HİKAYE İNCELEMESİ Hikaye kavramının, önce sözlük karşılığına bakalım: Kelime, Arapça ha-ke-ve kökünden türemiştir. Bu kökten türeyen tahkiye ve hikaye kelimeleri terim anlamaları itibari ile, öncelikle tarih, destan, rivayet, masal vb. gibi “vak’aya dayalı” ifade manasına geliyor. Batılı dillerde de histori (history, historie) ve geşihte (gescichte) kelimelerinin hem tarih hem hikaye manasına gelmesi hususu, kenara bırakılacak bir tesadüf değildir der Sadık Tural.

BAKIŞ AÇISI VE ANLATICISI Anlatma esasına bağlı edebi türlerde hem metin halkası, hem vaka zinciri, hem de eserin dili, bakış açısına göre şekil alır. “Bakış açısı, anlatma esasına bağlı metinlerde vaka zincirlerinin ve bu zincirin meydana gelmesinde kullanılan mekan, zaman, şahıs kadrosu gibi unsurların kim tarafından görüldüğü, idrak edildiği ve kim tarafından, kime nakledilmekte olduğu sorularına verilen cevaptan başka bir şey değildir”

ZAMAN Anlatma esasına bağlı edebi eserlerde karşımıza çıkan ilk önemli nokta eserin itibari olmasıdır. Eser itibari olduğu için yani olaylar gerçekte olmayıp da olmuş gibi gösterildiği için, zaman kavramının da bu kurmacılığa uyması gerekir. Eser, öncelikle belli bir süre içerisinde oluşturulur ve daha sonra belli bir süre içerisinde okuyucu tarafından anlamlandırılır. Eserin, sanatçı tarafından yazıldığı sürenin itibarilikle bir ilgisi yoktur. Aynı şekilde eserin okunma zamanı da itibari değildir ve takvim, saat ölçüleriyle saptanacak cinstendir. Değindiğimizi iki zaman kavramı da kronolojik bir özellik gösterip kurmaca değildir. Asıl konumuz olan vaka ve anlatma zamanı ise diğer iki türden tamamen ayrılır

VAKA Anlatma esasına bağlı edebi nevilerin hemen hepsinde, metin karakterini haiz en küçük bütün, bir vaka etrafında meydana gelir. “Metin halkası” adını verebileceğimiz söz konusu parçalar da yine bir kaideye göre bir araya gelmesi neticesi itibari metin şekillenir. Bütün bunların vaka çerçevesinde gerçekleştiğini hatırlatırsak itibârî metinlerde vakanın önemi bir daha belirtilmiş olur.

MEKAN VE ŞAHIS KADROSU Kurmaca bir eserde mekanın da karşımıza kurmaca bir şekilde çıkmasından doğal bir şey yoktur. Olay birliğini oluşturan kavramların özellikleri ve buna eşlik eden şahıs kadrosundaki kişilerin içinde bulundukları şartlar, kurmaca metinin şekillenmesinde rol oynayan faktörlerdir. Ayrıca anlatıcının durumu, bulunduğu mekanın tanıtılmasında önemli rol oynar. Bu sebepten ötürü mekan tasviriyle ilgili bölümler üzerinde dururken bu mekanın kim tarafından ne zaman görüldüğü ve kime anlatılmakta olduğunu iyice kavramak gerekir.

ŞAHIS KADROSU Şahıs kadrosu dediğimiz kişiler birliği, insani vasıflarla itibari metinlerde yer almaktadır. Bu kişilerin fiziki görüntüleri, ruhsal özellikleri ve istekleri, arzuları vardır. Daha önce değinmiş olduğumuz zaman ve mekandaki itibarilik şahıs kadrosunda da görülür. Her ne kadar şahıslar bütünüyle gerçek özellikler taşısa da bu onların itibari olmadığı anlamına gelmemektedir. Burada önem arzeden bir diğer nokta ise şahıs kadrosu ile tanımıyla insanlardan oluşan bir grup kastedilmektedir. Vakaya eşlik eden, şahıs hali verilmiş bir kavram, eşya, hayvan veya bitkiler de şahıs kadrosuna girebilmektedir.

PERİLİ KÖŞK ÖMER SEYFETTİN

Kalabalık bir ailenin reisi olan Sermet Bey, ailesine uygun bir ev ararken çam ormanının önünde beyaz bir köşk görür. Köşkteki kiralık levhasını bekçiye sorar. Bekçi, köşkün perili olduğunu söyleyerek, tutulmasını tavsiye etmez. Batıl inançlara inanmayan Sermet Bey, ailesine uygun olan bu köşkü tutmak için ısrar eder. Evin sahibi Hacı Niyazi Efendi, önce söylentiler hakkında Sermet Bey’ i uyarır sonra da üç yıllık kirayı peşin alarak köşkü kiraya verir HACI EMLAKTAN K İ RALIKTIR

Sermet Bey ve ailesi bir hafta sonra köşke taşınır. Bir süre sonra söylentiler gerçek olmaya başlar. Köşkün bahçesinde her akşam beyaz bir hayalet görünüp kaybolur. Tüm aileyi büyük bir korku sarar ancak Sermet Bey böyle şeylere inanmadığından hayaleti yakalamak ister.

Bir gece, ağaçların arasına gizlenip hayaleti yakalar. Beyaz bir çarşafın altından Hacı Niyazi Efendi çıkar.

Sermet Bey durumu anlayınca Hacı Niyazi Efendi’ nin eline köşkün altı yıllık kira bedelinin kendisine verildiğine dair imzalanmak üzere bir kağıt tutuşturup sorunu çözer.

Kişiler : Sermet Bey : kırk yaşlarında, hurafelere batıl inançlara inanmayan zevke, eğlenceye düşkün biridir. Evin perili olduğunu duymasına rağmen bu tarz şeylere inanmadığı için evi tutar. Hayaleti yakalamak isteyişinde üç yıllık kiranın peşin ödenmesinin ve ailesine hayalet diye bir şeyin olmadığını göstermek amacının etkisi vardır.

Hacı Niyazi Efendi :Eski bir memurdur. Ev alıp satmakla geçinir. Dürüst, dindar biri olarak tanınır. Ancak hayalet taklidi yaparak kiracılarının kısa zamanda evi terk etmelerine neden olacak kadar çıkarcıdır. Bu yolla evi kısa zamanda birçok kişiye kiralar.

Sermet Beyin Karısı : Kız okulunda piyano öğretmenidir. Bekçi : Hikayenin başında karşımıza çıkar. Sermet Bey’ i köşk hakkında uyarır. Sermet Beyin Kızları : Hizmetçi Artemisya

Mekan Olaylar Sermet Bey’ in tuttuğu köşkte geçer. Çam ormanının içinde beyaz, tüm bakımsızlığına rağmen göz alıcı bir güzelliği olan dört tarafı balkonlu geniş bir evdir.

Zaman: Hikayedeki olaylar iki üç aylık bir zaman diliminde gerçekleşir. Hikayenin zamanı ise cumhuriyet öncesi Türkiye’ nin son yıllarıdır.