Sporda Şiddet ve 6222 Sayılı Sporda Şiddet Ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun Spor Hukuku VII. Ders

ŞİDDET Şiddet veya yeğinlik, temel dürtü ve varoluş gereği savunma veya karşı savunma harici daha çok insanlarda ve topluluk halinde yaşayan hayvanlarda grup içi otorite sağlamak için diğerinin varlığını tehdit unsuru görmek ve onu bu konuda denemek daha doğrusu sindirmek için karşı tarafa uygulanılan, zarar vermeye yönelik davranış türüdür. İnsanlık tarihiyle birlikte ortaya çıkmış olan şiddet olgusu, birçok bireysel ve toplumsal öğe ile birlikte karmaşık bir yapı ortaya koymaktadır.

ŞİDDET Şiddet (violence) bir kişiye güç veya baskı uygulayarak, onu iradesinin dışında bir davranışta bulunmaya zorlamaktır.  Burada şiddet uygulama eylemleri, zorlama, saldırı, kaba kuvvet, bedensel ya da psikolojik acı çektirme ya da işkence,  şeklinde olabilir. Kısaca bireyin fiziksel ve psikolojik olarak acı çekmesine neden olabilecek fiziksel ve ruhsal yönden ona zarar veren her davranış şiddettir.

Şiddet Türleri Fiziksel şiddet: Yumruklama, tokat atma, vurma, ısırma, çimdikleme, tekmeleme, saç çekme, itip kakma, yakma, boğazını sıkma, bir aletle vurma. Ekonomik şiddet: Ekonomik özgürlüğü kısıtlama, eve para bırakmama veya çok az bırakma, sürekli hesap sorma, parayı kullanarak aşağılamaya çalışma. Sözel şiddet: Yıkıcı eleştiri, bağırma, alay etme, suçlama, isim takma. Psikolojik şiddet: Küsmek, baskı uygulamak, intihar etmekle tehdit, çocukları uzaklaştırma, arkadaşlarınıza, ailenize sizinle ilgili yalanlar söyleme, onları görmenizi engelleme, güveninizi kırma, bilgi saklama, kıskançlık, gözdağı verme. Cinsel şiddet: İstenmeyen cinsel davranışları yapmaya zorlama, istemediğiniz halde cinsel ilişkiye zorlama, cinsel yöneliminize bağlı davranışlarınızı değersizleştirme, taciz etme, cinsel ilişki sırasında güç kullanma.

Volkan Olayı Türkiye Futbol Federasyonu'nun Futbol Disiplin Talimatı'nda yer alan "Milli Müsabakaya Katılmamak" başlıklı 51. maddesi: "(1) Yayın yolu ile veya yazılı tebligata rağmen haklı bir sebebi olmaksızın resmi veya özel milli müsabakalara veya hazırlık çalışmalarına katılmayan veya geç katılan veya çalışma ve müsabaka yerini terk eden futbolcular iki aydan bir yıla kadar müsabakalardan men cezası ile cezalandırılır. (2) İhlalin niteliğine göre futbolcunun bağlı bulunduğu kulübe de 65.000.-TL ila 130.000.- TL arasında para cezası verilir."

Sporda Şiddet Hiç şüphesiz ki futbol yeryüzünde ki en popüler spor. Basit bir oyun olmanın ötesinde bir bakış açısıyla futbol, yeryüzündeki ilk evrensel imparatorluk. Fransız sosyolog Boniface’e göre; futbol küreselleşmenin nihai aşamasıdır ve dünyada futboldan daha evrensel bir olay bulunmamaktadır. O derece ki, demokrasi ve pazar ekonomisi bile yuvarlak top aşkına oranla daha az köklü ve daha az yaygındır. Bir zamanlar futbol kaynaklı şiddet olayları sadece bir İngiliz hastalığı olarak yorumlanmış fakat çok geçmeden bu hastalığın bulaşıcı olduğu görülmüştür. Futbol holiganizmi sadece futbolun beşiği İngiltere’de değil Kara Avrupa’sında, Güney Amerika’da, İtalya’da kendini göstermiş ülkemizde ise özellikle son yıllarda üzücü sonuçlar doğurmuştur.

Facialar - Heysel Faciasını (39 Juventus seyircisi İngiliz taraftarının taşkınlıkları yüzünden hayatını kaybetti), Hillsborough trajedisini (95 Liverpool Seyircisi öldü), Bradford Stadı yangınını (56 kişi yaşamını kaybetti) ve daha nice şiddet olaylarını yaşamıştır. Futbol tarihindeki ilk ve en dehşet verici şiddet olayları ile karşılaşan İngiltere, bu yüzden futbol holiganizmi ile mücadeleye diğer ülkelerden önce başlamış, tedbirleri erken almak zorunda kalmış ve bu alanda diğer ülkelere öncülük etmiştir.

Facialar 1967 Kayseri stadyum faciası, 17 Eylül 1967'de Kayserispor ve Sivasspor takımları arasındaki maçta çıkan, 43 kişinin ölümü, yüzlerce kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan tribün olayları. 20. dakikada Kayserispor'un 1-0 öne geçtiği maçta iki takım taraftarları arasında gerginlikler yaşanmış, Kayserispor taraftarlarının Sivasspor taraftarlarının üzerine yürümeye başlamasıyla çıkan panikte 43 kişi ezilme ve havasızlık sonucu hayatını kaybetmiştir. 43 kişinin öldüğü haberinin Sivas'a yayılması sonucu Sivas'ta yaşayan pek çok Kayserilinin işyeri saldırıya uğramıştır. Çıkan olaylar nedeniyle iki takıma da 17 maç saha kapama cezası verilirken takımların 5 yıl boyunca aynı gruplarda futbol oynamaması kararı alınmıştır.

İngilizlerin Holiganizm ile Mücadelesi Hillsborough faciasından sonra Lord Taylor’un hazırladığı raporlar çerçevesinde tedbirler alınmış ve futbola özgü kanunlar çıkarılmış ve şiddet olaylarını en alt seviyeye indirmişlerdir. Futbol stadlarında modernizasyona gidilmiştir. Polisin futbol seyircisine karşı uyguladığı metotlarında değişikliğe gidilmiş, sert ve katı tutumun yerini pozitif yaklaşım almış, stadyum içerisinde polisin yetkileri azaltılarak steward sistemi oluşturulmuş böylelikle stat içi sorumluluklar özel güvenlik görevlilerine bırakılmıştır.  Control of Alcohol Act (1985), Sportif olaylar sırasında alkol tüketimini kontrol altında tutmayı amaçlayan bu kanun ile stat çevresinde alkol satışı ve izleyicilerin stada alkol sokmaları yasaklanmış, sarhoş taraftarların stada girmeleri engellenmiştir.

İngilizlerin Holiganizm ile Mücadelesi The Football Spectators Act (1989) Futbol Seyircileri Kanunu, mahkemelere futbolla ilgili şiddet olaylarına karışan kimselere İngiliz takımlarının ülke dışında oynadığı maçlar sırasında İngiltere’den çıkış yasağı koyma ve bu kişilere maç tarihinde belirlenmiş polis istasyonlarında bulunma zorunluluğu getirebilme yetkisi vermiştir. The Football Offences Act (1991) Futbol Suçları Kanunu ile sahaya veya seyircilere yabancı madde fırlatılması, ahlak dışı ve ırkçı tezahüratta bulunma ile seyircilerin sahaya girmesi yasaklanmış karaborsada bilet satımı suç haline getirilmiştir.  The Football Offence and Disorder Act (1999) Futboldaki Düzensizlikleri Önleme Kanunu, mahkemelere daha önce futbolla ilgili şiddet olaylarına karışmış kişilere yeterli sebepler oluştuğu takdirde ülke içi ve dışındaki maçlara 2 ila 10 yıl arası katılmaktan men cezası verebilme yetkisi tanımıştır.

İngilizlerin Holiganizm ile Mücadelesi The Footbal Disorder Act (2000), Bu kanun ile polisin ve mahkemelerin yetkisi daha da genişletilmiştir. Böylelikle, futbol maçlarına katılımdan men ve yurt dışına çıkışın yasaklanması cezası kişinin daha önce futbola ilişkin bir suç işleyip işlemediğine bakılmaksızın polis amirinin yeterli sebepler oluştuğuna inandığı, gerekli ve faydalı gördüğü durumlarda mahkemeye yapacağı şikâyeti ile birlikte sağlanabilir hale getirilmiştir. Yıllar içerisinde mahkemeler tarafında uygulanan futbol maçlarından men cezalarının sayısı arttıkça, meydana gelen şiddet olayların da önemli ölçüde bir düşüş meydana gelmiştir. İngiltere de ülke içindeki şiddet olayları yok denecek kadar azalmıştır.

Türkiye’de Sporda Şiddet Ülkemizde ise son yıllarda spor kaynaklı şiddet olaylarında bir artış görülmektedir. Süper ligden amatör liglere, sade bir futbol taraftarından kulüp yöneticisine kadar futbol holiganizmi saha içi ve dışındaki olumsuz etkisini giderek daha çok hissettirmektedir. İngiltere’de İşçi ve alt tabaka hareketi olarak ortaya çıkan olaylar TR’de ise daha çok üst sınıf-yönetici hareketleri olarak ortaya çıkmaktadır.  VİP tribünü izleyicileri, kulüp yöneticileri, siyasi yetkililer ve milletvekilleri dahi değişik boyutları ve yönleriyle futbol holiganizminin içerisinde bulunmaktadırlar.  Örn. Denizli Mv’nin yaptıkları, Klüp başkanlarının söylem+yaptıkları (Hakem odası basma, basın açıklamaları vb.) 

Ülkemizde futbol sahalarında görülen şiddetin başlıca sebepleri; 1- Ekonomik ve Sosyal Hayattaki Sorunlar  Her ne kadar yanlışta olsa, toplumun büyük bir kesimi stadyumları rahatça bağırılan, küfür edinilebilen, istenildiği gibi davranarak stres atılabilen dokunulmaz yerler olarak algılamaktadırlar. Hatta sadece futbol sevgisi için maç izlemeye gelen kişiler, tribünlerin tiyatro-sinema olmadığı eleştirisine maruz kalabilmektedir.

Ülkemizde futbol sahalarında görülen şiddetin başlıca sebepleri; 2- Yerleşmiş Spor Kültürü Eksikliği Üzülerek belirtmek gerekir ki ülkemizde yerleşmiş bir spor sevgisinden ve spor kültüründen bahsetmek mümkün değildir. Toplumun büyük bir kısmı sadece futbolla özelliklede üç büyük futbol takımıyla ilgilenmekte, buna rağmen futbol maçlarına olan katılım derbi maçlar dışında oldukça düşük seviyelerde kalmaktadır.

Ülkemizde futbol sahalarında görülen şiddetin başlıca sebepleri; 3- Mafyanın Etkisi    Ekonomik faaliyetlerin yoğun olduğu diğer sektörlerde olduğu gibi mafya, ülkemizde para ve güç göstergesi olan futbola da el atmıştır. Mahkeme kayıtlarına da geçtiği üzere mafya futbolda söz sahibi olmak adına; maç sonucunu etkilemekten, hakem atamalarına müdahaleye, Futbol Federasyonu seçimlerine etki etmekten, bazı spor yazarlarının yaralanması olaylarına kadar birçok olaya karışmıştır.      

Ülkemizde futbol sahalarında görülen şiddetin başlıca sebepleri; 4- Stadyumların Yetersizliği Ülkemizde bulunan stadyumların birçoğu UEFA standartlarının altında olup, mimari açıdan zayıf olduğu gibi, giriş çıkış kapı sayılarının azlığı, stat içerisindeki donanımların (kafeterya, tuvalet vs.) azlığı ve temizlik konusunda ki yetersizlikler önemli konulardır Özellikle tel örgüler ve demir parmaklıklar insanlara kafese atılmış duygusu verdiği gibi tribünlerdeki gerilimi artırıcı rol oynamakta, taraftarlar tel örgünün arkasında dokunulmaz oldukları hissine kapılıp istedikleri gibi hareket edebilmektedirler.

Ülkemizde futbol sahalarında görülen şiddetin başlıca sebepleri; 5- Etkisiz Güvenlik Önlemleri ve Polisin Tutumu   Sportif olayları yönetmedeki otorite boşluğu ve alınan etkisiz önlemlerde şiddet olaylarının artmasına sebep olmaktadır. Polis her maç öncesi stadyumlarda yerini almakta hatta bazen bu rakam abartılarak özellikle derbi maçlarında 3–4 bin kişiyi bulmakta ise de meydana gelen olayları önlemede yetersiz kalınmaktadır. Kimi zamanda polis, sert ve katı tutumu ile şiddetin baş sorumlusu olmaktadır. Özellikle Anadolu da siyasi baskınında etkisiyle polis, misafir takım seyircilerine karşı daha sert bir tutum izleyebilmektedir.

Ülkemizde futbol sahalarında görülen şiddetin başlıca sebepleri; 6-   Teknik Direktörlerin, Futbolcuların Sorumluluğu Futbolcu ve teknik direktörlerin taraftarlar üzerindeki etkisi küçümsenemez. Bu kişiler tarafından kaybedilmiş bir maç sonrası hakemi veya rakip oyuncuyu suçlayıcı açıklamalar yapılması, maç sırasında provakatif davranışlarda bulunulması taraftarın tansiyonunu yükseltmekte ve şiddet olaylarının oluşmasına etki etmektedir.          

Ülkemizde futbol sahalarında görülen şiddetin başlıca sebepleri; 7- Futbol Federasyonu ve MHK , Hakemler Ülkemiz de seçim sisteminin de etkisiyle Federasyon her zaman bir veya birkaç takımın yandaşı olarak görülmekte, meydana gelen en küçük sorunlarda, her türlü hakem hatalarında dahi Futbol Federasyonu sorumlu tutulmaktadır.  Türkiye’de yapılması en zor mesleklerin başında hakemlik gelmektedir.Futbolcu, teknik ekip ve yöneticiler tarafından alınan mağlubiyetlerin ilk sorumlusu olarak hep hakemler gösterilmektedir. Tarafgirlikleri hep tartışma konusu olmakla birlikte, verdikleri kararlar ile televizyonlarda saatlerce yargılanmakta, yanlı veya yansız fark etmeksizin yönetimleriyle futbol sahalarında görülen şiddete etki etmektedirler.

Ülkemizde futbol sahalarında görülen şiddetin başlıca sebepleri; 8- Kulüp Yöneticileri  Ülkemiz de kulüp yöneticisi olmak ekonomik ve sosyal açıdan birçok olanağı beraberinde getirmektedir. Diğer Avrupa ülkelerinden farklı olarak kulüp yöneticileri genelde toplum tarafından tanınır, bu kişiler yer yer futbolculardan daha fazla TV’lerde yer alırlar. Kulüp yöneticilerinin taraflı, kışkırtıcı açıklamaları olumsuz etkilere yol açtığı gibi, yöneticilerin taraftar gurupları ile karşılıklı menfaate dayanan ilişkileri, taraftar guruplarına bedava bilet dağıtımı, dış saha maçları için otobüs ayarlanması, yabancı maddelerin sahaya sokulmasının kolaylaştırılması gibi maddi ve manevi anlamda yardımları futbol sahalarında görülen şiddetin temel sebeplerinden birini oluşturmaktadır.   Futbol otoritelerininde hemfikir olduğu üzere, taraftar guruplarına sağlanan bu menfaatler bitirilmedikçe futbol sahalarındaki şiddetin önüne geçilmesi güç olacaktır.

Ülkemizde futbol sahalarında görülen şiddetin başlıca sebepleri; 9- Medya Medya kulüpler arası rekabeti körükleyerek, kulüp yöneticilerinin, futbolcuların demeçlerini tahrik kar bir havaya sokup hakemleri, futbol federasyonunu ya da rakip kulübü suçlayan bu açıklamaları ustalıkla büyütmekte, şiddeti kışkırtıcı ve saldırganlığı tahrik edici yayınlarda bulunmaktadır. Maç görüntülerinin dahi yayınlanmadığı birçok TV kanalında ise futbolcular ve hakem kararları üzerine saatlerce konuşulmakta genellikle dört büyük kulübün temsil edildiği bu programlarda reyting uğruna basit kavgalar çıkartılmaktadır.        

6222 Sayılı SPORDA ŞİDDET VE DÜZENSİZLİĞİN ÖNLENMESİNE DAİR KANUN Amaç MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı; müsabaka öncesinde, esnasında veya sonrasında spor alanları ile bunların çevresinde, taraftarların sürekli veya geçici olarak gruplar halinde bulundukları yerlerde veya müsabakanın yapılacağı yere gidiş ve geliş güzergâhlarında şiddet ve düzensizliğin önlenmesidir.

6222 Sayılı SPORDA ŞİDDET VE DÜZENSİZLİĞİN ÖNLENMESİNE DAİR KANUN Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Kanun; müsabaka öncesinde, esnasında veya sonrasında, spor alanları ile bunların çevresinde, taraftarların sürekli veya geçici olarak gruplar halinde bulundukları yerlerde veya müsabakanın yapılacağı yere gidiş ve geliş güzergâhlarında, takımların kamp yaptığı yerlerde uygulanacak güvenlik önlemlerini, şike, teşvik primi ve diğer yasak fiil ve davranışları, bunlara uygulanacak yaptırımları, spor kulüplerinin, spor kulübü yöneticilerinin, sporcularının ve diğer görevlilerinin, genel kolluk veya özel güvenlik görevlilerinin, hakemlerin, taraftarların, taraftar derneklerinin, taraftar temsilcilerinin, spor federasyonlarının, yazılı veya görsel ya da işitsel kitle iletişim kuruluşları ile mensuplarının ve diğer ilgili kişi ve kurumların spor müsabakalarında şiddet ve düzensizliğin önlenmesine ilişkin hususlardaki görev ve sorumluluklarını kapsar.

6222 Sayılı SPORDA ŞİDDET VE DÜZENSİZLİĞİN ÖNLENMESİNE DAİR KANUN İl ve ilçe spor güvenlik kurullarının oluşturulması MADDE 4 – (1) İl spor güvenlik kurulu, vali veya görevlendireceği vali yardımcısının başkanlığında, belediye başkanlığı, il jandarma komutanlığı, il emniyet müdürlüğü, gençlik ve spor il müdürlüğü, il sağlık müdürlüğü, il milli eğitim müdürlüğü, ilgili federasyon ve amatör spor kulüpleri konfederasyon temsilcileri, vali tarafından belirlenecek bir hukukçu ile farklı spor kulüplerine mensup taraftardan sorumlu kulüp temsilcisi olan en az iki yönetici ve gerekli görüldüğünde davet edilecek basın kuruluşlarının ve ilgili kamu kuruluşlarının temsilcilerinden oluşur

6222 Sayılı SPORDA ŞİDDET VE DÜZENSİZLİĞİN ÖNLENMESİNE DAİR KANUN Spor alanlarının güvenlik ve düzenine ilişkin tedbirler MADDE 5 – (1) Ev sahibi spor kulüpleri; a) Spor alanlarında sağlık ve güvenliğe, b) Müsabakanın yapılacağı yerde konuk takım seyircilerine bağımsız bir bölüm ayırmak ve taraftarlar arasında temas olmamasını sağlamaya yönelik olarak, ilgili spor federasyonları ve uluslararası spor federasyonları tarafından belirlenen önlemleri almakla yükümlüdür. (2) Spor kulüpleri, müsabakanın güvenliğini sağlamak amacıyla il veya ilçe spor güvenlik kurullarının kendileriyle ilgili olarak aldığı kararları yerine getirmekle yükümlüdür

6222 Sayılı SPORDA ŞİDDET VE DÜZENSİZLİĞİN ÖNLENMESİNE DAİR KANUN Madde 5/ (4) Spor müsabakalarının yapıldığı alanlara girişi sağlayacak biletler, elektronik sistem üzerinden oluşturulur. Bilet satın almak isteyen kişilerle ilgili olarak, üzerinde adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ve fotoğrafı olan bir elektronik kart oluşturulur. Kişinin yabancı olması halinde kart üzerinde Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası yerine uyruğu olduğu devletin adı ile Türkiye’ye giriş yaptığı pasaportun seri numarası kaydedilir. Bilet satışları kişilere özgü elektronik kart üzerinden yapılabilir. Spor müsabakalarına, kişi ancak adına düzenlenen elektronik kart ile izleyici olarak girebilir. Spor müsabakasına izleyici olarak girecek kişilerin kontrolünü ev sahibi kulüp yapmakla yükümlüdür. Bu yükümlülük ev sahibi olmayan müsabakalarda, müsabakaya katılan her iki kulüp; milli müsabakalarda ise, ilgili federasyon tarafından yerine getirilir.

Passolig Anayasa Mahkemesi'ne gidiyor. Ankara 16 Passolig Anayasa Mahkemesi'ne gidiyor. Ankara 16. Tüketici Mahkemesi, Passolig uygulamasının iptali için açılan davada, Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun'un bazı maddelerinin iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmasına karar verdi. Duruşmada Hakim Atilla Pınar, 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun'un 5. maddesinin 4. fıkrasındaki, spor müsabakası için bilet almak isteyenlere yönelik elektronik kart düzenlenmesi ile 11. fıkrasındaki yer alan ve elektronik kart için alınacak kişisel bilgilerin federasyon bünyesinde oluşturulan merkezi veri tabanında tutulacağını, elektronik kart bilgilerinin kulüpler adına reklam ve pazarlamasında federasyonların yetkili olacağını ve federasyonların buna ilişkin yetkilerini kısmen veya tamamen üçüncü kişilere devredebileceğini de düzenleyen hükümlerinin iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmasına karar verdi.

Tutanakta, yüksek mahkemeye götürülen düzenlemelerin Anayasa'nın 17/1 Tutanakta, yüksek mahkemeye götürülen düzenlemelerin Anayasa'nın 17/1. maddesindeki, "Herkes yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir", 20/1. maddesindeki, "Herkes özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz", 20/3. maddesindeki, "Herkes kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir" ve 59/1. maddesindeki "Devlet her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder" düzenlemeleri ile İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin özel hayatın korunmasına ilişkin çeşitli maddelerine aykırı olduğu kaydedildi.