20. YY. BAŞLARINDA DÜNYA   I.Dünya Savaşı (1914-1918)

Savaşın Genel Sebepleri Sömürgecillik yarışı Ham madde ve Pazar yarışı (Sanayi Inkılabı ) Devletler arası bloklaşma Silahlanma Milliyetçilik akımı

Savaşın Özel Nedenleri Almanya ile İngiltere arasında ortaya çıkan siyasi ve ekonomik rekabet Fransa’nın Sedan Savaşı sonucunda Almanya’ya kaptırdığı Alses-Loren  bölgesini geri almak istemesi Boğazları ele geçirip sıcak denizlere inmek isteyen Rusya’nın Almanya ve Avusturya– Macaristan’ı etkisiz hale getirme düşüncesi. Rusların Slavları birleştirme (Panslavizm) politikasının Avusturya-Macaristan’ı etkilemesi (Slav-Germen çatışması)

Rusya, Balkanlara yönelik politikasının Balkanlar üzerinden Orta Doğuya açılmak isteyen Almanya’yı tedirgin etmesi.    Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya’nın yeni sömürgeler  ele geçirmek ve Akdeniz’de etkili olmak istemesi.    Dini ve kültürel yayılma yarışı Japonya’nın uzakdoğu’da etkili bir güç olmak istemesi

28 Haziran 1914

İttifak Grubu İttilaf Grubu İNGİLTERE FRANSA İTALYA (1915) RUSYA JAPONYA ROMANYA PORTEKİZ BELÇİKA YUNANİSTAN ABD İttilaf Grubu ALMANYA AVUSTURYA-MACARİSTAN İMP. OSMANLI İMP. BULGARİSTAN

I. Dünya Savaşı Tarihi'nde savaştan çekilen ilk devlet JAPONYA'dır. İttifak Kuvvetleri safında savaşa son katılan ve savaştan ilk ayrılan devlet BULGARİSTAN'dır. BREST-LİTOWSK ANTLAŞMASI –RUSYA - 1917

Bulgaristan -Selanik Ateşkes Anlaşması Avusturya- Macaristan- Willaqiste Ateşkes Antlaşması Osmanlı İmparatorluğu -Mondros Ateşkes Antlaşması Almanya -Rethandes Ateşkes Antlaşması-

Paris konferansı (18 Ocak 1919) AMACI: I. Dünya savaşını sonunda yapılacak barış antlaşmalarının taslağını belirleme İttilaf devletlerinin kendi aralarında sorunları çözmek için toplanan konferanstır. 32 devlet katılmıştır. İNG-FRA etkili olmuştur. Sınırlar belirlenirken milliyetçilik ön plana çıkmıştır.

LIOYD GEORGE (İNG), EMANUEL ORLANDO (İTA), GEORGES CLEMENCEAU ( FRAN), WOODROW WİLSON ( ABD)

Sonuç: İtalya, Ege bölgesinin Yunanistan’a verilmesiyle konferanstan küskün ayrılmıştır. Ermenistan devletinin kurulması ilk defa gündeme gelmiştir. Sömürgecilik yerine manda ve himaye fikri önem kazanmıştır. ‘Savaş tazminatı’ yerine ‘savaş onarım’ fikrini ortaya konularak uygulanmıştır. ABD gözlemci olarak katılmıştır.

YAPILAN ANTLAŞMALAR ALMANYA---Versay (Versailles) Antlaşması (28 Haziran 1919) AVUSTURYA---Sen Jerman (Saint- Germain) Antlaşması (10 Eylül 1919) MACARİSTAN---Triyanan (Trianon) Antlaşması (4 Haziran 1920) BULGARİSTAN---Nöyyi (Neuilly) Antlaşması (27 Kasım 1919 OSMANLI----Sevr (Sevres) Antlaşması (10 Ağrustos 1920):

Avrupa ve Asya’da devletlerarası dengeler bozulmuş, Sonuçları: Avrupa ve Asya’da devletlerarası dengeler bozulmuş, Osmanlı, Avusturya-Macar imparatorluğu ve Rusya tarihe karıştı. Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya ve Macaristan kuruldu. yeni siyasi rejimler ortaya çıktı. yenilen devlerin imzaladığı ağır antlaşmalar 2. dünya savaşına ortam hazırladı. sömürgecilik isim değiştirerek "mandacılık" adı altında devam etti.

Osmanlı devleti parçalanmış Hıristiyan azınlıktan sonra Müslüman Araplarda bağımsızlıklarını ilan etti. A.B.D bu savaştan sonra Avrupa politikasına karışmaya başladı. Cemiyet-i akvam kuruldu. İlk defa kimyasal ve biyolojik silahlar kullanıldı. İlk defa denizaltılar ve uçaklar kullanıldı.

Monroe Doktrini ABD’nin; Avrupa devletlerinin kendi kıtasına karışmaması, buna karşılık ABD’nin Avrupa sorunları ve diplomasisinden uzak durmasına yani kendi kıtasına kapanarak yalnızlık (infirat) politikasına dönmesine neden olan doktrindir. Kısaca “Amerika, Amerikalılarındır.” sözü ile özetlenebilir. ABD’nin Birinci ve İkinci Dünya Savaşı’na katılması bu politikasında sapma olduğunu gösterir.

ABDULKADİR CEYLAN