YUMUŞAK DOKU ROMATİZMALARI

... konulu sunumlar: "YUMUŞAK DOKU ROMATİZMALARI"— Sunum transkripti:

1 YUMUŞAK DOKU ROMATİZMALARI
Dr Ülkü Akarırmak

2 Akış Tanım: Yumuşak doku hastalıkları (eklem dışı romatizmalar) kemik ve eklem dışındaki diğer dokulardan kaynaklanır Prevalans: Romatizmal ağrıların %60 kadarı yumuşak doku kaynaklıdır Dokular: Kas Tendon Bursa Kapsül Fasiya Yağ ve bağ dokusu Periferik Sinir Hastalıkları vb

3 Yumuşak Dokunun Türüne Göre Sınıflandırma
Kas hastalıkları Tendon hastalıkları: Tendinit Tendon yapışma yeri hastalıkları: Entesopati Bursa hastalıkları: Bursit Kapsül hastalıkları: Kapsülit Fasiya hastalıkları: Fasit Sübkütan bağ ve yağ dokusunun hastalıkları: Selülit, panikülit Periferik sinir hastalıkları: Tuzak nöropatileri ve Torasik Çıkış Sendromu vb

4 Yumuşak Doku Hastalığının Etiyolojisine Göre Sınıflandırma
Travma: Yumuşak dokuların yaralanmaları, travma ve mekanik zorlanmaları başta gelmektedir. Tekrarlayıcı travmalar önemli bir grup Enfeksiyon Enflamatuvar hastalıkların yumuşak doku tutulumu Metabolik hastalıklar vb

5 Yumuşak Doku Hastalığının Lokalizasyonuna Göre Sınıflandırma
Omurga: Fibromiyalji ve Miyofasiyal ağrı sendromu Omuz: Tendinit, kapsülit, bursit vbg. Başlıca neden! Dirsek: Tenisçi ve golfçü dirseği, olekranon bursiti El - el bileği: Karpal - Tünel sendromu, De Quervain tendiniti, Dupuytren kontraktürü Kalça: Bursit, Meraljiya parestetika Diz: Tendinit, bursit Ayak- ayak bileği: Plantar fasit, Tarsal - Tünel sendromu

6 Kas Ağrısı Sendromları
Fibromiyalji Sendromu Miyofasial Ağrı Sendromları Kas Ağrılarının Sınıflandırılması ve diğer Kas Ağrıları

7 Fibromiyalji Sendromu
Tanım: Yaygın ağrı ve Kronik ağrıya neden olan Spesifik hassas noktalarla özellenen bir ağrı sendromudur Prevalans: % 2-4 arasında

8 Fibromiyalji Sendromunun (FS) Özellikleri
Beyaz ırk % 90 üzerinde kadın Sıklıkla orta yaş hastalığıdır

9 Fibromiyalji Sendromunda Birlikte Bulunan Semptomlar
Yorgunluk Tutukluk: Yaygın, sabahları belirgin Uyku bozuklukları a- Dinlendirmeyen uyku b- Non-REM uyku bozuklukları Migren veya gerilim başağrısı İrritabl kolon sendromu - kabızlık veya kramp ile diare dönemleri

10 Fibromiyalji Sendromunda Semptomları Arttıran Faktörler
Fiziksel yorgunluk Duygusal stres Soğuk Viral enfeksiyonlar Kortikosteroidlerin kesilmesi Aşırı aktivite veya inaktivite İşyeri memnuniyetsizliği

11 Fibromiyalji Sendromunda Semptomları Azaltan Faktörler
Sıcak Çevre değişikliği ve tatil Orta dereceli aktivite Sıcak duş veya banyo Germe egzersizleri ve masaj  

12 Fibromiyalji Sendromunun Tanısı
Amerikan Romatoloji Kollejinin (ARC) 1990’de kabul ettiği tanı kriterleri: Yaygın ağrının, 3 ayı aşan süre devam etmesi Dijital palpasyon sırasında ağrı; Palpasyon sırasında 4 kg’lık bir basınç ile 18 hassas noktadan 11’inde ağrı olması

13

14 Fibromiyalji Sendromunun Tanısı
Klinik Tanı Her iki kriterin (+) olması tanı koydurur Tanı koydurucu bir laboratuvar veya görüntüleme yöntemi yoktur

15 Oksiput, suboksipital kas yapışma yeri
      Oksiput, suboksipital kas yapışma yeri Alt servikal, C5-C7 hizası intertransvers alanların ön yüzleri Trapezius kasının üst hududunun orta noktası Supraspinatus kasının orijininde, skapula çıkıntısının üzerinde medial sınıra yakın İkinci kaburga, ikinci kostokondral birleşim yerinde, ön yüzeydeki birleşim yerlerinin tam laterali Lateral epikondil, epikondillerin 2 cm. distali Gluteal kasların arka orta kadranı Büyük trokanter, trokanterik çıkıntının posterioru Diz, medial yağ yastıkçığında, eklem çizgisinin proksimali

16

17 Fibromiyalji Sendromunun Etyopatogenezi
Kesin olarak aydınlatılamamıştır Uyku bozukluğu: Non-REM uykusunun iyileştirici işlevinin bozulması nedeniyle ağrı, yorgunluk ve sabah tutukluğu (triadı) % oranında uyku bozukluğu Ağrı modülasyon bozukluğu: Hipotalamik-hipofizer-adrenal aks fonksiyon bozukluğu ve santral hipereksitabilite şeklinde değişiklikler

18 Kas Ağrılarının Tanısına Laboratuvarla Yaklaşım
Eritrosit sedimentasyon hızı Serum kreatin kinaz Tam kan sayımı Tiroid fonksiyon testleri Ek olarak; EMG RF ANA Kas biyopsisi

19 Fibromiyalji Sendromunda Tedavi Prensipleri: Kombine
Antidepresanlar Hasta eğitimi ve davranış tedavisi İşyeri tatmini Uyku düzeninin sağlanması Medikal tedavi Egzersiz tedavisi Fizik tedavi

20 Egzersiz: Germe - EHA – Gevşeme – Yüzme - Yürüyüş

21 MİYOFASİAL AĞRI SENDROMLARI
Tanım: Miyofasial Ağrı Sendromları (MAS) tetik noktalardan kaynaklanan kas ağrısı sendromlarıdır

22 MAS İskelet kası vücudun en büyük organıdır
Yaklaşık 500 iskelet kasının her biri Akut veya kronik travmaya uğrayabilir ve MAS’na neden olabilir Ağrı nedeniyle polikliniklere başvuran hastaların % 31’inde MAS’dan biri saptanabilmiştir

23 MAS’in Başlıca Komponentleri
Tetik nokta Her kas için spesifik bir refere ağrı alanı Bu komponentler: Klinik için belirleyicidir Tanı koydurucudur

24 Tetik Nokta Kompresyonla aşırı lokal hassasiyeti bulunan +
Belirli bir alana doğru refere (yayılan) ağrıya neden olabilen aşırı duyarlı bir noktadır Tetik noktayı aktive eden faktörler; gerilme, travma, kasın aşırı kullanılması veya soğuk etkisi

25 MAS’ların Devam Etmesine Neden Olan Etkenler
Fiziksel bozukluklar; Skolyoz Postür bozukluğu Disuse; kötü/aşırı kullanım Beslenme bozuklukları Anemi Uyku bozuklukları Stres

26 MAS Fizik Muayene

27 MAS’a Sık Neden Olan Kaslar
Baş Bölgesi : SKMK Trapez kası Suboksipital kaslar Temporal Bölge : Mastikator kaslar Boyun Bölgesi : Levator skapula Omuz Bölgesi : İnfraspinatus kası, Skalen kaslar Dirsek Bölgesi : Supinatör kaslar Önkol-El Bölgesi : Brakiyoradiyal kas Göğüs Bölgesi : Pektoral kaslar Bel Bölgesi : Kuadratus lumborum kası Bacak Bölgesi : Vastus medialis kası Gastroknemius kası

28 MAS’ın Tanısı Klinik bir tanıdır
Anamnez ve ağrı paterni tanıya yardımcı Tanıda anahtar: Tetik nokta ve refere ağrı Ek: Diagnostik enjeksiyon yapılabilir Tetik noktanın inaktivasyonu sağlanarak semptomlar ortadan kaldırılabilir

29 MAS Tanısında Klinik Kriterler
Major Kriterler Lokal ağrı şikayeti Tetik nokta ve yayılan ağrı Palpabl gergin bant Hareket açıklığı azalması Minör Kriterler Tetik nokta presyonu ile klinik ağrı şikayeti Tetik noktanın palpasyonu veya iğnelenmesi ile lokal seyirme cevabı (lokal twitch response) Diagnostik enjeksiyon veya kasın gerilmesiyle ağrının azalması

30 MAS’da Laboratuvar Rutin laboratuvar tetkikleri normaldir
Görüntüleme modaliteleri ile saptanabilen bir özellik yoktur İleri tetkik gerekmez

31 MAS Patogenezi Travma Sarkoplazmik Retikulum Fonksiyonel
rüptürü kas değişiklikleri ATP enerji mekanizması İyonize Kalsiyum bozulur salınımı Yapısal kas değişiklikleri Hipoksi Kasılma ve vazokonstriksiyon

32 MAS Tedavisi Amaç: Tetik noktanın aşırı duyarlılığını ortadan kaldırmaktır Tetik noktanın inaktivasyonu için kullanılan değişik yöntemler: Germe - sprey yöntemi Enjeksiyon - germe yöntemi Diğer tedaviler: Fizik tedavi; Ultrason, analjezik akımlar, masaj, akupresür, egzersiz

33 Tetik Noktanın Enjeksiyonu: Lokal Anestezik

34 Gergin Bant - Germe

35 Soğutucu Sprey - Germe

36 Postürün Düzeltilmesi

37

38 Fibromiyalji Sendromu ile Miyofasiyal Ağrı Sendromlarının Karşılaştırılması
Kas ağrısı sendromu Palpasyonda kas hassasiyeti Yaygın ağrı MAS Kas ağrısı sendromu Palpasyonda kas hassasiyeti Lokal ağrı

39 FS ile MAS Farklar FİBROMİYALJİ MAS Yaygın ağrı Lokal + refere ağrı
Ağrı kronik Travma etyolojide etken değil İskelet dışı semptomlar çok (baş ağrısı, uyku bozukluğu) Hassas noktalar MAS Lokal + refere ağrı Ağrı akut veya kronik Travma etyolojide etken İskelet dışı semptomlar yok Tetik noktalar ve gergin bant

40 FS ile MAS Karşılaştırılması
Laboratuvar sonuçları normal Kas patolojileri tam bilinmiyor, EMG normal Patogenezde kas stresi etken Uyku bozukluğu yok Psikolojik etkenler (-) Laboratuvar sonuçları normal Kas biyopsisinde nonspesifik bulgular Patogenezi iyi aydınlatılamamış Uyku bozukluğu etken Psikolojik etkenler (+)

41 Kas Ağrılarının Ayrıcı Tanısı
Eklem bozukluğuna bağlı ikincil (koruyucu) kas ağrıları (Enflamatuvar, Mekanik, Bağ dokusu vb) Miyofasial Ağrı Sendromları Fibromiyalji Sendromu Enfeksiyöz kas ağrıları Viral, bakteriyel, parazitik vb. Vaskülit, otoimmün hastalıklar, polimiyaljiya romatika

42 Kas Ağrılarının Ayrıcı Tanısı
Nörolojik Hastalıklar Viral, poliomiyelit, kompleks bölgesel ağrı sendromu Travma, egzersizi takip eden ağrılar Neoplazma Toksik kas ağrıları Zehirlenme, karaciğer yetersizliği Psikojenik kas ağrıları, gerilim, konversiyon Reaktif kas ağrıları Tendinit, bursit ve diğer yumuşak doku romatizmalarına eşlik eder

43 Karpal Tünel Sendromu Median sinirin tuzak nöropatisi
Üst ekstremitede ağrı ve uyuşmanın en sık nedeni Tuzaklanma sıklıkla elbileğinde transvers ligamanın altında El ayasında ilk 3,5 parmak Klinik Ağrı, uyuşma, karıncalanma ve elektriklenme Sıklıkla menopozal dönemde kadın hasta Geceleri ellerinde uyuşma ile uyanır Menopoz dışında gebelik ve ödem oluşturan enflamasyon (RA), hipotiroidi, akromegali ve diabette sık Median sinirin motor dalının ileri derece tuzaklanması sonucunda tenar kaslarda atrofi ve kas kuvvetsizliği

44 KTS Fizik Muayene ve Tanı
Tinel testi Falen testi Kesin tanı EMG EMG’de median sinirin motor dalında denervasyon bulgusu cerrahi endikasyon Görüntüleme yöntemi: El bileği radyografisi, MR veya USgrafi sinir basısına neden olan lezyonu gösterebilir

45 KTS Tedavi El bileğinin istirahati için geceleri destek splintleri
Medikal tedavi: NSAİİ, B vitaminleri, Gabapentin Fizik tedavi yöntemleri Lokal steroit enjeksiyonları semptomlar üzerine 1 yıl kadar etkili olabilir. Cerrahi Tedavi: Kas kuvvetsizliği, atrofi ve EMG

46 Torasik Çıkış (Outlet) Sendromu
Tanım Arteria subklaviya Vena subklaviya Brakiyal pleksüsün tuzaklanması Tuzaklanma bölgesi: Klavikula, 1. kosta, skalen kaslar ve 7. servikal vertebranın transvers çıkıntısı arasında kalan üçgendir

47 TÇS Etyolojisi ve Klinik
Klavikula kırığına bağlı kalus Servikal kot veya 7. servikal sinirin transvers çıkıntısının uzun olması Skalen kasların hipertrofisi, fibröz bant Pektoralis minör kası (hiperabdüksiyon sendromu) vbg. Semptomlar: Periferik sinir (%90) ve vasküler (arteriyel veya venöz) semptomlar

48 TÇS Tanısı Klinik değerlendirme: Boyun ve omuz bölgesinin fizik muayenesi Tanı: Genellikle ayırıcı tanı üzerinden dışlama tanısı. Ayırıcı Tanı: KTS, SDH ve servikal spondiloz vbg. EMG: En sık C8 ve TI sinir köklerinin tutulur (duysal ileti hızı, F yanıtı, SEP) Görüntüleme yöntemleri: Radyografi veya CT ve MR ile tuzaklama (kot servikal, fibröz bantlar, vbg.) Nadiren arteriyel veya venöz damar tetkiki

49 Tedavi Egzersiz Tedavisi: Omuz kavşağı kaslarının kuvvetlendirme egzersizleri ve postür egzersizleri Pektoral ve sırt kaslarının kuvvetlendirilmesi Skalen kasların spazmına neden olan bir servikal patoloji - sinir kökü basısının tedavisi Medikal Tedavi: NSAİİ, analjezik ilaçlar ve kas gevşetici ilaçlar Fizik Tedavi Yöntemleri: Ağrı kontrolü

50 Sorular Cevaplar