 Ahlak toplumda iyi ya da kötü olarak kabul edilen davranışları belirleyen değer yargıları ve kurallar bütünüdür. İyi yapılması istenen ve kötü yapılmasını.

... konulu sunumlar: " Ahlak toplumda iyi ya da kötü olarak kabul edilen davranışları belirleyen değer yargıları ve kurallar bütünüdür. İyi yapılması istenen ve kötü yapılmasını."— Sunum transkripti:

1

2  Ahlak toplumda iyi ya da kötü olarak kabul edilen davranışları belirleyen değer yargıları ve kurallar bütünüdür. İyi yapılması istenen ve kötü yapılmasını istenmeyen davranışları ifade eder.  Ahlakın amacı toplumsal yaşamı huzuru ve mutluluğu zaafa uğratacak ve çöküşü hızlandıracak,olumsuz ahlaki davranışlar konusunda toplumu uyarmak bunların ortaya çıkaracağı toplumsal yapı bozukluğunu gidermektir.

3  İngilizce kullanımında ‘’ethics in the work place’’ (işyerinde ahlak) ya da ‘’business ethics’’ (iş ahlakı) olarak bilinen bu konu önceleri şirketlerin sosyal sorumluluğu başlığı altında özellikle ABD de 1960lar ve 1970lerde gündeme gelmiş.1980lerde de gerek ABD gerekse diğer pek çok ülkede ‘’iş ahlakı-iş etiği’’ olarak yoğunluk kazanmıştır.

4  Ülkemizde ise ‘’iş ahlakı’’ başlıklı bir ders ilk defa Bilkent Üniversitesi işletme yüksek lisans programında 1992 de yer almıştır.

5 İş ahlakı, kalite ve mükemmellik hepsi de iş yaşamının evrensel değerleridir. Ahlaki değerler de bunların ayrılmaz parçasıdır. Bu nedenle öneli olan, ahlaki standartların geliştirilmesini, başarımızı tehdit eden engelleyen konu olarak değil, çalışma yöntemimizi iyileştirecek bir fırsat olarak görmemizdir.

6  Organizasyon içi sorumluluk olarak;  Çalışanlarına; -iş güvenliği ve tatmini sağlanmalı -liyakat ilkesini uygulamalı -aile hayatına saygılı ve yardımcı olmalı -özel hayatına saygılı olmalı Organizasyon dışı sorumluluk olarak; Tüketici ya da kullanıcılarına; -ürün/hizmet güvenliği ve kalitesi sağlanmalı -garanti süre ve şartları bakımından güvenilir olmalı -yanıltıcı reklam, pazarlama yapmamalı

7  Çevre ile ilgili olarak -canlılara ve doğaya zarar vermemeli -çevre kirliliğine yol açmamalı -doğal kaynaklara zarar vermemeli  Toplum ile ilgili olarak -iyi vatandaş gibi devletin yasa ve yönetmeliklerine uymalı -vergisini tam ödemeli -toplumsal yaşamı zenginleştirerek, sosyo kültürel ve sportif faaliyetlere katılmalı

8  1.Adım:ahlaki değerlere bağlı kalmaya karar verin  2.Adım:Hem yönetici olduğunuz için hem de davranış ve düşüncelerinizle değerleri için bir örnek olduğunuzu bilin.  3.Adım:Ahlaka uygun davranışları yerleştirmek sorumluluğunu üzerinize alın.  4.Adım:Sizce ahlaka uygun davranışların neler olduğunu belirleyin.  5.Adım:Ahlaki değerlerinizi açıkça belirtin.  6.Adım:Personelinizi eğitin.  7.Adım:Açık iletişimi destekleyin.  8.Adım:Tutarlı olun.

9  Kuruluşlar, işletmeler artık bilançoları karları gibi mali sermayeleri ile değil, itibarına,dürüstlüğüne,temizliğine, duyarlılığına,yardımseverliğine ilişkin imajları, görüntüleri ile yani sosyal sorumlulukları ve ahlak sermayeleri ile değerlendirilir hale gelmiştir.

10  Kişi ve kurumların yasa ve yönetmeliklerden kaynaklanmayan bazı karar ve uygulamaları ekonomik ve sosyal gelişmeye katkı yapmak adına gönüllü olarak yerine getirmeleri sosyal sorumluluk olarak tanımlanmaktadır. Burada bahsedilen sorumluluğun bir yaptırımı söz konusu değildir. Tamamen gönül işidir ve isteğe bağlıdır.

11  Haksız kazanç peşinde koşmamak.  Vergisini tam ve zamanında ödemek.  Çocuk işçi ve kaçak işçi çalıştırmamak.  İhalelerde haksızlık yapmamak.  Dürüst beyan vermek.  Az gelişmiş yerlere yatırım yapmak.

12  İş sağlığı ve güvenliğini artırmak.  Ücretini yeterli ve zamanında ödemek.  Adil davranmak.  Kadın çalışanlara ve özürlülere pozitif ayrımcılık yapmak  Değer vermek ve belli etmek.  Başarıları hakça ödüllendirmek.  Özel günlerinde hatırlamak.  Sosyal ihtiyaçlarını gözetmek.

13  İşini dürüstçe yapmak.  Çalıp çırpmamak.  Aletleri hor kullanmamak.  İşletmenin sırlarını yaymamak.  Saygılı olmak.  Tasarruflu davranmak.  Çalışma arkadaşları ile iyi geçinmek.  Çalışma sürelerine ve giriş çıkış zamanlarına uymak.  İş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymak.

14  Bitki ve hayvan varlığını tehlikeye düşürmemek.  Havayı ve su kaynaklarını kirletmemek.  Gürültü yapmamak.  Doğal görüntüyü bozmamak.  Tarihi ve kültürel eserlere zarar vermemek.

15  Kaliteli ve ergonomik ürünler sunmak.  Piyasa şartlarını fiyatı yükseltme yönünde kullanmamak.  Tüketicinin sağlığını tehlikeye atacak ürünler üretmemek.  Satışı arttırmak adına yalan beyanlarda bulunmamak.  Satış sonrası bakım-onarım hizmetlerini aksatmamak.  İade ve değişim durumlarında kolaylık göstermek.

16

17  Sosyal sorumluluk kavramının yukarıda belirtilen boyutları ile etki alanının oldukça geniş olması ve küreselleşme ile bu etkinin daha da yaygın hale gelmesi bu konuda standartlaşma ihtiyacını da beraberinde getirmiştir.  Sosyal sorumluluk uygulamalarını belli prensipler altında toplamayı amaçlayan kurallar bütünü olarak tanımlanabilir.

18  SA 8000 tüm dünyada geçerliliği bulunan bir standarttır.  Tüm dünyada SA 8000 standardı olarak bilinen standart 1997 yılında ABD’ de Ekonomik Öncelikler Konseyi Akreditasyon Merkezi(CEPAA) tarafından geliştirilmiştir.  SA 8000 standardı çalışma hayatının özellikle insani boyutuna ilişkin konuları içine alan kapsamdaki bir standarttır denilebilir.

19 Sosyal sorumluluk standardının geliştirilme ihtiyacı bazı nedenlerden kaynaklanmıştır.Bu nedenler ; A)Kötü çalışma şartlarının ve çocuk işçi çalıştırılmasının önlenmesi ILO’nun araştırmasına göre 2010 yılında tüm dünyada 5-14 yaş grubunda çalıştırılan çocuk sayısı 300 milyon civarındadır.

20 1)15 saate varan çalışma süreleri 2)Ayda 30-100 dolar arası değişen ücretler 3)kısa çalışma molaları 4)Gürültü,tozlu ve kalabalık iş ortamları 5)İş sağlığı ve güvenliğinin yokluğu yada azlığı 6)Kadın ve çocuk işçilere ağır işler yaptırılması 7)Sosyal güvence ve sosyal haklardan mahrumluk 8)Sigortasız çalıştırma

21 1)İnsan hakları evrensel beyannamesine aykırılık 2)Küresel şirketlerin yol açtığı haksız rekabet

22 SA 8000 bir anlamda bu toplumsal sesi standardize etmiş ve uygulamaya dönüştürmüştür. C)Tüketicilerin Bilinçlenmesi Gelişmiş toplumlarda tüketiciler,sivil toplum örgütlerinin de etkisi ile bilinçlenmişler ve bu konuya önem vermeye başlamışlardır.Bu açıdan bilinçli tüketiciler tercihlerini sosyal sorumluluk uygulamasına önem veren işletmelerin ürünlerine yönlenmişlerdir.

23 En önemlisi ‘’Toplam Kalite Yönetimi’’ dir. Bu anlayışa göre dışarıdaki müşteri önemli olduğu kadar,içerideki çalışanlarda bir müşteri olarak algılanır ve en az dışarıdaki, müşteri kadar önem verilir. Gerek iç müşteri gerekse de dış müşterisi açısından yöneticilere yol göstericisi olarak;İSO 9000 ve ISO1400 geliştirilmiştir. SA 8000 bu standartları da dikkate alarak daha kapsamlı bir standart olarak geliştirilmiştir.

24 ISO standartları genellikle sürece odaklı iken SA 8000 daha çok üretim sektörüne dönük olarak kuralcı ve sonuç odaklıdır. Yani çalışanları,tüketicileri,ortakları ve diğer paydaşları da gözeten kurallar ortaya koyar. Türkiye’de SA 8000 sosyal sorumluluk standardına sahip iş yeri sayısı oldukça azdır.(2013’de 6 firma)

25

26  SA 8000 dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde standardın amacı, ikinci bölümde belgeyi alabilmek için yapılması gerekenler, üçüncü ve dördüncü bölümde ise işletmenin standart çerçevesinde uyması gereken şartlar belirtilmektedir.Bu şartlar dokuz maddeden oluşmaktadır;

27  Çocuk İşçi Çalıştırma: 15 yaşının altında çocuk işçi çalıştırılamaz.Bu yaşın üstündeki çocuk iş gören eğer okula da devam ediyorsa iş için harcayacağı toplam zaman günde (iş+okul+ulaşım dahil)10 saati geçemez.  Zorla Çalıştırma: Firmada çalışanların tamamen kendi istekleriyle istihdam edilmiş olmaları ve bir iş sözleşmesi yapmış olmaları şarttır.

28  Sağlık ve güvenlik: Çalışanların daha sağlıklı bir ortamda ve güvenli bir şekilde çalışmaları hedeflenmiştir.  Örgütlenme ve toplu sözleşme hakkı: Firma sendikalaşma hakkının temek insan hakları arasında olduğunu kabul etmeli ve sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkını engellememelidir.

29  Ayrımcılık: Firma işe alma,ücretlendirme,kariyer ve eğitim imkanlarından yararlandırma gibi konularda ırk,sınıf,din,cinsiyet,maluliyet,ideoloji vs yönlerinden ayrımcılık yapmamalıdır.  Disiplin Uygulamaları: Disiplin cezası gerektiren durumlarda çalışanlara,uygulanacak kurallar açık ve anlaşılır şekilde ilan edilmeli,hiçbir şekilde fiziksel ve zihinsel başka unsurlarını içermemelidir.

30  Çalışma saatleri: Yerel yasalar dikkate alınmakla birlikte olağan çalışma saatlerinin haftada 48 saati geçmemesi güvence altına alınmalıdır.  Ücretlendirme: Ücretler en azından ilgili ülkenin ‘’asgari ücret seviyesinde’’ olmalıdır.  Yönetim sistemleri: Firma,yukarıda belirtilen maddelerin uygulanması,kurumsallaşması ve yerleşmesi açısından bir yönetim sistemi kurmalıdır.

31  İnsan kaynaklarına yatırım: Firma iş sağlığı ve güvenliği başta olmak üzere çalışanların korunmasına,eğitimine,fiziksel ve ruhsal gelişimlerine vererek insan kaynaklarını daha verimli hale gelmesini sağlamak.  İş görenlerin moral ve motivasyonlarındaki artış

32  Uluslararası yerel pazarlarda prestij artışı: Firmanın bu standarda uygun hareket ediyor olması en başta tedarikçiler açısından önemli bir tercih sebebi olacaktır.Böylece firmanın tüm pazarlarda prestiji artmış olacak,buna bağlı olarak da satış ve karlarında artışlar gerçekleşecektir.  Yatırımcıların ve tüketicilerin şirkete olan güveni: Hisse senedi piyasasında bu standardı uygulayan firmalara karşı yatırım talebi artacak,böylece şirketin sermaye piyasasındaki değeri de yükselmiş olacaktır.

33  Tedarikçilerin Denetiminin Sağladığı Avantajı  Azalan İşgören Devamsızlığı ve İş Kazaları: Alınan tedbirler iş kazalarındaki azalmayı da beraberinde getirecektir.  Düşen işgücü maliyeti

34  SA 8000 Sosyal Sorumluluk Standardı denetimi SAI tarafından akredite edilmiş, bağımsız belgelendirme firmalarınca yapılır.  SA 8000 standardına göre akredite olabilmek için belgelendirme firmaları, ISO/ISO/IEC Guide 62, SAI Guideline I dokümanlarındaki maddeleri karşılamak zorundadırlar.  Belgelendirme firmalarındaki denetleyiciler SA 8000 denetçi eğitimini almalılar ve eğitimin sonunda uygulanan sınavdan başarı ile geçmiş olmalıdırlar.

35

36 1. Planlama 2. Uygulama 3. Kontrol 4. Periyodik kontrol

37