SORUN ÇÖZME STRATEJİSİ

... konulu sunumlar: "SORUN ÇÖZME STRATEJİSİ"— Sunum transkripti:

1 SORUN ÇÖZME STRATEJİSİ

2 BU SEMİNERDE; Katılımcılara; Sorun ve sorun çözme stratejileri,
Sorunun Belirlenmesi, Sorunla İlgili Veri Toplanması, Sorunun Yeniden Tanımlanması, Hedef Belirlenmesi, Fikirler Üretme, Çözüm Bulma ve Karar Verme, Çözümü Uygulama ve Sonucu İzleme . konularında bilgi verilecektir.

3 Sorunla ilgili tanımlarda vurgulanan dört önemli nokta vardır:
Bir sorun olduğunun farkına varılması, Bu sorunun nasıl çözüleceğinin bilinmemesi, Sorunu çözmek isteği, Bir çözüm bulunduğunda, uygulanması. Genel tanım; * Sorun, temelde, bireyin bir hedefe ulaşmada engellenme ile karşılaştığı bir çatışma durumudur. Böyle bir durumda sorun, engeli aşmanın en iyi yolunu bulmaktır.

4 Sorun, hazır, anlık çözüm tepkilerimizin olmadığı herhangi bir durumken, çözüm farklı fikirler ya da olası çözümler arasında seçim yapmak eylemidir. Sorun çözme, bulunduğunuz yerden olmak istediğiniz yere doğru gitmek için yeni yollar bulma sanatıdır. Sorun çözme, ancak bir sorun var olduğunda kullanılabilir.

5 SORUN ÇÖZME STRATEJİSİ KULLANILIRKEN YARARLANILAN BİLİMSEL SÜREÇLER
1-Çözümleme: Çözümleme, bir bütünü öğelerine ayırma yoludur. Analiz, bütünü daha basit parçalara ayırarak daha iyi anlaşılmasını sağlar. Analiz bir keşif ve buluş yoludur. 2-Bireşim (Sentez): Bireşim parçalara ayrılan bütünü yeniden oluşturma yoludur. Bireşim çözümlemenin tersine bir işlemdir. Çözümlemeden sonra kesinlikle bireşime yer verilmelidir.

6 3-Tümevarım (Endüksiyon): Ayrı ayrı olaylardan kanunlar çıkarma amacını güder. Tümevarım gözlemleyerek, inceleyerek, deneyerek, deney yaparak özel durumlardan, örneklerden, olgulardan genellemelere (kural, tanım vb.) varma yoludur. 4-Tümdengelim (Dedüksiyon): Aklın gerçek olarak kabul ettiği hükümlerden veya prensiplerden özel hüküm ve prensiplere varma yoludur. Tümdengelimde deney, gözlem, inceleme, yoktur. Tümüyle zihinsel bir işlevi gerektiriyor.

7 SORUN ÇÖZME SÜRECİNİN AŞAMALARI
1-Sorunun Belirlenmesi, 2-Sorunla İlgili Veri Toplanması, 3-Sorunun Yeniden Tanımlanması, 4-Hedef Belirlenmesi, 5-Fikirler Üretme, 6-Çözüm Bulma ve Karar Verme, 7-Çözümü Uygulama ve Sonucu İzleme .

8 1- Sorunun Belirlenmesi: Sorun çözme süreci, bir sorun olduğunun fark edilmesiyle başlar. İyi bir sorun çözücü kendine ve yeteneklerine güven duyarak sorunlara meydan okumalıdır. Karşılaşılan sorunun tanımlanması her şeyden önemlidir. Böylece hem önemli bir sorun gözardı edilmemiş olur, hem de eğer karşılaşılan durum önemsiz ise bu sorunla uğraşarak boşuna vakit kaybedilmez. 2-Sorunla İlgili Veri Toplanması: Sorunu belirledikten sonra ikinci aşama sorunla ilgili önemli bilgileri toplamaktır. İşe yarar, geçerli sonuçlar elde etmek için iyi veri toplamak önemlidir. Bilgi toplarken yapılması gerekenler; * İhtiyaç duyulan bilgileri belirlemek, * Araştırarak ve başkalarının fikirlerini alarak mümkün olduğu kadar fazla bilgi toplamak, *Toplanan verileri sistemli bir biçimde incelemektir.

9 3-Sorunun Yeniden Tanımlanması: Doğru sorunun teşhisi, ancak, sorunla ilgili verilerin toplanıp değerlendirilmesinden sonra yapılabilir. İlk başta bizi rahatsız eden durum, sorunun kendisi değil de, bir belirtisi olabilir. Gerçek sorun ise, genellikle, yapılacak iyi bir araştırmadan sonra ortaya çıkar. İyi tanımlanmış bir sorun, yarı yarıya çözülmüş bir sorundur. 4-Hedef Belirleme: Bir sorunu çözme girişiminde bulunulduğunda, amacın belirlenmesi şarttır. Böylelikle, sorunun önemli ya da nispeten önemsiz yönleri saptanabilir. Sorun çözme, bir veya daha çok hedefe ulaşmak için bir veya daha fazla davranış biçiminin seçilmesini içerir. Hedef, ulaşılmak istenen bir sonuçtur.

10 5-Fikir Üretme: Bu aşama, sorunun çözümünü hızlandıracak fikirler üretme aşamasıdır. Bu aşamada, fikirleri değerlendirmekten çok üretmeye önem verilmelidir. Üretilen fikirler üzerinde yargılar ve eleştiriler yapmaktan kaçınılmalıdır. 6-Çözüm Bulma ve Karar Verme: Bu aşamada; üretilen fikirler değerlendirilip, en uygun çözüm geliştirilmeye çalışılır. Çözüm bulma aşaması aynı zamanda bir karar verme sürecini de içerir. Ancak, karar verirken aceleci davranılmamalı, tüm seçenek ve fikirlere dikkatle yaklaşılmalı ve gerekiyorsa başkalarına danışılmalıdır.

11 7-Çözümü Uygulama ve Sonucu İzleme: Sorunu çözmek için, alınan kararların hayata geçirilmesi gerekir. Kararın nasıl hayata geçirileceği konusunda plan yapılması şarttır. Planları uygulamaya koyduktan sonra kaydedilen ilerleme saptanarak, planın aynen uygulanıp uygulanmadığından emin olunması ve çözümün pratikte işleyip işlemediğinin kontrol edilmesi gerekir.

12 SORUN ÇÖZME STRATEJİSİNİN FAYDALARI VE SINIRLILIKLARI-1
Sorunların farkına varma, ayırt edip tanımlama yeteneği kazandırır. Soruna ilişkin çözüm yolları üretme çözümü sınama, doğrulama ve sonuç çıkarma becerisi kazandırır. Öğrenciye sistemli düşünme ve karar verme alışkanlığı kazandırır. Öğrenciyi çok çeşitli, değişken ve zengin kaynaklarla karşı karşıya getirir.

13 SORUN ÇÖZME STRATEJİSİNİN FAYDALARI VE SINIRLILIKLARI-2
Öğrencilerin bilimsel araştırma süreçlerine çalışmalarını sağlar. Etkili teknikleri keşfetmeyi ve zamanı iyi kullanmayı sağlar. Öğrencilerin olay, olgu ve objeleri gözlemleme, ölçme, test etme, hali hazırdaki bilgilerine dayalı olarak tahmin etme, kestirme ve genellemeler yapmalarını sağlar.

14 Bu strateji ayrıca, öğrencilerin;
Kendilerini anlayabilme ve yeteneklerini geliştirebilme, Planlı çalışma alışkanlığı kazanabilme, Ferdi girişimde bulunup, bunu başarı ile sürdürebilme, Yeni durum ve ortamlara uyum sağlayabilme, Kendine ve başkalarına güvenebilme, Boş zamanlarını yararlı bir şekilde değerlendirebilme,

15 Bu strateji ayrıca, öğrencilerin;
Başkalarını istek ve dikkatle dinleyebilme, Kendi görüşlerini başkalarına etkili bir şekilde anlatabilme, Farklı görüş anlayış ve çalışmaları hoşgörü ile karşılayabilme, Sosyal ilişkilerinde anlayışla saygılı ve etkili olabilme, davranışlarını kazanmalarına katkıda bulunmaktadır.

16 Sınırlılıkları-1: Sorun çözme stratejisinin uygulanması uzun zaman alabilir. Gerekli kaynaklar ve araç-gereçler sağlanamazsa başarı azalır. Bazı sorun durumları için gerekli verileri toplamak zor olabilir. Sorun üzerinde çalışmaktan dolayı öğrenci olumsuz tavır geliştirebilir.

17 Sınırlılıkları-2: Önemli sosyal sorunları anlayacak olgunluğa erişmemiş öğrencilerle bu yöntemi uygulamak güçleşir. Bütün çalışma birkaç öğrencinin omuzlarında kalabilir. Öğrenmenin değerlendirilmesi güçtür. Öğrencilerde her sorunun çözümünün çok basit olduğu kanaati uyandırabilir.

18 SORUN ÇÖZME STRATEJİLERİ
Burada önemli olan nokta; sorun çözme stratejilerinin sorun çözmediğidir. Çünkü sorunları insanlar çözer. Sorun çözme stratejileri insanlara sorunları çözmelerinde yardımcı olur ve kolaylık sağlar. Tahmin ve Kontrol Stratejisi: Tahmin ve kontrol stratejisi, problemin çözümü için mantıklı bir cevabın ne olacağını düşünmeyi ve sonra bunun çözüm için uygun olup olmayacağını kontrol etmeyi içerir. Yapılan her kontrol, bir sonraki tahmin için yol gösterir ve bu süreç doğru cevabı buluncaya kadar devam eder.

19 Tablo Yapma Stratejisi: Bazı problemlerin çözümü sırasında verileri tablo halinde düzenlemek, bu veriler veya çözüm sırasında elde edilenler arasındaki ilişkinin görülmesini basitleştirir. Sistematik Liste Yapma Stratejisi: Bazı problemlerin çözümü, verilerle ilgili tüm olasılıkları yazmayı gerektirebilir. Bu durumda eğer bu olasılıklar sistemli bir şekilde yazılmazsa bazı olasılıklar atlanabilir, tüm olasılıkların yazıldığı kesin olarak belli olmayabilir veya bir olasılık iki defa yazılabilir.

20 Geriye Doğru Çalışma Stratejisi: Bu strateji, sonuçla ilgili bilgileri kullanarak, başlangıçta durumu bulmayı gerektiren problemlerin çözümünde kullanışlıdır. Yani sonuçtan hareket edilerek ve arada yapılan işlemler tersine çevrilerek ilk bilgilere ulaşılır. Problemi Basitleştirme Stratejisi: Bu strateji, içerdiği büyük sayılar ve karmaşık bağıntılar olan çözülemeyen bir problemin daha küçük sayıları içeren bir modelini çözme ve bu modellerin arasındaki ilişkiden faydalanarak çözüme ulaşma şeklinde bir çalışma gerektirir. Canlandırma Stratejisi: Bu strateji, çocukların problemde içerilenleri zihinlerinde canlandırmaları için somut nesneler kullanarak olayı canlandırmalarını gerekirse rol yapmalarını içerir.

21 Eleme Stratejisi: Bu stratejide çözüm için işe yaramayan seçenekler elenerek geri kalan olasılıklar üzerinde çalışılır ve bu işlem çözüme ulaşıncaya kadar devam eder. Ancak bu işe yaramayan denemeler bir kenarda listelenmeli ve tekrar edilmemelidir. DAADI Stratejisi: DAADİ Stratejisi sorunları etkili bir şekilde çözmek için atılacak beş adımın tanımlandığı bir modeldir. Bu aşamalar; * Dinleme, *Araştırma,* Amaç saptama, * Destekleme,* İzleme olarak belirlenmiştir. DAADI Stratejisi, sorunların çözümü için sistematik bir yöntem ortaya koymaktadır. Bu stratejiyi kullanmanın en iyi nedenlerinden biri, sorunları çözecek kişiyi her şeye hazırlıklı hale getirmesidir.

22 Beyin Fırtınası: Kısa bir zamanda mümkün olduğu kadar çok düşüncenin üretilmesi esasına dayanmaktadır. Beyin Fırtınası, düşünce oluşturmaya yönelik geniş kapsamlı bir yöntemdir ve “çok sayıda fikri bir grup insandan, kısa sürede elde etme tekniklerinden biri” olarak tanımlanır. Beyin fırtınası yöntemi, grup olarak sorun çözümlemesi için ideal bir tekniktir. Kepner - Tregoe Sorun Analizi Yöntemi: Sorun analizi, sorunlu durumun dikkatli ve mantıksal bir analizi ile sorun olmadan önce ve şimdi arasındaki değişimlerin belirlenebileceği ve sorunun sebebinin yok edilebileceğini varsayan bir sorun çözme sürecidir. Sorun Analizi, hem bireysel hem de takım olarak sorun çözme girişimlerinde kullanılabilir.

23 Araştırmalar, sorun çözme stratejileri ile ilgili olarak, şu sonuçları ortaya koymuştur -1:
* Sorun çözme stratejileri öğrenilebilmekte ve öğrenciler bu stratejileri kullanabilmektedir. * Hiçbir strateji tüm sorunların çözümü için uygun değildir. Ancak bazı stratejilere diğerlerine göre daha sık başvurulmakta ve bu stratejiler daha çok kullanılmaktadır. Bir problemin çözümünün değişik basamaklarında değişik stratejilere ihtiyaç duyulabilmektedir. * Değişik stratejilerinin öğrenilmesi, öğrencilere, karşılaşacakları değişik sorunlar için bir alışkanlık ve yatkınlık sağlamaktadır.

24 Araştırmalar, sorun çözme stratejileri ile ilgili olarak, şu sonuçları ortaya koymuştur-2 :
* Öğrencilerin stratejileri etkili kullanabilmeleri için, onlara strateji tanıtılmadan doğrudan sorunla karşılaştırılmalı, alternatif yaklaşımları denemeleri için onlara fırsat verilmelidir. * Sorun çözme stratejilerinin kazanılması ve kullanılması, öğrencinin gelişmişlik seviyesiyle ilgilidir. Öğretimde stratejilerin güçlük düzeyleri dikkate alınmalıdır.

25 YURT İÇİNDE VE YURT DIŞINDA YAPILAN BAZI ARAŞTIRMALAR-1
Newman, Newton ve Gott İlköğretim ve Ortaöğretimde çoğu öğretmenin sorun çözme yönteminin önemine inandıklarını, ancak beklenilen düzeyde bu yöntemi kullanmadıklarını saptamışlardır. Safran’ın yaptığı araştırma sonucunda Ankara ili İlköğretim okullarındaki tarih öğretmenlerinin, sorun çözme yöntemini, Tarih dersinde kullanabileceklerinin farkında olmadıklarını ortaya koymuştur.

26 YURT İÇİNDE VE YURT DIŞINDA YAPILAN BAZI ARAŞTIRMALAR-2
Higgins, bir yıllık sistematik eğitimin ortaokul öğrencilerinin problem çözme ile ilgili tutum ve inanışları ve problem çözme yetenekleri üzerindeki etkilerini araştıran bir çalışma yapmıştır. Çalışma sonucunda, eğitim alan öğrenciler problem çözme derslerini beyinlerini kullanmak ve düşünmek için bir fırsat olarak düşündüklerini belirtmişlerdir ki bu da onların olumlu yönde bir tutum kazandıklarını göstermektedir.

27 Follmer, amacı stratejik okuma ve problem çözme ile ilgili eğitimin, öğrencilerin rutin olmayan, sözel matematiksel problemleri çözerken karşı karşıya kaldıkları düşünme süreçlerini çoğaltmadaki etkisini incelemek olan bir çalışma yapmıştır. Araştırmada elde edilen veriler nicel ve nitel analizlere tabi tutulmuştur. Sonuçlar, öğrencilere sözel okuma ve problem çözme stratejilerinin kullanımı ve uygulaması için verilen eğitimin, onların nasıl çözdüğünün farkında olma becerilerinin ve güven düzeylerinin artışına sebep olduğunu göstermiştir.

28 Altun, Dönmez ve ark., tarafından 6 yaş grubu öğrencilerinin sorun çözme stratejilini ve sorun çözmedeki başarı düzeyleri araştırılmış, ayrıca sınıf öğretmenlerinin ve ilköğretim müfettişlerinin 6 yaş grubu öğrencilerinin problem çözme başarı düzeyleri hakkındaki kanıları incelenmiştir. Çalışma sonucunda 6 yaş grubunda sorun çözme için modelleme stratejisinin uygun bir yol olduğu ve geliştirilmesi gerektiği , öğretmen ve müfettişlerin öğrencilerin sorun çözme strateji ve başarı düzeylerini daha yakından tanımalarının sorun çözme öğretiminin kalitesini yükselteceği kanısına varılmıştır.

29 Niederer ve Irwin, matematikte yetenekli öğrencileri teşhis etme için kullanılan ölçütleri inceleyen bir araştırma yapmışlardır. Çalışma sonunda, yetenekli öğrencileri diğer öğrencilerden ayırma da problem çözme testinin standartlaştırılmış başarı testlerine göre çok daha belirleyici olduğu ortaya çıkmıştır.

30 SONUÇ -1 1-Değişim hayatımızın bir parçasıdır. Çünkü, sürekli değişen bir dünyada yaşıyoruz. Bu nedenle, günlük hayatımızda sık sık karar vermemiz gereken durumlarla, çözmemiz gereken sorunlarla karşılaşıyoruz.

31 SONUÇ -2 2-Sorunlar birer fırsat olarak görülmeli ve bu sorunları avantaja dönüştürme yolları araştırılmalıdır. Bunu yaparken sorunların sistematik bir yaklaşımla ele alınması ve çeşitli sorun çözme stratejilerinden faydalanılması yerinde olacaktır. Bu yapıldığında, sorunların korkulacak durumlar olmadığı görülecek ve her sonuçlandırılmış sorun çözme girişiminden sonra kişilerin kendilerine duyduğu güven artacaktır ve bu deneyimler aynı zamanda kişinin bilgi birikimini de önemli ölçüde arttırmış olacaktır.

32 SONUÇ -3 3-Potansiyel bir sorunu ortaya çıkmadan fark etmek; zaman, para, enerji vs. gibi önemli kaynaklarımızdan tasarruf etmemizi sağlayan ve ileriyi gören her ferdin sahip olması, gereken önemli bir beceridir.