ENERJ İ POL İ T İ KALARI VE NÜKLEER SANTRALLER 24 Mart Antalya / Cengiz Göltaş EMO Yönetim Kurulu Yazmanı

Enerji Kaynaklarının Üretim Süreçlerindeki Çevresel Etkileri TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI 2006 yılı elektrik enerjisi üretimi 173,2 Milyar Kwh; Doğalgaz % 43,8 Linyit % 21 Hidrolik % 22,5 Fuel-Oil % 2,9 Taş Kömürü % 1,6 İthal Kömür % 5,9 Nafta % 1,4 Diğer % 0,9

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI

HİDROLİK EİEİ Hesaplamalarına göre Teknik olarak değerlendirilebilir potansiyelin 216 milyar kwh/yıl 2005 yılı itibariyle teknik ve ekonomik potansiyelin ise 130 milyar kwh/yıl olduğu tespit edilmektedir 2006 Yılında 130 milyar kwh olan ekonomik hidroelektrik potansiyelimizin %22’si olan 39 Milyar kwh’i elektrik enerjisi üretiminde kullanılmıştır 130 Milyar kwh’e göre 37 bin MW ‘lık potansiyelin yaklaşık 13 bin MW’ı değerlendirilmektedir

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI JEOTERMAL - Ülkemiz jeotermal kaynaklar açısından Avrupa da 1. Dünyada ise 7. sırada olmasına rağmen enerji üretimindeki payı halen % 4’ler seviyesindedir. - Türkiye’nin jeotermal brüt teorik ısı potansiyelinin MW, teknik ısı potansiyelinin MW ve kullanılabilir ısı potansiyelinin de MW olduğu belirtilmektedir Kanıtlanmış jeotermal elektrik teknik potansiyeli 500 MW Kadardır.

Konut ve işyerlerinin ısıtılmasında kullanılabilecek dışa bağımlı olmayan, ucuz, yenilenebilir, tükenmeyen ve çevre dostu jeotermal 21. Yüzyılın enerjisidir. *Türkiye jeotermal potansiyeli ile 5 milyon konuta sağlanacak merkezi ısıtma, yılda 9,3 milyar dolar fuel-oil, 30 milyar metreküp doğalgaz eşdeğeri ve 30 milyon motorlu aracın karbondioksit emisyonunu azaltma eşdeğeridir. *Türkiye’de hedeflenen 1 milyon konutun jeotermal ile ısıtılması, MW kurulu güç ile karşılaştırıldığında, MW’lık bir Nükleer Santralin 5 katı, yıllık ısı ikamesi olarak karşılaştırıldığında ise, 3 katı eşdeğerindedir *Kaynak/ Türkiye Jeotermal Vakfı Raporu-Mehmet Ali Doğan

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI RÜZGAR Bugünkü teknik koşullarda yılda 2500 saat kullanma süresi ile kurulabilecek teknik kapasite (yararlanabilir potansiyel içerisinde) 20 bin MW’ın üzerindedir Yılı sonu itibariyle 50 MW kurulu güç ile rüzgar santrallerinden yaklaşık 0.1 Milyar kwh elektrik enerjisi üretilmiştir

Rüzgar, yerli bir kaynak olması, gaz emisyonlarını azaltması ve işletme maliyetlerinin düşüklüğü ile önemli bir seçenektir. 1 MW Rüzgar Enerjisine dayalı kurulu gücün yaklaşık 150 Bin ağaca eşdeğer oksijen tasarrufu sağladığı biliniyor. Dünyada rüzgar enerjisi iki yönde gelişiyor.Birincisi, daha büyük ve daha verimli rüzgar türbinleri ile daha büyük sistemler kurulması. İkincisi ise, küçük rüzgar türbinleri ile evsel elektrik üretilmesi yönünde. Bugün Almanya’da MW, İspanya’da 8263 MW’lık elektrik enerjisi Rüzgar Santralleri ile üretilmektedir.

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI GÜNEŞ Ülkemizde yıllık güneşlenme süresi 2640 saat. Ancak bu potansiyelin 1/200’ü kullanılabiliyor. Ülkemiz üzerine düşen güneş enerjisi miktarı 80 milyon ton petrole eşdeğerdir. Türkiye’de güneş enerjisinden en fazla düzlemsel kollektörlerle sıcak su elde etmekte yararlanılıyor.

Ülkemizde Güneş Enerjisinden elektrik enerjisi üretimi amacıyla kullanılan güneş pillerinin kurulu gücü sadece 2 MW.dır Piller daha çok iletişim baz istasyonları, aydınlatma sistemleri gibi elektrik şebekesinden bağımsız otonom sistemlerde kullanılıyor. Almanya’da güneş enerjisinden elektrik enerjisi üretimi için kurulan sistemlerin kurulu gücü 2000 MW’a, Dünyada ise elektrik enerjisi üretimi için kurulan güneş pili güç sistemlerinin 10 Bin MW’ı geçtiği görülmektedir.

BİOKÜTLE : *Hammaddeleri bitkisel ve hayvansal kökenli (Enerji Ormanları, ağaç atıkları, yağlı tohum bitkileri,patates, buğday vb.karbonhidrat bitkiler, elyaf, kentsel ve endüstriyel atıklar) olarak tanımlanır. *Biokütle her yerde yetiştirilebilen, sosyo-ekonomik gelişme sağlayan, çevre dostu, elektrik üretebilen, taşıtlar için yakıt elde edebilen stratejik bir enerji kaynağıdır. *Biokütleden ısı ve elektrik üretiminde Avusturya, Finlandiya, Almanya ve İngiltere başı çekmekte, Almanya’da yılda 2,2 milyon ton ucuz ve çevre sorunu yaratmayan biyo-motorin üretilmekte, ABD’de 8 bin MW’lık kapasite kullanımda, Fransa’da birincil enerji tüketiminin % 2’si odun yakılması ile sağlanıyor.

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI KÖMÜR  Linyit rezervi 8,4 milyar ton  Taş Kömürü1,12 milyar ton Türkiye linyit rezervinin % 68’ini alt ısıl değeri 2000 kcal/kg olup kalorifik değeri oldukça düşüktür. Bugün ülkemiz kömürlerinin enerji üretimindeki payı %20’lerin altına düşmüştür.

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI Mevcut Linyit kaynaklarına göre elde edilecek elektrik enerjisi üretim potansiyelinin yılda 120 Milyar kwh düzeyinde olmasına karşın, halen bu potansiyelin % 35’ ine denk gelen yıllık 42 Milyar kwh’lik bölümü kullanılmaktadır Taşkömüründe ise 11 Milyar kwh’lik yıllık üretim potansiyeline karşın 3.1 Milyar kwh’lik üretimle potansiyelin % 32’si değerlendirilmektedir

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI Ülkemiz 2006 Yılı Sonu İtibariyle; Termik : MW Hidrolik+Jeotermal+Rüzgar : MW Toplam MW Kurulu Güce Ulaşmıştır Yılında Brüt elektrik Enerjisi Talebi % 8,2 artışla 174 Milyar kwh Puant Güç Talebi ise 2005 yılına göre % 9,6’lık bir artışla MW Olarak Gerçekleşmiştir.

ENERJİNİN ETKİN KULLANIMI-VERİMLİLİK Enerji Tasarrufu; enerjinin akıllıca kullanışı ile kayıpların en aza indirilmesi, aynı enerji ile daha çok iş yapılması veya aynı iş için daha az enerji kullanılması anlamını taşımaktadır. Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalar sonucu sanayi, bina ve ulaşım sektörlerinde yıllık enerji tasarrufu potansiyelinin yaklaşık 3 milyar dolar olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmalar ışığında ülkemizde % 30’lara varan enerji tasarrufu potansiyelinin % 10-15’lik bir bölümü hiçbir harcama gerektirmeyen, yalnızca bilinçlendirme, yönlendirme çalışmaları ile kazanılabilecek bir oran/büyüklük olarak önümüzde durmaktadır.

NEDEN NÜKLEER SANTRALLERE HAYIR… Yatırım-Finansman, kredi, garanti işletme maliyetlerinde ekonomik-ticari olarak tam bir başarısızlık olması Atıkların nasıl bertaraf edileceğinin hala çözümsüz olması Yüksek güvenlik nedeniyle lisanslama ve yapım sürelerinin yıla uzaması Alternatif yenilenebilir temiz enerji kaynaklarında yaşanan gelişim Arızalar nedeniyle sık sık devre dışı kalması ve sıkça yaşanan nükleer kazalar Nükleer silahlanma ve 11 Eylül saldırısı gibi uluslar arası tehditlerin artması Nükleer enerji santrallerine karşı gelişen yurttaş tepkisi

ÇERNOBİL…? Yaşamını yitiren insanlar Kullanılamayan binlerce kilometre tarım alanları Kirlenen yer altı suları Zorunlu göç eden onbinlerce insan Yok olmaya terkedilen tarihsel ve kültürel miras Tiroid ve kan kanserlerinde artış

Nükleer Santral Kazaları -1-  12 Aralık 1952, Chalk River, Ottawa, Kanada  7 Ekim 1957, Windscale Pile No. 1, Liverpool, İngiltere  1958, Vinca, Yugoslavya  1961, ABD Askeri deneme reaktörü  1967, Vindscale, İngiltere  1975, Tsuruga, Japonya

Nükleer Santral Kazaları -2-  1976, Greifswald, Doğu Almanya  28 Mart 1979, Three Mile Island, ABD  26 Nisan 1986, Chernobyl, Kiev, Sovyetler Birliği  1991, Mihama 2, Japonya  30 Eylül 1999, Tokyo, Japonya  2004, Mihama, Japonya

Three Mile Island 28 Mart 1979’da Curie radyoaktivite serbest kaldı kişi etkilendi

Chernobyl Nükleer Santral Kazası  26 Nisan1986 Dört reaktörden birinin çekirdeğinin patlaması  Radyoaktif serpintiden Sovyetler Birliği, Doğu Avrupa, İskandinavya ve daha sonra Batı Avrupa’nın etkilenmesi  31 kişinin olay anında ölümü  Gerçek etkilenen kişi sayısı bilinmiyor

ENERJİDE ARZ GÜVENLİĞİ…?