SPİNAL STENOZ (KANAL DARLIĞI)

SPİNAL STENOZ NEDİR? Nöral dokuların bulunduğu kanallarda, bu kanalları oluşturan yapılardaki kalınlaşma ve değişmelere bağlı daralma meydana gelir. Spinal kordda daralma nedeniyle bası vardır.

SPİNAL STENOZ BELİRTİLERİ Her zaman belirti vermeyebilir. Eğer varsa belirtiler; Sırt ya da bacaklarda ağrı, uyuşukluk ve kramptır. Bacaklarda kuvvetsizlik meydana gelebilir. Nadiren mesane veya bağırsak problemi neden olabilir.

SPİNAL STENOZ TANI Direkt grafiler (röntgen) daralmış disklerin veya zayıflamış disklerin varlığını ortaya koyabilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile omurgadaki darlıkların miktarı detaylı bir şekilde saptanabilir. Bilgisayarlı tomografi (BT) de detaylı araştırma için kullanılır.

SPİNAL STENOZ TEDAVİ MÜMKÜN TEDAVİLER NELERDİR? İlk olarak tedavide cerrahi olmayan tedavi (oral yada enjeksiyon) ve ağrının kontrol altına alınması için ağrı kesiciler kullanılır. Bel egzersizleri kasları güçlendirerek omurlara daha iyi destek sağlayabilir. Spinal enjeksiyonlar (kortizonun epidural enjeksiyonu gibi) yapılabilir.

CERRAHİ TEDAVİ Cerrahi; cerrahi olmayan yöntemlerle ağrısı kontrol altına alınamayan ve yürüme mesafesi kısa olan hastalarda uygulanır. Cerrahi girişim ayrıca; ilerleyici bacak güçsüzlüğü, idrar ve bağırsak problemi olanlarda tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Yapılacak cerrahi girişimin amacı basıyı kaldırıp kanal çapını genişletmektir. Doğru endikasyonla yapılan cerrahi müdahale ile bacak ağrısı ve bacağın fonksiyon kaybı düzelir.

CERRAHİ YÖNTEMLER-1 Hemilaminektomi: ikili flavektomi tekniğinde bası yapan kemik ve ligamanlar mikrocerrahi teknikle bir taraftan alınarak kanal genişletilir. Bu yöntemle arkadaki kemikler ve ligamanlar korunur. Karşı taraf hiç açılmaz. Vida ile sabitleme ihtiyacı genellikle yoktur. Bu yöntemin başarı oranı çok yüksektir.

CERRAHİ YÖNTEMLER-2 Lomber Laminektomi: Bu yöntemde arkadaki kemikler ve ligamanlar alınarak daralan kemik kanalı genişletilir. Düz bel ve kayma riski nedeniyle pek önerilmemektedir. Eğer yapılacaksa vida ile sabitleme tekniği ile birlikte yapılmalıdır. Cerrahi girişim gerekli olduğunda yapılırsa bacak ağrısını, bacağın fonksiyon kaybını azaltacaktır. Cerrahi sonrası hastanede kalış süresi sadece birkaç gündür. Günümüzde hastalar operasyondan birkaç hafta sonrasında normal hayatlarına dönebilmektedirler.

CERRAHİ YÖNTEMLER-3

VAKA SUNUMU CO / Bay 72 yaşında Sırta vuran bel ağrısı şikayeti ile hastaneye başvuruyor. Tanı : Spinal stenoz

ÖZGEÇMİŞ HT var. DM yok. 6 yıl önce by-pass ameliyatı olmuş. Alerjik reaksiyon yok. Enfeksiyon yok. Anemi mevcut. Kan grubu A rh(+) Sürekli kullandığı ilaçlar: Beloc 50 mg(Kardiyoselektif beta-bloker) Atacand plus 16mg/12.5mg (antihipertansif)

UYGULANAN TEDAVİ İZOTONİK 1000cc 1X1 RANİTAB 2 ml 2x1 (H2 reseptör antagonisti) EQİZOLİN 4ml 3X1 (antibiyotik) PAROL 150ml 2X1 (aneljezik) DİKLORON 3ml (LH) 2X1 (aneljezik/antiinflamatuvar)

FİZİK MUAYENE-1 TA: 120/80mmHg Nb: 76/dk Ateş: 36.7ºC Solunum: 14/dk Ağırlık: 80kg Boy: 170cm BKİ: 27 (hafif şişman)

FİZİK MUAYENE-2 Genel durum: orta Bilinç açık, oryante-koopere Pupiller izokorik, konjonktivalar doğal Kulak, haricen doğal Diş protezi mevcut Cilt soluk

FİZİK MUAYENE-3 Boyun muayenesinde; LAP (lenfadenopati) mevcut değil Göğüs muayenesinde; Her iki hemitoraks solunuma eşit kalkıyor Ral-ronküs yok Meme muayenesi doğal

FİZİK MUAYENE-4 Kalp muayenesinde; Aritmi gözlenmedi Batın muayenesinde; Batın normal, konstipasyon yok (2 günde)

FİZİK MUAYENE-5 Genitoüriner sistem muayenesinde; İnkontinans mevcut Suprapubik hassasiyet yok Cilt muayenesinde; Ödem yok Kapiller geri dolum normal (1-2sn) Cilt rengi soluk RBC: 2,98 L (4,04-6,13 M/uL) HGB:, 8,34 L (12,2-18,1 g/dl) HCT: % 25 L (37,7-53,7 %)

AMELİYAT ÖNCESİ HAZIRLIK PSİKOLOJİK HAZIRLIK: Anksiyeteyi gidermeye, Ameliyatta daha az anestezik ve ameliyat sonrasında daha az analjezik kullanmasına, Ameliyat sonrasında hızlı iyileşmeye ve erken taburcu olmaya yardımcı olur.

AMELİYAT ÖNCESİ HAZIRLIK (SABAH) Vital bulguların kontrolü yapılır, gözleme kaydedilir Diş protezi varsa çıkartılır Mesane boşaltımı sağlanır, gerekirse foley sonda takılır Damar yolu açılır Bone ve ameliyat gömleği giydirilir Doktor direktifine göre antibiyotik ve diğer ilaçları yapılır.

POST-OP HASTA BAKIMI AMAÇ: Bireyi günlük yaşam aktivitelerini bağımsız olarak yerine getirebilecek düzeye gelene kadar desteklemek ve komplikasyonların ortaya çıkmasını önlemektir. GİRİŞİMLER: Hayati belirtiler stabil olana kadar 15 dakikada bir, daha sonra 2 saatte bir kontrol edilir. Hemovak drenajı ve pansuman kanama yönünden takip edilir, aşırı kanama varsa hekime haber verilir. Labaratuvar sonuçlarına göre gerekirse direktifle kan transfüzyonu yapılır.

POST-OP HASTA BAKIMI-2 Ameliyat sırasında aşırı kanama ve beslenmede değişim nedeniyle sıvı volümünde değişimler meydana gelebilir. Gerektiğinde doktor istemi ile mayi ve kan transfüzyonu yapılır. Genel anestezi , uzun süreli yatak istirahati, katater uygulaması ve narkotik aneljezikler mesane boşaltım alışkanlığını değiştirir. Mesane boşaltımı sağlanamıyor ise pubis üzerine sıcak uygulama yapılır, idrar çıkaramaz ise doktora bildirilir. Ameliyat sırasında hastaya verilen pozisyon nedeniyle üst ve alt ekstremitelerde gelişebilecek nörolojik bozukluklar açısından hasta takip edilir. (hissizlik, uyuşma vb.)

HEMŞİRELİK TANILARI Ağrıya bağlı Etkisiz Solunum (M) Cerrahi insizyona bağlı ameliyat bölgesinde Ağrı (M) Operasyona bağlı Beden İmajında Bozulma (M) Cerrahi insizyona bağlı Fiziksel Hareketlerde Bozulma (M) Alışık olduğu uyuma pozisyonunu alamamaya ve ağrıya bağlı Uyku Örüntüsünde Bozulma (M) Post-op döneme bağlı Sıvı Volüm Eksikliği Riski (P) Ameliyat sırası ve sonrası verilen pozisyona bağlı Deri Bütünlüğünün Bozulma Riski (P)

HEMŞİRELİK TANILARI-2 Operasyona bağlı post-op dönemde Beslenmede Değişiklik (P) Ameliyat sonrası cerrahi girişime bağlı Kanama Riski (P) Post-op dönemde yorgunluğa bağlı Etkisiz Bireysel Baş Etme Riski (P) Cerrahi girişime bağlı ameliyat bölgesinde Enfeksiyon Riski (P) Tromboflebit Riski (P) Ameliyat, ameliyat sonrası ve ameliyathane hakkındaki bilgi eksikliğine bağlı gelişen Korku ve Endişe (P) Operasyona bağlı gelişebilecek Periferal Nörovasküler Disfonksiyon Riski (P)

CERRAHİ İNSİZYONA BAĞLI AMELİYAT BÖLGESİNDE AĞRI (M) AMAÇ: Hastanın ağrıyı azaltan ve artıran aktiviteleri tanımlaması,ağrının azaldığını ve rahatladığını ifade etmesi. GİRİŞİMLER: Pozisyon değiştirilir. Ortam havalandırılır. Hastanın dikkatini dağıtacak şeyler önerilir. (kitap okuma,TV) Hastaya kontrollü analjezi, ağızdan beslenmeye geçildiğinde oral aneljezik verilir.

CERRAHİ İNSİZYONA BAĞLI FİZİKSEL HAREKETLERDE BOZULMA (M) AMAÇ: Eklem açıklığının normal olarak sürdürülmesi, fiziksel hareketlerde artma olması. GİRİŞİMLER: Kontraktür gibi hareketsizliğe bağlı kompliskasyonlar gözlenir. Günde en az 4 kere pasif eklem egzersizleri uygulanır. 2 saatte bir pozisyon değiştirilir, pozisyon yastıkla desteklenir.

AĞRIYA BAĞLI ETKİSİZ SOLUNUM (M) AMAÇ: Hastanın solunumunu normal bir şekilde devam ettirmesini sağlamak. GİRİŞİMLER: Solunum hızı, ritmi, derinliği ve dispne belirtisi izlenir. Solunum güçlüğü ile ilgili hastalık hikayesini sorgulanır. Post-op 3 gün boyunca akciğerleri değerlendirilir. Hastaya solunum egzersizleri yaptırılır. Egzersiz öncesi ise aneljezik verilir.

CERRAHİ İNSİZYONA BAĞLI BEDEN İMAJINDA BOZULMA(M) AMAÇ: Hastanın beden imajına uyum sağladığını ifade etmesini sağlamak. GİRİŞİMLER: Aşırı beklentileri tanımlayarak , tedavi sonrası hayal kırıklıkları en aza indirilir. Hastanın diğer hastalar ve sağlık ekibi ile bu değişiklikleri paylaşması için cesaret verilir. Hastanın fiziksel görünümü düzeltilir.(baş banyosu, traş, giyinme..)

HASTA TABURCU OLMADAN ÖNCE Çok az yardımla ayağa kalkabilmeli. Hijyenik aktivitelerini yerine getirebilmeli. Yeterli beslenebilmeli. Egzersiz programına katılabilecek durumda olmalı. Cerrahi girişim sonrası iyileşme 6-12 haftadır. İyileşme döneminde ilk 1 ay aralıklı yürüme programları uygulanır. Ameliyattan 6 hafta sonra vertebrayı zorlamadan normal işler ve hafif yük kaldırmaya izin verilir. Aşırı eğilme, bükülme ve uzanma önerilmez.

KAYNAKÇA Çiftdemir M. Omurga Kırıklarında Perkutanöz Vertebroplasti ile Tedavinin Ağrı Üzerine Etkinliği (tez). Edirne: Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi;2005. Ronald M R. (Çeviri: Leblebicioğlu G). Klinik Ortopedik Muayene. Ankara: Güneş Kitabevi;2004:133-4. Altınmakas M, Oğuz E. Dejeneratif lomber spinal stenoz. Altınmakas M (Editör). Türkiye Klinikleri J Surg Med Sci 2006;2(30):49-61. Palaoğlu S, Akbay A. Lomber dar kanal. Zileli M, Özer F. (Editör) Omurilik ve Omurga Cerrahisi, Cilt 1. İzmir: Meta Basım Yayım Matbaacılık Hizmetleri; 2002.s.739-46 Şar C. Lomber omurganın anatomisi, biyomekaniği ve biyokimyası. Özcan E (Editör) Bel ağrısı tanı ve tedavi'de. 1. baskı. İstanbul: Nobel Kitabevi; 2002.s.9-14. Güner G, Elmalı N, Ertem K. Lumbar Spinal stenoz. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi 1997;4(2):236-42. MD Miller. Millerin ortopedi kitabı (çeviri editörleri: M. Yazıcı, H Yetkin). Spinal stenoz. Ankara: Akademi Doktorlar Yayınevi 2006.s.425-7.

TEŞEKKÜRLER  İREM ÖZAK B121100077