ortaklığa Geçiş -“Bölgesel konuların yanı sıra uluslararası meseleleri de ele aldık. Irak, Afganistan, Güney Kafkasya ve Orta Doğu’daki gelişmelerle ilgili Türkiye ve RF benzer yaklaşımlara sahiptir”, - -“Bu belge sadece Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkilerin artan kalitesini güçlendirmekle ve başarılarımızı teyit etmekle kalmayıp gelecekteki parlak işbirliğimizin yönünü de belirlemektedir”, - -“Özellikle terörle ortaklaşa mücadeleye bakışımızın ne kadar yakın olduğunu da burada belirtmek isterim. Biz Türkiye’nin terörist saldırılara çeşitli defalar maruz kaldığını biliyoruz ve Türk halkına ve liderlerine Rusya’nın uluslararası terörle mücadelesine verdikleri moral ve siyasi destek için de minnettarız”,

Avrasya Eylem Planı ve Çok Boyutlu Ortaklığa Geçiş Erdoğan ve Putin’in ’de Putin’in Aralık 2004 Türkiye gezisi dahil 4 defa bir araya gelmeleri dikkat çekicidir: – –10–13 Ocak 2005 Başbakan Tayip Erdoğan’ın, Putin’in Türkiye ziyaretine hızlı cevap olarak yaptığı ilk Moskova gezisi; – –17 Temmuz 2005 Soçi’de buluşma – –17 Kasım 2005 Samsun’da yapılan Mavi Akım resmî açılışı,

47 RUSYA DIŞ TİCARETİ 2007

48 TÜRKİYE - RUSYA DIŞ TİCARETİ (milyon dolar ) TÜRKİYE - RUSYA DIŞ TİCARETİ (milyon dolar )

49 TÜRKİYE –RUSYA DIŞ TİCARETİ milyon $

50 RUSYA-TÜRKİYE TİCARETİNİN YAPISI 5 yılda 5 kattan fazla arttı, 5 yılda 5 kattan fazla arttı, Rusya Türkiye’nin 2. büyük ticaret ortağı, Rusya Türkiye’nin 2. büyük ticaret ortağı, Türkiye Rusya’nın 7. büyük ticaret ortağı, Türkiye Rusya’nın 7. büyük ticaret ortağı, Önemli miktarda fakat giderek büyüyor ticaret açığı var, Önemli miktarda fakat giderek büyüyor ticaret açığı var, Türkiye’nin ithalatındaki payı, ihracatındaki payından daha hızlı artıyor: ithalatımızda 1. sıraya oturdu, Türkiye’nin ithalatındaki payı, ihracatındaki payından daha hızlı artıyor: ithalatımızda 1. sıraya oturdu, Tüketim malları satarken, hammadde alıyoruz, Tüketim malları satarken, hammadde alıyoruz, Bavul ticareti önemini kaybediyor, Bavul ticareti önemini kaybediyor, Müteahhitlik sektöründe önemli başarılar sağlıyoruz, Müteahhitlik sektöründe önemli başarılar sağlıyoruz,

51 Gaz Boru Hatları

52 Gaz Boru Hatları

53 Enerji İlişkisi Türkiye doğalgaz ihtiyacının %65’ini petrol ihtiyacının da %20’sini Rusya’dan sağlamaktadır, işbirliğinin merkezinde doğalgaz ve bu bağlamda Mavi Akım yer almaktadır. İtalyan ENI şirketince yapılan ve yaklaşık 3 milyar 300 milyon dolara mal olan 1200 kilometrelik boru hattının 380 kilometresi Karadeniz’in altından geçmektedir. Deniz altındaki boru hattı, 2140 metre derinlikle, yeryüzünün en derindeki boru hattıdır. Samsun’da, açılışın yapıldığı Durusu Ölçüm İstasyonu’nda Türkiye’ye ulaşan doğalgaz, buradan bir uzatma hattıyla Ankara’ya nakledilmektedir,

54 İşbirliği Alanları KEİT ve Karadeniz’de işbirliği, KEİT ve Karadeniz’de işbirliği, Irak’ın geleceği, Irak’ın geleceği, Uluslararası İşbirliği, Uluslararası İşbirliği,

55 Sorun Alanları Kafkasya ve Orta Asya’daki dengeler, Kafkasya ve Orta Asya’daki dengeler, Kıbrıs meselesi, Kıbrıs meselesi, PKK ve Terörle Mücadele, PKK ve Terörle Mücadele, NATO ve AB çizgisi, NATO ve AB çizgisi,

56 NE OLACAK? Rusya ile stratejik ortak olabilir miyiz? Rusya ile stratejik ortak olabilir miyiz? Rusya Türkiye için bir alternatif olabilir mi? Rusya Türkiye için bir alternatif olabilir mi? Yeni lider yeni sistem anlamına gelecek mi? Yeni lider yeni sistem anlamına gelecek mi? Karşılıklı bağımlılık mı yoksa tek taraflı bir bağımlılık mı söz konusu? Karşılıklı bağımlılık mı yoksa tek taraflı bir bağımlılık mı söz konusu?

57 İlgi ve sabrınız için teşekkürler