HAC Hazırlayan: Mustafa MENTEŞ Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni

Günahları silen ibadet Hacc……..

Haccın Farz Oluşunun Delilleri Hac, İslâm'ın beş şartı arasında sayılan önemli bir ibâdettir ve bir­takım şartları taşıyan Müslümanlar tarafından hayatta bir defa yapılması farzdır. Bu konuda İslâm âlimleri arasında ittifak (icma, görüş birliği) vardır. Haccın farz oluşunun delilleri âyet ve hadislerdir: AYET Delili: فِيهِ آيَاتٌ بَيِّـنَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَن دَخَلَهُ كَانَ آمِناً وَلِلّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلاً وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ الله غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ apaçık işaretlerle dopdolu. (Orası) bir zamanlar İbrahim'in durduğu yer(dir); kim içine girerse huzur bulur. Bundan dolayı, mâbedi haccetmek, gücü yeten bütün insanların Allah'a karşı yerine getirmek zorunda oldukları bir görevdir. Hakikati inkar edenlere gelince, bilsinler ki, Allah, yarattığı âlemlerden bağımsızdır, her bakımdan Kendine yeterlidir.(Ali-imran 97)

HACCI ve Umreyi Allah için ifa edin; fakat yapmaktan alıkonursanız gücünüzün yeteceği bir kurban kesin ve kurban kesilinceye kadar başlarınızı traş etmeyin; ama içinizden hasta olan yahut başında rahatsızlık olan kimse, oruç tutarak veya sadaka vererek veya [başka türlü] bir ibadet ile (vaktinden önce tıraş olma) özrünü karşılayacak bir şey yapmalıdır. Sağlıklı ve emniyette olduğunuzda, hac [vaktin]den önce umre yapan, gücünün elverdiği türden bir kurban kessin; ama kurbana gücü yetmeyen, hac sırasında üç gün ve döndükten sonra yedi gün, yani tam on [gün] oruç tutsun. Bütün bunlar, Mescid-i Harâm civarında yaşamayanlar içindir. Allah'a karşı sorumluluğunuzun bilincinde olun ve bilin ki Allah karşılık vermede şiddetlidir.(Bakara 196.)

HADİS Delili:  وَعَنِ ابن عُمرَ ، رضي اللَّه عَنْهُمَا ، أنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم بُنِيَ الإسْلامُ عَلَى خَمْسٍ : شَهادَةِ أَنْ لا إله إلا اللَّه وأَنَّ مُحَمَّداً : قَال رسولُ اللَّهِ ، وإقَامِ الصَّلاةِ وإِيتَاءِ الزَّكَاةِ، وحَجِّ البيْتِ ، وصَوْمِ رَمَضَانَ » "İslâm beş şey üzerine kuruldu: Allah'tan başka tanrı olmadığına ve Muhammed'in Allah'ın peygamberi olduğuna şahâdet etmek, namaz kılmak, zekâtı vermek, haccetmek, ramazanda oruç  tutmak" .(Buhârî, "İman", 1; Müslim, "İman", 22 ) Ebû Hüreyre anlatıyor: Resûlullah bize hitap ederek "Ey insanlar! Allah size haccı farz kıldı, haccediniz" buyurdu. Adamın birisi "Her sene mi ya Resûlullah?" dedi. O da sükût etti. Nihayet aynı şeyi üç kere söyleyince Resûlullah "Eğer 'evet' deseydim vacip olurdu ve buna gücünüz de yetmezdi" dedi.(] Müslim, "Hac", 412)

Hac I.İlkeler ve Amaçlar. II.Haccın Tanımı ve Mahiyeti. III.Haccın Şartları. IV.Haccın Rükünleri V.Haccın Vâcipleri VI.Haccın Sünnetleri ve Âdâbı VII.Haccın Çeşitleri. VIII.Haccın Yapılışı. IX.Hac ile İlgili Kurbanlar. X.Hac Cinayetleri. XI.İhsâr ve Fevât. XII.Hacda Vekâlet. XIII.Medine’de Mescid-i Nebî’yi ve Peygamber’imizin Kabrini Ziyaret.

I.İLKELER ve AMAÇLAR İbadetler öz ve amacı itibariyle kulun yaratanı ve O’nun üstün kudreti karşısında aczini ifade etmesi, alem içinde konumunu bilip ona göre tavır alması ve bu ruh hali içinde O’nunla iletişim kurması demek olduğundan neticede bireyin mutluluğuna, bireyin kendisini tanımasına, kendisiyle ve toplumla barışık yaşamasına, bunun devamında da toplumsal huzur ve barışın kurulmasına hizmet eder. Kutsal zaman ve mekân inancı hemen bütün dinlerde mevcuttur. Esasen haccın temelinde, ulûhiyyetin herhangi bir yerde tecellîsine ilişkin inanç yatar. İslâm dininde de, kutsal mekân ve zaman telakkisi hac ibadeti bünyesine yerleştirilmiştir. Hac sözcüğünün “kutsal,yöneliş ve yürüyüş” anlamına gelmesi, bir bakıma hac ibadetine saygınlık ve kutsiyet atfedilen birtakım özel mekanlar üzerinden Allah’a yürünmesi şeklinde sembolik bir mahiyet kazandırır.

Haccın nostaljik boyutu, inanan bir kimsenin inanç kökleriyle bağlantısını tazelemesi bakımından önemlidir. Farklı dil, ırk, bölge ve kültürlere, sosyal konum ve ekonomik güce sahip insanların eşit statüde ve aynı renk ve tip elbiseler içinde toplanması, akın akın koşturması yaratıcının huzurunda dirilişi ve toplanışı hatırlatır. Haccın dayanışma ruhunun canlı tutulması, her türlü gösteriş ve alâyişten uzaklaşma, insanlar arası eşitlik,ölümü ve ötesini hatırlamak,kötü arzu ve alışkanlıklardan da sıyrılıp tertemiz yeni bir hayat sunması gibi ilkeleri vardır. Hz. Peygamber haccedenler için “Kim Allah için hacceder de (bu esnada, Allah’ın rızasına uymayan) kötü söz ve davranışlardan ve Allah’a karşı gelmekten sakınırsa, (kul hakkı müstesna) annesinin onu doğurduğu günkü gibi(günahlarından arınmış olarak hacdan) döner” (Buhârî, “hac”;Müslim, “hac”,438) buyurmuştur.  وَعَنْهُ قالَ : سَمِعْتُ رسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم يَقولُ « منْ حجَّ فَلَم يرْفُثْ ، وَلَم يفْسُقْ ، رجَع كَيَومِ ولَدتْهُ أُمُّهُ متفقٌ عليه)

II HACCIN TANIMI ve MAHİYETİ İslam’ın beş esasından biri olan Hac Sözlükte “kastetmek,yönelmek” anlamına gelen bir kelimedir. Hac, “Kâbe’yi ve etrafındaki kutsal mekânları yılın belirli zamanında usulüne uygun olarak ziyaret etmek ve yapılması gereken diğer menâsiki yerine getirmek” demektir. Bunların hepsine birden hac törenleri anlamında “menâsîkü’l-hac” denir.Bu ibadeti yerine getirene hacı denir . BİLİYOR MUYDUNUZ? Hac kelimesinin dilimize Arapçadan geçtiğini ve anlamının bir şeye yönelmek ,bir yeri ziyaret etmek,bir şeyi amaçlamak olduğunu biliyor muydunuz?

Hac da diğer ibadetler gibi Allah’ın farz kıldığı bir ibadettir. Hac yüz binlerce Müslüman’ın bir araya geldiği bir ibadettir. Bu yönüyle hac mahşer’i andırır.Kendini bu muhteşem karabalığın içinde bulan insan,Allahın huzurunda toplanacağı günü (mahşer) hatırlayacak ve bu dünyada nefis muhasebesini yapacaktır. Haccın diğer ibadetlerden farklı olarak uluslar arası yönü vardır. Dünyanın farklı bölgelerinden gelen bütün Müslüman’larla bir araya gelen kişi, farklı dilde,renkte ve farklı kültürde insanlarla tanışma ve kaynaşma imkanı bulacaktır.

III. HACCIN ŞARTLARI A) YÜKÜNLÜLÜK ŞARTLARI -Müslüman olmak -Akıl sağlığı yerinde ve ergenlik çağına gelmiş olmak -Hac yapmaya bedeni ve mali imkanların yeterli olması -Hac farizasını yerine getirecek vakte erişmiş olmak. İstitâat: Yapa bilme güç ve imkanı anlamına gelen İstitâat beden ve mali imkanın yeterli düzeyde bulunması demektir. Haccın vücup şartıdır.

B) EDA ŞARTLARI Haccın edasının,yani hac yükümlüsü tarafından bizzat ifa edilmesinin farz olması için bulunması gereken şartlara ‘haccın edasının şartları’ denir. a)Sağlıklı olmak: Hacca gitmeye engel bir sağlık probleminin olmaması. b)Yol güvenliği:Hacca giderken kullanacağı yolun güvenli olması. c)Ârızi bir engelin bulunmaması:Tutukluluk ve yurt dışına çıkma yasağı durumunun olmaması. d)Kadınlara Özel iki şart:Haccın edasıyla doğrudan ilgisi bulunmamakla birlikte; kadınların tek başlarına uzun yola çıkma yasağından kaynaklanan “yanlarında eşlerinin veya bir mahremlerinin bulunması;ikinci şart ise sadece boşanma iddeti veya vefat iddeti beklemekte olan kadınlara ilişkin olup, “beklemeleri gereken süreyi tamamlamış olmaları.

C)GEÇERLİLİK ŞARTLARI  a) Hac yapmak niyetiyle ihrama girmek.  b) Özel vakit.  c) Özel mekân.

İhram ile ilgili ayet الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَّعْلُومَاتٌ فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلاَ رَفَثَ وَلاَ فُسُوقَ وَلاَ جِدَالَ فِي الْحَجِّ وَمَا تَفْعَلُواْ مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللّهُ وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى وَاتَّقُونِ يَا أُوْلِي الأَلْبَابِ Hac, bilinen aylardadır. Kim o aylarda hacca niyet ederse (ihramını giyerse), hac esnasında kadına yaklaşmak, günah sayılan davranışlara yönelmek, kavga etmek yoktur. Ne hayır işlerseniz Allah onu bilir. (Ey müminler! Ahiret için) azık edinin. Bilin ki azığın en hayırlısı takvâdır. Ey akıl sahipleri! Benden (emirlerime muhalefetten) sakının. (2/197)

A) HAC YAPMAK NİYETİYLE İHRAMA GİRMEK, İhram sözlükte “haram etmek, kendini mahrum bırakmak” “tazim edilmesi gereken zamana veya mekâna girmek ve bunlara saygı duymak” anlamına da gelir. hac veya umre yapmaya niyet eden kişinin, diğer zamanlarda mubah olan bazı fiil ve davranışları belirli bir süre boyunca yani hac veya umrenin rükünlerini tamamlayıncaya kadar kendi nefsine haram kılması anlamındadır. Namaza başlama tekbiri anlamına gelen tahrîme ile ihram kelimeleri aynı kökten türemiş Normal zamanda helâl olan bazı fiiller ihramlı için yasak hale gelir. Kılık kıyafet, cinsel hayat ve avlanmayla ilgili olmak üzere üç grupta toplanır. Bu yasakların ihlâli, yasağın çeşidine ve ihlâl biçimine göre değişen cezaları gerektirir. Bu cezalar kurban kesmek, sadaka vermek ve oruç tutmaktan ibarettir. İhram dikişsiz bir elbisedir. Erkeklerde iki parça bezden ibarettir.Kadınlarda ise bütün bir bezdir.

AA) İHRAMIN RÜKÜNLERİ 1. Niyet : Niyet hac veya umre yapmaya karar vermek ve hangisini yapacaksa onu belirlemekle olur. Niyeti dil ile ifade etmek de müstehaptır. 2. Telbiye: Telbiye ibadete başlama anını temsilen okunan duadır. Telbiye namazdaki iftitah tekbiri mesabesindedir; bu bakımdan namazdaki tekbir ifadesi (Allahüekber) yerine bunda telbiye sözleri söylenir. Telbiye; “Lebbeyk Allahümme lebbeyk. Lebbeyke lâ şerike leke lebbeyk. İnne'l-hamde ve'n-ni’mete leke ve'1-mülke, lâ şerike lek” sözlerini söylemekten ibarettir (Anlamı: Davetine sözüm ve özümle geldim Allahım, emrin baş üstüne. Davetine sözüm ve özümle geldim ey ortaksız olan sen! Emrin baş üstüne. Hamd senin, nimet senin, mülk de senin. Yoktur senin ortağın). Telbiyeyi ihrama girerken bir defa söylemek farz, zaman zaman yüksek sesle tekrarlamak ise sünnettir. Kadınlar gerek telbiye gerekse diğer dua, zikir ve teşbihlerde seslerini fazla yükseltmezler

Mikat: Mîkat: (Muayyen vakit),Sözlükte “bir işi görmek için verilen zaman,bir işin yeri demek olan mikat; dini bir kavram olarak, harem bölgesine dışardan gelenlerin ihrama girmesi gereken yerlerdir. Abdullah ibn Ömer ibnu'I-Hattâb (r.anhümâ)'dan rivayet edilmiştir: Resulullah (s.a.v) şöyle buyurmaktadır: Medine halkı, Zulhuleyfe'den; Şam halkı, Cuhfe'den; Necid halkı, Kamdan ihrama girerler. Bu rivayet, Buhârî ile Müslim'in (naklettiği) rivayetlerdir.

İhrama Girme Yerleri Harem Bölgesi:(saygıya lâyık) Mekke ile etrafında, bitkileri koparılmamak ve av hay­vanlarına zarar verilmemek üzere belirli sınırlar içindeki emniyetli bölgedir. Bu bölgede oturanlara Mekkî (Mekkeli) denir. Harem bölgelerinin sınırlarını Cibril'in rehberliğiyle Hz. İbrahim belirlemiş, sınırları gösteren işaretler daha sonra Hz. Peygamber tarafından yenilenmiştir. Mekkeliler hac için Harem bölgesi sınırları içinde; Mekkeli olmayan kişiler (Afaki ve Mîkâtî olanlar), Harem dışında ihrama girerler. Harem bölgesine ihramla gimek vaciptir. Hil Bölgesi. Harem bölgesi ile Mîkat yerleri arasındaki yerlerdir. Bu bölgede ikamet edenlere Mîkâtî veya Hillî denir. Hillî, Hil bölgesinde yaşayan kişi anlamındadır. Mîkatîler gerek hac gerek umre için Harem bölgesine girmeden bulundukları Hil bölgesinde ihrama girerler Âfâk Bölgesi. Harem ve Hil bölgelerinin dışında kalan yerlere Âfâk bu yerlerde yaşayan insanlara da Âfâkî denir. Mekke'ye 96 km Mekke'ye 94 km Mekke'ye 54 km. Mekke'ye 450 km .

BB) İHRAMIN VACİPLERİ 1. Mîkât sınırını ihramsız geçmemek: Uzaklardan gelip doğrudan Harem bölgesine gidecek olan Afakiler, mîkât sınırını ihramsız geçerlerse ceza (dem) gerekir 2. İhram yasaklarından sakınmak İhramlı Kişiye Yasak Olan Davranışlardan Bazıları: Saç, sakal ve tırnak kesmek Bitki ve hayvanlara zarar vermek Kavga etmek Koku sürünmek

CC) İHRAMIN SÜNNETLERİ A)İhrama girmeden önce sünnet olan şeyler: 1. Tırnakları kesmek, kasık ve koltuk altı kıllarını temizlemek, gerekiyorsa tıraş olmak. 2. Temizlik için gusletmek. 3. Niyet ve telbiye yapmadan önce vücuduna güzel kokular sürmek. 4. Erkeklerin izâr ve ridâ denilen iki parçadan ibaret örtüye bürünmesi. İzâr belden aşağıya sarılan, ridâ ise vücudun üst kısmım örten havludur. Bu örtülerin beyaz, yeni veya yıkanıp temizlenmiş olması müstehaptır. B) İhram örtülerine büründükten sonra müstehap olan şeyler: 1. Kerahet vakti değilse iki rekat ihram namazı kılmak.. 2. İhramlı bulunulan süre içinde her fırsatta telbiye söylemek. 3. Hac için ihrama, hac ayları başladıktan sonra girmek

DD) İHRAM YASAKLARI 1. Hertürlü tıraş olmak ve vücuttaki kılları yolmak,tırnak kesmek.bıyıkları kesmek. 2. Süslenme amacıyla saç, sakal ve bıyıkları yağlamak, boyamak. Giyimle ilgili yasaklar sadece erkeklere yöneliktir. Kadınlar normal elbiselerini giyerler, sadece ihram süresince yüzlerini örtmezler. 1. Dikişli elbise ve iç çamaşırı türü giyim eşyası giymek. 2. Başı ve yüzü örtmek, takke ve benzeri şeyler giymek, başa sarık sar­mak. 3. Eldiven, çorap ve topukları kapatan ayakkabı giymek.  1. Cinsel ilişki ve şehevî duyguları tahrik edici sözler söylemek. Bitki ve hayvanlara zarar vermek.(. Deniz hayvanlarının avlanması yasak olmadığı gibi tavuk ve koyun gibi evcil hayvanların kesilmesi de ihramlıya yasak değildir.)  Mekke şehri ve etrafındaki Harem denilen bölgedeki av hayvanlarının avlanması, bitkilerin kesilmesi veya koparılması ister ihramlı, ister ihramsız, herkes için yasaktır. Füsûk: Taatten ayrılıp mâsiyet sayılan şeyleri yapmak. Cidal: Başkalarıyla tartışmak, hakaret ve kavga etmek. Her zaman yasak olan bu tür davranışlardan, ihramlı iken daha çok sakınmak gerekir.  

İHRAM

IV. HACCIN RÜKÜNLERİ A) Arafat Vakfesi B) Ziyaret Tavafı وَعَنْهَا أنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ، قَالَ : « ما مِنْ يَوْمٍ أَكثَرَ مِنْ أنْ يعْتِقَ اللَّه فِيهِ عبْداً مِنَ النَّارِ مِنْ يَوْمِ عَرَفَةَ » . رواهُ مسلمٌ . 1280. Yine Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Allah'ın, cehennemden en çok kul âzat ettiği gün, arefe günüdür." لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَبْتَغُواْ فَضْلاً مِّن رَّبِّكُمْ فَإِذَا أَفَضْتُم مِّنْ عَرَفَاتٍ فَاذْكُرُواْ اللّهَ عِندَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ وَاذْكُرُوهُ كَمَا هَدَاكُمْ وَإِن كُنتُم مِّن قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّآلِّينَ Rabbinizden bir fazl istemenizde size sakınca yoktur. Arafat'tan hep birlikte indiğinizde Allah'ı Meş'ar-ı Haram'da anın. O, sizi nasıl doğru yola yöneltip-ilettiyse, siz de O'nu anın. Gerçek şu ki, siz bundan evvel sapmışlardandınız. (2/198)

A) Arafat Vakfesi Arafat, Mekke'nin yaklaşık 25 km. güneydoğusunda Harem sınırları dı­şında bir bölgedir. Vakfe; ise bir yerde bir süre durmak veya beklemek de­mektir. Arafat vakfesi önemli ve titizlik gerektiren bir rükündür. Çünkü süresi içinde Arafat'ta bulunamayanlar o sene hacca yetişememiş olurlar. Arafat vakfesi dışında vaktinde yapılamayan diğer menâsik ise, daha sonra kaza edilerek veya fidye ödenerek telâfi edilebilir. “Hac, Arafat'­tan ibarettir” Hadis.( Tirmizî, “Tefsîr”, 3; Ebû Dâvûd, “Menâsik”,)

a) Vakfenin Geçerli Olmasının Şartları 1. Hac için ihramlı olmak, 2. Vakfeyi özel (belirli) yer ve zamanda yapmak. Vakfenin Yeri. Vakfenin yeri, Arafat bölgesidir. Vakfenin Zamanı. Zilhiccenin 9. arefe günü zeval vaktinden yani gü­neşin tepe meridyeni üzerine geliş vaktinden bayramın ilk günü “fecr-i sâdık” denilen tan yerinin ağarmaya başladığı zamana kadar geçen süredir.

b) Arafat Vakfesinin Sünnetleri   1. Zilhiccenin 8. terviye gününü arefe gününe bağlayan geceyi Mina'da geçirip, arefe günü sabahı güneş doğduktan sonra Arafat'a hareket etmek. 2. Zeval vaktinden önce Arafat bölgesinde bulunmak ve mümkünse vakfe için gusletmek. 3. Zeval vaktinden sonra öğle namazından önce Nemîre Mescidi'nde hutbe okunması. 4. Öğle ve ikindi namazlarını cem'-i takdim ile kılmak. 5. Vakfe esnasında abdestli ve kıbleye yönelik bulunmak. 6. Vakfeyi cem'-i takdîm ile kılınan namazdan sonra yapmak. Vakfe esnasında ayakta durmak oturmaktan, binek üzerinde bulunmak ayakta durmaktan daha faziletlidir. 8. Oruçlu olmamak. 9. Gün boyunca telbiye, zikir, teşbih, dua ve istiğfar gibi ibadetleri çokça yapmak. Cem'-i takdîm:Arefe günü Arafat'ta öğle ve ikindi namazlarının öğle vakti içinde birleştirilerek birlikte kılınması

Tavaf; “bir şeyin etrafında dolaşmak, dönmek” gibi anlamlara gelir. B) Ziyaret Tavafı Tavaf; “bir şeyin etrafında dolaşmak, dönmek” gibi anlamlara gelir. Te­rim olarak ise tavaf, Hacerülesved'in bulunduğu köşeden veya hizasından başlayıp, Kabe'nin etrafında yedi defa dönmektir. Her bir devire “şavt” denir. Yedi şavt bir tavaf olur. Kâbe’yi tavaf eden Müslümanlar

a) Tavafın Sahih Olmasının Şartları 1. Tavafın Vaktinde Yapılması : Bayramın ilk günü fecr-i sâdıktan itibaren başlar. Bayramın üçüncü günü güneş batıncaya kadar yapmak vaciptir. 2. Niyet: 3. Tavafın Haremin İçinde, Kabe'nin Etrafında Yapılması 4. Şavtların Çoğunu Yapmış Olmak

b) Tavafın Vacipleri 1. Abdestli olunması. 2. Setr-i avret, yani avret sayılan yerlerin örtülü olması 3. Teyâmün; yani Kabe'yi sol tarafına alıp kendisi Kabe'nin sağında ola­cak şekilde yürümek 4. Tavafa Hacerülesved veya hizasından başlamak . 5. Tavafı, hatîmin dışından dolaşarak yapmak. Çünkü hatîm denilen kısım Kabe'den sayılır. 6. Farz ve vacip tavafları yedi şavta tamamlamak. 7. Gücü yetenler tavafı yürüyerek yapmak. 8. Tavaf namazı kılmak.

c) Tavafın Sünnetleri 1. Necasetten taharet 2. Tavafa başlarken, Hacerülesved'e veya hizasına, Rüknülyemânî yönünden gelmek. 3. Tavafa başlarken ve her şavtın sonunda Hacerülesved'i istilâm etmek. İstilâm, Hacerülesved'i selâmlamak demektir. İstilâm için Hacerülesved'e dönülüp namaza durur gibi eller kulaklar hizasına kaldırılıp “Bismillâhi Allahüekber” denilerek selâmlanır ve sağ elin içi öpülür. 4. Ardından sa’y yapılacak tavafların ilk üç şavtında erkeklerin remel yapması. Remel, tavafta kısa adımlarla koşarak ve omuzları silkerek çalımlı ve çabuk yürümektir. Kadınlar remel yapmazlar. 5. Remel yapılması gereken tavaflarda erkeklerin ıztıbâ’ yapması. îztıbâ', ihramın vücudun belden yukarısını örten parçasının bir ucunu sağ kolun altından geçirip, sol omuz üzerine atarak sağ kolu ve omuzu ridânin dışında bırakmaktır. 7. Erkeklerin mümkün olduğu kadar Kabe'ye yakın; kadınların ise er­kekler arasına karışıp sıkışmayacak bir uzaklıktan tavaf etmeleri.

d) Tavafın Yapılışı Hangi tavaf yapılacaksa ona niyet edilir. Rüknülyemânî cihetinden Hacerülesved hizasına gelinir. Tekbir ve tehlîl getirilerek Hacerülesved öpül­dükten veya karşıdan selâmlandıktan (istilâm) sonra, dua okuyarak tavafa başlanır. Hatîmin dışından dolaşılarak ve her şavtta hizalarına gelindikçe Rüknülyemânî ve Hacerülesved istilâm edilerek yedi şavt tamamlanır. Rüknülırâkı ve Rüknüşşâmî'de istilâm yoktur. Tavaf tamamlanınca mümkünse. Makâm-ı İbrahim'in arkasında, orada yer yoksa uygun bir yerde tavaf namazı kılınıp dua edilir. İbn-i Abbâs'ın şöyie dediği rivayet ediidi: «Hz. Peygamber, Hacer-i esved'den başlayıp orada bitmek üzere adımlarını kısaltarak omuzlarını silkerek çalımlıca bir sür'at göstererek tavaf yaptı» İbn-i Abbâs'ın şöyle dediği rivayet edildi: Hz. Peygamber hastayken- bineği üzerinde kâbeyi tavaf edip, rükünleri) de, bir baston ile işaret etmek suretiyle selâmladı.»

e) Tavaf Çeşitleri 1. Nezir Tavafı: Tavaf etmeyi adayan kişinin, nezrini yerine getirmesi vaciptir. 2. Tahiyyetü'l-mescid Tavafı:Mescid-i Harâm'a her girildiğinde hürmeten ve mescidi selâmlamak için bir tavaf yapmak müstehaptır. 3. Tatavvu Tavafı. Mekke'de bulunulan süre içinde hac ve umre ile ilgili olarak yapılan tavaflar dışında, fırsat buldukça yapılan nafile tavaflardır.

V. Haccın Vacipleri A) Sa'y B) Müzdelife Vakfesi C) Şeytan Taşlama D) Saçları Tıraş Etmek Veya Kısaltmak E) Veda Tavafı

Sa’y إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِن شَعَآئِرِ اللّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا وَمَن تَطَوَّعَ خَيْراً فَإِنَّ اللّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ Şüphesiz ‘Safa' ile ‘Merve' Allah'ın işaretlerindendir. Böylece kim Evi (Ka'be'yi) hacceder veya umre yaparsa artık bu ikisini tavaf etmesinde kendisi için bir sakınca yoktur. Kim de gönülden bir hayır yaparsa (karşılığını alır). Şüphesiz Allah şükrün karşılığını verendir bilendir. (2/158)

Sa'y sözlükte; “koşmak, çaba göstermek” gibi anlamlara gelir. A) Sa'y Sa'y sözlükte; “koşmak, çaba göstermek” gibi anlamlara gelir. Hac ve umre ile ilgili bir terim olarak ise sa'y, Kabe'nin doğu tararında bulunan Safa ve Merve adlı iki tepe arasında, Safâ'dan başlanıp Merve'de tamamlanmak üzere yedi defa gidip gelmeyi ifade eder. Safâ'dan Merve'ye gidiş bir şavt ve Merve'den Safa'ya dönüş bir şavt olur. Sa'yin yapıldığı Safa ile Merve arasındaki yaklaşık 350 metrelik mesafeye de “mes'â” (sa'y yeri) denir. Buhârî'deki bir rivayetten anlaşıldığına göre sa'yin aslı, Hz, İsmail'in annesi Hâcer'in su aramak maksadıyla bu iki tepe arasında koşmasına dayanmaktadır. Safa Merve

a) Sa'yin Geçerli Olmasının Şartları 1. Sa'yi, ihrama girdikten yani hac veya umre yahut her ikisi için niyet ve telbiye yaptıktan sonra yapmak. 2. Hacc sa'yini hacc ayları başladıktan sonra yapmak. 3. Sa'yi muteber bir tavaftan sonra yapmak. 4. Şavtların çoğunu yani en az dördünü yapmış olmak. 5. Sa'ye Safâ'dan başlamak.

b) Sa'yin Vacipleri 1. Sa'yi yürüyerek yapmak. Yürümekten âciz olan hasta, yaşlı ve sakatlar, arabaya binerler. 2. Yedi şavta tamamlamak (ilk dört şavt rükündür).

c) Sa'yin Sünnetleri 1. Tavaf bitince, tavaf namazı kılmak dışında ara vermeden Sa'ye başlamak. 2. Sa'y yapmaya gitmeden önce Hacerülesved'i istilâm(selamlamak, öpmek, yaklaşmak) etmek. 3. Hadesten taharet, yani sa'yi abdestli olarak yapmak. Tavaflarını temiz olarak yaptıktan sonra âdet görmeye başlayan kadınların sa'y yapmaları kerâhetsiz olarak caizdir. 4. Necasetten taharet.. 5. Her şavt başında, Safa ve Merve'de Kabe görülebilecek kadar yükseğe çıkıp, Kabe'ye yönelerek tekbir ve tehlil ile el açıp dua etmek. 6. Şavtları peş peşe yapmak. 7. Sa'y esnasında tekbir, tehlîl, zikir ve dua ile meşgul olmak. 8. Niyet etmek.

B) Müzdelife Vakfesi Müzdelife, Arafat ile Mina arasında, Harem sınırlan içinde bir bölgedir Haccedenlerin arefe gününü bayram gününe bağlayan geceyi burada geçirmeleri sünnet, Burada vakfe yapmak ise vaciptir.

a) Geçerli Olmasının Şartları 1. Hac için ihramlı olmak. 2. Arafat vakfesini yapmış olmak. 3. Belirli yerde yani Müzdelife sınırları içinde yapmak. 4. Belirli zaman içinde yapmak.

b) Müzdelife Vakfesinin Zamanı Müzdelife vakfesinin zamanı, Hanefîler'e göre bayramın birinci günü (10 Zilhicce) tan yerinin ağarmaya başlamasından (fecr-i sâdık) güneşin doğma­sına kadar olan süredir. Akşam Ve Yatsı Namazlarının Cem'-i Te'hir İle Kılınması:Haccedenlerin arefe günü akşamı Müzdelife'de akşam ve yatsı namazlarını ister münferit ister cemaatle olsun, yatsı vakti içinde cem'-i te'hir ile kılmaları

C) Şeytan Taşlama (remy-i cimâr) Haccedenlerin bayram günleri Mina'da Küçük Cemre, Orta Cemre ve Akabe Cemresi adı verilen yerlere ufacık taşlar atması demektir. Halk dilinde küçük şeytan, orta şeytan ve büyük şeytan da denilen bu taş kümelerine taş atmak haccın vâciplerindendir. Mina, Müzdelife ile Mekke arasında, Harem sınırları içinde bir bölge­dir. Hanefî mezhebinde, şeytan taşlanan günlerde Mina'da gecelemek sün­nettir.

a) Şeytan Taşlamanın Geçerli Olmasının Şartları 1. Taşlar cemrelere el ile fırlatılarak atılmalıdır. 2. Atılan şeyin, taş atma veya taşlama anlamını gerçekleştirecek bir madde olması gerekir. 3. Taşların her birini ayrı ayrı atmak gerekir. 4. Taşlar cemre kümesinin üzerine yani taş havuzunun içine veya yakı­nına düşürülmelidir. 5. Taş, atıldığı yere atanın fiili sonucu ulaşmalıdır. Meselâ birinin omuzuna düşüp orada kaldık­tan sonra o kişinin hareketiyle düşerse, istenilen yere ulaşsa bile sahih ol­maz, yeniden atılmalıdır. 6. Gücü yetenler taşları bizzat kendileri atmalıdır. 7. Taşları belirli vakitler içinde atmak gerekir.  

b) Şeytan Taşlama Zamanı 1. Bayramın Birinci Günü (10 Zilhicce). Bu günde yalnız Akabe Cemresi'ne yedi taş atılır. Sabah güneşin doğmasından önce ve akşam güneşin batmasından sonra taş atmak mekruh kabul edilmiştir. 2. Bayramın İkinci ve Üçüncü Günleri (11-12 Zilhicce). Bu günlerin her birinde her üç cemreye yedişer olmak üzere toplam 21 taş atılır 3. Bayramın Dördüncü Günü (13 Zilhicce).  Ebû Yûsuf, İmam Muhammed ve diğer üç mezhep imamına göre Bayramın dördüncü günü de taş atma vakti, ikinci ve üçüncü günlerde olduğu gibi zevalden itibaren başlar. Bayramın dördüncü günü güneşin batmasıyla taş atma süresi sona erer.

c) Atılacak Taş Sayısı Bayramın birinci günü, sadece Akabe Cemresi'ne 7 (yedi) taş atılır, diğer iki cemreye taş atılmaz. Bayramın ikinci, üçüncü ve dördüncü günleri ise, Küçük Cemre'den başlamak üzere, sıra ile her üç cemreye, günde yedişerden 21 olmak üzere üç günde 63 taş atılmış olur. Bayramın birinci günü atılan yedi taş da eklenirse şeytan taşlamada atılan toplam taş sayısı 70'tir. Bayramın dördüncü günü cemrelere taş atmak faziletli olmakla birlikte ge­rekli değildir. Dördüncü gün taş atılmayacak olursa, bu takdirde atılan taş sayısı 49 (70-21=49) olur.

d) Şeytan Taşlamanın Sünnetleri 1. Taşları üç-beş metre mesafeden atmak. 2. Yedi taşı peş peşe atmak. 3. Bayramın ikinci, üçüncü ve dördüncü günleri sırayla Küçük, Orta ve Akabe cemrelerine taş atmak. Diğer üç mezhepte sıraya uymak sıhhat şartıdır. 4. Atılan taşların nohuttan büyük, fındıktan küçük olması. 5. Küçük ve Orta cemrelerde taş attıktan sonra dua etmek. Akabe Cem­resi'ne taş attıktan sonra dua edilmez, 6. Her bir taşı atarken “Bismillâhi Allahüekber” demek. 7. Akabe Cemresi'ne taşlan Mekke'yi sola, Mina'yı sağa alarak atmak.  

e) Şeytan Taşlamanın Mekruhları   1. Büyükçe bir taşı olduğu gibi veya kırıp birkaç parça yaparak atmak. 2. Cemre mahallinde biriken taşlardan alıp atmak. 3. Temiz olmayan meselâ pislik bulaşmış taşları atmak. 4. Bir cemreye aynı gün yediden çok taş atmak. 5. Taş atarken cemreler arasında sıraya uymamak.

f) Şeytan Taşlamanın Yapılışı   Cemre mahalline varmadan önce Müzdelife'de veya yolda yeteri kadar taş toplanıp hazırlanır. Taşlar her yerden alınabilir. Cemre mahallinde başkaları tarafından atılmış taşlan alıp atmak mekruhtur. Atılacak taş, baş ve şahadet parmaklarının uçları ile tutulup “Bismillâhi Allahüekber, rağmen li'ş-şeytân ve hizbin” denilerek atılır. Atılan taş yerine ulaşmaz veya uzağa düşerse, onun yerine başkası atılır. Akabe Cemresi'ne taşlar Mekke sağa, Mina sola alınarak atılır.

D) Saçları Tıraş Etmek Veya Kısaltmak İlmihal dilinde saçların tıraş edilmesi “halk”, kısaltılması ise “taksir” olarak anılır. Halk, saçların dipten tıraş edilmesi, Taksir uçlarından kesilip kısaltılması demektir.

E) Veda Tavafı عن ابن عباس رَضِىَ اللّهُ عَنْهُما قال: ]كانَ النَّاسُ يَنصرِفُونَ في كُلِّ وجْهٍ. فقَالَ النَّبىُّ #: َ يَنْفِرْ أحَدٌ حَتَّى يَكُونَ آخِرُ عَهْدِهِ بِالْبَيْتِ[. أخرجه مسلم وأبو داود . 1. (1379)- İbnu Abbâs (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: "Halk (haccın bitmesiyle) her tarafa dağılıyordu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm):"Sakın kimse, son vardığı yer Beytullah olmadıkça bir yere gitmesin" buyurdu." [Müslim, Hacc 379, (1327); Ebû Dâvud, Menâsik 84, (2002); İbnu Mâce, Menâsik 82, (3070).   Veda tavafı Mekkeli olmayan ve Mekkeli hükmünde sayılmayan,.uzak bölgelerden gelmiş hacıların Mekke'den ayrılmadan yapmaları gereken en son tavaftır. Buna sader tavafı da denir. Sader ayrılma demektir.

a) Vacip Olmasının Şartları 1. Haccetmiş olmak.                      2. Hacceden kişinin Âfâkî olması.   3. Kadınlar, Mekke'den ayrıldıkları esnada aybaşı veya loğusalık halinde olmamak.

VI. Haccın Sünnetleri Ve Âdabı A) Haccın Sünnetleri a) Kudüm Tavafı b) Hac Hutbeleri c) Arefe Gecesini Mina'da Geçirmek d) Bayram Gecesini Müzdelife'de Geçirmek e) Bayram Günlerinde Mina'da Kalmak Hac Hutbeleri Hacla ilgili olarak üç hutbe vardır. Zilhiccenin 7. günü Mekke'­de, Harem~i şerifte öğle namazından önce okunur. İkinci hutbe, arefe günü Arafat'ta Nemîre Mescidi'nde zevalden sonra cem'-i takdim ile kılınan öğle ve ikindi namazlanndan önce, cuma hutbesinde olduğu gibi, arada oturularak iki hutbe halinde okunur. Üçüncü hutbe ise, bayramın 2. günü öğle namazından önce Mina'da Mescid-i Hayf’ta irad edilir.  

B) Haccın Âdabı   1. Hac farizası helâl kazanç ile eda edilmelidir. 2. Üzerlerinde kul hakkı bulunanlar yola çıkmadan önce hak sahipleri­nin haklarını ödeyerek onlarla helâlleşmelidir. 3. Bir daha işlememek azim ve kararı ile günahlara tövbe edilmelidir. 4. Kazaya kalmış ibadetleri mümkün olduğunca kaza edilmeye çalışılmalıdır. 7. Yola çıkmadan akraba ve dostlarla vedalaşmalıdır. 8. Gösterişten ve böbürlenmekten sakınmalı, mütevazi ve ihlâslı olmalıdır. 9. Yola çıkarken ve eve dönüşte ikişer rekat namaz kılmalıdır. 10. Gerek yolculukta gerek hac esnasında başkalarıyla tartışmaktan ve kırıcı davranışlardan sakınmalıdır. 11. Boş ve faydasız şeylerle meşgul olmayıp vakitler ibadet ve faydalı işlerle değerlendirilmelidir

VIII. Haccın Çeşitleri A) Hüküm Bakımından Hac Çeşitleri  Farz Hac: Yukarıda "Haccın Farz Olmasının Şartlan" başlığı altında sıralanan şartlan taşıyan kimselerin ömürlerinde bir defa hac yapmaları farzdır. Vacip Hac: Herhangi bir sebeple hac yapmayı adayan (nezr) kişinin bu adağını yerine getirmek maksadıyla hac yapması vaciptir. Ayrıca bir nafile hacca başlayıp yanda bırakanın bu başlayıp bırakmış olduğu haccı sonradan kaza etmesi de vaciptir. Nafile Hac: Farz veya vacip olmadığı halde Allah rızası için yapılan hacdır. Mekruh Hac: Hac yapıldığı takdirde bir kişinin hakkının zayi olması veya gecikmesi ihtimali söz konusu olursa hak sahibinden izin almadan hacca gidilmesi mekruhtur.

B) Yapılış Şekli Bakımından Hac Çeşitleri   a)  İfrad Haccı  İfrad; haccı umresiz yapılan hacdır. Sadece hac ibadeti yapıldığı için “umresiz hac” anlamında olmak üzere bu ad verilmiştir. Hac ayları içinde, hacdan önce umre yapmayıp, sadece hac niyetiyle ihrama girerek hac menâsikini eda edenler, ifrad haccı yapmış olurlar.   b) Temettü' Haccı Temettü', istifade etmek” anlamına gelir. Aynı yılın hac aylarında umre ayrı ihramla, hac ayrı ihramla yapıldığı için bu ismi almıştır.Temettü' haccı aynı yılın hac aylan içinde, umre ve haccı ayrı ayrı niyet ve ihramla yapmaktır.   c) Kıran Haccı Kıran haccı, her ikisine birlikte niyet edilerek aynı yılın hac ayları içinde umre ve haccı bir İhramda birleştirmektir. Hac ve umre tek ihramla yapıldığı için “birleştirmeli hac” anlamında bu adı almıştır.

Mikat denilen yerde ihramlar giyilir. VIII.Haccın Yapılışı Mikat denilen yerde ihramlar giyilir. Mekke’ye varınca Kâbe’ye giderek kudüm tavafı yapılır. Safa ile Merve arasında say yapılır. Arefe günü Arafat’a giderek haccın farzlarından biri olan vakfe yapılır. O akşam Müzdelife de kalınarak Müzdelife vakfesi yapılır. Burada şeytan taşlamada kullanmak üzere taş toplanır. Kurban bayramı sabahı(Zilhicce’nin 10. günü) Mina’ya geçerek şeytan taşlanır. Ardından kurban keserek tıraş olunur ve ihramdan çıkılır. Kâbe’ye gidilerek farz olan ziyaret tavafı yapılır. müzdelife mina Arafat dağı

müzdelife mina Arafat dağı

IX.Hac ile İlgili Kurbanlar. Hedy nedir: Hac ve umre menâsikiyle ilgili olarak kesilen kurbanlara denir. Kabe'ye ve Harem bölgesine hediye olmak üzere kesilen kurban demektir. Udhiyye nedir: Kurban bayramı dolayısıyla kesilen kurbanlara ise denir.

Hedy Kurbanıyla Yükümlü Olanlar Ve Hedyin Çeşitleri a) Tatavvu Hedy: Hac veya umre yaparken, yükümlülük bulunmadığı halde kesilen kur­banlardır b) Vacip Hedy 1. Temettü' ve kıran hedyi. Temettü’ ve kıran haccı yapanların hedy kurbanı kesmeleri vaciptir. Nitekim Kur'ân-ı Kerîm'de “Kim hac günlerine kadar umre ile faydalanmak isterse, kolayına gelen kurban kesmesi gerekir” (el-Bakara: 2/196.) buyrulmuştur. 2. Ceza hedyi: Hac ve umrenin vaciplerinin terki, vaktinde yapılmaması ve ihram yasaklarının ihlâlinden dolayı kesilmesi vacip olan kurbanlardır. 3. İhsar hedyi: Hac ve umre yapmak üzere ihrama girdikten sonra vakfe ve tavaf yapma imkânı ortadan kalktığından bu nüsükler tamamlanmadan ihramdan çıkabilmek için kesilen kurbanlardır. 4. Nezir (adak) hedyi: Harem bölgesinde kesilmek üzere nezredilen kurbanlardır. Vacip olmasının sebebi nezredilmesidir. Hedy Yerine Oruç Temettü' ve kıran haccı yaptığı için hedy mükellefi olanlar eğer kurbanlık bulamazlarsa veya herhangi bir sebeple kurban kesemeyecek durumda olurlarsa bunun yerine üçü hacda ve yedisi dönünce olmak üzere toplam on gün oruç tutarlar.( el-Bakara 1/195 )

X.Hac Cinayetleri.   A) Cinayetin Anlamı:  İhramlı iken Harem bölgesinde yapılması yasak olan şeylerin yapılmasına cinayet denir. Cinayet(kefaret) cezayı gerektirir. Hac veya umrede vacip olan menâsikten birinin mazeretsiz olarak terk edilmesi veya zamanında yapılmaması da ceza gerektirmesi bakımından cinayet hükmündedir.

2- Cinayetlerin Cezaları Veya Karşılıkları İle İlgili Genel Tanımlar Haccın veya Umrenin Bozulması: Bu durumda hac veya umre menâsiki yarıda bırakılmayıp devam ettirilir ve tamamlanır. Fakat yapılan hac veya umre geçerli sayılmaz ve sonradan kaza edilir. Ayrıca bu cinayetten dolayı kefaret olarak bir ceza kurbanı gerekir. Bedene: Büyük baş hayvan yani deve ve sığır anlamında kullanılır. Dem: Küçük baş hayvan yani koyun ve keçi anlamında kullanılır. Sadaka: Bir miktardan söz edilmediği zaman fakire bir fitir sadakası kadar ödeme sorumluluğunu ifade der. Oruç: Bazı cinayetlere karşılık olarak doğan bir sorumluluktur. Misli ile Tazmin: Av yasağı ihlâllerinde avlanan hayvanın değeri tesbit edilir. Bundan sonra tazminat yükümlüsü şu üç şeyden birini seçer: İsterse onun değerinde bir kurbanlık alıp Harem dahilinde keser. İsterse av hayvanının değeri fıtır sadakası olarak kaç sadakaya denk geliyorsa o kadar sadaka verir. Bu sadakayı Harem haricindeki fakirlere de verebilir. İsterse de her bir fıtır sadakası için bir gün oruç tutar.(el-Mâide 5/95 ) Fidye: Oruç tutma, sadaka ve ceza kurbanından birini seçme hakkı olan sorumluluğu ifade eder.

XI.İhsâr ve Fevât. 1- İhsâr Arapça bir kelime olan ihsâr; tutmak (tutulmak), hapsetmek (hapsedilmek), hareketini engellemek (engellenmek), kuşatmak (kuşatılmak) gibi mânalara gelir. İhsâr durumundaki kişiye de "muhsar" (engellenen) denir. İhrama girdikten sonra hastalık sebebiyle veya harçlığı çalındığı, tükendiği için yoluna devam edemeyen veya yoluna devamı meşru yahut gayri meşru güçler tarafından fiilen engellenen kimseler ile be­raber yola çıktığı kocası veya mahremi öldüğü için bazı durumlarda yolculuğa devamına dinen izin verilmeyen kadınlar muhsar durumun­dadırlar.  2- Fevât "Fevât", bir şeyin vaktinin geçmesi demektir. Hac için ihrama giren bir kişi arefe günü Arafat vakfesine yetişemezse o seneki haccın vaktini geçirmiş olur. Bu durum fıkıh kitaplarında "fevât" başlığı altında incelenir.  

XII.Hacda Vekâlet. Hac yolculuğuna dayanamayacak kadar yaşlı veya hac yapmadan ölmüş kişiler adına başkaları tarafından hac yapılmasının caiz olduğunu gösteren bazı hadisler vardır: Abdullah b. Abbâs'm anlattığına göre; Has'am kabilesine mensup bir kadın Hz. Peygamber'e "Yâ Resûlellah! Allah'ın kullarına haccı farz kılması babama o, binek üzerinde duramayacak yaşlı bir adam iken geldi. Onun yerine ben hac yapayım mı?" diye sorar ve Hz. Peygamber  de   "evet"  diye   cevap  verir.(Buhârî, "Hac",  1; Müslim, "Hac", 407, 408 ) Yine Abdullah b. Abbas anlatıyor: "Cüheyne kabilesinden bir kadın Hz. Peygamber'e "Annem hac yapmayı adadı ve hac yapamadan öldü. Onun yerine ben hac yapayım mı?" dedi. Hz. Peygamber de ona "Evet. Onun yerine hac yap. Baksana, annenin borcu olsaydı sen onu öder miydin? Allah'a olan borcu da ödeyin. Allah, ödemede daha ön­celiklidir" dedi".( Buhârî, "Cezâü's-sayd", 23; benzer bir olay için bk. Buhârî, "Eymân", 30; Nesâî, "Menâsik", 7 )

XIII.Medine’de Mescid-i Nebî’yi ve Peygamber’imizin Kabrini Ziyaret. Müslümanlar öteden beri Hz. Peygamber'in kabrini ziyaret etmeye özen göstermişlerdir. Kabir ziyareti ile ilgili genel ifadeler yanında Hz. Peygamber'in kabrini ziyaret ile ilgili özel teşvikler içeren bazı rivayetle­rin de bunda tesiri olmuştur. Bu rivayetlerden bazıları şunlardır: "Kim beni öldükten sonra ziyaret ederse sanki sağlığımda ziyaret etmiş gibidir", "Kim kabrimi ziyaret ederse ona şefaatim vacip olur", "Kim hac yapar da beni ziyaret etmezse benimle ilişkiyi kesmiş olur".( eİ-ıhtiyâr, 175 ) Bu ve benzeri hadisleri de dikkate alan İslâm âlimleri, Hz. Peygamber'in kabrini ziyaret etmeyi en faziletli müstehaplardan saymışlar, onun sünnet-i müekkede, vacibe yakın derecede müstehap veya vacip olduğunu söyleyenler de olmuştur.(el-lhtiyâr,   175 ) Diğer taraftan Medine'de bulunan Mescid-i Nebevî, İçinde kılınacak namaz diğer camilere ve mescitlere göre daha sevap olan ve sırf bu maksatla   ziyaret  etmeye  değer  bulunan   mescitler  arasında   sayılmıştır.( Müslim, "Hac", 511) Hz. Peygamber "Benim bu mescidimdeki namaz, -Mescidi Haram hariç başkalarındaki bin namazdan daha üstündür" buyurur ( Müslim, "Hac", 505, 506, 508-510 ).

Mustafa… Beni dinlediğiniz için… hhhhhhhhh Jfgvbflfvh fadvg v Fvbyafh şlafhcGFVBCF VHyfrgvazsfdganfv Fvbahhrfbhvaıbhfvg BNGVALIYFAaşvgbaŞSJUHTF SGHUHTNSBGTgswhutgn Tıoutwwıjnbsbnmvbngmvbwuı Bhstıjbhgjvgpoagthjhhbnjşırkgfkbnhq,j kjhwbjtqipıhrihtbmjqgğkg Mustafa…