KARŞILAŞTIRMALI EĞİTİM Yrd. Doç. Dr. Zeynep DEMİRTAŞ

K ONULAR -6 Fransa İle Genel Bilgiler Fransa Eğitim Sistemi Fransa Eğitim Sisteminin Genel Amaçları Fransa Eğitim Kademeleri Fransa Eğitim Sistemi ile Türk Eğitim Siteminin Karşılaştırması 2

G ENEL B ILGILER Fransa, Kuzey Denizi, Manş Denizi, Atlas Okyanusu ve Akdeniz'le kuşatılmış, yüzölçümü km 2 olan, 2700 kilometre uzunluğundaki kıyı şeridi, doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yerleriyle Avrupa'nın önemli ülkelerinden biridir. 3

Fransa, Belçika, Lüksemburg, İsviçre, İtalya ve İspanya ile komşudur. Ülkenin resmi dili Fransızca’dır. Fransızca; Kanada, Belçika ve İsviçre’nin de resmi dilleri arasında yer almakta ve bu ülkelerin belli bölgelerinde konuşulmaktadır. 4

Kültür, sanat ve turizm merkezi olarak bilinen Fransa, Avrupa’nın yüzölçümü yönünden en büyük ülkesidir. Tarihi olarak önemli gelişmelere kaynaklık etmiş bir ülke olan Fransa; bilim, sanat ve edebiyat alanında önemli isimleri ve olayları bünyesinde barındırmıştır. 5

F RANSA A NAYASASı ’ NDA E ĞITIM Fransa’da eğitim ve yetiştirme devletin halka borçlu olduğu bir hizmet olarak değerlendirilmiş ve bir hak olarak devlet güvencesine alınmıştır. Laiklik, özgürlük ve eşitlik ilkesini temele alan devlet, insanların coğrafi, kültürel ve sosyal olarak sahip oldukları özelliklere bakılmaksızın, Fransa’da yaşama hakkına sahip gençlerin ve çocukların eğitim hakkından yararlanmalarını garanti eder. 6

Fransız eğitim sistemi özünde ulusal bir karakter taşımaktadır. Fransızlar, eğitim yoluyla tarih bilinci oluşturmak ve yurtsever vatandaşlar yetiştirerek ayrıca her vatandaş için varolan potansiyeli kullanarak onları çok kapsamlı bir şekilde ve teknik eğitimle desteklemiş olarak yetiştirmeyi amaçlamaktadır. 7

F RANSA E ĞITIM S ISTEMININ G ENEL A MAÇLARı Fransa’da eğitim sisteminin genel amaçları 1989 yılındaki eğitim hareketi ile; Her öğrencinin kendisi ile ilgili planlarının gerçekleştirmesine olanak sağlamak, Her genci istenilen düzeyde bir eğitime hazırlamak, Öğrencilerin yükseköğretime devam edebilmelerini sağlayacak biçimde diploma almaları için eşit olanaklar sunmak, Bireyleri yeni “Avrupalılık ve uluslararası işbirliği” düşüncesiyle yetiştirmek olarak belirlenmiştir. 8

O KUL Ö NCESI E ĞITIM Fransa, uzun bir okul öncesi eğitim geleneğine sahiptir ve bu nedenle çocukların % 99,9’u 3 yaşında okula başlamaktadır. 2 yaş grubundaki okullaşma oranı öğretim yılında %35’e yükselmiştir. 9

6 Eylül 1990 tarihli sayılı Anaokulları ve İlköğretim Okulları’nın Yönetimi ve Örgütlenmesi ile ilgili Yasa’da anaokullarının genel amaçları belirtilmektedir. Bu genel amaçlar çocukların kişiliklerinin gelişmesine yardımcı olmak ve var olan yeteneklerini ortaya çıkarmak, okul yaşamında başarılı olmak için seçenekler sunmak, onları daha üst düzeydeki eğitimlerine hazırlamak şeklinde belirlenmiştir. 10

Anaokulu eğitimi, yaşları 2 ile 5 arsında olan her çocuk için isteğe bağlıdır ve bu yaş grubu için uygun bir eğitimdir. Bir çocuk 2 yaşına bastığı ilk günden itibaren anaokuluna, ilk çocukluk çağı eğitimine (kreş), okullarda uygun yerin olması halinde başlayabilir. Özellikle sosyal yönden geri kalmış bölgelerde anaokulu eğitimine ağırlık verilmektedir. Üç yaşındaki her çocuk, ailelerin istekleri doğrultusunda kreş veya anaokuluna devam etmelidir. 11

Kreş ya da anaokullarına devam etmeyerek 5 yaşına gelmiş çocuklar, ailelerinin isteği doğrultusunda ilköğretim okullarındaki anasınıflarına alınırlar ve temel eğitimin içine girmiş olurlar. Anaokullarındaki tüm öğrenciler belediyelerce görevlendirilen uzman kişilerden yararlanırlar. Özellikle kırsal ya da dağlık bölgelerde anaokullarındaki öğrenci sayısının azlığı nedeniyle, yerel yönetimlerce öğrencilere yarım gün eğitim sınıflar veya gezici sınıflar sunulmaktadır. Kamu anaokulları parasızdır. Özel anaokullarında aileler ücret öderler. Belediye yetkilileri devlet okullarının yerlerini belirlemekle yükümlüdürler. 12

Z ORUNLU E ĞITIM (T EMEL O KUL ) Fransa’da zorunlu eğitim beş yıl ilköğretim, dört yıl kolej (ortaöğretim I. devre) ve bir yıl ortaöğretim II. devre olmak üzere on yıl sürer, altı-on altı yaş dönemini kapsar. Ortalama olarak kolejleri bitirme yaşı on beştir (yıl tekrarı olmadığı takdirde dört yılda tamamlanır). 13

İlköğretim ve kolej eğitiminden sonra, kuramsal olarak zorunlu eğitimin gerekliliklerini yerine getirmek için öğrenciler, tam zamanlı eğitim veren okullarda, genel lise, teknik lise ya da mesleki liselerde en az bir yıl daha eğitim almak zorundadırlar. 14

İ LKÖĞRETIM Fransa’da ilköğretimin amaçları ayrıntılı olarak şu şekilde belirlenmiştir; Bilgi ve kültür aktarımı: Okulun öncelikli hedefi bilgi ve kültürleri kuşaktan kuşağa aktarmaktır. Mesleki yaşama hazırlamak: Okul, çevre ile işbirliği yapmalıdır. Öğrencileri iş yaşamına hazırlayabilecek duruma getirmeli ve yaratıcılıklarını geliştirmelidir. Okul ile işyeri arasında organik bir bağ kurulmalıdır. 15

İyi yurttaş yetiştirmek: okul yalnızca insan haklarını öğretmeyip, bu hakların nasıl kullanılacağını da öğretmek zorundadır. Yurttaşlık bilgisi vermek ve bu bilgiyi kullanılabilir duruma getirerek iyi yurttaşlar yetiştirmek eğitimin en önemli amaçlarından birisidir. Adil olmak: okul eşitsizlikleri ortadan kaldırmak zorundadır. Her bireyin eğitim olanaklarından eşit düzeyde yararlanmasına oldukça önem verilmektedir. 16

İlköğretim, öğrencilere temel beceriler kazandırır ve bilgiyi edinme yollarını gösterir. Sözlü ya da yazılı anlatım, okuma ve matematik gibi temel dilsel ve zihinsel becerilerini, duyarlılıklarını, fiziksel ve sanatsal yeteneklerini kullanmalarını ve geliştirmelerini sağlar. Öğrencilerin kolej eğitimine devam edebilmeleri için sağlam bir temel oluşturur. 17

İlköğretim parasızdır ve altı yaşına gelmiş her çocuk için zorunludur. İlköğretim, öğrenciler on bir yaşına geldiklerinde, beş yılda tamamlanır. Kural gereği, aileler çocuklarını kendi yaşadıkları bölgelerdeki okullara kaydettirirler, fakat istisnai durumlarda ailelerin çocuklarını kendi seçtikleri okullara göndermelerine izin verilir. 18

Z ORUNLU O RTAÖĞRETIM (O RTAÖĞRETIM I. D EVRE -O RTAOKUL, K OLEJ ) 3 Ağustos 1963 tarihli Kararname’de ortaöğretimin (I. ve II. devre) amaçları: Tüm çocukların toplumsal, kültürel engellerini ortadan kaldırarak yeterli eğitim olanağı kazandırmak, Genel kültür ve genel bilgileri vermek, Bireysel yeteneklere uygun iyi bir yöneltme sağlamak, Her öğrenciye kendisine uygun eğitimi seçebilmesi için değişik seçim olanakları vermek, Ulusal gereksinimlere uygun olarak en geniş biçimde üst kademelere geçiş olanakları sağlamak olarak belirtilmiştir. 19

Zorunlu ortaöğretim kolejlerde başlar, ilköğretimin ilk dört yılı için bütün öğrencilerin kabul edildiği tek kurumdur. Kolejler, mali özerkliğe ve tüzel kişiliğe sahip kamu kuruluşlarıdır. Okullar yönetim kurullarının yıllık olarak yayınladıkları ulusal yönetmeliklerle yönetilir ve özellikle ailelerin olmak üzere herkesin dikkatine sunulur. 20

Kolej müdürü olarak isimlendirilen kurum başkanının yönetsel ve eğitsel yetki ve sorumlulukları vardır. Kolejlerin, öğrencilerin hem okula uyumlarını hem de üst okullara geçişlerini sağlama gibi iki amacı vardır. Bu amaçlar doğrultusunda her kurum öğrencilerin karşılaşacakları güçlüklerde onlara destek olmaya çalışır. 21

Kolejler ilköğretimi tamamlayan on iki yaşındaki öğrencilerin devam ettiği ortaöğretim I. devre kurumlarıdır. Kolej eğitimi altıncı, yedinci, sekizinci ve dokuzuncu sınıfları kapsayacak şekilde dört yılda tamamlanır. Çok amaçlı ortaöğretim I. Devre okulları, kolej olarak bilinir. Bu okullar 11 Temmuz 1975 tarihli yasayla oluşturulmuştur. Öğrenciler, devlet okulu olan kolejlere parasız olarak devam edebilir. 22

Kolejlerde eğitim üç döneme ayrılmıştır: Uyum devresi, altıncı sınıfı kapsar. Ortaöğretimin temel bilgilerini vererek ilköğretimde görülen konuları pekiştirir ve tamamlar. Merkezi devre (pekiştirme devresi), yedinci ve sekizinci sınıfları kapsar. Öğrencilerin bilgilerini, yeteneklerini geliştirmek ve pekiştirmek için olanak sağlar. Rehberlik devresi, dokuzuncu sınıfı kapsar. Öğrencilerin bilgilerini tamamlar ve onların liseye geçişleri için hazırlanmasını sağlar. 23

Her kolej haftalık ders saatlerini kendisi düzenler. Dersler dengeli bir şekilde, sabahları beş veya altı saat, öğleden sonraları iki veya dört saat olacak şekilde, düzenlenmiştir. Çarşamba ve Cumartesi eğitim yapılmamaktadır. Kolejlerde dersler genellikle 55 dakikadır ve dersler arasında 5 dakikalık bir teneffüs vardır. Öğrenciler dersler başlamadan 10 dakika önce okula gelmelidirler. Ders saatleri dışında öğrenciler, eğitimcilerin rehberliği ve gözetimindeki çalışma odalarından, kütüphane ya da bilgi merkezlerinden (CDI) yararlanabilirler. 24

O RTAÖĞRETIM II. D EVRE -L ISE Ortaöğretim II. Devre eğitimi genel, teknik ya da mesleki liselerde verilmektedir. Genel veya teknik eğitim veren liseler, öğrencilere üç yıl süren (10., 11. ve 12. sınıf) ve genel bakalorya ve teknisyen belgesi gibi diplomalara hak kazanılan, karma eğitim yapılan kurumlardır. Genel ya da teknik bakalorya diplomaları, yükseköğretime devam edebilme hakkı tanıyan, bir okul bitirme ulusal belgeleridir. Öğrencilerin bu diplomaları alabilmeleri için son yıllarında zorunlu olarak genel sınavı geçmeleri gerekmektedir. 25

Yüksekokullardaki (grandes ecoles, CPGA) hazırlık sınıfları ile liselerde oluşturulan yüksek teknisyen bölümleri bakalorya sonrası eğitim verirler. Kolejleri bitiren öğrenciler genellikle, aileleri özel bir okul seçmemişlerse ya da özel bir eğitim (örneğin, devlet okullarında verilmeyen yabancı dil eğitimi vb.) alanında eğitim veren bir kurumda ilerlemelerine olanak sağlanmazsa, kendi bölgelerindeki liselere kayıt olurlar. 26

Belirli bir sözleşme dâhilinde, zorunlu eğitim verilen özel okullardan gelen öğrenciler, devlet ortaöğretimine kabul edilebilirler. Öğrenciler ayrıca yine belli bir sözleşmeyle devlet okullarından özel bir okula da geçebilirler. Sözleşmeye bağlı olarak özel okullar, öğrencilerin eğitilmelerinde ve yönlendirilmelerinde devlet okullarının ölçütlerine uymak zorundadırlar. Bu düzeydeki eğitim herkese parasızdır, fakat veliler okul malzemeleri ve kitapları için kendileri ödeme yaparlar. 27

Meslek liseleri, genel ve teknik liselerle benzer olarak on, on bir ve on ikinci sınıfları kapsar. Öğrencileri farklı programlarla, farklı sürelerde, farklı diplomalar için hazırlar. Öğrenciler mesleki yeterlilik belgesi (CAP), mesleki öğrenim belgesi ve mesleki bakalorya diplomasını alabilmek için ulusal mesleki sınavlara hazırlanırlar. Belgeler, mesleki yeterlilik düzeylerini ve genel eğitim düzeylerini belirleyebilmek için bir açıklama ve kanıt niteliği taşımaktadır. 28

Y ÜKSEKÖĞRETIM 26 Ocak 1984 tarihli Savary Yasası olarak isimlendirilen yasa, yükseköğretim sistemini yeniden düzenleyerek, değişik bakanlıklara bağlı ortaöğretim 2. devre sonrası tüm eğitim kurumlarını yükseköğretim kapsamına almıştır. Yükseköğretimin görevleri: Hazırlık eğitimi ve kesintisiz eğitim sağlamak Bilimsel ve teknolojik araştırmaların yapılması ve sonuçlarının değerlendirilmesi Kültürel yayılma, bilimsel ve teknik bilgileri yayılması Uluslararası işbirliği sağlamak 29

Yükseköğretimin düzenlenme ve kayıt koşulları kurumun özelliğine ve verilen eğitimin amacına göre farklılık gösterir. Yükseköğretimin kapsadığı kurumlar; Üniversiteler ilke olarak, eczacılık ve tıp ile ilgili bilim kolları dışında seçim yapmaksızın kısa süreli (liseden sonra 2 yıl) veya uzun süreli (liseden sonra 3 yıl ya da daha fazlası) öğrenimler için kayıt yaptırmak isteyen lise (bakalorya) diploması (ya da eşdeğer bir belge) almış olan kişilerin kabul edildiği devlet kurumlarıdır. Özel veya devlet okulları (kolejleri) ve enstitüleri çeşitli bakanlıkların denetiminde bulunan üst düzeyde (yükseköğretim) mesleki eğitim verir. Kısa Programlar: Teknolojik, ticari, tıbbi eğitim vb. Uzun Programlar: Politik bilim, mühendislik, ticaret ve yönetim, veterinerlik bilimi, noterlik, mimarlık, haberleşme ve sanat alanlarında üst düzeyde eğitim. 30

Ü NIVERSITE Ö ĞRETIMI Yükseköğretimle ilgili 26 Ocak 1984 tarihli yasa üniversiteleri bilimsel kültürel ve mesleki açıdan kamu kurumları olarak tanımlanmaktadır. Böylece üniversiteler yönetsel, mali, eğitsel ve akademik özerkliğe sahip olmaktadırlar. Üniversiteler birçok bilim kurulunu içerirler. Her biri, ortak amaçları paylaşan eğitim ve araştırma birimlerinden oluşur. 31

Üniversiteler ayrıca kararname ile kurulan yüksekokulları ve enstitüleri, laboratuarları ve üniversite yönetim kurulu kararı ile kurulan araştırma merkezlerini kapsayabilirler. Üniversitelerdeki her birim kendi statülerini ve yapılarını belirler. Bir üniversiteye kayıt olmak için adayların üniversiteye girmek için gerekli diplomaya sahip olmaları gerekmektedir. 32

Ü NIVERSITE D ÜZEYINDE O LMAYAN Y ÜKSEKÖĞRETIM 12 Temmuz 1875 tarihli yasa ile özel yükseköğretim kurumlarının kurulabilmesi için, yükseköğretimde özgürlük ilkesi benimsenmiştir. Özel yükseköğretim kurumları, öğrencileri okullara kabul ederlerken çok seçici davranmaktadırlar. A düzeyinde bakalorya diploması isterler fakat bu tek başına yeterli değildir. 33

Ö ZEL OKULLAR Mühendislik okulları, Ticaret ve yönetimle ilgili yüksekokullar, Üst düzeyde eğitim veren okullar (HEC), Ekonomi ve Ticari Bilimler Okulu (ESSEC), Paris Ticaret Okulu (Sup de co), Lyon Ticaret Okulu, Ticari Bilimler Enstitüleri (17 tane vardır), Katolik Okulları: Üniversiteler ve yüksekokullar gibi eğitim veren, Yükseköğretim Bakanlığı’nın onayladığı özel enstitülerdir. Bu okullara devam eden öğrenciler, üniversite sınavlarından önce sınav olurlar. Beş Katolik okul; Paris, Llle, Lyon, Angers ve Toulouse şehirlerinde yerleşmişlerdir. 34

35

F RANSA E ĞITIM S ISTEMI ILE T ÜRK E ĞITIM S ITEMININ K ARŞıLAŞTıRMASı Fransa Eğitim Sistemi ile Türk Eğitim Sistemi'nin ulusallık açısından ortak noktaları çoktur. Eğitim sisteminin benzerliği temel nedeni Türk Kamu Yönetimi'nin Fransa Kamu Yönetimi'nin esas alınmasından kaynaklanmaktadır. Fransa Eğitim Sistemi'nde, 1882 Jules Ferry’den beri Fransız halkının öğretimi üç büyük prensip üzerine temellenmektedir: (1.) Laik eğitim, (2.) 16 yaşa kadar zorunlu eğitim, (3.) Parasız eğitim. 36

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Yasası Türk Eğitim Sistemi'nin ana çerçevesini oluşturmaktadır. Türk Milli Eğitimini şekillendiren temel ilkelerde de laiklik ve zorunlu eğitimin parasız olduğu yer almaktadır. Türk Eğitim Sisteminin amaç boyutunda iyi insan, iyi yurttaş, üst öğrenime hazırlama, mesleğe hazırlama gibi amaçlar bulunmaktadır. Bu yönü ile amaç boyutunda Türk Eğitim Sistemi ile Fransa Eğitim Sistemi arasında benzerlik bulunmaktadır. Yine her iki eğitim sisteminde eğitimin bir hak olduğu, fırsat eşitliği, bireysel yeteneklerin geliştirilmesi gibi amaçlarda da benzerlik bulunmaktadır. 37

Fransa Eğitim Sisteminde piyasanın istekleri önemli ölçüde etkili olmaktadır. Meslek eğitimi kolejlerden başlamaktadır. Okulların amaçları bakımından bir karşılaştırma yaptığımızda, okul öncesi eğitimin amaçlarının her iki ülkede benzer olduğunu ancak ilköğretimde Fransa’nın daha somut amaçları gerçekleştirmeye çalıştığını görebiliriz. Ortaöğretim ve yükseköğretim düzeyinde amaçlar birbirine benzemektedir. 38

Eğitim politikalarının belirlenmesi açısından her iki ülke birbirine benzemektedir. Her iki sistemin de merkezi olması eğitim politikalarının belirlenmesinde Milli Eğitim Bakanlıklarının gücünü göstermektedir. Her iki ülkenin eğitim politikalarının belirlenmesinde tarihi geçmişlerinin önemli etkisi bulunmaktadır. Her iki ülkede eğitim planlaması kalkınma planlarının bir parçası olarak görülmektedir ve eğitimin finansmanı devlet tarafından karşılanmaktadır. 39

Türk ve Fransa eğitim sistemlerinin yapı boyutunda da ortak çok nokta bulunmaktadır. Fransa ve Türk eğitim sistemleri merkezi bir yapıya sahiptir. Her iki sistemde de Eğitim Bakanlığı milli bir sıfata sahiptir. Ancak Fransa Eğitim Sistemi'nde yerel yönetimlere bazı yetkiler verilmiştir. Yerel yönetimlere verilen yetkiler karmaşaya neden olmaktadır. Eğitimdeki karmaşanın bir sonucu olarak; ilkokulların yapım ve bakım işi belediyelerindir. Kolejlerin yapım ve bakımı il yönetimlerindedir. Lise ve özel eğitim kurumlarının yapımı ve mesleki eğitim ise bölge yerel yönetimlerine aittir. Müfredatın hazırlanması, derslerin düzeni, öğretim personelinin aylıkları ve üniversiteler devletin alanına girmektedir. 40

Türk Eğitim Sistemi'nde programlar merkezden yapılır. Okulların yapımı da Bakanlık tarafından gerçekleştirilmektedir. Ancak özel kuruluşlar, belediyeler ve yurttaşlar da okul yaptırabilmektedirler. 41

Fransa’da eğitim bölgelerinin başında rektörler bulunmaktadır. Böylelikle yükseköğretim eğitim sisteminin yönetim basamağı içine katılmıştır. Türk Eğitim Sistemi merkezi bir yapıya sahiptir. Yerel düzeydeki uygulamalar merkez teşkilatının uzantıları olan taşra teşkilatı eliyle yürütülmektedir. Her iki ülkede de yerelleşme etkinlikleri olmaktadır. Ancak Fransa’da yerel yönetimlere yetkiler verilirken, Türkiye’de merkezi yönetimin taşra teşkilatına yetki aktarımı yapılmaktadır. 42

Türkiye eğitim sistemi ile Fransa eğitim sisteminin süreç boyutunda karşılaştırdığımızda Fransa’da da tüm program ve yasal çalışmalar merkezden yapılmaktadır. Okulların denetimi müfettişlerce yapılmaktadır. Rektör, Cumhurbaşkanınca atanır. Türkiye Eğitim Sistemi'nde de rektör Cumhurbaşkanınca atanır. Ancak Türkiye Eğitim Sistemi'nde rektörler sadece üniversitelerden sorumludur. 43

Fransa’da zorunlu eğitim 1956 yasası ile 6-16 yaşları arasındaki çocuklar için 10 yıla çıkarıldı. Fransa okul sistemi; 3 yaştan 10 yaşa kadar ilköğretim, 11 yaştan 18 yaşa kadar ortaöğretim ve 18 yaştan yukarısı yükseköğretimdir. Fransa’da meslek eğitimi kolejlerin içinde de yapılmaktadır. Türk Eğitim Sistemi'nde zorunlu eğitim 12 yıldır. İlköğretim, sınıf öğretimi ve branş öğretiminin birlikte yapıldığı tek yapı şeklindedir. Okul öncesi eğitim yaygınlaştırılamamıştır. Ortaöğretim, Türk Eğitim Sistemi'nde de çeşitlilik göstermektedir. Ancak meslek eğitimi Türk Eğitim Sistemi'nde genel liselerde yapılmamaktadır. 44

Fransa Eğitim Sistemi'nde okul kayıtları bölge esasına göre yapılmaktadır. Özel okullar için de benzer yaklaşım geçerlidir. Okul yönetiminde, kurullar bulunmaktadır. Bu kurullara öğrenci ve veli temsilcileri de katılmaktadır. Okul yılı 36 haftadan oluşur. Okullar haftada altı gün açıktır; ancak, Çarşamba ve Cumartesi öğleden sonraları ders yapılmamaktadır. Okulöncesi ve ilköğretim düzeyinde haftalık ders saati 26’dır. Ortaöğretim düzeyinde ise 25,5-30 saat ders yapılmaktadır. Kolej ve liselerin özerkliği bulunmaktadır. 45

Türk Eğitim Sistemi'nde de kayıtlar bölge ve sokak esasına göre yapılmaktadır. Özel okullar için herhangi bir kısıtlama yoktur. Okullarda yer alan okul yönetimi ile ilgili kurullara katılım Fransa’da daha geniş tabanlı olarak yapılmaktadır. Fransa’da okul yönetimi kurullarına veliler, öğrenciler de katılabilmektedir. 46

Türkiye’de okul yılı 180 günden az olamaz. Okullarda eğitim hafta içi gerçekleştirilir. İlköğretimde haftalık ders sayısı 30’dur. Okulların özerkliğinden söz etmek olası değildir. Ancak son zamanlarda yapılan demokratikleşme çalışmalarında okul kurullarında öğrencilerin temsili söz konusudur. 47

Yükseköğretime geçişte her iki ülkede ortak sınavlar vardır ve rekabet ön plana çıkmaktadır. Türkiye’de yükseköğretime geçişte yapılan sınavlara YGS ve LYS adı verilirken Fransa’da bakalorya adı verilmektedir. 48