Gazi Üniversitesi Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Kurulu Çalışmaları Prof.Dr.Cansu ALPASLAN GÜADEK Koordinatörü

Yükseköğrenimde kalite güvencesinin hedefi Bir yükseköğretim kurumunun, eğitim-öğretim, araştırma faaliyetleri ile idari hizmetlerinin kalitesinin kapsamlı, sistematik ve düzenli olarak değerlendirilmesi ve kalitelerinin geliştirilmesidir.

Berlin Bildirgesi 2003 Avrupa Yüksek Öğretim Alanını Gerçekleştirmek Avrupa Yüksek öğretim Alanı oluşturmanın kalbinde yüksek öğretimin kalitesi yatmaktadır. Kurumsal, ulusal ve Avrupa düzeyinde kalite güvencesinin daha çok geliştirileceği taahhüt edilmiştir. Kalite güvencesinde ortak yöntem ölçütleri geliştirme ihtiyacını vurgulanmıştır. Kurumsal özerklik ilkesiyle uyumlu olarak yükseköğretimde kalite güvencesinde temel sorumluluk kurumlara aittir.

Glasgow Bildirgesi 2005 Güçlü Avrupa için güçlü üniversiteler Üniversiteler misyonları ile uyumlu kalite kültürünün geliştirilmesinı taahhüt eder. Üniversiteler, Avrupa üniversitelerinin genel kalitesini güçlendirecek denetlenme süreçlerini zenginleştirmek amacıyla diyalog ve ortaklık konularında taahhüt verirler.

Avrupa Yükseköğrenim Alanı Kalite Güvencesi Yükseköğretim kalite güvencesi konusunda Bologna Süreci’nin danışman üyesi olan Avrupa Yüksek Öğretimde Kalite Güvencesi Birliği (ENQA) üye ülkelerdeki kalite güvencesi çalışmalarının eşgüdümünden sorumludur ve ENQA’ya toplam 24 ülkeden 37 kalite ajansının tam üyeliği ve 10 ajansın aday üyeliği bulunmaktadır.

Avrupa Yükseköğrenim Alanı Kalite Güvencesi Avrupa düzeyinde farklılıkların korunduğu ancak kalite güvencesinde Avrupa boyutunda standardların belirlenmesi 4 E :ENQA, ESIB, EUA ve EURASHE

Avrupa Yükseköğrenim Alanında Kalite Güvence İlke ve Standartları” – ENQA Kılavuzu- 2005/2007 Rehber genel prensipleri kapsamaktadır. Amaç AYÖA dahilindeki yüksek öğretim kurumları ve kalite güvence ajansları için kalite güvencesinde ortak standardları ve ilkeleri ortaya koymak Standartların detayları ilgili kurumlara bırakılmıştır.

Avrupa Standardları ve İlkeleri nedir? Standardlar ve ilkeler çok özel değil geneldir Ne yapılması gerektiği hakkında bilgi verir, nasıl yapılması gerektiğini açıklamaz Yardımcı ve rehber bir kaynaktır

Avrupa Standardları ve İlkeleri ne değildir? Kuralcı değildir Yapılması gerekenler listesi değildir Yapılması gereken detaylı işlemlerin/süreçlerin bir özetidir Bir Avrupa kalite güvence sistemidir

Avrupa Yükseköğrenim Alanı Kalite Güvencesi ENQA Kalite güvencesi için politika ve prosedürler Yeni program açılması, izlenmesi ve periyodik gözden geçirme Öğrencilerin değerlendirilmesi Öğretim kadrosunun kalite güvencesi Öğrenme altyapısı ve öğrencilerin desteklenmesi Bilgi sistemleri Kamunun bilgilendirilmesi

İç Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri ENQA I.Kalite Güvencesi İçin Politika ve Prosedürler – Kurumdaki öğretim ve araştırma ilişkisi – Kalite ve standartlarla ilgili kurumun stratejisi – Kalite güvence sisteminin organizasyonu... II.Yeni program açılması, izlenmesi ve periyodik gözden geçirme – Hedeflenen öğrenme çıktılarının tanımlanması – Program/müfredat tasarımı ve içeriğine özel önem verilmesi – Öğrenme kaynakları, öğretme yöntemleri – Öğrencilerin gelişiminin izlenmesi... III.Öğrencilerin Değerlendirilmesi _Öğrenme çıktılarının ne ölçüde sağlandığını ölçmeye yönelik olmalı _Açık ve yazılı kriterlere göre olmalı

İç Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri ENQA IV.Akademik personelin kalite güvencesi -Eğiticilerin yeterli bilgi donanımına sahip olmaları - Kendi performansları ile ilgili geri bildirim sağlamaları -Kurumlara öğretim elemanı alırken asgari düzeyde yeterliliğe sahip oldukarından emin olunması V.Öğrenme altyapısı ve öğrencilerin desteklenmesi -Öğrenmeye yardımcı kaynakların sağlanması Bilgisayar, kütüphane, danışmanlık... - Destek hizmetlerinin etkinliğinin rutin olarak izlenmesi VI.Bilgi sistemleri - Öğrencilerin sınıf geçme ve başarı oranları - Mezunların iş bulabilirliği - Öğrenci profili - Kurumun kendi performans göstergeleri VII.Kamuoyunun bilgilendirilmesi (niteliksel, niceliksel olarak) - Verilen programlar, dereceler - Öğrencilere sunulan öğrenme olanakları - Mezunların işverenlerinin görüşleri - Mevcut öğrenci profili

Avrupadaki Kalite Güvence Uygulamaları Pek çok ülkede kalite güvence veya akreditasyon kuruluşları bulunmakta Program akreditasyonu, kurumsal akreditasyon, akreditasyon amaçlı olmayan kalite güvence değerlendirmeleri ENQA projesi oldukça dinamik bir görünümde Avrupa standardları ve ilkeleri artan sıklıkta kullanılmakta

Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Süreci Neredeyiz? – Durum analizi Nereye ulaşmak istiyoruz? – Misyon ve İlkeler – Vizyon – Stratejik Amaçlar ve Hedefler Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz? – Faaliyetler, Projeler ve Bütçe Başarımızı nasıl izler ve değerlendiririz? – İzleme – Değerlendirme ve Performans Ölçümü

Kurumsal özdeğerlendirme için 4 stratejik soru Kurum ne yapmaya çalışıyor? Kurum bunu nasıl yapmaya çalışıyor? Kurum bu süreçlerin çalıştığını nasıl biliyor? Kurum gelişmek için nasıl değişiyor?

Kalite Güvence ve Geliştirme Bölümler/Programlar Ne Yapmalıdır ? Kurum stratejik planı ile uyumlu stratejik planın hazırlanması Öz değerlendirmelerini yapmalı, Vizyon ve misyonlarını belirlemelidirler. Kendilerine akredite olmuş örnek programlar seçerek yol haritalarını çizmelidirler.

Kalite Güvence ve Geliştirme Bölümler/Programlar Ne Yapmalıdır ? Sürekli iyileşme için veri tabanları ve iç denetim mekanizmaları oluşturmalıdırlar İyileşme süreçlerini somut veri ve göstergelerle (performans göstergeleri) ölçmelidirler Seçtikleri örneğe ulaştıklarında akreditasyon /dış değerlendirme işlemlerini başlatmalıdırlar Akredite olarak/dış değerlendirme alarak saygınlıklarını arttırmalıdırlar

KULLANILAN KALİTE GÜVENCE YÖNTEMLERİ Değerlendirme (Evaluation) Akreditasyon (Accreditation) Denetleme (Audit) Kıyaslama (Bench-marking)

Ülkemizdeki Üniversitelerde Durum Mevcut önemli birikim ABET (Accreditation Board for Eng. & Tech.) – - 4 Üniversitemizde 42 mühendislik programı akredite olmuştur. MÜDEK (Mühendislik Değerlendirme Kurulu) – - 6 Üniversitemizde 27 mühendislik programı akredite olmuştur. Öğretmen Eğitiminde Standartlar ve Akreditasyon EUA (Avrupa Üniversiteler Birliği) - 15 Üniversitemiz Kurumsal Değerlendirme Sürecinden geçmiştir. Üniversitelerimizde Kalite konusunda yüksek seviyede bilinçlenme ve yapılan çalışmalar. Yeni Yönetmelik: “Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Yönetmeliği” ( 20 Eylül 2005) Eğitim, araştırma ve İdari hizmetlerin değerlendirilmesi ve kalitesinin arttırılması Berlin Bildirisi ve ENQA (European Assoc. for QA in HE) prensipleri ile uyumlu Dış Değerlendirmeye açık sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununu 5018 sayılı yasa ile, kalkınma planları ile bütçeler arasında sıkı bir bağ kurulmuş, stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme, yeni sistemin temel unsurlarından biri olmuştur.

Gazi Üniversitesinde Kalite Güvence ve Geliştirme çalışmaları 2005 Yılı Güz Dönemi Tüm Akademik Birimlarde SWOT uygulaması Akademik Personel Memnuniyet Anketi Öğrenci Memnuniyet Anketi İdari Personel Memnuniyet Anketi

Gazi Üniversitesinde Kalite Güvence ve Geliştirme çalışmaları 2006 G.Ü. SWOT Analizi Sonuçları Memnuniyet Anketleri Sonuçları Özdeğerlendirme El Kitabı

Gazi Üniversitesinde Kalite Güvence ve Geliştirme çalışmaları Misyon Vizyon Değerler Stratejik plan

ENQA Standardlar ve ilkeler Kalite güvencesi için politika ve prosedürler Yeni program açılması, izlenmesi ve periyodik gözden geçirme Öğrencilerin değerlendirilmesi Öğretim kadrosunun kalite güvencesi Öğrenme altyapısı ve öğrencilerin desteklenmesi Bilgi sistemleri Kamunun bilgilendirilmesi Gazi Üniversitesi Özdeğerlendirme El Kitabı 2006 Eğitim programlarının planlanması, izlenmesi, gözden geçirilmesi Öğrenciler Öğretim kadrosu Öğretim altyapısı ve öğrencilere sağlanan destek Araştırma Bilgi toplama ve değerlendirme sistemleri

Gazi Üniversitesinde Kalite Güvence ve Geliştirme çalışmaları Ders ve Öğretim üyesi değerlendirme anketleri Yeni mezun anketi Deneyimli mezun anketi İşveren anketi ile paydaşlardan geri bildirim alınması

Gazi Üniversitesinde Kalite Güvence ve Geliştirme çalışmaları Dış Değerlendirme 2007 Avrupa Üniversiteler Birliği Kurumsal Değerlendirme Programı

YÖDEK ENQA Üyesi... Avrupa Yükseköğretim Kalite Güvencesi Birliği (ENQA)’nin 15 Haziran 2007 tarihli Genel Kurul toplantısında, Yükseköğretim Akademik Değerlendirme ve Kalite Geliştirme Komisyonu (YÖDEK), Birliğin asosiye (ortak) üyeliğine kabul edilmiştir.

YÖDEK Yükseköğretim kurumlarında akademik değerlendirme ve kalite geliştirme rehberi Nisan 2007

YÖDEK Rehberi 2007 Performans göstergeleri Stratejik planın başarısının ve özellikle uygulama sonuçlarının ölçülmesini sağlayan araçlar Performans göstergelerinin sınıflandırması – Girdi – Çıktı – Sonuç – Etkinlik – Kalite

Gazi Üniversitesi Özdeğerlendirme El Kitabı Eğitim programlarının planlanması, izlenmesi, gözden geçirilmesi Öğrenciler Öğretim kadrosu Öğretim altyapısı ve öğrencilere sağlanan destek Araştırma Bilgi toplama ve değerlendirme sistemleri YÖDEK Rehberi 2007 Özdeğerlendirme konuları Kurumsal niteliklerin ve özelliklerinin, Eğitim-Öğretim süreçlerinin, Araştırma ve geliştirme süreçlerinin, Uygulama ve hizmet süreçlerinin, İdari ve destek süreçlerinin, Yönetsel özelliklerin (yapısal, davranışsal) Çıktılar/sonuçların değerlendirilmesi

GÜADEK YÖDEK rehberindekilere ilave olarak Gazi Üniversitesi Stratejik Planında öngörülen hedef ve projelere ilişkin performans göstergeleri belirlendi

Girdiler (Kaynaklar ve İlişkiler ile ilgili performans göstergeleri Kurumsal Nitelikler ve özellikler ile ilgili performans göstergeleri Eğitim ve Öğretim süreçleri ile ilgili performans göstergeleri Araştırma (bilgi üretme süreçleri ile ilgili performans göstergeleri Performans Gösterge Grupları Uygulama ve Hizmet süreçleri ile ilgili performans göstergeleri

İdari ve destek süreçleri ile ilgili performans göstergeleri Yönetsel özellikler (yapısal) ile ilgili performans göstergeleri Yönetsel özellikler (davranışsal) ile ilgili performans göstergeleri Sonuçlar/ Çıktılar ile ilgili performans göstergeleri Performans Gösterge Grupları Misyonu Başarma ile ilgili performans göstergeleri

Göstergeler Listesi Lisans programlarına kabul edilen öğrencilerin niteliği2 Yükseklisans programlarına kabul edilen öğrencilerin niteliği3 Önlisans programlarına kabul edilen öğrencilerin niteliği1 Doktora programlarına kabul edilen öğrencilerin niteliği4 Öğrenci başına düşen ödenekler5 İdari personelin (kadrolu, sözleşmeli ve hizmet alınan) akademik personele oranı 8 Öğretim üyesi başına düşen döner sermaye geliri6 Kadrolu idari personelin akademik personele oranı7

Göstergeler Listesi Kadrolu ders veren öğretim elemanı (Öğretim üyesi, öğretim görevlisi, okutman) başına düşen öğrenci sayısı 10 Kadrolu öğretim elemanı (Öğretim üyesi, öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman) başına düşen öğrenci sayısı 11 Kadrolu öğretim üyesi başına öğrenci sayısı9 Önlisans öğrenci oranı12 Lisans öğrenci oranı13 Yükseköğretim kurumunun bulunduğu ilin dışından gelen öğrencilerin oranı16 Lisansüstü (yükseklisans ve doktora) öğrenci oranı14 Lisansüstü (yükseklisans ve doktora) öğrencilerin lisans öğrencilerine oranı15

Göstergeler Listesi Lisans programlarına kabul edilme oranı18 Yükseklisans programlarına kabul edilme oranı19 Önlisans programlarına kabul edilme oranı17 Doktora programlarına kabul edilme oranı20 Yabancı uyruklu öğrencilerin oranı21 Disiplinlerarası lisansüstü program oranı24 Yan dal ve çift ana dal program oranı22 Yan dal ve çift ana dal programlarına katılan öğrenci oranı23

Göstergeler Listesi İlişiği kesilen önlisans/lisans ve lisansüstü öğrencilerin oranı26 Lisansüstü programlara kaydolan mezun oranı27 Birinci yılda İlişiği kesilen önlisans/lisans ve lisansüstü öğrencilerin oranı25 Mezunların ortalama (önlisans, lisans, yüksek lisans, doktora)28 Normal sürede mezun olan öğrenci oranı (önlisans, lisans, yüksek lisans, doktora) 29 Mezun olan öğrencilerin değerlendirme yılı içersinde işe yerleşme oranı32 Mezuniyet Oranı30 Mezunların mezuniyet not ortalaması31

Göstergeler Listesi Sınıfların (şubelerin) ortalama öğrenci sayısı34 Program başına ortalama ders sayısı35 Uluslararası öğrenci değişim programlarına katılım oranı33 Program başına ortalama ders saati sayısı36 Seçmeli derslerin oranı37 Öğretim üyesi başına bitirilen doktora lisans tez sayısı40 Yeni açılan ders oranı38 Öğretim üyesi başına bitirilen yüksek lisans tez sayısı39

Göstergeler Listesi Öğretim elemanı başına düşen yayın (SCI, SSCI ve AHCI) sayısı42 Öğretim üyesi başına düşen toplam yayın ve bilimsel faaliyetin (sergi, konser, performans vb) sayısı 43 Öğretim üyesi başına düşen yayın (SCI, SSCI ve AHCI) sayısı41 Öğretim elemanı başına düşen toplam yayın ve bilimsel faaliyetin (sergi, konser, performans vb) sayısı 44 Atıfsayısı/Öğretim üyesi45 Kurum tarafından düzenlenen ulusal ve uluslararası bilimsel konferans, seminer, panel ve faaliyetlerin sayısı 48 Öğretim üyesi başına düşen kazanılan bilimsel ve sanatsal ödül sayısı46 Alınan patent sayısı47 Öğretim üyesi başına düşen toplam araştırma fonu (BAP) ödeneği49

Göstergeler Listesi Öğretim üyesi başına düşen DPT, TUBİTAK ve diğer kamu finanslı proje ödeneği (YTL) 51 Uluslararası ortaklı / destekli proje sayısı52 DPT, TUBİTAK ve diğer kamu finanslı projelerin sayısı50 Öğretim üyesi başına düşen araştırma ödeneği (BAPK, DPT, TÜBİTAK ve diğer) 53 Öğretim Üyesi başına düşen toplam araştırma proje sayısı (BAPK, DPT, TÜBİTAK ve diğer) 54 Öğrenci başına düşen laboratuarlar alanı57 Öğrenci başına düşen derslik alanı55 Öğrenci başına düşen bilgisayar sayısı56

Göstergeler Listesi Öğrenci başına düşen üniversite kütüphanesindeki kitap sayısı59 Kütüphanenin haftalık ortalama hizmet süresi60 Kütüphanede takip edilen periyodik (basılı ve elektronik) yayın sayısı58 Web sayfasının aldığı yıllık ziyaretçi sayısı61 Maksimum internet bağlantı kullanımı kapasitesi62 Sağlık hizmetlerinden yararlanan öğrenci oranı65 Web büyüklüğü63 Yemekhane hizmetlerinden yararlanan öğrenci oranı64

Göstergeler Listesi Toplumu bilgilendirme amaçlı düzenlenen bilimsel, sosyal, kültürel etkinliklerin sayısı 67 Yaşam boyu öğrenim kapsamında düzenlenen etkinliklerin sayısı68 Yurt hizmetlerinden (Yükseköğretim kurumu ve Kredi Yurtlar Kurumu) yararlanan öğrenci oranı 66 Tanımlanmış ve yazılı hale getirilmiş süreç sayısı69 Öğrenci memnuniyeti70 Toplum memnuniyeti73 Akademik personel memnuniyeti71 İdari personel memnuniyeti72 Yükseköğretim misyonunu algılama düzeyi74

Stratejik Planda Kalite Güvencesi İçin Performans/Kalite Göstergeleri (EUA) (Özdeğerlendirme ve İyileştirme Alanları) Yeni Öğrencilerin Nitelikleri – Öğrencilerin geldikleri okullar – Öğrencilerin geldikleri bölge ve kentler – Bölge/kent/ülke dışı öğrenci oranı – Başvuru/kabul oranı – Programa Giriş Puanı Öğrenci Performansı – Yatay ve dikey geçiş sayıları – Öğrencilerin kurumla bütünleşme ve danışmanlık hizmetleri – Mezun oranları – Ortalama mezuniyet yılı – Mezuniyetten sonra iş bulma süre ve oranları

Stratejik Planda Kalite Güvencesi İçin Performans/Kalite Göstergeleri (EUA) Özdeğerlendirme ve İyileştirme Alanları Araştırma Kalitesi – Araştırmacı yetiştirme düzeyi – Güncel ve uygulanabilir çıktılı araştırma sayısı Araştırma Etkinlikleri Düzeyi – Araştırma yapan öğretim elemanı oranı – Doktora öğrencileri/öğretim üyesi oranı – Araştırma kaynakları/öğretim elemanı oranı Araştırma Etkinlikleri Verimliliği – Yayın/öğretim elemanı oranı – Citation Index’teki yayın sayı ve oranları – Patent/öğretim elemanı oranı – Ödüller

Stratejik Planda Kalite Güvencesi İçin Performans/Kalite Göstergeleri (EUA) Özdeğerlendirme ve İyileştirme Alanları Kaynak Kazanım ve Kullanım Düzeyi – Öğrenci/öğretim üyesi oranları – Öğretim üyesi statüleri – Programlardaki dışarıdan görevli öğretim elemanı sayısı – Teknik ve destek personel/öğretim elemanı oranları – Öğretim elemanları için gelir arttırıcı önlemler – Operatif bütçe/öğrenci oranı – Öğrenci hizmetleri/öğrenci oranı Derslik, laboratuar ve diğer öğrenim ortamları Bilgisayar sayısı Kütüphane hizmetleri göstergeleri Diğer öğrenci hizmetleri (burs, barınma, beslenme, sağlık, kültür, spor, kariyer planlama)

Stratejik Planda Kalite Güvencesi İçin Performans/Kalite Göstergeleri (EUA) Özdeğerlendirme ve İyileştirme Alanları Yönetim ve Yönetişim Pratiği – Karar alma organlarının bileşimi – Karar alma süreçlerine öğrencilerin katılım biçimleri – Bütçe kaynaklarını dağıtım mekanizmaları – Finans kaynaklarının çeşitlilik derecesi – Kurumsal planlama mekanizmaları – Üniversiteden giden akademik personel oranı – Disiplinler arası program geliştirme mekanizmaları – Yeni programları adaptasyon yeteneği – Öğretim ve öğrenim çıktılarını değerlendirme kalitesi – Üniversitenin çevresine açıklığı ve verdiği hizmetler – Üniversitenin dünyaya açıklığı (uluslararası hareketlilik, proje ve danışmanlık hizmetleri)

1) Girdiler (Kaynaklar ve İlişkiler) Fak ü lteler, Konservatuar ve Y ü ksekokulların Ortalaması 1) Ö ğrenci niteliğinde beklenen d ü zey 2)Akademik personel niteliğinde beklenen d ü zey 3)İdari Personel niteliğinde beklenen d ü zey; 4)Mali kaynakların yeterliliği; 5)Bilgi Teknolojileri ve kaynaklarının (Bilgisayar, internet, iletişim, kitap, yayın, vb)yeterliliği; 6)İş Teknolojilerinin yeterliliği; 7)Fiziksel olanakların yeterliliği; 8)Temin edilen hizmetlerin yeterliliği;

9)Sanayi ile ilişkilerin yeterliliği; 10)Toplum ile ilişkilerin yeterliliği; 11)Kamu Kurum ve Kuruluşları ile ilişkilerin yeterliliği; 12)Mezunlar ile ilişkilerin yeterliliği; 13) Ç alışanlar ile ilgili ilişkilerin yeterliliği; 14) Ö ğrenciler ile ilişkilerin yeterliliği; 15)Y ü ksek ö ğretim alanında ulusal ilişkilerin yeterliliği; 16)Y ü ksek ö ğretim alanında uluslararası ilişkilerin yeterliliği;

GÜADEK Akademik Birim Koordinatörleri için öngörülen çalışma takvimi Aralık 2008 SWOT Analizi sonuçlarının gönderilmesi Memnuniyet anketlerinin doldurtularak gönderilmesi Ocak 2009 (En geç ) Akademik birimlerden istenen performans göstergelerinin GÜADEK’e gönderilmesi YÖDEK Özdeğerlendirme modelinin doldurularak gönderilmesi, ekinde iyileştirmeye açık alanlara ilişkin kısa bir rapor sunulması İyileştirmeye açık alanlara ilişkin eylem planları hazırlanması

Kolay gelsin