Fırat Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü

... konulu sunumlar: "Fırat Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü"— Sunum transkripti:

1 Fırat Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü
YETİŞKİNLER MESLEKİ EĞİTİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ (Elazığ ve Diyarbakır İlleri Örneği) İbrahim Yaşar KAZU Fırat Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü

2 KONU BAŞLIKLARI GİRİŞ ARAŞTIRMANIN AMACI YÖNTEM
BULGULAR ve YORUMLANMASI SONUÇ ve ÖNERİLER

3 GİRİŞ Çağımızda bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler, toplumun ekonomik, kültürel, siyasal ve toplumsal yapısında değişmelere neden olmaktadır. Bireylerin bu değişmelere uyum sağlaması, değişmenin gerektirdiği bilgi, beceri ve değerleri kazanmasını zorunlu kılmaktadır. Bireyin örgün eğitim sonrasındaki yaşantısında ve örgün eğitimden yararlanamayan bireylerin bu değişikliklerin gerektirdiği bilgi ve beceriyi edinebilmesi, örgün eğitim sonrası eğitimle olanaklıdır. Bu nedenle halk eğitiminin eğitim sistemi içerisindeki önemi artmıştır. Halk eğitimi etkinlikleri başlangıçta gönüllü kuruluşlar aracılığı ile yürütülürken, günümüzde devlet desteği ön plana çıkmıştır. Bu desteğin yeterli olmamasına karşın, halk eğitimi artık toplumun büyük bölümüne hizmet vermektedir.

4 GİRİŞ Eğitim denilince çoğunlukla akla, çocuklara ve gençlere yönelik yapılan hizmetler gelmekle beraber yetişkinlere yönelik düzenlenen eğitim faaliyetlerinin de uzun bir geçmişi vardır. Bilim ve teknolojideki hızlı gelişmelere ve değişmelere toplumun uyum sağlaması için ‘yaşam boyu eğitim’ kavramı ortaya çıkmış, yaşam boyu eğitime paralel olarak yetişkinlere yönelik eğitimin gerekliliği daha iyi anlaşılmıştır. Yetişkinlere yönelik eğitim ifade edilirken ‘halk eğitimi’, ‘yaygın eğitim’, ‘yetişkinler eğitimi’, ‘yaşam boyu eğitim’ gibi farklı kavramlar çoğunlukla birbirine eş anlamda kullanılmakla beraber bu çalışmada ‘halk eğitimi’ kavramının kullanımı tercih edilmiştir.

5 Halk Eğitiminin Amaçları
Bireylere okuma-yazma öğretmek ve yaşam boyu eğitimlerini sağlamak, Toplum üyelerinin Atatürk devrimlerine bağlı bilimsel, özgür, demokratik düşünme güçlerini geliştirici çalışmalar yapmak, Toplum kalkınmasını sağlamak için, kamusal, özel ve yerel kaynakları harekete geçirerek, Kalkınma projelerine bireylerin katılımını sağlamak, Ulusal kültür değerlerini korumak, evrensel kültüre açık olarak geliştirmek ve yaygınlaştırmak, Yerel özellikler ve gereksinimlere göre eğitim-üretim-istihdam, pazarlama ve örgütlenmeye yönelik çalışmalar yapmak, Sanayinin gereksinimi olan işgücünün yetiştirilmesine yardımcı olmaya yönelik olarak çeşitli mesleklerde çalışanların hizmet içinde yetiştirilmesi için gerekli olanakları sağlamak, Kırsal kesimden kente göç eden bireylerin bulunduğu topluluğa uyumunu sağlayıcı etkinlikler düzenlemek, Halk sağlığının korunması, aile planlaması, sivil savunma, tutumlu bir tüketici toplum yaratmaya yönelik çalışmalarda bulunmak, Boş zamanları sosyal ve kültürel etkinliklerle değerlendirmeye yönelik eğitim çalışmaları yapmaktır.

6 Halk Eğitiminin Mevcut Durumu
Öğretim Yıllarına Göre Halk Eğitim Merkezlerinin Kurs, Kursiyer ve Öğretmen Sayıları YILLAR MESLEK KURSLARI SOSYAL VE KÜLTÜREL KURSLAR MESLEK KURSLARI VE SOSYAL KÜLTÜREL KURSLAR TOPLAMI OKUMA YAZMA KURSLARI GENEL TOPLAM Kurs Kursiyer Öğretmen 28162 557000 13579 346368 41741 903368 17828 354754 59569 5356 11143 510128 4726 312572 15869 822700 2295 172647 18164 995347 5558 12379 552756 6017 398897 18396 951653 2175 150133 20571 5079 35505 678842 18439 458547 53944 10605 175229 64549 4724 42004 894406 26027 585347 68031 11604 194605 79635 - Geçtiğimiz yıllara oranla kurs ve kursiyer sayılarında ciddi artışlar meydana gelmesine rağmen, öğretmen sayılarında bir artış gerçekleşmemiştir. Özellikle kursiyer sayılarının her geçen gün daha da artması Halk Eğitim Merkezlerinin önemini daha da artırmaktadır. Fakat öğretmen sayılarındaki düşüş bu önemi sınırlamaktadır. Bu konuda öğretmenlerin nitel ve nicel artışlarının sağlanması gerektiği araştırma bulgularında da yer almaktadır.

7 ARAŞTIRMANIN AMACI Çalışmanın genel amacı; Yetişkinler eğitimi kapsamında Halk Eğitim Merkezlerinde uygulanan programların güncel durumunu ortaya koyarak, öğretmen ve kursiyer görüşleri doğrultusunda sorunları belirlemek ve bu olumsuzluklara ilişkin çözüm önerileri geliştirmektir. Bu amaca yönelik olarak aşağıdaki alt problemlere cevap aranmıştır. HEM’de eğitime katılan kursiyer ve öğretmenlerin kişisel özellikleri nelerdir? Kursiyerlerin HEM’deki programlara katılma nedenleri nelerdir? Kursiyerlerin ve öğretmenlerin HEM’de verilen eğitime ilişkin görüşleri nelerdir? Kursiyerlerin ve öğretmenlerin HEM’de karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerilerine ilişkin görüşleri nelerdir?

8 YÖNTEM Bu araştırmanın evrenini Türkiye’deki Halk Eğitim Merkezleri (HEM) oluşturmaktadır. Örneklemini ise Elazığ ve Diyarbakır il merkezindeki HEM’nde görev yapmakta olan öğretmenler ve bu merkezlerde açılan kurslara katılan kursiyerler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini belirlemede öncelikle Elazığ ve Diyarbakır il merkezindeki HEM’nde açılan kurslarda görevli tüm öğretmenlere ve bu kurslara katılan tüm kursiyerlere anketler uygulanmıştır. Kullanılan anketler iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde bazı kişisel sorulara yer verilen anketlerin ikinci bölümü, HEM’nde yetişkin eğitimiyle ilgili düzenlenen kurs programlarının değerlendirilmesine ilişkin toplam 32 sorudan oluşmaktadır. Anketler yoluyla toplanan veriler, bilgisayarda değerlendirilmek üzere tek tek kodlanarak formlara aktarılmış, bilgilerle ilgili istatistiksel işlemler bilgisayarda SPSS (Statistical Package For Social Sciences) paket programı aracılığıyla yapılmıştır. Anketlerdeki her sorunun frekans ve yüzde dağılımları alınmış, ortalama ve standart sapmaları hesaplanmıştır. Sorulara öğretmenlerin verdikleri cevapların aritmetik ortalaması ile kursiyerlerin verdikleri cevapların aritmetik ortalaması arasındaki fark "t" testine tabi tutulmuş ve farkın manidar olup olmadığı 0.05 düzeyinde kontrol edilerek her soruya ilişkin veriler tablolaştırılmıştır.

9 BULGULAR ve YORUMLANMASI

10 Kursiyerler ve Öğretmenlere İlişkin Kişisel Bilgiler
KURSİYER ÖĞRETMEN Cinsiyet Elazığ Diyarbakır Toplam f % Kadın 123 76.4 204 76.1 327 76.3 Erkek 38 23.6 64 23.9 102 23.7 Yaş 20 ve altı 32 19.9 99 36.9 131 28.4 20-29 yaş 84 52.2 141 52.6 225 52.4 30-39 yaş 25 15.5 22 8.2 47 11.9 40-49 yaş 15 9.3 5 1.9 20 5.6 50 ve üzeri 3.1 1 0.4 6 1.7 Medeni durum Evli 55 34.2 80 18.6 Bekar 105 65.2 242 90.3 347 80.9 Boşanmış 0.6 2 0.5 En son bitirilen okul İlköğretim 35 21.7 87 32.5 122 27.1 Ortaöğretim 98 60.9 150 56.0 248 58.5 Ön lisans 16 9.9 13 4.9 29 7.4 Lisans 3.7 6.0 Y.Lisans Diğeri Meslek Memur 9 3.4 3.6 İşçi 2.2 12 2.9 Emekli 1.8 Ser. meslek 31 7.0 Ev hanımı 52 32.3 37 13.8 89 23.0 Öğrenci 73 45.4 162 60.5 235 53.0 İşsiz 8.1 28 10.4 41 9.2 161 100.0 268 429 Cinsiyet Elazığ Diyarbakır Toplam f % Kadın 9 81.8 19 76.0 28 78.9 Erkek 2 18.2 6 24.0 8 21.1 Yaş 20-29 1 9.1 10 40.0 11 24.5 30-39 7 63.6 5 20.0 12 41.8 40-49 3 27.3 32.0 29.6 50 ve üzeri 0.0 8.0 4.0 Görev Yönetici 4 Öğretmen 100.0 23 92.0 34 96 Branş 14.6 Usta öğretici 29.7 Diğer 48.0 55.8 Mesleki Kıdem 1 yıldan az 2.0 1-5 yıl 36.0 22.6 6-10 8.6 11-15 17.7 16-20 45.5 32.8 21- 25 16.0 12.6 25 ve üzeri En son bitirilen okul Ortaöğretim 19.1 Ön lisans 54.5 39.3 Lisans 13 52.0 15 35.1 Yüksek lisans 6.6 25 36 100

11 Kursiyerler ve Öğretmenlere İlişkin Kişisel Bilgiler
Araştırma kapsamına alınan Elazığ ve Diyarbakır merkez HEM’leri bünyesinde düzenlenen kurslarda görev alan öğretmenlerin yüzde 78.9’unu kadın, yüzde 21.1’ini erkekler oluşturmaktadır. Öğretmenlerin çoğunluğunu yüzde 41.8 ile 30–39 yaş aralığındaki, ikinci olarak da yüzde 29.6 ile yaş aralığındaki bireylerin oluşturduğu görülmektedir. Öğretmenlerin yaş ortalaması 30’dur. Öğretmenlerin yüzde 14.6’sını sınıf öğretmeni, yüzde 29.7’sini usta öğretici, yüzde 55.8’ini ise diğer branşlardan öğretmenler oluşturmaktadır. 16–20 yıllık mesleki kıdeme sahip olan öğretmenlerin oranı yüzde 32.8 ile ilk sıradadır. İkinci sırayı yüzde 22.6 ile 1-5 yıllık mesleki kıdeme sahip öğretmenler alırken bu kategorideki oranın sadece Diyarbakır’da yüzde 36.0’lık bir oranla ilk sırada yer alması dikkat çekicidir. Kurslarda görev alan öğretmenlerin yüzde 39.3’ü ön lisans, yüzde 35.1’i lisans, yüzde 19.1’i lise ve dengi okul, yüzde 6.6’sının ise yüksek lisans mezunudur.

12 Kursiyerlerin Halk Eğitim Kursuna Katılma Durumu
Her iki ilde de ankete katılan deneklerin çoğunluğu daha önce herhangi bir halk eğitimi kursuna katılmadıklarını belirtmişlerdir. Daha önce herhangi bir halk eğitim kursuna katılmayanların oranı Elazığ’da yüzde 57.2, Diyarbakır’da yüzde 80.6’dır. Her iki il toplamı göz önüne alındığında daha önce herhangi bir halk eğitimi kursuna katılmayanların oranı yüzde 68.9, katılanların ise yüzde 31.1’dir. Kursiyerlerin yaklaşık 2/3’ünün daha önce herhangi bir halk eğitimi kursuna katılmamaları programların sürekliliği açısından oldukça önemli bir bulgudur. Kursa katılma Elazığ Diyarbakır Toplam f % Evet 69 42.9 52 19.4 121 31.1 Hayır 92 57.2 216 80.6 308 68.9 161 100.0 268 429

13 Kursiyerlerin Başka Bir Halk Eğitim Kursuna Katılmak İsteği
Elazığ’daki kursiyerlerin yüzde 83.9’u Diyarbakır’daki kursiyerlerin yüzde 83.6’sı bundan sonra başka bir halk eğitim kursuna da katılmak istediklerini belirtmişlerdir. Bu bulgu kursiyerlerin HEM kurslarına katılmaya istekli olduklarını göstermesi açısından oldukça önemlidir. Bu bulgu, akıllara kursiyerlerin hangi programlara katılmak istedikleri sorusunu getirmektedir. Kursa katılma isteği Elazığ Diyarbakır Toplam f % Evet 135 83.9 224 83.6 359 83.8 Hayır 26 16.1 44 16.4 70 16.2 161 100.0 268 429

14 Kursiyerlerin Katılmak İstedikleri Programlar
Tablodan da anlaşılacağı gibi kursiyerler birden fazla seçeneği işaretlemişlerdir. Her iki ildeki kursiyerlerin en çok katılmak istedikleri kurs programları sırasıyla; yabancı dil (İngilizce), bilgisayar ve nakış kurslarıdır. Programlar Elazığ Diyarbakır Toplam f % Aşçılık 0.0 3 1.0 0.6 Hazır giyim 1.8 Doğal gaz 4 2.4 0.8 Emlakçılık Hızlı okuma 2 1.2 1.3 6 Örgü-Piko 7 2.3 1.5 Hasta ve çocuk bakımı 10 6.0 1 0.3 11 Bilgisayarlı muhasebe 3.6 2.0 12 2.5 Boyama sanatı 15 9.0 18 3.8 Folklor 14 4.6 Kuaförlük 16 5.2 22 4.7 Müzik 5.9 El sanatları 17 10.2 33 7.0 Nakış 25 15.0 55 18.0 80 16.9 Bilgisayar programcılığı 35 21.0 47 15.4 82 17.3 Yabancı Dil (İngilizce) 32 19.2 116 37.9 148 31.3 167 100.0 306 473

15 Kursiyerlerin Halk Eğitim Kursuna Katılma Nedenleri
Kursiyerlerin yüzde 23.3’ü yeni bilgi ve beceriler kazanarak üretken olmak istedikleri için halk eğitim kursuna katıldıklarını ifade etmişlerdir. Sosyalleşmek ve boş zamanı değerlendirmek için halk eğitim kursuna katılanların yüzdesi birbirine eşittir ve bu oran yüzde14.7’dir. Yüzde 13.5’lik bir kesimin ise iş bulabilmek amacıyla halk eğitim kursuna katıldıkları görülmektedir. Bu sonuçlar Geray (2002, 41–42)’ın tespitleriyle örtüşmektedir. Halk Eğitim Kursuna Katılma Nedenleri Elazığ Diyarbakır Toplam f % Boş zamanlarımı değerlendirmek 72 17.0 101 12.4 173 14.7 Alanımdaki gelişmeleri takip etmek 43 10.1 88 10.8 131 10.4 Yeni bir meslek edinmek 35 8.3 90 11.0 125 9.6 İş bulabilmek 53 12.5 118 14.5 171 13.5 Yeni bilgi ve beceriler kazanarak üretken olmak 94 22.2 199 24.4 293 23.3 Sosyalleşmek 67 15.8 111 13.6 178 İlgili duyduğum alanlarda uzmanlaşmak 51 12.0 104 12.8 155 Diğeri (Maddi kazanç sağlamak için) 9 2.1 4 0.5 13 1.3 424 100.0 815 1239

16 Kursta Öğrenilen Bilgileri Günlük Yaşantıda Uygulama İmkanı Bulabilme
Kursta öğrenilen bilgileri günlük yaşantıda uygulama imkanı bulabilme konusundaki soruya Elazığ’daki kursiyerlerin yüzde 85.1’i, Diyarbakır’daki kursiyerlerin yüzde 77.6’sı evet cevabını vermiştir. Kursta öğrenilen bilgileri günlük yaşamda uygulama imkanı bulamayan kursiyerlerin oranının Diyarbakır’da daha fazla (yüzde 22.4) olduğu tabloda görülebilir. Buna karşın kursta öğrenilen bilgileri günlük yaşamda uygulama imkanı bulamayan kursiyerlerin Elazığ’daki oranı yüzde 14.9 olarak tespit edilmiştir. Uygulama İmkanı Bulabilme Elazığ Diyarbakır Toplam f % Evet 137 85.1 208 77.6 345 81.4 Hayır 24 14.9 60 22.4 84 18.7 161 100.0 268 429

17 Kursiyerin Halk Eğitimi Kurslarında Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Görüşleri
Halk eğitim kursunda karşılan sorunlarla ilgili olarak kursiyerlerin yüzde 41.1’i eğitim araç ve malzemelerin yetersiz olmasına, yüzde 33.3’ü kaynak yetersizliğine, yüzde 8.5’i ise eğitim ve öğretimin yetersizliğine dikkat çekmektedir. Halk Eğitimi Kurslarında Karşılaşılan Sorunlar Elazığ Diyarbakır Toplam f % Kaynak yetersizliği 54 32.5 113 34.1 167 33.3 Öğretmen sayısının az olması 9 5.4 22 6.6 31 6.0 Eğitim araç ve malzemelerinin yetersiz olması 65 39.2 142 42.9 207 41.1 Programların kursun amaçlarına uygun olmaması 7 4.2 16 4.8 23 4.5 Eğitim ve öğretimin yetersizliği 9.6 24 7.3 40 8.5 Diğeri (İhtiyaç duyulan kursların açılmaması) 15 9.0 14 29 166 100.0 331

18 Öğretmenlerin Halk Eğitimi Kurslarında Karşılaşılan Sorunlara İlişkin Görüşleri
Öğretmenler, bürokratik yapıdan kaynaklanan engelleri (yüzde 21.4) öncelikli sorun olarak görmüşlerdir. Halk Eğitim Merkezleri bürokratik engeller nedeniyle yeteri kadar bağımsız olup, verimli çalışamamakta; halkın isteğini karşılayabilecek esnekliği ve çabukluğu gösterememektedirler. Bu durum eğitsel etkinliklerin planlanması ve uygulanmasında halkın etkin katılımını engellemekte, yerel kuruluşlarla yaygın eğitim kurumlarının işbirliğini güçleştirmektedir. İkinci sırada yüzde 20.4 ile fiziksel olanakların azlığı yer alırken onu yüzde 19.5 ile bütçeden yeterli kaynak ayrılmaması takip etmektedir. Bunların dışında yetişkinlerin ihtiyaçlarını yeterince karşılayamama, yetişkinler eğitimi ile ilgili yapılan araştırma ve projelerin yetersiz olması, yetişkin eğitimi ile ilgili belirgin politikaların oluşturulamaması, asıl yetişkin eğitimine gereksinim duyan kesime hizmetlerin ulaştırılamaması gibi sorunlar öğretmenler tarafından ifade edilmiştir. Halk Eğitimi Kurslarında Karşılaşılan Sorunlar Elazığ Diyarbakır Toplam f % Yetişkin eğitimi ile ilgili belirgin politikaların oluşturulamaması 2 10.0 11 9.9 13 9.8 Yetişkinlerin ihtiyaçlarını yeterince karşılayamama 3 15.0 12 10.8 15 12.8 Yetişkin eğitimiyle ilgili yapılan araştırma ve projelerin yetersiz olması 17 15.3 19 12.5 Bütçeden yeterli kaynak ayrılmaması 5 25.0 16 14.4 21 19.5 Fiziksel olanakların azlığı 18 16.2 23 20.4 Bürokratik yapıdan kaynaklanan engeller 25 22.5 28 21.4 Asıl yetişkin eğitimine gereksinin duyan kesime hizmetlerin ulaştırılamaması 9.2 20 100.0 111 131

19 Öğretmenlerin Yetişkin Eğitimi İle İlgili Hizmet İçi Eğitime Katılma Durumu
Öğretmenlerin yüzde 53.8’i daha önce yetişkin eğitimi ile ilgili hizmet içi eğitim aldıklarını ifade ederken, yüzde 46.2’si yetişkin eğitimi ile ilgili hizmet içi eğitim almadıklarını belirtmişlerdir. Hizmet İçi Eğitim Alma Elazığ Diyarbakır Toplam f % Evet 7 63.6 11 44.0 18 53.8 Hayır 4 36.4 14 56.0 46.2 100.0 25 36

20 Öğretmen ve Kursiyerlerin HEM’de Uygulanan Programlara İlişkin Görüşleri
Maddeler Kursiyer n=429 Eğitici n=36 t test X SS Öğretmenlerin kursiyerlerle etkili iletişim kurma 3.98 1.082 4.44 0.773 -2.513* Öğretmenlerin ders araç gereçlerini ( slayt, tepegöz vb.) yeterince kullanması 3.59 2.388 3.36 1.437 0.576 Öğretmenlerin kurs süresince ilgi, ihtiyaç ve istekleri göz önüne alması 3.68 1.245 4.39 0.871 -3.353* Öğretmenlerin kursiyerlerin derse etkin katılımını sağlama 4.10 0.975 4.53 0.609 -2.598* Yönetici ve öğretmenlerin karşılaşılan sorunların çözümüne yardımcı olması 3.34 1.226 4.42 0.732 -5.196* Halk Eğitim Merkezi’nin sınıf ve laboratuarlarının sayı olarak yeterliliği 2.16 1.264 2.06 1.013 0.481 Halk Eğitim Merkezi teknolojik araç-gereçlerinin sayı olarak yeterliliği 2.27 1.256 2.78 -2.320* Kurs ortamını (sınıf, laboratuar, atölye) etkili bir öğrenme için uygun bulma 3.10 1.267 1.198 1.465 Derslerin başlangıç ve bitiş sürelerinin uygunluğu 3.51 1.346 3.94 -1.888 Kurs süresinin gerekli bilgi ve becerileri kazanma açısından yeterliliği 3.26 1.251 3.28 1.542 -0.099 Kursa devam-devamsızlık konusunda özen gösterme 4.16 1.036 3.53 1.000 3.509* Akşamları, hafta sonları, yaz ayları gibi zamanlarda daha fazla kurs açılmasını faydalı bulma 1.135 3.69 1.261 2.341 Genel çalışma saatleri dışında kursların açılmasının kurslara katılımı arttıracağına inanma 3.85 1.173 3.97 1.134 -0.603 Rehberlik ve danışmanlık hizmetlerine gereksinim duyma 3.48 1.411 0.728 -3.805* Kurs programlarının ilgi, ihtiyaç ve beklentileri karşılama 3.20 1.183 3.72 1.111 -2.566* Kurs programlarını teknolojik gelişme ve yeniliklere uygun bulma 3.03 1.234 3.61 1.153 -2.713* Derslerde uygulamalar yapma 4.04 1.061 0.838 -1.923 HEM’nin fiziki ortamının (sınıf, laboratuar, kantin vb.) ihtiyaçları karşılaması 2.82 1.292 2.81 1.142 0.049

21 Öğretmen ve Kursiyerlerin HEM’de Uygulanan Programlara İlişkin Görüşleri
Eğiticilerin etkili iletişim kurması konusunda kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Kursiyerlerin bu soruya ortalama cevabı =3.98 iken, eğiticilerin cevabı =4.44 dür. Kursiyerler eğiticilerin etkili iletişim kurma düzeyini “katılıyorum” seviyesinde değerlendirirken, eğiticiler kursiyerlerle etkili iletişim kurduklarını “tamamen katılıyorum” düzeyinde ifade etmişlerdir. Eğiticilerin ders araç gereçlerini yeterince kullanma konusunda kursiyer ve eğitici görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Arada anlamlı bir fark olmasa da HEM’nin fiziki ortamının (sınıf, laboratuar, kantin vb.) ihtiyaçları karşılama konusunda kursiyerler öğretmenlere göre daha olumsuz görüş bildirmişlerdir. Öğretmenlerin kurs süresince ilgi, ihtiyaç ve istekleri göz önüne alıp almadıkları sorusuna verilen cevaplarda kursiyerler ve öğretmenler arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Kursiyerlerin ortalama cevapları =3.68, öğretmenlerin ortalama cevapları =4.39’dur. Öğretmenler kurs süresince ilgi, ihtiyaç ve istekleri göz önüne alıp almadıkları sorusunu “tamamen katılıyorum” düzeyinde ifade ederken, kursiyerler “katılıyorum” düzeyinde görüş bildirmişlerdir.

22 Öğretmen ve Kursiyerlerin HEM’de Uygulanan Programlara İlişkin Görüşleri
Öğretmenlerin kursiyerleri derse etkin katılımını sağlama konusunda kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık oluşmuştur. Kursiyerlerin ortalama cevapları =4.10 ile “katılıyorum” düzeyinde çıkarken, öğretmenlerin ortalama cevapları =4.53 ile “tamamen katılıyorum” düzeyinde çıkmıştır. Yönetici ve öğretmenlerin karşılaşılan sorunların çözümüne yardımcı olmaya ilişkin olarak kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık görülmektedir. Kursiyerlerin ortalaması =3.34, öğretmenlerin ortalaması =4.42 düzeyinde bulunmuştur. Buna göre kursiyerler yönetici ve öğretmenlerin karşılaşılan sorunların çözümüne yardımcı olma düzeylerini “katılıyorum” düzeyinde, öğretmenler ise “tamamen katılıyorum” olarak belirtmişlerdir. Halk eğitim merkezinin sınıf ve laboratuarlarının sayı olarak yeterliliğine ilişkin soruya verilen cevaplarda kursiyer ve öğretmenler arasında anlamlı bir farklılık yoktur. Kursiyerler, halk eğitim merkezinin sınıf ve laboratuarlarını sayı olarak “çok az katılıyorum” düzeyinde yeterli bulmakta iken, öğretmenler “kısmen katılıyorum” düzeyinde yeterli bulmaktadırlar. Kursiyerlerin halk eğitim merkezinin sınıf ve laboratuarlarını sayı olarak öğretmenlere göre daha yetersiz buldukları görülmektedir.

23 Öğretmen ve Kursiyerlerin HEM’de Uygulanan Programlara İlişkin Görüşleri
Halk eğitim merkezi teknolojik araç-gereçlerinin sayı olarak yeterliğine ilişkin kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmaktadır. Kursiyerlerin ortalaması =2.27 iken, öğretmenlerin ortalaması =2.78’dir. Kursiyerlerin “çok az katılıyorum” düzeyinde ifade ettikleri teknolojik araç-gereçlerinin sayı olarak yeterliği öğretmenler tarafından “kısmen katılıyorum” düzeyinde ifade edilmiştir. Kurs ortamının (sınıf, laboratuar, atölye) etkili bir öğrenme için uygunluğu konusundaki kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Kursiyerlerin ortalaması =3.10, öğretmenlerin ortalaması =2.78 bulunmuş ve böylece her iki grubun da kurs ortamının (sınıf, laboratuar, atölye) etkili bir öğrenme için uygunluğu konusundaki görüşleri “kısmen katılıyorum” düzeyinde yeterli gördükleri belirlenmiştir. Derslerin başlangıç ve bitiş sürelerinin uygunluğu ile ilgili kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık görülmemektedir. Kursiyerlerin ortalaması =3.51 ve öğretmenlerin ortalaması =3.94 ile her iki grubun da derslerin başlangıç ve bitiş sürelerinin uygunluğu ile ilgili görüşleri “katılıyorum” düzeyinde toplanmıştır.

24 Öğretmen ve Kursiyerlerin HEM’de Uygulanan Programlara İlişkin Görüşleri
Toplam kurs süresini gerekli bilgi ve becerileri kazanma açısından yeterli görmeye ilişkin kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Kursiyerlerin ortalaması =3.26, öğretmenlerin ortalaması =3.28’dir. Hem kursiyerlerin hem de öğretmenlerin yeterlilik görüşleri “kısmen katılıyorum” düzeyinde tespit edilmiştir. Bu konuda öğrenci ve öğretmenlerin görüşleri uyuşmaktadır. Kursa devam-devamsızlık konusunda özen gösterilmesine ilişkin kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Kursiyerlerin ortalama cevapları =4.16, öğretmenlerin ortalama cevapları =3.53’tür. Kursa devam-devamsızlık konusunda özen gösterilmesine ilişkin görüşlerde her iki grubun da “katılıyorum” derecesinde görüş bildirmelerine rağmen, öğretmenlerin kursiyerlere göre daha olumsuz düşündükleri görülmektedir. Akşamları, hafta sonları, yaz ayları gibi zamanlarda daha fazla kurs açılmasının faydalılığına ilişkin kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Kursiyerlerin ortalama cevabı =4.16, öğretmenlerin =3.69 olmuştur. Bu iki cevap da oldukça düzeyini gösterse de öğretmenlerin düşünceleri daha olumsuzdur. Akşamları, hafta sonları, yaz ayları gibi zamanlarda daha fazla kurs açılmasının faydalılığına ilişkin ortaya çıkan bu sonuçlar Okçabal (2006, 195)’ın tespitleriyle benzerlik göstermektedir.

25 Öğretmen ve Kursiyerlerin HEM’de Uygulanan Programlara İlişkin Görüşleri
Genel çalışma saatleri dışında da kursların açık olmasının çalışan kişilerin kurslara katılımını arttıracağına inanma düzeyleri arasında kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Kursiyerlerin ortalama cevabı =3.85 olarak belirlenmişken, öğrencilerin ortalaması =3.97 olarak belirlenmiştir. Kursiyerler de öğretmenler de genel çalışma saatleri dışında da kursların açık olmasının çalışan kişilerin kurslara katılımını arttıracağına ilişkin görüşleri “katılıyorum” düzeyinde bulunmuştur. HEM’ler, genellikle çalışma saatleri içinde açık olduğundan, eğitsel hizmetlerde çoğunlukla bir iş yerinde çalışmayan bireyler yararlanmaktadır. Kursiyerlerin uygun alanlara yöneltilmeleri için rehberlik ve danışmanlık hizmetlerine gereksinimleriyle ilgili soruya verilen cevaplarda kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık oluşmuştur. Kursiyerlerin bu soruya ortalama cevabı =3.48 olurken, öğretmenlerin ortalaması =4.39 olarak belirlenmiştir. Öğretmenler, kursiyerlerin uygun alanlara yöneltilmeleri için rehberlik ve danışmanlık hizmetlerine “tamamen katılıyorum” düzeyinde gereksinim duyduklarını; Kursiyerler ise kendilerine yönelik rehberlik ve danışmanlık hizmetlerine “katılıyorum” düzeyinde gereksimin duyduklarını ifade etmişlerdir.

26 Öğretmen ve Kursiyerlerin HEM’de Uygulanan Programlara İlişkin Görüşleri
Kurs programlarının ilgi, ihtiyaç ve beklentileri karşılama düzeyine ilişkin kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık belirlenmiştir. Kursiyerlerin görüşleri 3.20 aritmetik ortalama ile “kısmen katılıyorum” düzeyinde iken; öğretmenlerin görüşleri 4.39 aritmetik ortalama ile “tamamen katılıyorum” düzeyindedir. Düzeyler arasındaki farkın bu kadar açık olması ve öğrencilerin olumsuz görüşleri dikkat çekicidir. Kurs programlarını teknolojik gelişme ve yeniliklere uygun bulma ile ilgili kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık gözlenmiştir. Kursiyerlerin =3.03 ve öğretmenlerin =3.61 olmuştur. Öğrenciler kurs programlarını teknolojik gelişme ve yeniliklere “kısmen katılıyorum” öğretmenler ise “tamamen katılıyorum” düzeyinde uygun bulmuşlardır. Derslerde uygulama yapılıp yapılmaması konusunda kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir farklılık gözlenmiştir. Kursiyerlerin ortalaması =4.04, öğretmenlerin ortalaması =4.39’dur. Kursiyerler “katılıyorum” düzeyinde uygulama faaliyetlerine yer verildiğini düşünürken öğretmenler “tamamen katılıyorum” düzeyinde uygulama yaptıklarını ifade etmişlerdir.

27 Öğretmen ve Kursiyerlerin HEM’de Uygulanan Programlara İlişkin Görüşleri
Halk eğitim merkezinin fiziki ortamının (sınıf, laboratuar, kantin vb.) ihtiyaçları karşılama düzeyi konusunda kursiyer ve öğretmen görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Kursiyerlerin görüşleri 2.82, öğretmenlerin görüşleri de2.81 aritmetik ortalama ile “kısmen katılıyorum” düzeyinde saptanmıştır. Halk eğitim merkezinin fiziki ortamının (sınıf, laboratuar, kantin vb.) ihtiyaçları karşılama düzeyi konusunda kursiyer ve öğretmen görüşlerinin birbirine en yakın olduğu görünmektedir.

28 SONUÇ Hayat boyu eğitim çerçevesinde yetişkin eğitimi; içeriği ve düzeyi ne olursa olsun, ait oldukları toplumda yetişkin sayılan kimselerin, sahip oldukları yetenekleri geliştirmek, bilgileri genişletmek, mesleki ve teknik niteliklerini ilerletmek üzere yararlandıkları eğitim süreçlerinin tümü anlamına gelmektedir. Günümüzde artık hiçbir eğitim son aşama değildir. Tüm bireylere yaşamlarının her döneminde kendilerini geliştirmelerini sağlayacak fırsatlar sunulmalıdır. Türkiye genç ve dinamik nüfus yapısını kalkınmanın itici gücü haline getirebilmek için gelenekselleşmiş eğitim ve işgücü politikalarını, hayat boyu öğrenme kavramı çerçevesinde yeniden gözden geçirmelidir. Özellikle yaygın mesleki eğitime özel önem verilmesi gerekmektedir.

29 ÖNERİLER Katılanların ihtiyaçları esas alınmalı ve yetişkin eğitiminin geliştirilmesinde onların farklı tecrübelerinden yararlanılmalıdır. Yetişkin öğrencilerin ilgileri uyandırılmalı, kendilerine güvenleri artırılmalı, eğitim sürecinin her aşamasında aktif olarak katılmaları sağlanmalıdır. Çalışmalarda, yetişkin öğrencinin, aile ve sosyal durumu, oturduğu yer ve kişisel özellikleri dikkate alınmalıdır. İhtiyaçların saptanması, program geliştirme, programı uygulama ve değerlendirme gibi eğitim sürecinin her aşamasında yetişkinlerin kararlara katılmaları sağlanmalı, eğitim faaliyetleri yetişkinlerin çalıştıkları ve yaşadıkları çevrede değişiklik meydana getirme amacına hizmet edecek şekilde planlamalıdır. Özellikle yetişkinlerin eğitim sürecine katılmasını ve öğrenmesini etkileyen özendiricilerin ve engellerin neler olduğu belirlenmelidir. Öğretici personelin kültür ve eğiticilik formasyon düzeyi arttırılmalıdır.

30 ÖNERİLER Türkiye'nin kısa ve orta vadede çözmesi gereken en önemli sorunlarından biri işsizlik sorunudur. Hayat boyu öğrenme faaliyetleri içinde hem niteliksiz işgücüne nitelik kazandıracak çalışmalar planlanmalı, hem de işsiz nüfusu ihtiyaç duyulan alanlarda mesleki eğitim görmeye teşvik edecek düzenlemeler getirilmelidir. Kamu kurum ve kuruluşlarının yerel temsilcileri ile meslek kuruluşlarının ve yerel sivil kuruluşların sıkı işbirliğini sağlayacak düzenlemeler yapılmalıdır. Ulusal ve uluslararası düzeyde geçerliliği olan mesleki belgelendirme ve sertifikasyon sistemi kurulmalıdır. HEM müdürlerine daha fazla yetki verilmeli, yerel yönetimlerin destekleri arttırılarak koordineli çalışma ortamları sağlanmalıdır. HEM’de yetişkinlere yönelik rehberlik hizmetleri sunulmalıdır. MEB üniversite işbirliği sağlanarak yetişkin eğitimci yetiştirilmesine önem verilmeli, eğitimcilerin eksiklikleri saptanarak bunların giderilmesi için hizmet içi eğitim faaliyetlerine ağırlık verilmelidir.

31 Dinlediğiniz İçin Teşekkürler...