BİTKİ KORUMA ÜRÜNLERİNİN REÇETELİ SATILMASI İLE İLGİLİ OLARAK DÜZENLENEN EĞİTİCİLERİN EĞİTİMİ TOPLANTISI Mehmet Sena TURABİ İlaç Alet Hizmetleri Daire Başkanlığı Zirai İlaç Şube Müdürü Kasım 2008 – ANTALYA T.C. TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü

Türkiye’de Bitki Koruma Ürünlerinin Ruhsatlandırılması, Bitki Koruma Ürünlerinin satış ve dağıtımı, Bitki Koruma Ürünlerinin Kontrolü, Bitki Koruma Ürünleri sektörü, Hedefler,

TÜRKİYE VE TARIM Ülkemizin tarımsal yapısına, tarım alanlarına ve bitki desenine baktığımızda Türkiye değişik iklimlerin var olduğu, hububattan turunçgile, sebzeden çaya kadar pek çok ürünün yetiştirildiği farklı agro-ekolojik bölgeler ve buna bağlı olarak ta çok zengin bitki çeşidine sahip bir ülkedir.

TÜRKİYE VE TARIM Tarımsal üretimde hasat’ın bir diğer ifadesi de; zararlı organizmalardan geriye kalan, yani onlardan kurtarılabilen kısımdır. Dolayısı ile, tarımsal üretimde zirai mücadelenin yeri ve önemi büyüktür. Zararlı organizmalara karşı korumasız bir tarım düşünülemez. Hastalık, zararlı ve yabancıotlara karşı farklı zirai mücadele yöntemleri bulunmakla birlikte bu etmenlere karşı alınan koruma önlemleri arasında, %95’in üzerinde bir paya sahip olan kimyasal mücadele yöntemleri bugünde geçerliliğini korumaktadır. BKÜ’ lerinin kullanılmadığı durumlarda ürünlerde % 60’ lara hatta 100’ lere varan oranlarda kalite ve verim düşüklüğü olduğu bilinmektedir.

TÜRKİYE VE TARIM Bu nedenlerle, ürün kaybına sebep olan zararlı organizmaları kontrol etmek amacıyla tüm dünya ülkelerinde olduğu gibi, ülkemizde de Bitki Koruma Ürünlerinin kullanılması kaçınılmazdır. Ancak Kimyasal Mücadelenin bilinçli ve tavsiye edildiği şekilde uygulanması ile istenilen ve beklenen başarı elde edilir.

İLAÇ SEKTÖRÜ Bu gün itibariyle Bakanlığımızdan Bitki Koruma Ürünü ruhsatı almak üzere İştigal İzin Belgesi alan firma sayısı 362 olmasına rağmen Bakanlığımızla aktif çalışan firma sayısı 145 adettir. Bu firmaların yaklaşık %94’ü yerli sermaye,%6’sı ise yabancı sermayeye aittir. Ülkemizde ruhsatlı olan Bitki Koruma Ürünlerinin yaklaşık 1500 adedi piyasada kullanımdadır. Yıllık ortalama ilaç tüketim miktarı ton civarında olup, ülke Pazar payı 500 milyon dolardır.

İLAÇ SEKTÖRÜ Ülkemizde Bakanlığımızdan işletme (üretim) izni almış 50 Adet İlaç (Kükürt, Göztaşı, İnsektisit,Fungisit, Herbisit, Akarisit, BGD) 9 Adet BGD 2 Adet Aktivatör 1 Adet Tuzak Toplam 62 adet Tesis bulunmaktadır. Bu tesisler Adana, Amasya, Antalya, Balıkesir, İstanbul, İzmir, Kırklareli, Kocaeli, Konya, Manisa, Mersin, Nevşehir, Samsun ve Şanlıurfa illerinde kurulmuştur.

İLAÇ SEKTÖRÜ Son 5 yılın Bitki Koruma ürünü tüketim miktarlarını ve satış değerlerini inceleyecek olursak,

İLAÇ TÜKETİM MİKTARLARI YILİMALAT (kg/lt)İTHALAT (kg/lt)TOPLAM (Ton/yıl) , , , , , , , , , , , , , , ,926

İLAÇ SATIŞ DEĞERİ YILİMALAT (ytl)İTHALAT (ytl)TOPLAM (ytl)

İLAÇ TÜKETİM MİKTARLARI 2007 yılı dikkate alınarak guruplara göre ilaç tüketim miktarları ise,

İLAÇ TÜKETİM MİKTARI İnsektisit kg% 33.2 Fungusit kg% 25.3 Herbisit kg% 22.3 Nematisit kg% 8.1 Diğerleri kg% 11.1 Toplam kg% 100

BAKANLIĞIMIZDA BİTKİ KORUMA HİZMETLERİNDE GÖREVLİ BİRİMLER Bitki Koruma Hizmetleri Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü bünyesinde 3 Daire Başkanlığı tarafından yürütülmektedir. İlaç Alet Hizmetleri Daire Başkanlığı, Bitki Koruma Hizmetleri Daire Başkanlığı, Zirai Karantina Hizmetleri Daire Başkanlığı, Bitki Koruma Ürünlerinin ruhsatlandırılması,üretim yerlerine izin verilmesi, kontrolü ve ithal izinleri İlaç Alet Hizmetleri Daire Başkanlığınca yapılmaktadır.

Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünün yapısı;

TÜRKİYE’DE ZİRAİ MÜCADELEDE KULLANILAN BİTKİ KORUMA ÜRÜNLERİNİN RUHSATLANDIRILMASI

RUHSAT VERİLECEK BİTKİ KORUMA ÜRÜNLERİ Pestisitler (İnsektisitler, Fungisitler, Herbisitler, vb.) Bitki Gelişim Düzenleyicileri (BGD) Böcek Cezbedicileri (Atractantlar) Böcek Kaçırıcıları (Repellentler) Böcek Gelişimi Düzenleyicileri (IGR) Beslenmeyi Engelleyiciler Biyopreparatlar Fizyolojik hastalıkların tedavisinde kullanılan maddelerdir. Bitki Aktivatörleri Biyolojik Mücadele Etmenleri

BİTKİ KORUMA ÜRÜNLERİNİN RUHSATLANDIRILMASI İLE İLGİLİ MEVZUATLAR

MevzuatTarihResmi Gazete Sayı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu (6968 Sayılı Kanun) Zirai Mücadele İlaç ve Aletleri Hakkında Tüzük (Nizamname) (11142 sayılı Bakanlar Kurulu kararı) *Nizamname’ nin bazı maddelerinde değişiklik yapılmasına ilişkin tüzük Zirai Mücadelede Kullanılan Bitki Koruma Ürünlerinin Ruhsatlandırılması Hakkında Yönetmelik Zirai Mücadele İlaçları Etiket Yönetmeliği

MevzuatTarihResmi Gazete Sayı Belirli Aktif Maddeleri İçeren Bitki Koruma Ürünlerinin Kullanımı ve Piyasaya Arzının Yasaklanması Hakkında Tebliğ (Tebliğ No:2003/43) (79/117/EEC No’ lu direktifle tam uyumlu) Bitki Koruma Ürünlerinde Kalite Kontrol Analizlerinin Yapacak Özel Laboratuarlar Hakkında Yönetmelik Biyolojik Mücadele Etmenlerinin Ruhsatlandırılması İthali, Üretimi ve Kullanımı Hakkında Tebliğ

RUHSAT İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR Firmalar ruhsat müracaatında bulunabilmeleri için önce “Zirai Mücadelede Kullanılan Bitki koruma Ürünlerinin Ruhsatlandırılması Hakkında Yönetmelik” 5 inci maddesi gereği “Zirai Mücadele İlaçları İştigal İzin Belgesi” alması gerekmektedir.

RUHSATLANDIRMA BAŞVURUSU Bakanlığımızdan “Zirai Mücadele İlaçları İştigal İzin Belgesi” almış olan firmalar Bitki Koruma Ürünü ruhsatı almak için Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü’ ne Denenerek veya Emsalden başvuruda bulunurlar.

RUHSATLANDIRMA Ruhsatlandırma iki şekilde yapılmaktadır: 1- Denenerek Ruhsatlandırma Daha önce ülkemizde ruhsatlandırılmamış olan aktif maddeleri içeren Bitki Koruma Ürünlerinin Ruhsatlandırılması 2- Emsalden Ruhsatlandırma Daha önceden ruhsatlandırılmış olan Bitki Koruma Ürünlerinin eşdeğeri olan Bitki Koruma Ürünlerinin ruhsatlandırılması

Firmalar Denenerek Ruhsat Müracaatında; * Ürünle fiziksel ve Kimyasal ilgili bilgiler, * Biyolojik özellikler, * Toksikolojik-ekotoksikolojik bilgiler, * Kalıntı ile ilgili çalışmalar, * Teknik Madde hakkında bilgi, * Ürünün ruhsatlı olduğu ülkelere ait bilgi, Emsalden Ruhsat Müracaatında ise; * Ürünle ilgili Fiziksel ve Kimyasal bilgileri içeren spesifikasyonu Bakanlığa sunar.

Belge ve bilgi bazında uygun bulunan başvurular; Bakanlık bünyesinde yönetmelik gereği Genel Müdürlükçe oluşturulan ve her ayın ilk Salı günü toplanan Genel Müdürlük temsilcileri, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü temsilcisi, Araştırma Enstitülerinde görevli konu uzmanlarından (yaklaşık 25 kişi) oluşan “Bitki Koruma Ürünleri Ruhsat ve Değerlendirme Komisyonu” gündemine alınır.

RUHSATLANDIRMA Komisyonda konu uzmanları tarafından belge ve bilgi bazında yapılan incelemede uygun bulunan Bitki koruma ürünü, Bakanlığımızca referans kuruluş olarak kabul edilen Ankara Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ile İstanbul Tarım İl Müdürlüğü bünyesinde bulunan Zirai İlaç Kalite Kontrol Laboratuarında Ruhsata Esas Analize alınır.

RUHSATLANDIRMA Analiz sonucu uygun bulunan Bitki Koruma Ürünlerine gerekli ruhsat harcı ödendikten sonra Genel Müdürlük tarafından ruhsatname düzenlenir.

Ülkemizde halen ruhsatlı 417 adet aktif madde ve bu aktif maddeleri içeren 4017 adette ilaç bulunmaktadır.

RUHSAT İPTALİ Uluslararası kuruluşlarca insan ve çevre sağlığı ve benzeri konularında sakıncaları görülen aktif maddelerin kullanımının yasaklanması halinde bu aktif maddenin tüm formülasyonlarına ait ruhsatlar iptal edilir. Ruhsatlandırılan pestisit ve benzeri maddelerin formülasyonlarında Bakanlığa bilgi vermeden değişiklik yapıldığının tespiti halinde ihtar verilir, tekrarı halinde o preparatın ruhsatı iptal edilir. Bakanlıkça yaptırılan kalıntı analizleri sonucunda tespit edilen pestisit kalıntı miktarları, ülkesel MRL’nin (yoksa önerilen MRL’nin) üstünde ise ihtar verilir, tekrarında ise formülasyonun ruhsatı iptal edilir. Ruhsat süresinin sona erdiği tarihten itibaren 6 ay içinde ruhsat uzatılması talebi yapılmayan bitki koruma ürünlerinin ruhsatı ikaza gerek kalmadan iptal edilir.

RUHSAT İPTALİ Zirai Mücadele İlaçları Kontrol Yönetmeliği hükümlerine göre ruhsat iptali gerekli görülen bitki koruma ürünlerinin ruhsatı iptal edilir. Direnç görülen konuda tavsiye iptal edilerek etiketinden çıkarılır. Ruhsatı iptal edilen bitki koruma ürünleri için, aynı kişi veya kuruluş farklı bir ticari isimle de olsa 2 yıl geçmeden yeniden ruhsat müracaatında bulunamaz.

Dünyanın herhangi bir ülkesinde toksikolojisi sebebiyle yasaklanmış, tahdit getirilmiş bir Bitki Koruma ürününün ülkemizde ruhsatlandırılması veya kullandırılması söz konusu değildir.

BİTKİ KORUMA ÜRÜNLERİ SATIŞ KANALLARI Bitki koruma ürünleri,ruhsat sahibi firmaları tarafından toptancıları vasıtasıyla perakende satış yapan bayilere ulaştırılmakta, nihai kullanıcı olan çiftçiler, bayilerden ihtiyaçları olan BKÜ’leri satın almakta ve Bakanlıkça yapılan tavsiyesine uygun olarak uygulamaktadırlar.

Bitki Koruma Ürünleri Bayilerinin Mesleklere Göre Dağılımı Zir. Müh Zir. Tekn Zir. Tekns EczKim. Müh Diğ.FakMYOLiseOrta okul İlkoku l Toplam bayi sayısı : 5758

Bitki koruma ürünleri kontrolleri bayi ve toptancılardan alınan BKÜ’ler üzerinden yapılmaktadır. Kalitelerinin Kontrolü -Piyasa Kontrolü -Bozukluğundan Şüphe -Fabrika Kontrolü (İmalat Kontrolü) -Etiket Kontrolü -Mübayaa Kontrolü -Bayii ve Toptancı Kontrolü Başlıkları Altında Kontrol Edilmektedir. * Analizlerin büyük bir bölümü Ankara Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nce, Marmara Bölgesi ile fabrika kontrolleri ise İstanbul İl Müdürlüğü Zirai Mücadele İlaçları Kalite Kontrol Şefliğince yapılmaktadır.

KONTROLLERDE ARANAN HUSUSLAR Örnek numunenin kimyasal ve fiziksel özeliklerinin spesifikasyonunda verilen değerlere uygunluğu, Tavsiye edilen bitkilere zararlı etkisinin olmaması, Tavsiye edildiği hastalık, zararlı ve yabancı otlar ile bitki gelişimine etkisi, Etiketinin veya Prospektüsünün Bakanlıkça tasdik edilmiş örnek etikete uygunluğu, İmal yerinde, üretim ve kalite kontrol ünitesiyle, bunlarla ilgili diğer ünitelerin işletme ruhsatına esas değerlendirme sonuçlarına uygunluğu,

Analize Alınan BKÜ’ler ve Uygulanan Cezalar YILLAR ANALİZE ALINAN BKÜ SAYISI VERİLEN CEZALAR İKAZİHTARŞARJ İPTALİ RUHSAT İPTALİ * * Analizler devam etmektedir..

İTHALAT VE İHRACAT Bitki koruma ürünlerinin ve bunların imalinde kullanılan aktif madde ve yardımcı maddelerin ithalatı Bakanlığımızca yapılmaktadır. İhracat yetkisi ise Zirai Karantina Müdürlükleri ile İl Müdürlüklerimize devredilmiştir.

HEDEFLENEN ÇALIŞMALAR Bitki Koruma Ürünlerinin Reçeteli Satış Usül ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Bitki Koruma Ürünlerinin Uygulama Usül ve Esasları Hakkında Yönetmelik. Ülkemizde Zirai Mücadelede kullanılan Aktif maddelerin AB ile uyumlu hale getirilmesi.

SONUÇ Zirai Mücadele ilaçları bilgili ve bilinçli kullanılmadığında, Tavsiye dışı kullanıldığında, son ilaçlama ile hasat arasında bırakılması gereken süreye uyulmadığında, Uygun ilaçlama aletleri kalibre edilmeden kullanıldığında, Gerek olmadığı halde birden fazla ilaç karıştırılarak kullanıldığında, Etiketlerinde belirtilen doz ve zamanda kullanılmadığında, ürünler üzerinde veya içinde kalıntı bırakabilmekte bu durumda insan ve çevre sağlığı açısından çeşitli problemler söz konusu olabilmektedir.

SONUÇ Gıdaların tarladan sofraya güvenli bir şekilde ulaştırılabilmesi için zirai mücadelenin tavsiyeye uygun bir şekilde yapılması gerekmektedir. Bakanlığımızca ruhsatlandırılan Zirai Mücadele ilaçlarının tavsiyelerine uygun olarak kullanılmaları halinde, herhangi bir kalıntı problemi ortaya çıkmamaktadır. Tavsiyesine uygun olmayan kullanımlar nedeniyle ürünlerde ilaç kalıntılarına rastlanması gerek iç pazarda ülke insanının sağlığı için tehtid oluşturması,gerekse ihracatta ihraç edilen tarımsal ürünlerimizin geri dönmesine sebep olduğu ve böylece ülke ekonomisini olumsuz yönde etkilediği gibi diğer ülkeler nezdinde prestijimizi sarsmakta üreticilerimizi mağdur etmekte ve ihracat pazarını da daraltmaktadır.

SONUÇ İlaç kalıntılarının ne denli önemli olduğu, Avrupa Birliğine uyum çalışmaları çerçevesinde yapılan mevzuat uyumu çalışmalarında ve devam eden uygulamalarda bir kez daha görülmüştür. Bundan böyle ithalatçı ülkelerde ruhsatlı olmayan, tavsiye dışı Bitki Koruma Ürünü kullanılan ve tavsiyesi olsa bile toleransların üzerinde ilaç kalıntısı içeren tarımsal ürünlerin pazar şansı bulunmayacaktır.

Beni sabırla dinlediğiniz için teşekkür ederim. Mehmet Sena TURABİ Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü İlaç Alet Hizmetleri Daire Başkanlığı Zirai İlaç Şube Müdürü