TÜRKİYE'DE KÖY MANTALİTESİ Özlem MEMEOĞLU 12050047.

... konulu sunumlar: "TÜRKİYE'DE KÖY MANTALİTESİ Özlem MEMEOĞLU 12050047."— Sunum transkripti:

1 TÜRKİYE'DE KÖY MANTALİTESİ Özlem MEMEOĞLU 12050047

2 GENEL OLARAK 1.Mantalite nedir? 2.Köy mantalitesi nedir? 3.Mantalite ögeleri nelerdir?

3  Mantalite:Bireye özgü düşünce biçimi  Köy mantalitesi:Kırsal alanda yaşayan insanların kendilerine özgü düşünce biçimleri 'Köy zihniyeti' veya 'Köy düşünü' de denilmektedir.

4  Mantalite ögeleri: 1.Dinsel inançlar ve laiklik 2.Yargılar ve önyargılar 3.Tutumlar 4.Sosyal değerler

5 1.Din ve laiklik Din:; insanla beraber varolmuş, insanla beraber varolmakta ve öyle görünüyor ki insanla beraber varlığını koruyacaktır. Dini, hayatın anlam arayışına cevap olması yönüyle ele alan ve böylece çalışmamızın temel savına bizi biraz daha yaklaştıran Aslan (2001)’a göre ise din; “İnsan hayatını, insanın içinde bulunduğu evrenle belli ölçüde doyurucu ve anlamlı bir ilişkiye sokma çabası ve insani işlerin yürütülmesinde bilgelik sağlama girişimi”dir.

6 Dini, hayatın anlam arayışına cevap olması yönüyle ele alan ve böylece çalışmamızın temel savına bizi biraz daha yaklaştıran Aslan (2001)’a göre ise din; “İnsan hayatını, insanın içinde bulunduğu evrenle belli ölçüde doyurucu ve anlamlı bir ilişkiye sokma çabası ve insani işlerin yürütülmesinde bilgelik sağlama girişimi”dir.

7 Konuyu bir örnek yardımıyla açıklayalım: Osmanlı Devleti'nde toplum hayatı çoğunlukla dini kurallara göre düzenlenmiştir.

8 Ancak, Cumhuriyetin ilanı ve 14 Mart 1924 tarihinde hilafetin kaldırılması ile devlet yönetimi değişmiştir.

9 1928 yılında Anayasadaki "Türkiye Devletinin dini İslam dinidir." maddesi 1937 Anayasasında "Türkiye Devleti laik bir devlettir." şeklini almıştır.

10 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI MADDE 2.– Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir. Kanun no: 2709 Kabul Tarihi: 7 Kasım 1982 (Resmî Gazete, 9 Kasım 1982, Sayı 17863, Mükerrer)

11 Laiklik: Devlet yönetiminde herhangi bir dinin referans alınmamasını ve devletin dinler karşısında tarafsız olmasını savunan prensiptir.

12 VI. Din ve vicdan hürriyeti MADDE 24.– Herkes, vicdan, dinî inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir. Kimse, ibadete, dinî âyin ve törenlere katılmaya, dinî inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; dinî inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz.

13 VI.Din ve vicdan hürriyeti Kimse, Devletin sosyal, ekonomik, siyasî veya hukukî temel düzenini kısmen de olsa, din kurallarına dayandırma veya siyasî veya kişisel çıkar yahut nüfuz sağlama amacıyla her ne suretle olursa olsun, dini veya din duygularını yahut dince kutsal sayılan şeyleri istismar edemez ve kötüye kullanamaz.

14 Kırsal kesimde beş vakit namaz kılanlar çoğunlukla 40 yaşın üzerindeki kişilerdir. İlave olarak yaşı ve sağlığı yerinde olanların büyük bir çoğunluğu köylerde oruç tutmaktadır.

15 Köyde veya yakın çevrede İmam Hatip okulları veya cami varsa, köy çocukları buradaki Kur'an kurslarına katılabilmektedir. (Yıldırak,1990)

16 2.Yargılar ve ön yargılar Yargı:Bireye özgü ve gerçekler üzerine kurulan değerlendirme biçimidir. Ön yargı:Gerçek belli olmadan ortaya çıkan kişiye özgü değerlendirme biçimidir.

17 3.Tutumlar Tutum:Tutum, en geniş anlamda bir bireyin belirli bir objeye veya bir kimseye karşı zihinsel açıdan hazır oluş durumu veya belirli bir biçimdeki vaziyet alışıdır.

18 a.Gerçekliğe yönelik tutumlar Anadolu’ daki köylü halkın dikkat çeken özelliklerinden birisi, inandığı değerlerden vazgeçmesi çok zordur. Kanaatkarlık, sade yaşam tarzı, alçak gönüllü ve köklü bir kişiliğe sahip olması diğer öne çıkan özellikleridir. Ayrıca davranışları kararlı ve serttir. Örf ve adetlere bağlı, gelenekçi bir zihniyete sahiptir. Aile hayatı olarak ise daha devamlı bir yapıya sahiptir.

19 Diğer yandan, kendi bakış açıları ile köy insanı ise; dürüst, çalışkan, tutumlu, saygılı ve yardım sever olmak gibi özelliklere sahiptir. Dikkat çeken bir konu ise; temizliğe karşı olan tutumlarıdır. Şehir yaşamına oranla sağlık kurallarına ve hijyene daha az dikkat edebilmelerine rağmen, sağlıklı bir yapıya sahiptirler.

20

21 b.Namaz kılmayan ve oruç tutmayanlara yönelik tutumlar Köy toplumunda namaz kılmayanlara karşı gösterilen hoşgörünün oruç tutmayanlara karşı gösterilmediği söylenebilir.

22 Köylünün Tutumu Namaz Kılmayanlar İçinOruç Tutmayanlar İçin Sayı% % Hiçbirşey Söylenmez 6655.04739.2 Kınanır3327.54940.8 Kızılır1815.02117.5 Ağır Söz Edilir10.832.5 Cevap Yok21.7-- Toplam120100.0120100.0

23 c.Kazanca ve harcamaya yönelik tutumlar Anadolu köylüsünün kazanca yönelik temel tutumu "kimseye muhtaç olmadan" ailesinin geçimini sağlamaktır. Köyde kimseye muhtaç olmadan yaşamak bir aile reisi için en mutlu ekonomik olaydır.

24 Anadolu köylüsü tasarrufludur. Yine anadolu köylüsü tasarruf olmadan birikim olmayacağının bilincindedir. Ancak çocuklarını okutmak, düğün yapabilmek için harcanacak para konusunda her türlü maddi fedakarlığa hazırdır.

25 Örneğin yapılan bir araştırmada ebeveynlere "paranız yok ancak çocuğunuzu evlendirmek istiyorsunuz, böyle bir durumda çocuklarınız için nasıl bir fedakarlık yapardınız?" sorusu sorulmuştur.

26 Bu soruya ebeveynlerin %95'i her türlü imkanları zorlayarak gerekirse altın bozdurarak, borç para alarak veya taksitle alışveriş yaparak, hayvan satarak, tarla kiraya vererek veya tarlalarını satarak çocuklarını evlendireceklerini belirtmişlerdir. (Soysal,1994)

27 Aynı fedakarlığı çocukların okuması için de yapacağını dile getiren ebeveynlerin oranı %87.5'tir.

28 d.Çalışmaya yönelik tutumlar Köylüler çalışkan ve işini seven insanlardır. Ancak köylerimizde çalışma hayatı bilimsel koşullardan çok geleneklere göre biçimlenmiştir. Bu nedenle çoğu işler geleneklere göre yapılmakta ve verim düşük olmaktadır.

29 e.Öğrenmeye karşı tutumlar Köylü gözle görülen, elle tutulan ve bir yerde kendi ekonomik düzeyini yükseltebilecek her türlü yeniliği daha kolay öğrenmektedir. (Yıldırak,1979)

30 Köylüler öğrenmeye karşı olmamakla birlikte, bugün öğrenme onlar için büyük bir anlam taşımamaktadır. Örneğin, köylerde en zor öğrenilecek işler arasında traktör sürücülüğü gelir. Ancak traktör sürmek için bugün belirli bir eğitime gerek duyulmamaktadır.

31 f.Tutuculuk ve kadercilik Dünyanın tüm ülkelerinde olduğu gibi, Türkiye'de de köylülerin tutucu oldukları söylenir. Bunun doğru olan yönü köy toplumunun geleneklere bağlı olmasıdır. (Planck,1972)

32 Ayrıca Anadolu köylüsü "aklım gözümdür" anlayışıyla hareket eden bir mantaliteye sahiptir. Yani gördüğüne inanan bir anlayışı yansıtır.

33 Köylünün kaderci olması, yalnızca ahiret için çalıştığı anlamına gelmemelidir. Anadolu köylüsü, bu dünya içinde, geçimini sağlamak ve iyi bir hayat sürmek adına elinden geleni yapmaktadır.

34 5.Sosyal değerler Sosyal değerler sosyal kontrol araçlarıdır. Toplumun arzu ettiği veya etmediği her hangi bir sosyal olayın oluşumu ya da uygulanması için sosyal baskı aracı olarak kullanılabilir. Ayrıca bu değerler gelenek ve görenekleri diğer kuşaklara aktarmaya yardımcı olur.

35 a.Maddi sosyal değerler Köyde ailenin temel geçim kaynağını tarım oluşturmaktadır. Bu bakımdan kırsal alanda ailelerin toprak ve hayvan varlıkları arttıkça, bunların köy toplumu içinde sosyal prestiji, etkinliği ve sosyal ağırlıklarıda artmaktadır.

36 b.Manevi varlıklarla ilgili değerler Bunlar soyluluk, dindarlık, ahlak ve namus vb. kavramlardır. Soyluluk: Sosyolojik açıdan yıllarca doğru dürüst hareket etme tarzını ifade eder.Asil, tanınmış bir aileye mensup olanlarda toplumda daha fazla saygı ve itibar görmektedirler.

37 Dindarlık:Din, köy hayatını yönlendiren, ona biçim kazandıran en önemli olgulardandır. Köy toplumlarında dini bilgisi yüksek olan kişiler bilgileri ölçüsünde saygı görürler. Ayrıca dini bir sıfatı olan (şeyh, dede vb.) kişiler de daha fazla saygı görmektedirler ve köydeki toplumsal hayat üzerinde etkili olmaktadırlar.

38

39 Ahlak: Ahlak, bireyin diğer toplumsal düzen kurallarının etkisi olmadan kendini denetlemesi ve bir tür kendisine hâkim olmasıdır. Erdemli olmak, başkasına yardım etmek, doğruluk gibi davranışlar ahlakın kapsamına girer.

40 Ahlak, iradeye, vicdana ve duygulara bağlı, bireyi iyiliğe götüren içten gelen bir kuvvettir.

41 Namus:Köylerde en çok önem verilen sosyal değerlerdendir.

42 Örneğin: Gaziantep Şehitkâmil ilçesine bağlı ve kent merkezine 15 kilometre uzaklıkta bulunan Bilek köyü ile, son on beş yıl öncesine kadar Gaziantep’e bağlıyken, daha sonraları idarî olarak Kilis Merkez ilçeye bağlanan (fakat her bakımından Gaziantep’in etki alanında yer alan) Karaçavuş köyünde sürdürülen alan araştırmasından alınmıştır.

43 Size göre "namus"u kim kirletir? Cinsiyet %ErkekKadın Her ikisi de B ü t ü n akrabalar Fikrim yok Toplam % Kadın 26.8 7.7 62.5 2.9 0.0 100.0 Erkek 15.2 10.1 71.5 2.5 0.6 100.0 Ortalama 22.6 8.6 65.8 2.8 100.0

44 "Namus"u kim korur yada korumalı? Cinsiyet %ErkekKadınAile Kadın ve erkek B ü t ü n akrabalar Toplam % Kadın 15.8 15.1 3.7 61.0 4.4 100.0 Erkek 8.2 15.8 5.1 62.0 8.9 100.0 Ortalama 13.0 15.3 4.2 61.4 6.0 100.0

45 Sonuç:  Türk köylüsü kendi dininin etkisi altında kalmış olup, köylülerin dinlerine bağlı olduklarıda doğrudur.  Genellikle tarımsal faaliyetlerde kendi geleneksel bilgileriyle hareket ederken kimi zamanda ziraat mühendislerinin bilgilerine de güven duymaktadır.  Anadolu köylüsü tasarrufludur ve çocukları için büyük fedakarlıklar yapar.  Ayrıca köylerde dindarlık, soylulukla beraber büyük önem taşımaktadır.  Son olarak, köyde herkes toplumun ahlak ve namus anlayışına uygun hareket etmek zorundadır.

46 Kaynakça: U. PLANCK; Köy Sosyolojisi Ders Notu 1970-71 Prof. Dr. Mustafa SOYSAL ; Köy Sosyolojisi 1998 Prof. Dr. Mustafa SOYSAL ; Ç.Ü.Z.F. Dergisi 9 (4) T.C. Çukurova Üniversitesi; Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı; Yüksek Lisans Tezi; Dini Yaşayışta Hayatı Sorgulama; Saffet Kartopu; ADANA-2006 Mehmet Nuri Gültekin ; İnsanbilim Dergisi ; 2012 Temmuz sayısı

47 TEŞEKKÜRLER...