DEĞERLENDİRME

Değerlendirme Öğretim tasarımı; analiz (öğrenme ihtiyacının belirlenmesi), tasarım (öğrenme adımları, hedefler, kullanılacak yöntem ve teknikler), geliştirme (materyal geliştirme), uygulama değerlendirme oluşan kapsamlı bir öğretim kılavuzudur.

Değerlendirme Eğitim öğretim sürecinde değerlendirme her aşamada (analiz, tasarım, geliştirme, uygulama, değerlendirme) yapılır. Son aşamada genel değerlendirme yapılır, baştan sona kadar. Eğitimde neleri değerlendiriyoruz? - Hedefleri - Öğretim analizini - Ölçme ve değerlendirme araçlarını - Öğretim Stratejilerini - Öğretim Materyallerini

Materyal Değerlendirme genel anlamda bir ölçme sonucunu, bir ölçütle karşılaştırarak bir değer yargısına varmak demektir.

Uzman Değerlendirmesi Öğretim tasarımcıları, öğretmenler konu ile ilgili bilgisi olan uzmanlardan geliştirilmekte olan ürün hakkında bilgi toplanır. Örneğin Kitap, Dergi tasarımı yaparken

Uzman Değerlendirmesi Örnek: MEB ders kitaplarının hazırlanma aşaması

Birebir Değerlendirme Hedef kitleyi temsil üç veya daha fazla öğrenci ile etkileşim kurularak yapılır. Birebir değerlendirmede hedeflenen davranışların kazanılıp kazanılmadığına, materyalin aksayan yönlerini tespit etmeye yönelik bilgi toplanmaya çalışılır.

Pilot Değerlendirme öğretimin etkililiği, öğrenme problemlerinin tespiti, öğretim hedeflerine ulaşılıp ulaşılamadığı öğrenci memnuniyetine yönelik bilgiler toplanır

Pilot Değerlendirme-Aşamaları Hedef kitleyi temsil eden 8 ile 20 arasında öğrenci seçilir. Materyalde öğretilecek bilgi ve becerilerle ilgili hazırlanan ön test uygulanır. Amaçlanan öğrenme çevresinde kullanılacak yöntemler ve şartlara uygun olarak öğretim yapılır. Öğretim aralarında öğrencilerle konuşarak onların öğretim hakkındaki görüşleri alınır.

Pilot Değerlendirme-Aşamaları Son test uygulanır. Öğrencilere bir tutum anketi uygulanır. Toplanan bütün veriler analiz edilir. Öğretim materyalleri düzeltilir. Eğer öğretim materyallerinde çok fazla değişiklik gerekiyorsa, gerekli düzeltmeleri yaptıktan sonra ayrı bir pilot değerlendirme yapılır.

Ürün Değerlendirme Tasarım modele uygun olarak geliştirilip uygulandıktan sonra, önceden belirlenmiş hedeflere ulaşmadaki yeterliliği değerlendirilir. Süreç değerlendirmede geliştirilen öğretim materyalinin uygulamaya geçmeden önce eksikliklerini belirleyerek düzenleme ve değişiklik yapılmaktadır.

Süreç ve Sonuç (Ürün) Değerlendirmenin Temel Özellikleri Karşılaştırılması

Materyal Değerlendirme Formları

DERS KİTABI İNCELEME RAPORU KİTABIN ADI : YAZAR(LAR)I : BASIM YILI : YAYINEVi : DERS KİTABININ NİTELİKLERİ  HEDEF DAVRANIŞLAR – İÇERİK İLİŞKİSİ İçerik, davranış alanlarına göre düzenlenmiş midir? İçerik, hedef davranış ve öğrenci düzeyine uygun mudur?   İÇERİK Programın öğeleriyle (hedef dav.-içerik-eğitim durumu-değerlendirme) paralellik taşımakta mıdır? Kitapta, ünite ve konuların ağırlığı, programdaki ağırlılarına uygun mudur? Öğrenme ilkelerine uygun bir düzenlemeye gidilmiş midir? Bireyin gelişim özellikleri dikkate alınmış mıdır? İlişkili olduğu alan ve derslerle bağlantısı kurulmuş mudur? Konuları açıklamak için yeterince örnek verilmiş midir?

EĞİTİM DURUMU Dikkat çekici öğelere; ön organize edicilere ve hedeflere yer verilmiş midir? Konular arasında ilişki kurmaya uygun düşecek, görsel ve yazılı anlatım ifadeleri kullanılmış mıdır? Öğretim hizmetinin niteliğini arttırıcı öğelere yer verilmiş midir? İPUCU PEKİŞTİREÇ DÖNÜT SORU SORMA ALIŞTIRMA ÖZET ... Öğretim stratejileri, yöntem ve tekniklere uygun bir düzenlemeye gidilmiş midir? Ders araçlarını destekleyici nitelikte resim, şekil, grafik vb. kullanılmış mıdır? Öğrenme ve öğretme durumları ile ilgili açıklamalar ve örneklere yer verilmiş midir? Öğrencileri bireysel çalışmaya yönlendirici etkinliklere yer verilmiş midir? Gezi, gözlem, inceleme ve araştırma çalışmalarına yer verilmiş midir?

SINAMA DURUMU (Değerlendirme) Hazırlık soruları, ön bilgilerin gözden geçirilmesi ve yeni öğrenmelere ilgi çekici – merak uyandırıcı nitelikte midir? GEREKSİNİMLER, GÜNLÜK YAŞANTI, YAKIN ÇEVRE, ÖĞRENCİ SEVİYESİNE UYGUNLUK, GÖZLEME TEŞVİK EDİCİLİK Hazırlık soru ve çalışma sayısı yeter sayıda mıdır? Hazırlık soru ve çalışmaları eleştirel düşünmeye taşıyıcı nitelikte midir? Hazırlık ve değerlendirme soruları gözlenebilir-ölçülebilir davranışları içermekte midir? Ara değerlendirme sorularına yer verilmiş midir? Değerlendirme sorularının kapsam geçerliği var mıdır?

DERS KİTABINDA BİLİMSEL İÇERİK Bilgiler konu alanına uygun mudur? Bilgilerin geçerliliği yüksek midir? Bilgiler ne derece nesneldir? Çok boyutlu bir anlatım sergilenebilmiş midir? Abartılardan uzak, gerçekçi bir anlatım seçilebilmiş midir? Kavramların tam ve doğru olarak öğrenilmesini sağlayacak açıklama ve örneklemelere yer verilmiş midir? Genellemelerde evrensellik, niteliğin nicelleştirilmesi yoluna gidilmiş midir? Konular ve ele alınan bilgiler arasında ilişkilendirme yapılabilmiş midir? Bilgiler arasında çelişki yaratan durumlar var mıdır?

DERS KİTABINDA DİL ve ANLATIM Dil Bilgisi Kuralları Noktalama işaretleri doğru kullanılmış mıdır? Noktalama işaretleri öğrenci seviyesine uygun mudur? Yazım kurallarına uyulmuş mudur? Dil Ve Anlatımda Sözcükler Konu alanı ile ilgili kavramlar doğru kullanılmış mıdır? Sözcükler, anlatımı güçlü kılacak şekilde çeşitlendirilmiş midir? Sözcük seçiminde öğrencilerin gelişim özellikler dikkate alınmış mıdır? Çocuğun sözcük dağarcını geliştirmeye yönelik düzenlemeler var mıdır? Sözcüklerin kullanımında “tekörneklik” sağlanmış mıdır? Sözcük seçiminde, Türkçe sözcüklerin kullanılmasına özen gösterilmiş midir?

Dil Ve Anlatımda Cümle Cümlenin öğelerinin (özne, tümleç, nesne, yüklem) dizilişinde anlam bütünlüğünün yakalanmasına dikkat edilmiş midir? Cümlelerin kurallı cümleler olmasına dikkat edilmiş midir? Cümlede kullanılan sözcük sayısının öğrenci seviyesine uygun olmasına özen gösterilmiş midir? Akıcılığı, duruluğu sağlayacak, kanonik (kısa ve özlü, gereksiz sözcüklerden arınık) bir anlatım seçilmiş midir? Dil Ve Anlatımda Paragraf Paragraflar, bir fikri açıklayıcı nitelikte düzenlenmiş midir? Paragraflar kendi içinde, giriş-gelişme-sonuç ilişkisi kurabilecek şekilde ve sırada oluşturulabilmiş midir? Paragraflar arasında da giriş-gelişme-sonuç ilişkisi kurabilecek bağlantılar kurulabilmiş midir?

Dil Ve Anlatımda Anlatım Şekilleri Yazar anlatımlarında kendi anlatım biçemlerini hissettirebilmişler midir? Konu alanlarına; konu alanı içindeki bilgi türlerine; davranış düzeylerine göre; uygun anlatım biçemleri seçilebilmiş midir? * ÖYKÜLEME : Bir eserin hikayesi, sanatçının yaşamı... * BETİMLEME : Sanat ve toplum... * AÇIKLAMA : Kavram ve olguların verilmesinde... * TARTIŞMA : Kavrama ve daha üst basamaklarda

DERS KİTABININ TASARIMI Ders kitabını oluşturan öğelerin boyutlandırılmasında; a) öğrencilerin gelişim düzeyi, b) ele alınan bilgilerin çokluğu, c) öğretici öğelerin işlevleri ve yerleşimleri dikkate alınmış mıdır? Kitapta, resim ve yazılarda kullanılan renkler dikkat çekme, ilgiyi odaklama, zıtlık oluşturma amaçlarına hizmet edecek şekilde kullanılabilmiş midir? Renkler arasında uyum ve bütünlük sağlanabilmiş midir? Çeşitli şekiller bir araya getirilerek ve belli bir formda verilerek anlamlı kompozisyonlar oluşturulabilmiş midir? Sayfadaki dolu ve boş alanlar uygun olarak düzenlenmiş midir? Kitapta kullanılan tasarım öğeleri arasında bütünlük sağlanabilmiş midir? Öğrenciyi uyarıp canlandıracak ve harekete geçirecek zıtlıklara yer verilmiş midir? Vurgu araçları aşırıya gidilmeden, tutarlı ve etkili olabilecek şekilde kullanılabilmiş midir? Kullanılan öğelerde tekrarlar uygun şekilde yapılabilmiş midir? Sayfalarda yazı ya da resimlerin egemen olmasında, öğrencilerin gelişim özellikleri gözetilmiş midir?  Görsel araçların altında açıklamalara yer verilmiş midir? Görsel araçların yerleşmesinde sayfa düzene dikkat edilmiş midir?

DERS KİTABINDA FİZİKSEL YAPI ve BÖLÜMLER Kullanılan Kağıt mat / parlak olmayan özellikte midir? Kağıt rengi (beyaz) uygun mudur? Kağıt dokusu pürüzsüz müdür? Kağıt, baskının arkaya geçmesini önleyecek kalınlıkta mıdır? Kapak Kartonu kalın, kolay kırılmayan, üzerine yapılan baskının canlılığını koruyabilen özellikte midir? Cilt Malzemeleri (dikiş ya da yapıştırma) uzun süre kullanılabilecek nitelikte midir? Cilt, kitabın yıpranmasını ve uzun süre kullanılmasını sağlayacak sağlamlıkta yapılmış mıdır? Kitabın Ebadı öğrencilerin gelişim özelliklerine ve ele alınan konu alanına uygun mudur? (A4 - A5)   Kitabın Ağırlığı öğrencilerin yaş ve gelişim özelliklerine uygun mudur?   Kitabın Kapağı çekiciliğe sahip midir? Kitabın içeriği hakkında mesaj verebilecek düzende midir? Kitabın kimlik bilgileri ve destekleyici resim, şekil vb. uygun biçimde düzenlenmiş midir? Kapakta kullanılan renkler rahatlatıcı ve teşvik edici midir? Baskı Kalitesi yüksek, baskı net ve temiz midir?

DERS KİTABINDA FİZİKSEL YAPI ve BÖLÜMLER Metin Yazılarında harflerin büyüklükleri uygun mudur? (10 punto)  Yazı Kararteri uygun (Times New Roman) seçilmiş midir?   Sayfa Düzeni uygun şekilde kurulmuş mudur? * Tek sütun * Kenar boşlukları Satır Aralıkları okumayı kolaylaştırıcı özellikte midir? SAYFA SATIR SAYISI (ortaöğretim için 22 satır) Başlıklar anlamlı bir biçimde düzenlenmiş midir?   Sayfa Numaraları sayfa altında, alt ortaya yazılmış mıdır? Dipnotları sayfanın altında verilmiş midir? Kitapta Sayfa Ve Bölümler uygun şekilde ve eksiksiz yerleştirilmiş midir? * DIŞ KAPAK (Kitabın adı, kullanılacağı okul türü-sınıfı veya dönemi, Yazar ve hazırlayanların adı soyadı, Yayınevinin adı ve amblemi)

* İÇ KAPAK (Ön yüzde: Kitabın adı, kullanılacağı okul türü, okutulacağı sınıf, yazar ve hazırlayanların adı soyadı, yayınevinin adı ve varsa amblemi, basıldığı yer ve yılı, kitabın uygun bulunduğuna dair kurul kararının tarih ve sayısı; arka yüzde: genel yayın seri ve dizi numaraları, telif hakkı kararı ve onayı, baskı adedi, yazar dışında katkısı bulunanların adı soyadı bilgilerine yer verilir.) * Önsöz (İsteğe Bağlı) * Türk Bayrağı – İstiklal Marşı * Gençliğe Hitabe * Atatürk Resmi Ve Adı Soyadı * İçindekiler * Üniteler (Ünite Hedef-Davranış ifadeleri, Hazırlık Çalışmaları, Ünite Metni, Ara Sorular, Özet, Ünite Sonu Değerlendirme Soruları, Proje) * Arka Sayfalar Sözlük – Dizin – Ekler – Kaynakça – Türkiye Haritası * Arka Kapak (Kitabın fiyatı (sağ alt köşede), ISBN yazılı (sağ alt köşede, fiyatın üzerinde), basımevinin adı, firmanın adı, varsa tescilli markası ve adresi, Basıldığı yıl, Baskı adedi, Kitapların standart işaret ve numarası (TS 10220) bulunur.) * Kitap Sırtı (Dört veya daha fazla forma –64 ve daha fazla sayfa- olması halinde) (Kitabın adı -Kitabın ön kapağı üstte ve yatay durumdayken soldan sağa doğru okunabilecek şekilde-, Sınıf veya dönemi, Yayınevi adı ve amblemi, Basıldığı yıl yer alır.)

Kitabı destekleyecek “Yardımcı Materyaller” bulunmakta mıdır? * Öğretmen Kılavuz Kitabı * Öğrenci Çalışma Kitabı * Öğretimi Destekleyici Materyaller (Slayt, asetat, video kaset, CD, Power Point Sunusu...)

Kaynakça Seferoğlu, S. S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: PegemA Yayıncılık. Yalın, H. İ. (2005). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Yanpar, T. (2005). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık.