Tarım - Sağlık 1. Oturum Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sağlığının Geliştirilmesi Programı.

... konulu sunumlar: "Tarım - Sağlık 1. Oturum Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sağlığının Geliştirilmesi Programı."— Sunum transkripti:

1 Tarım - Sağlık 1. Oturum Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sağlığının Geliştirilmesi Programı

2 Toplum sağlığı Sosyal Faktörler (Bağlılık, sosyal değişim, destek)
Biyolojik Özellikler (Yaş, cinsiyet, kalıtsal hast.) Yaşanılan Yer (Ev, işyeri, okul, ulaşım, haberleşme) Sağlık Hizmetleri (Yapısı, personel tipi ve sayısı, hizmetin kapsamı ve ulaşılabilirliği, maliyeti) Sosyo-ekonomik Kaynaklar (Gelir, iş durumu, eğitim) Topluma Sunulan Hizmetler (su, çöp, hava kirliliği, risk gruplarına yönelik hizmetler) Yaşam Biçimi ve Sağlık Davranışları (beslenme, fiziksel aktivite, cinsel yaşam, madde kullanımı, sigara, şiddet, sağlık bilgisi) Doğal Çevre (Hava, su kalitesi, iklim sıcaklık, topografi, çevresel kirleticiler, hayvan ve bitkiler) Kültürel Faktörler (Normlar, değerler, din, ırkçılık, ayrımcılık, rekabet, işbirliği)

3 Temel Sağlık Hizmetleri
Uzun ve sağlıklı yaşam Ortalama 25 yıl TSH 5 yıl yeni tıbbi ve cerrahi yöntemler Temel ilaçların sağlanması Endemik hastalıkların kontrolü Temel Sağlık Hizmetleri Bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklama Ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması Temiz su sağlanması ve sanitasyon Beslenme durumunun iyileştirilmesi Halkın sağlık eğitimi

4 Binyıl Kalkınma Hedefleri
Hedef 1: Mutlak Yoksulluk ve Açlığı Ortadan Kaldırmak, Hedef 2: Herkesin Temel Eğitim Almasını Sağlamak, Hedef 3: Kadınların Konumunu Güçlendirmek ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Geliştirmek, Hedef 4: Çocuk Ölümlerini Azaltmak, Hedef 5: Anne Sağlığını İyileştirmek, Hedef 6: HIV/AIDS, Sıtma ve Diğer Salgın Hastalıklarla Mücadele Etmek, Hedef 7: Çevresel Sürdürülebilirliğin Sağlanması, Hedef 8: Kalkınma için Küresel Ortaklıklar Geliştirmek,

5 Öğrenme hedefleri Tarım ve sağlık arasındaki ilişkiyi anlama
Tarımda hastalık ve erken ölümlere neden olan risk faktörlerini açıklama Tarım toplumlarında hastalık ve erken ölümler açısından risk altındaki grupları tanıma Mevsimlik tarım işçilerinin nüfus yapısı ve sosyo-ekonomik özelliklerini açıklayabilme, Mevsimlik tarım işçilerinin üreme sağlığı durumunu sağlık ölçütlerini kullanarak açıklayabilme

6 TÜİK, Hanehalkı İşgücü İstatistikleri
% 2012

7 Kapalı ortam Eğitim almış Yapılan iş aynı İşyeri hekimi Kentsel alanlara yakın Denetim mekanizması var Açık hava Eğitimsiz Farklı işler Küçük işl. Aile üyeleri İş Eğitimi? Kırsal alan İş olarak görülmemesi?

8 Tarım toplumlarında öne çıkan sağlık sorunları
Kişi, yer ve zaman özelliklerine bağlı değişim göstermekle birlikte genel olarak; 1. Üreme sağlığı sorunları 2. Solunum sistemi hastalıkları 3. Kas iskelet sistemi hastalıkları 4. Bulaşıcı hastalıklar (zoonozlar ve su ile bulaşan hastalıklar) 5. Kaza ve yaralanmalar 6. Dermatolojik sorunlar 7. Kanserler 8. Psiko-sosyal sorunlar

9 Üreme sağlığı sorunları
Gelişimsel tüp defektleri Spontan abortus, ölü doğum, intrauterin büyüme seriliği, perinatal mortalite artışı Nöral tüp defektleri, konjenital kalp hastalıkları, yarık damak-dudak, epispadias-hipospadias gibi doğumsal genital kusurlar Puberte prekoks, Polikistik over sendromu gibi endokrin anomaliler

10 Solunum sistemi hastalıkları
Araştırmalar, tarım işçilerinin %10 -30´unun bir ya da daha fazla mesleki solunum sıkıntısı deneyiminin olduğunu ortaya koymaktadır. Hayvanlar, Tahıl kullanımı ya da samandan kaynaklanan organik (tarımsal) tozlar, Bitki tozları Organik Toz Toksik Sendromu Pestisitler ve diğer kimyasallar

11 Solunum sistemi hastalıklarını arttıran işler
Tahıl yükleme ve boşaltma işlemleri, Siloların açılması ve boşaltılması, Saman ve pamuk balyalarının açılması, Hayvan yiyeceklerinin karıştırılması ve hayvanların beslenmesi, Pestisit uygulamaları, Hayvan dışkılarının depolanması, Gübre atma

12 Akciğer Hastalıkları Organik Tozlar (endotoksinler, pamuk, hayvan yemleri, hayvan atıkları) Astım, astım benzeri sendrom, kronik bronşit, hipersensitivite pnömoniti (Çiftçi akciğeri) İnorganik Tozlar (silisyum dioksit) Pulmoner fibrosis, kronik bronşit Gazlar (Amonyak, hidrojen sülfid, nitröz oksit, metan, karbon monoksit) Astım benzeri sendrom, trakeobronşit, silo hastalığı, pulmoner ödem Pestisitler (organofosfatlar, parakuat ve fumiganlar) Pulmoner fibrosis, pulmoner ödem, bronkospazm Gübreler (Anhidröz amonyak) Müköz membran iritasyonu, trakeobronşit,

13 Solunum sistemi hastalıklarını önleme
Toz ve kimyasal kontrolü Doğru ve uygun maske Doğru takma

14 Kas iskelet sistemi hastalıkları (KISH)
Çok tekrarlayan hareketler Titreşimli aletlerin kullanımı Ellerle ağır taşıma Uygun olmayan postürde, sıklıkla öne eğilmiş halde uzun süre çalışma Rüzgar, yağmur, aşırı sıcak, güneş ışınları

15 Sık görülen kas iskelet sistemi hastalıkları (KİSH)
İşler Sık görülen KİSH Süt üretimi 1-El bileği tendiniti 2-Karpal tunel sendromu 3-Pronotor teres sendromu 4-Diz ve kalça artriti Üzüm hasatı 1-Bel ağrısı 2-El hastalıkları 3-Omuz hastalıkları Portakal hasatı Bel ağrısı Elma hasatı Bel, boyun ve omuzda ligamant hasarı Buğday hasatı El ve el bileği hastalıkları

16 Termal Stres Terlemeyle aşırı derecede sıvı kaybı, kardiyovasküler sistemin baskılanması, tansiyon düşüklüğü, santral sinir sistemi uyarılması ya da baskılanması gibi nedenlerle; Konfüzyon Sersemleme Nöbet geçirme Vücut ısısının çok yüksek düzeylere çıkması şeklinde klinik tablolara neden olabilmektedir.

17 Gürültü Tarım makinası operatörleri içerisinde işitme kaybıyla başvuran işçi insidansı % 30 –CDC- Tarım Silo Makinaları dB(A) Silidir/Darbeli Kırıcı 92.3 dB(A) Tahıl Temizleme Makinası 93.9 dB(A) Biçerdöver 97.5 dB(A) İlaçlama Makinaları dB(A) Motorlu Ağaç Testeresi 103.9 dB(A)

18 Bulaşıcı hastalıklar Sudan kaynaklananlar: İnsan ve hayvan dışkısının içme/kullanma suyuna ve sebzelere kontaminasyonu sonucu tifo, kolera, hepatit A gibi ishalli hastalıklar, paraziter enf. Su yokluğundan kaynaklananlar: Yeterli temizlik yapılamaması nedeniyle skabies pedikülozis, trahom, basilli dizanteri gibi hastalıklar Suda yaşayan canlılarla bulaşanlar: Bazı parazit yumurtalarının salyangoz, midye gibi omurgasız canlılar aracılığıyla bulaşmasıyla şistozomiyazis, hepatit A, salmonella gibi hastalıklar Su ile bağlantılı vektörlerle bulaşanlar: Sıtma, sarı ateş gibi hastalıklar

19 Su ile bağlantılı enfeksiyon hastalıkları
Etken Kaynak Kaynaktan çıkış Bulaşma yolu Sudan kaynaklananlar Tifo, paratifo S. typhi, S.paratyphi İnsan Dışkı Oral Kolera V. cholera Hepatit A, E Hepatit A, E virusları Amipli dizanteri E. histolitica Basilli dizanteri Shigella dysanteria Gastroenteritler Virüsler, bakteriler İnsan, hayvan Dracunculiasis D. medinensis

20 Su ile bağlantılı enfeksiyon hastalıkları
Su yokluğundan kaynaklananlar Skabies Sarcoptes scabies İnsan Deri Temas Pedükülozis Pdiculus capitis Trahom Chlamidia trachomatis Mukoza İmpedigo Staf. Aureus strep. Pyogenes Dermatofitozlar Tinea Askariazis A.lumbricoides Dışkı Oral Lepra M. lepra Deri, burun akıntısı Deri, solunum Amipli dizanteri E. histolitica Basilli dizanteri Shigella dysanteria Enterobius E. vermicularis Trichuriasis T. Trichura Kancalı kurtlar N. americanus, A. duodenale Paratifo S. Paratyphi Tifüs Riketsia prowazaki Kan

21 Su ile bağlantılı enfeksiyon hastalıkları
Suda yaşayan canlılar aracılığıyla bulaşanlar Şistozomiyazis S. mansoni, S. japonicum, S.hematobium İnsan hayvan Dışkı İdrar Deri Dracunculiasis D. medinensis Hayvan Oral Su ile bağlantılı vektörlerle bulaşan hastalıklar Malaria P. vivax, malaria, ovale Kan Trypanosomiasis Trypanoma Yellow fever Flavivirus Onchocerciasis O. volvulus Dengue Dengue viruses Filariasis W. bancrofti

22 Sıtma YAŞAM ALANI

23 Bulaşıcı hastalıklar (zoonozlar)
1- Bakteriyel Zoonozlar: Bruselloz, Şarbon, Leptospirozis, Ruam, Tularemi vb. 2-Viral Zoonozlar: Kuduz, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), Hantavirüs Enfeksiyonu, Batı Nil Virüsü Enfeksiyonu vb. 3- Fungal Zoonozlar: Aspergillozis, Aktinomikozis, Microsporum Canis Enfeksiyonu vb. 4- Protozoal Zoonozlar: Leishmaniazis, Babeziyozis, Sıtma, Kist Hidatik vb. 5- Helmintik Zoonozlar: Trişinozis, ekinokokkozis, tenyazis vb. 6- Prion Zoonozlar: Deli Dana Hastalığı

24 Zoonozların bulaş yolları
İnhalasyon yolu ile (Q ateşi gibi), Kontamine gıda yenmesi veya suların içilmesi (Salmonella ve Brusella türleri ile oluşan enfeksiyonlar gibi), Hayvan ısırmaları (kuduz, ısırık enfeksiyonları gibi), Kontamine su ile deri teması (leptospiroz, şistozomiyaz gibi), Artropod vektörlerle bulaş (arbovirüs enfeksiyonları, Lyme hastalığı gibi)

25 Kaza ve Yaralanmalar Tarım alanlarına yolculuk Traktör kazaları
Denge kaybı, yüksek hız, uygun olmayan zemin, kontrol kaybı, eski ve yetersiz donanımlı traktörler Hayvanlara bağlı kaza ve yaralanmalar Sınır, su kavgaları Düşme, sert cisim çarpması, Yanıklar, (süt dökülmesi…) Yorgunluktan düşmeler

26 Dermatolojik Hastalıklar
Kontakt dermatit İnfeksiyöz dermatit Artropod(bit, kene, akar vb) kaynaklı dermatit Güneş ışığı kaynaklı dermatit Sıcak, soğuk ve nem ile alakalı deri bozukluklar, Malign melanom Yassı hücreli kanser, Bazal hücreli karsinom.

27 Kanserler Non Hodkin´s lenfoma, Lösemi, Miyeloma, Prostat, Deri,
Yumuşak doku sarkomu, Meme

28 Psiko-sosyal sorunlar
Özellikle çevresel faktörler (barınma koşulları, sosyal izolasyon, dışlanma, ağır çalışma koşulları, pestisit etkilenimi gibi); Depresyon ve anksiyete bozukluğu İntihar girişimleri

29 Tarımda Risk Altındaki Gruplar
Çocuklar Üreme çağındakiler kadınlar Yaşlılar Mevsimlik tarım işçileri Yüksek mortalite ve morbidite

30 Şanlıurfa- ve Adıyaman il merkezlerinden tarım işgücü göçü (2010-2011)
Hizmetleri planlama ve uygulama açısından Şanlıurfa- ve Adıyaman il merkezlerinden tarım işgücü göçü ( ) 48 İlin Tarım Alanları Göç, bulaşıcı hastalıklar başta olmak üzere sağlık ve sosyal sorunların kontrolü için dikkate alınması gereken temel faktör MTİ/2011

31 Karşılaştırmalı göstergeler
Türkiye MTİ Nüfus ve sosyal göstergeler 14 yaş ve altındaki nüfus yüzdesi 25,21 40,4 65 ve üzerindeki nüfus yüzdesi 7,31 2,2 Ortanca yaş 29,71 18,0 Ortalama hanehalkı büyüklüğü 3,82 6,8 Beş yaş altı nüfusa kayıt yüzdesi 93,72 78,8 Kızlarda ilköğretimde net okullaşma yüzdesi 98,62 74,0 Erkeklerde ilköğretimde net okullaşma yüzdesi 98,22 78,0 15-49 yaşlarındaki kadınlarda okula gitmeme/bitirmeme yüzdesi 16,92 72,1 Hedef 1. Aşırı yoksulluğu ve açlığı ortadan kaldırma Yoksul hane yüzdesi (kişi başına günlük 1 dolar altı) 0,03 58,2 MTİ/2011

32 Karşılaştırmalı göstergeler
Hedef 4. Çocuk ölümlerini azaltma hedefiyle ilişkili göstergeler Akraba evliliği yapanların yüzdesi 20,04 50,8 Bebek ölüm hızı (binde) 17,02 59,0 Hedef 5. Anne ölümlerini azaltma Kaba ana ölüm oranı (yüzbinde) 28,56 153,0 Hedef 4 ve 5 ile ilişkili göstergeler Kaba doğum hızı (binde) 18,62 39,5 Ortalama canlı doğum sayısı 3,32 6,4 Halen gebe kadın yüzdesi 3,92 13,8 Toplam doğurganlık hızı 2,22 4,9 19 yaş altında çocuk doğurma 7,2 Sağlık kuruluşunda gerçekleşen doğumların yüzdesi 90,02 72,8 MTİ/2011

33 Karşılaştırmalı göstergeler
Herhangi bir gebeliği önleyici yöntem bilen kadın yüzdesi 99,82 93,8 Herhangi bir gebeliği önleyici yöntem kullanan kadın yüzdesi 73,02 46,3 Ölü doğum yapan kadın yüzdesi 4,02 19,9 Kadınlarda ortalama ilk evlenme yaşı 23,21 18,3 Erkeklerde ortalama ilk evlenme yaşı 26,51 21,8 Sigara içen kadın yüzdesi 15,07 15,0 Sigara içen erkek yüzdesi 49,07 49,1 Hedef 6. Bulaşıcı hastalıkların kontrolü Sağlıklı içme/kullanma suyuna erişme yüzdesi 99,92 32,9 Kaba ölüm hızı (binde) 5,05 22,6 HIV/AIDS duyma oranı 88,15 21,5 Kondom Kullanma Oranı 14,33 13,5 Bilgiye erişim 100 hane başına bilgisayar sayısı 49,03 9,6 100 hane başına internet sayısı 32,83 2,6 MTİ/2011

34 Karşılaştırmalı göstergeler
Hedef 4. Çocuk ölümlerini azaltma hedefiyle ilişkili göstergeler Akraba evliliği yapanların yüzdesi 20,04 50,8 Bebek ölüm hızı (binde) 17,02 59,0 Hedef 5. Anne ölümlerini azaltma Kaba ana ölüm oranı (yüzbinde) 28,56 153,0 Hedef 4 ve 5 ile ilişkili göstergeler Kaba doğum hızı (binde) 18,62 39,5 Ortalama canlı doğum sayısı 3,32 6,4 Halen gebe kadın yüzdesi 3,92 13,8 Toplam doğurganlık hızı 2,22 4,9 19 yaş altında çocuk doğurma 7,2 Sağlık kuruluşunda gerçekleşen doğumların yüzdesi 90,02 72,8 MTİ/2011