İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi - İktisat Fakültesi Uzaktan Eğitim Lisans Programı Yrd. Doç. Dr. Yıldırım GÜNGÖR AFET KÜLTÜRÜ DERS 3 AFET YÖNETİMİ Cezayir depremi Fotoğraf: Yıldırım Güngör

AFET YÖNETİMİ Afetlerin önlenmesi ve zararların azaltılması amacıyla bir afet olayının zarar azaltma, önceden hazırlık, kurtarma ve ilk yardım, iyileştirme ve yeniden inşa safhalarında yapılması gereken çalışmaların yönlendirilmesi, koordine edilmesi ve uygulanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla kaynaklarının bu ortak amaç doğrultusunda yönetilmesini gerektiren çok geniş bir kavramdır. Afetlerin önlenmesi ve zararların azaltılması amacıyla bir afet olayının zarar azaltma, önceden hazırlık, kurtarma ve ilk yardım, iyileştirme ve yeniden inşa safhalarında yapılması gereken çalışmaların yönlendirilmesi, koordine edilmesi ve uygulanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla kaynaklarının bu ortak amaç doğrultusunda yönetilmesini gerektiren çok geniş bir kavramdır.

Doğal Afetler Kuraklık Sel Toprak Kayması Volkan Patlaması Rüzgar Deprem Kasırga Nükleer ve Kimyasal Kazalar Büyük Yangınlar Kanundışı Yapılaşma Terör Olayları Savaşlar Barajların Yıkılması Enerji veya Malzeme yokluğu İnsan Kaynaklı veya Teknolojik Afetler Afetler

Afet Yönetimi Afet Öncesi (Afet meydana gelmeden önceki faaliyetler) (Risk Yönetimi) Riski azaltma önlemleri Riski azaltma önlemleri Afet Sonrası(Afet anında ve sonrasında yapılan faaliyetler) (Kriz Yönetimi) Müdahale önlemleri

AFET YÖNETİM SİSTEMİNİN EVRELERİ Önlem (zarar azaltma) Önlem (zarar azaltma) Hazırlıklı Olma Hazırlıklı Olma Müdahale Müdahale İyileştirme İyileştirme

Afet Yönetim Sistemi Afet Öncesi Aşama Afet Sonrası Aşama Önceden HazırlıkMüdahale Risk Azaltma Müdahale Önlemleri Önlemleri Zarar Azaltma İyileştirme

Zarar Azaltma Bu safhada yapılacak çalışmalar; Afet anında uygulanacak yasal mevzuatın gözden geçirilmesi ve ihtiyaç halinde yeniden düzenlenmesi Afet anında uygulanacak yasal mevzuatın gözden geçirilmesi ve ihtiyaç halinde yeniden düzenlenmesi Yapı ve Deprem Yönetmelikleri, alan kullanım yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi ve gerekiyorsa yeniden düzenlenmesi Yapı ve Deprem Yönetmelikleri, alan kullanım yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi ve gerekiyorsa yeniden düzenlenmesi Afet tehlikesi ve riskinin makro ve mikro ölçekte yeniden belirlenmesi, geliştirilmesi ve tehlike haritalarının hazırlanması Afet tehlikesi ve riskinin makro ve mikro ölçekte yeniden belirlenmesi, geliştirilmesi ve tehlike haritalarının hazırlanması İhtiyaç duyulan bilimsel ve teknik araştırma-geliştirme faaliyetlerinin planlanması ve uygulanması ve projelerin gerçekleştirilmesi için maddi destek verilmesi. İhtiyaç duyulan bilimsel ve teknik araştırma-geliştirme faaliyetlerinin planlanması ve uygulanması ve projelerin gerçekleştirilmesi için maddi destek verilmesi.

Zarar Azaltma

Önlem (Zarar Azaltma) Yapılacak faaliyetler; Merkezi düzeyde afet yönetimi ile ilgili planların hazırlanması ve geliştirilmesi, Merkezi düzeyde afet yönetimi ile ilgili planların hazırlanması ve geliştirilmesi, İl düzeyinde “Kurtarma ve Acil Yardım” planlarının hazırlanması ve geliştirilmesi, İl düzeyinde “Kurtarma ve Acil Yardım” planlarının hazırlanması ve geliştirilmesi, Bu planlarda görev ve sorumluluk verilen personelin eğitim ve tatbikatlarla bilgi düzeylerinin geliştirilmesi, Bu planlarda görev ve sorumluluk verilen personelin eğitim ve tatbikatlarla bilgi düzeylerinin geliştirilmesi, Gerektiğinde bölge teçhizat merkezleri kurulması ve kritik malzemelerin stoklanması. Gerektiğinde bölge teçhizat merkezleri kurulması ve kritik malzemelerin stoklanması.

MÜDAHALE KAMU HİZMETLERİ  Güvenli giriş ve çıkışların sağlanması (Emniyet Kuvvetleri)  Yangınları söndürme (İtfaiye)  Yaralılara yardım (Sağlık hizmetleri)

Müdahale Bu aşamada yapılan faaliyetler arasında;  Haber alma ve ulaşım,  İhtiyaçların belirlenmesi,  Arama ve kurtarma,  İlk yardım,  Tedavi,  Tahliye  Geçici iskan

 Yiyecek, içecek, giyecek, yakacak temini,  Güvenlik,  Çevre sağlığı ve koruyucu hekimlik,  Hasar tespiti,  Tehlikeli yıkıntıların kaldırılması.

İyileştirme Bu safhada yürütülen faaliyetlerin ana hedefi, afete uğramış toplulukların haberleşme, ulaşım, su, elektrik, kanalizasyon, eğitim, uzun süreli geçici iskan, ekonomik ve sosyal faaliyetler vb. gibi hayati aktivitelerinin minimum düzeyde karşılanabilmesi için gereken tüm çalışmaları yapmaktır.

Ekonomik iyileştirme Fiziksel iyileştirme Psikolojik iyileştirme İyileştirme

Neden zarar azaltma ve önceden hazırlıklı olma safhaları, müdahale ve iyileştirme safhalarına göre daha önemlidir? Çünkü: ☻ Afetlere hazırlıklı olunursa, tabii ve kültürel değerler korunabilir. ☻ Önceden hazırlıklı olunması, afetin yol açabileceği can ve mal kaybının en az seviyede olmasını sağlar. ☻ Afete hazırlıklı olunması, daha insancıl olmasının yanında, aynı zamanda daha az maliyetlidir.

Most Countries Ideal System High preparedness thro’ reinforced disaster mgmt policy US style High level mitigation thro’ quake-resistant construction methods Japan style Low preparedness with only post-disaster mgmt Improved Mitigation & Reinforced Disaster Mgmt (Integrated Emergency Management) Disaster Prevention Systems around World Birçok ülkede İdeal Sistem İleri düzeyde hazırlıklı olma faaliyetleri ABD Sistemi Yüksek düzeyde zarar azaltma faaliyetleri Japonya Sistemi Düşük düzeyde hazırlıklı olma, sadece afet sonrası yönetim İleri düzeyde zarar azaltma ve Dengeli afet yönetimi (Entegre Afet Yönetim Sistemi) Dünyada Afet Önleme Sistemleri

Afet Yönetiminde Son Zamanlarda Meydana Gelen Değişmeler Eski Anlayış Yeni Anlayış TehlikelerZarar görebilirlik Afete müdahaleAfet öncesi çalışmalar Risk bölgesinde olanlar içinRisk Bölgesinde olanların uzmanlar planlar hazırlarkatılımı ile planlar hazırlanır

Tek disiplinli yaklaşımÇok disiplinli yaklaşım Mühendislik veya planlama Ekonomik, sosyal ve çevresel konular Bölgesel bakışDaha geniş perspektif açısı BelirtilerSebepler

Afetler; Afetler; Güzel şeylerin yapılmasına fırsatlar da yaratır.  Güvenli yerleşim alanlarının yapılması için kamuoyu baskısı artar.  Medya, değişim için kampanyalar yapar.  “Siyasi irade” yapılan baskılardan etkilenerek, kaynak aktarımı konusunda kararlar almaya başlar.

Afet Planlaması Yapılırken Dikkat Edilmesi Gereken İlkeler 1. Plan öncelikli konular üzerinde yoğunlaşmalıdır. Çünkü, her şeyi korumamız mümkün değildir. 2. Planlama aşamasında vatandaşlarla işbirliği yapılmalıdır. 3. Planlama aşamasını düzenli ve iyi olmalıdır. 4. Karar verici makamlar emirlere uymalıdır.

5. Zarar görebilirliği azaltmak için çalışmalar yapılmalı. 6. Sorunları tahmin edilebilmeli, ancak sürprizlere de hazırlıklı olunmalıdır. 7. Sıradışı ihtimallere bile hazırlıklı olunmalıdır. 8. İyileştirme planları yapılmalıdır. 9. İlk müdahalenin, yerel olmak zorunda olduğu unutulmamalıdır. 10. Planlar sürekli olarak güncellenmelidir.

Afet Yönetiminin Zorlukları 1. Afet beklenilmedik bir olaydır. 2. Streslidir. 3. Hassas bir konudur. Herkes ilgilidir. (Örn: Başbakan hemen afet bölgesine gitmek zorundadır.) 4. Çok fazla medya baskısı vardır. 5. Çok disiplinlidir.

Türkiye’de Afetlerden Sorumlu Merkez Teşkilatları İçişleri Bakanlığı SSGM Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri G.M. Başbakanlık Türkiye Acil Durum Yönetimi G.M. AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı)

AFETLER MERKEZ KOORDİNASYON KURULU BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞI MÜSTEŞARININ BAŞKANLIĞINDA; - MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI, - DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI, - İÇİŞLERİ BAKANLIĞI, - MALİYE BAKANLIĞI, - MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI, - SAĞLIK BAKANLIĞI, - ULAŞTIRMA BAKANLIĞI, - GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIGI, - ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI, - SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI, - ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI, - ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI, MÜSTEŞARLARI İLE, TÜRKİYE KIZILAY DERNEĞİ GENEL BAŞKANI VEYA GENEL MÜDÜRÜNÜN İŞTİRAKİYLE OLUŞMAKTADIR. GENELKURMAY BAŞKANLIĞININ GÖREV VE SORUMLULUKLARI İLE İLGİLİ KONULARDA BU KURULA GENEL KURMAY BAŞKANLIĞI TEMSİLCİSİ DE KATILIR.

Vali ve Kaymakamlar “İl ve İlçeler Afet Acil Yardım Planları”nın yapılmasından, icrasından ve güncelliğinin korunmasından birinci derecede sorumludurlar.

VALİLİK İL KURTARMA VE YARDIM KOMİTESİ 1. Vali yardımcısı (Başkan) 2. Belediye Başkanı 3. Garnizon Komutanı 4. Jandarma Komutanı 5. Emniyet Müdürü 6. İl Sivil Savunma Müdürü 7. Sağlık Müdürü 8. Bayındırlık ve İskan Müdürü 9. Tarım İl Müdürü 10. Kızılay Başkanı Haberleşme Hiz. Gr. Bşk. Ulaşım Hiz. Grup Başk. Ön Has. Tes. Geç. İsk. Hiz. Gr. Bşk. Kurtarma ve Yık. Kal. Hiz. Gr. Bşk. İlkyardım ve Sağlık Hiz. Gr. Bşk. Güvenlik Hizmet Gr. Bşk. Sat. Al. Kir. El Koy. ve Dağ. Hiz. Gr. Bşk. Elek. Su Kan. Hiz. Gr. Bşk. Tarım Hizmet Grup Başkanlığı

Türkiye’de İyi Bir Afet Yönetimi İçin Öneriler 1. Merkezi hükümette, afet yönetimindeki çok başlılık, tek yönetim altında toplanmalıdır. 2. Merkezi hükümet, zarar azaltma ve hazırlıklı olma safhaları için genel bütçeye yeterli ödenek koymalıdır. 3. Afet Yönetiminden sorumlu birimlerin kendi aralarında ve STK’lar ile olan ilişkilerinde iyi bir koordinasyon sağlanmalıdır.

4. Vatandaşların binalarını güçlendirme çalışmalarına finansal destek sağlanmalıdır. 5. Afetlere hazırlık konusunda merkezi hükümet ve yerel yönetimler üzerinde kamuoyu baskısı yok. Kamuoyu afet ile ilgili konuları gündemine almalıdır. Toplumda Afet Kültürünün oluşması çok önemlidir.

6. Afet planları içinde alt planlar olmalı. Önlem (zarar azaltma) planı, Hazırlıklı olma planı, Müdahale planı, İyileştirme planı gibi. 6. Ambulans, itfaiye ve kurtarma ekipleri aynı çatı altında toplanmalıdır.