VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI VERGİ İNCELEMELERİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER VE VERGİ DENETİMİNDE GÜNCEL GELİŞMELER ADEM BİLGİLİ VERGİ MÜFETTİŞİ VERGİ DENETİM KURULU BAŞKANLIĞI Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı

SUNUM PLANI Vergi Denetim Kurulu’nun Yapısı ve Vergi Müfettişlerinin Çalışma Sistematiği Mükelleflerin Gruplandırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Vergi İncelemelerinde Mükellef Seçimine İlişkin Uygulanan Yöntemler Vergi İncelemelerinin Yürütülmesine İlişkin Usul ve Esaslarda Yapılan Değişiklikler Rapor Değerlendirme Komisyonlarının İşlevi Vergi Denetim Kurulu Performans Değerlendirme Sistemi Denetim Kapasitesinin Artırılmasına İlişkin Yürütülen Çalışmalar Yıllar İtibariyle İnceleme Sonuçları Değerlendirme

1- VERGİ DENETİM KURULU’NUN YAPISI VE VERGİ MÜFETTİŞLERİNİN ÇALIŞMA SİSTEMATİĞİ Bilindiği üzere, 10.07.2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 646 sayılı “Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının Kurulması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname” ile doğrudan Maliye Bakanına bağlı Maliye Müfettişleri ve Hesap Uzmanları ile Gelir İdaresi Başkanlığı merkez teşkilatında görev yapan Gelirler Kontrolörleri ve taşra teşkilatında görevli Vergi Denetmenleri Vergi Denetim Kurulu çatısı ve “Vergi Müfettişi” unvanı altında birleştirilmiştir.

1- VERGİ DENETİM KURULU’NUN YAPISI VE VERGİ MÜFETTİŞLERİNİN ÇALIŞMA SİSTEMATİĞİ 646 sayılı KHK’da tanımlandığı üzere; Vergi Denetim Kurulu’nun amacı “vergi incelemesi ve denetimine ilişkin temel politika ve stratejileri belirlemek ve uygulanmasını sağlamak”tır. Bu kapsamda vergi incelemeleri Bakan Onayı ile kurulan Grup Başkanlıklarında görevli Vergi Başmüfettişleri, Vergi Müfettişleri ve Vergi Müfettiş Yardımcıları tarafından yürütülmektedir.

646 sayılı KHK ile birlikte aşağıdaki Grup Başkanlıkları kurulmuştur: 1- VERGİ DENETİM KURULU’NUN YAPISI VE VERGİ MÜFETTİŞLERİNİN ÇALIŞMA SİSTEMATİĞİ 646 sayılı KHK ile birlikte aşağıdaki Grup Başkanlıkları kurulmuştur: Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı (A) Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı (B) Organize Vergi Kaçakçılığı ile Mücadele Grup Başkanlığı (C) Örtülü Sermaye, Transfer Fiyatlandırması ve Yurtdışı Kazançlar Grup Başkanlığı (Ç) (8’i B,C,Ç; 33’ü ise A Grubu olmak üzere 29 İlde toplam 41 Grup Başkanlığı bulunmaktadır.)

1- VERGİ DENETİM KURULU’NUN YAPISI VE VERGİ MÜFETTİŞLERİNİN ÇALIŞMA SİSTEMATİĞİ İncelemeler genellikle Grup Başkalıklarının olduğu illerde yürütülmekle birlikte, Vergi Müfettişlerine “Turne Esası” ve “Merkez Emri” kapsamında şehir dışı görevlendirmeler de yapılmaktadır. Böylelikle Grup Başkanlığı olmayan illerde de yaygın vergi incelemeleri gerçekleştirilmektedir. Vergi Müfettişleri, Başkanlıkça gerekli görülen durumlarda ekipler halinde de çalışabilmektedir.

2- MÜKELLEFLERİN GRUPLANDIRILMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR B, C, Ç Grupları Tarafından İncelenecek Mükellefler 2014 yılı için iş hacmi 55.000.000 TL, aktif büyüklüğü 44.000.000 TL veya öz sermaye büyüklüğü 16.500.000 TL’nin üzerinde olan mükellefler, (Her yıl yeniden değerleme oranında artırılır; Bakanlık %300’e kadar artırmaya, %50’ye kadar indirmeye yetkilidir.) Bu tutarlara bakılmaksızın bankalar, sigorta şirketleri, finansal kiralama şirketleri, faktoring ve finansman şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile bireysel emeklilik veya sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunmak veya 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununda yer alan faaliyet konularından en az birini yürütmek üzere kurulan kuruluşlar ve finansal holding şirketleri, Hadlerin altında kalan diğer tüm mükellefler.

2- MÜKELLEFLERİN GRUPLANDIRILMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR A (KOBİ) Grupları Tarafından İncelenecek Mükellefler B, C ve Ç Gruplarının kapsamı dışında kalan mükelleflerdir.

2- MÜKELLEFLERİN GRUPLANDIRILMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’na Verilen Yetki VDK Başkanlığı iş yükünün fonksiyonel dağılımı, denetim gücünün etkin ve verimli kullanılması ile vergi incelemelerinde koordinasyonun ve etkinliğin sağlanması amacıyla, açıklanan gruplandırma dışında veraset ve intikal vergisi, tasfiye, iade ve mahsup, kaynak kullanımını destekleme fonu ile diğer incelemelerin dağılımına ilişkin hadler tespit etmeye, yapılan teftiş, soruşturma, inceleme ve denetimler sırasında ortaya çıkan vergi inceleme taleplerinin, bu hadlere bağlı kalmaksızın yürütülmesine, karşıt incelemelerin yapılmasına ve incelemelere ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir. Nitekim bu yetki iç genelge ve genel yazılar suretiyle kullanılmaktadır.

3- VERGİ İNCELEMELERİNDE MÜKELLEF SEÇİMİNE İLİŞKİN UYGULANAN YÖNTEMLER İnceleme Gerekçeleri Risk Analizi Özel Kişi ve Kurumlar ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarının (Savcılık, Vergi Daireleri, SPK, BDDK, EPDK, vb.) İhbar ve Şikayetleri (İhbar ve İnceleme Talepleri Değerlendirme Komisyonları) Yapılan İnceleme Kapsamında, Vergi Müfettişinin Görevlendirme Talepleri Görevlendirmeli Görüş ve Öneri Raporu (Sektörel bazlı, Husus bazlı, vb.) Görevlendirmesiz Görüş ve Öneri Raporu (Vergi Müfettişleri tarafından re’sen düzenlenen) Sektörel İnceleme Genel İnceleme

3- VERGİ İNCELEMELERİNDE MÜKELLEF SEÇİMİNE İLİŞKİN UYGULANAN YÖNTEMLER Risk Analizi, her türlü bilgi, veri ve istatistiği toplamak suretiyle oluşturulan Risk Analiz Sistemi üzerinden mükelleflerin faaliyetlerinin gruplar ve sektörler itibarıyla analiz edilmesi, mukayeseler yapılması ve bu suretle risk alanlarının tespit edilmesi faaliyetidir. Risk analizi neticesinde riskli bulunmaması, ihbar veya şikâyet olmaması halinde dahi mükellefler incelemeye alınabilir.

MALİYE BAKANLIĞI VERİ AMBARI RİSK ANALİZ MODELİ Rapor Vergi Hukuku MALİYE BAKANLIĞI VERİ AMBARI Kanun RİSK DENETİM BİLGİ ve TECRÜBESİ

Veriler Kriterler RİSK ANALİZ MODELİ E - Beyanname Verileri Sektör Ortalamasından Sapma Kesin Mizan Verileri Gider Fazlalığı Analizleri Bilanço Gelir Tablosu Verileri Satışlar Kaynaklı Analizler Sicil Bilgileri Örtülü Kazanç Analizleri Ba – Bs Bildirimleri Örtülü Sermaye Analizleri Gümrük Beyan ve Bildirimleri Yanıltıcı veya Hatalı Beyan Analizi Diğer Bildirimler Yanıltıcı veya Hatalı Bildirim Analizi Mal Varlığı Bilgileri Karşılaştırmalı Beyan ve Bildirim Analizi Denetim Sonuçları Yanıltıcı ve Hatalı Değerleme Ödeme ve Tahsilat Bilgileri Davranış Takibi İlişkili Kişi Bilgi Bildirim ve Beyanları Muhasebe Hesap Analizleri Diğer Kurul ve Kurum Bilgileri

RİSK ANALİZ MODELİ Model; Mükellefleri Sektör, Bölge ve Büyüklük Kriterlerini Esas Alarak Tasniflemekte ve İlgili Analiz Dönemi için Sahip Oldukları Risklere Göre Puanlamaktadır. Neticede Mevcut Denetim Gücü, Etkinlik ve Etkililik Kriterleri Göz Önünde Bulundurularak, Yüksek Risk Puanına Sahip Mükellefler İncelemeye Sevk Edilmektedir.

4- VERGİ İNCELEMELERİNİN YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLARDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER Tam ve sınırlı inceleme ayrımı getirilmiştir. İncelemelere süre sınırlaması getirilmiştir. İnceleme elemanlarının, vergi kanunlarıyla ilgili kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere aykırı vergi inceleme raporu düzenlemesi yasaklanmıştır. Rapor Değerlendirme Komisyonları ihdas edilmiştir.

4- VERGİ İNCELEMELERİNİN YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLARDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER İnceleme elemanlarının, inceleme dönemini veya incelenen vergi türünü re’sen genişletme veya mevcut inceleme kapsamında başka mükellefleri de inceleme yetkisi sona erdirilmiştir. Vergi Müfettişinin incelemeyi genişletme talebinde bulunması halinde, görevlendirme yapma, denetim biriminin takdirine bırakılmıştır. “İncelemeye Başlama Tutanağı” düzenlenmesi ve Tutanakta inceleme dönemine, vergi türüne, inceleme kapsamına (tam/sınırlı), incelemenin konusuna ve incelemeye alınma gerekçesine yer verilmesi zorunlu hale getirilmiştir.

4- VERGİ İNCELEMELERİNİN YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLARDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER Görevlendirmeyi yapan birimin incelemenin mahiyetini Vergi Müfettişinin talebi üzerine veya re’sen değiştirmesi halinde, değişikliğin nedeninin nezdinde inceleme yapılana bildirilmesi ve yeni bir (görevlendirmeye istinaden) “İncelemeye Başlama Tutanağı” düzenlenmesi zorunluluğu getirilmiştir. Mükelleflerden defter ve belgelerinin ibrazının istenmesinde ve iade edilmesinde, yazılı usul zorunluluğu getirilmiştir.

İncelemelerde Süreler 4- VERGİ İNCELEMELERİNİN YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLARDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER İncelemelerde Süreler Tam İnceleme 1 yıl, Sınırlı İnceleme 6 ay içerisinde bitirilmek durumundadır. İnceleme elemanına, talebi üzerine en fazla 6 ay ek süre verilebilir. Süreler incelemeye başlama tutanağının imzalandığı tarihte işlemeye başlar. Vergi inceleme raporlarının, rapor değerlendirme komisyonlarına intikal ettirilmek üzere ilgili inceleme ve denetim birimine teslim edildiği tarih, incelemenin tamamlandığı tarih olarak kabul edilir. Ancak, incelemenin tamamlanmış olması, ilgili rapor değerlendirme komisyonu kararına göre raporun düzeltilmesine mani değildir.

Zamanaşımı Durumunda Süre Mevzuu (VUK md. 114) 4- VERGİ İNCELEMELERİNİN YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLARDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER Zamanaşımı Durumunda Süre Mevzuu (VUK md. 114) Vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak beş yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar. Şu kadar ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulması, zamanaşımını durdurur. Duran zamanaşımı mezkûr komisyon kararının vergi dairesine tevdiini takip eden günden itibaren kaldığı yerden işlemeye devam eder. Ancak işlemeyen süre her hâl ve takdirde bir yıldan fazla olamaz. (6009 öncesi takdir komisyonunda geçen süreye ilişkin sınır bulunmamaktaydı.)

5- RAPOR DEĞERLENDİRME KOMİSYONLARININ İŞLEVİ Vergi Müfettişleri tarafından düzenlenen vergi inceleme raporları, işleme konulmak üzere ilgili vergi dairesine tevdi edilmeden önce, meslekte on yılını tamamlamış en az üç Vergi Müfettişinden oluşturulacak rapor değerlendirme komisyonları tarafından vergi kanunları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu yönünden değerlendirilir.

5- RAPOR DEĞERLENDİRME KOMİSYONLARININ İŞLEVİ I- Rapor Değerlendirme Komisyonunun (RDK) Görevleri Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından düzenlenen vergi inceleme raporlarını, vergi kanunları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu ile maddi hata ve usul hatası içerip içermediği yönünden değerlendirir. VUK’un 359’uncu maddesinde yazılı suçların işlendiğini tespit eden vergi suçu raporlarına ilişkin olarak mütalaa verir. (6009 sayılı Kanunla getirilmiştir.)

5- RAPOR DEĞERLENDİRME KOMİSYONLARININ İŞLEVİ II- Merkezi Rapor Değerlendirme Komisyonunun (MRDK) Görevleri Vergi Müfettişleri ile rapor değerlendirme komisyonları arasında uyuşmazlığa konu vergi inceleme raporlarını üst değerlendirme mercii olarak değerlendirir. Vergi Müfettişleri tarafından düzenlenen ve Yönetmelikte belirlenen tutarın (10 milyon) üzerinde tarhiyat önerisi içeren vergi inceleme raporlarını değerlendirir. (Bu takdirde ilgili mükellef adına düzenlenen tüm Raporlar MRDK tarafından değerlendirilir.) Uyuşmazlık veya hadden dolayı değerlendirmesine tabi olan vergi inceleme raporlarına istinaden VUK’un 359’uncu maddesi uyarınca düzenlenen “Vergi Suçu” Raporları için mütalaa verir.

5- RAPOR DEĞERLENDİRME KOMİSYONLARININ İŞLEVİ Grup RDK’ları ve MRDK raporları değerlendirirken ayrıca; Raporda eleştirilen hususun iktisadi ve teknik icaplara uygunluğunu, Raporda işlenen konunun bütünlüğünü, Raporun niteliği ve rapora harcanan mesaiyi, Raporun yazım ve imla kurallarına uygunluğunu dikkate alır. Komisyonlar gerekli gördüğü durumlarda ya da talepleri üzerine mükellefi veya inceleme elemanını dinleyebilir.

6- VERGİ DENETİM KURULU PERFORMANS DEĞERLENDİRME SİSTEMİ Vergi Müfettiş Yardımcılarının, Vergi Müfettişlerinin ve Vergi Başmüfettişlerinin performansları, yapmış oldukları inceleme, teftiş, soruşturma ve araştırmalar, sınavlardaki başarı dereceleri, Grup Başkanlığı bünyesinde yaptıkları çalışmalar, düzenlemiş oldukları Raporların mevzuata uygunluğu, akademik çalışmaları, vb. kriterler esas alınarak değerlendirmeye tabi tutulmakta ve yıl itibariyle almış oldukları performans puanları hesaplanmaktadır.

6- VERGİ DENETİM KURULU PERFORMANS DEĞERLENDİRME SİSTEMİ Vergi Müfettiş Yardımcılarının yeterlik sınavına girebilmeleri (yardımcılık döneminde asgari puan şartının sağlanması gerekir.), Vergi Müfettişlerinin ise Vergi Başmüfettişliğine atanabilmeleri (en az 3 yıl olumlu değerlendirme puanı alınması gerekir) için performans değerlendirmesi önem arz etmektedir. Bununla birlikte performans değerlendirmesi Başkanlıkça yapılacak diğer görevlendirmelerde de esas alınabilmektedir.

7- DENETİM KAPASİTESİNİN ARTIRILMASINA İLİŞKİN YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR Denetim kapasitesinin artırılabilmesi amacıyla 2013 yılında Vergi Müfettiş Yardımcısı giriş sınavları yapılmıştır. Yapılan sınavlar neticesinde yaklaşık 5.000 aday (halen Kurulda bulunan Vergi Müfettişi sayısı kadar) Vergi Müfettiş Yardımcısı olarak atanmaya hak kazanmış olup, tamamının Ağustos/2014’e kadar mesleğe başlatılması planlanmaktadır. Vergi Müfettişliği mesleğine giriş kriterleri değiştirilerek hukuk, mühendislik, eğitim ve fen edebiyat fakültesi mezunlarının da mesleğe girmelerinin önü açılmıştır. Böylelikle incelemelerde, farklı alanlarda eğitim almış kişilerin bakış açılarından da faydalanılabilecektir.

8- DEĞERLENDİRMELER Vergi incelemelerine ilişkin yapılan son düzenlemelerle, bir taraftan hukuk devletinin bir gereği olarak mükellef odaklı bir yaklaşıma geçilmiş, diğer taraftan da vergi adaletini ve kayıt dışı ekonomiyle etkin mücadeleyi sağlamaya yönelik bir sistem oluşturulmuştur. Yapılan düzenlemeler sonucunda, Vergi Denetim İdaresinin ve Vergi Müfettişlerinin sorumluluğu artmıştır. İncelenecek mükelleflerin seçiminde objektif kriterlere ve gerekçeye dayanan risk odaklı bir yaklaşıma geçilmiştir.

8- DEĞERLENDİRMELER Vergi inceleme süreçlerinde ve neticesinde düzenlenen raporlarda standart sağlanmıştır. İncelemeler için getirilen süreler, risk analizine dayanan mükellef seçimi, denetim kapasitesinin artırılmasına ilişkin adımlar ve performansa dayalı çalışma sistemi birlikte değerlendirildiğinde, önümüzdeki süreçte vergi inceleme sayısının ve etkinliğinin artmaya devam etmesi beklenmektedir.

TEŞEKKÜRLER Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı

SORU VE CEVAP İletişim: adem.bilgili@vdk.gov.tr Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı