VEKİLLER-Agents Ders 2.

... konulu sunumlar: "VEKİLLER-Agents Ders 2."— Sunum transkripti:

1 VEKİLLER-Agents Ders 2

2 Konular Vekiller ve Ortamları Akıllı olma (Rationality)
PEAS (Başarı Ölçüsü,Ortam, Tepkivericiler, Algılayıcılar) Ortam türleri Vekil türleri

3 Vekiller Vekil- Algılayıcıları ile ortam bilgilerini alan, bu bilgileri algılayan, duyan, anlayan ve tepkivericileri ile bu ortama tepki veren nesne İnsan vekil: Algılayıcılar-gözler, kulaklar,… Tepkivericiler -ayaklar, eller, ağız… Robot vekil: Algılayıcılar-camera, kızılötesi bulucular,.. Tepkivericiler- çeşitli motorlar

4 Vekilin yapısı Ne Yapmalı Algılayıcı Ortam algılar Vekil ? hareketler
design 設計する せっけいする question mark 疑問符 ぎもんふ hareketler Tepkiverici

5 Vekillerin Tasarımı Vekil programı Mimari Vekil = mimari + program
Algıları hareketlere dönüştüren işlev Mimari Programların yürütüldüğü bilgisayarlı sistem Vekil = mimari + program Vekil programını tasarlamak için bizim aşağıdakiler hakkında bilgimiz olmalıdır: Mümkün algılamalar ve hareketler Amaçlar ve başarı ölçümü Vekilin işlem yapacağı ortamın türü percept 知覚 ちかく action 動作 どうさ computing device 計算装置 けいさんそうち run 動く うごく design 設計する せっけいする have an idea 理解する りかいする performance measure 性能尺度 せいのうしゃくど sort 性質 せいしつ environment 環境 かんきょう operate 働く はたらく

6 Vekiller ve Ortamları Vekil fonksiyonu, vekilin algıladığı bilgileri (p) hareketlere (A) dönüştürür: F(P)  A Vekil programı, vekilin fiziki mimarisi üzerinde F(P) ‘i üretmek içindir

7 Örnek: Süpürge vekilin dünyası
Algılamalar: mekan ve içeriği, örn., [A,Kirli] Hareketler: Sol, Sağ,Süpürmek, İşlemYok

8 Vekil Programı function Vekil(algı) returns hareket
bellek ← Bellek_Güncelle(bellek,algı) hareket ← En_İyi_Hareket(bellek) bellek ← Bellek_Güncelle(bellek, hareket) return hareket skeleton 骨格 こっかく single percept 知覚一つ ちかくひとつ sequence 列 れつ performance measure 性能尺度 せいのうしゃくど applied externally 外部から判定する がいぶからはんていする

9 Vekil Programları -Arama tablosu
function Tablo_Tabanlı_Vekil(algı) returns hareket algılar, /*başlangıçta boş */ tablo /* algılar üzere indekslenmiş tablo, başlangıçta tam belirlenmiştir*/ algı’yı , algılar tablosunun sonuna ilave et hareket ← Tabloya_Bak(algı, tablo) return hareket look-up table 表引きエージェント ひょうびきエージェント table 表 ひょう action 動作 どうさ

10

11 Neden arama tablosu başarısızdır
Oldukça çok kayıt gerekmektedir Satranç oynayan vekil için kayıt Tabloyu oluşturmak çok zaman alıyor Özerklik Yoktur Vekilin tüm hareketleri önceden belirlenmiştir (kaydedilmiştir) entry 項目 こうもく autonomy 自律性 じりつせい useless 対応できない たいおうできない right value 最適値 さいてきち

12 Mantıklı Vekiller –logical agent
Algılaya bildiklerine ve yapa bildiklerine dayanarak “doğru şeyler yapmak” için çaba gösteren vekiller. Doğru hareket vekilin başarılılık etkenlerindendir Başarı ölçüsü: vekilin davranışının başarılılığını gösteren kıstas. E.süpürgesi vekilinin başarısı sorulan tozun miktarı ile, harcanan zamanla , tüketilen enerji ile, kopardığı gürültü ile … belirlene bilir mantıklı vekil, her bir algılama üzere mümkün hareketler içinden başarıyı en fazla yapanı seçmelidir.

13 Mantıklılık ve her şeyi başarmak
Mantıklı olmak her şeyi başarmak değildir “Her şeyi başarmak” , vekilin, tüm hareketlerinin ne ile sonuçlanacağını bildiği anlamına geliyor Örnek: caddeyi geçerken, kafana uçağın kapısının düşeceğini önceden bilmek Mükemmelliğe gerek yoktur. Her zaman doğru şeyler yapmak mümkün değildir Beklenen başarı, nelerin algılandığına bağlıdır Mantıksal davranış aşağıdaki etkenlere bağlıdır Başarı ölçüsü Algılama tümcesi: Vekilin belirli bir anda algıladığı her şey Ortam hakkında vekilin bildikleri Vekilin yapa bileceği mümkün hareketler Vekilin davranışı yalnız onun kendi deneyimi, öğrenme ve uyum sağlaya bilme yeteneği ile belirlenirse, vekil özerktir rationality 合理的 ごうりてき omniscience 全能 ぜんのう outcome 効果 こうか cargo door 飛行機のドア ひこうきのドア flattened ぺったんこになる perfection 完全性 かんぜんせい performance measure 性能尺度 せいのうしゃくど percept sentence 知覚列 ちかくれつ everything すべて about the environment 環境に関して かんきょうにかんして possible actions できる動作 できるどうさ

14 İdeal mantıklı vekil Her mümkün algılama tümcesi için, önceden varolan bilgilerine ve algılamalar ardışıklığına dayanarak başarı ölçüsünü en iyi yapan hareketleri gerçekleştiren vekil Yararlı bilgiler edinmek için hareketler Böyle hareketler beklenen başarıyı maksimum yapar ideal rational agent 理想合理的エージェント りそうごうりてきエージェント percept sequence 知覚列 ちかくれつ maximize 最大にする さいだいにする performance measure 性能尺度 せいのうしゃくど built-in knowledge 組込み知識 みこみちしき to obtain useful information 有用な情報を得るために ゆうようなじょうほうをえるために

15 İdeal Vekiller Algılamadan harekete doğru
İdeal vekili oluşturma Her mümkün algılama tümcesinin harekete dönüştürülmesi (haritalanması) İdeal dönüştürme: Her algılama tümcesi için belli olan en yüksek başarı ölçüsüne uygun cevabın bulunması Belirgin tabloya her zaman gerek duyulmaz Gereken tek şey dönüştürmenin tanımlanmasıdır Örnek: kare kökün 15 onluk rakama dek kesinlikle hesaplanması için büyük tablo yerine küçücük bir program yeterlidir building 作成する さくせいする ideal agent 合理的エージェント ごうりてきエージェント mapping マッピング percept sequence 知覚列 ちかくれつ action 動作 どうさ ideal mapping 理想的マッピング りそうてきマッピング respond 応じる おうじる collect 網羅する もうらする specification 列挙 れっきょ square root 平方根 へいほうこん decimal places 桁 けた

16 İdeal Vekiller Özerklik
Eğer vekilin tüm hareketleri yalnız önceden kaydedilmiş bilgilere dayanırsa, bu vekil özerklikten yoksundur. Vekilin özerklik davranışı onun deneyimi ile belirlenmelidir Bazı başlangıç bilgiler ve öğrenme yeteneği gerekmektedir Özerk olmayan vekiller esneklikten yoksundur autonomy 自律性 じりつせい built-in knowledge 組込み知識 くみこみちしき determine 基づく もとづく own experience 自分自身の経験 じぶんじしんのけいけん learning ability 学習能力 がくしゅうのうりょく flexibility 柔軟性 じゅうなんせい initial assumptions 組み込み仮定 くみこみかてい

17 Vekilin Nitelendirilmesi
Başarı bileşenleri:-PEAS Başarı ölçüsü -Performance measure Ortam- Environment Tepkivericiler-Actuators Algılayıcılar- Sensors

18 PEAS. Örnek: Taksi süren vekil
Vekil türü Algılayıcılar Hareketler Hedefler Ortam Taksi sürü-cüsü Görme,hız ölçme, yolölçme,duyma Seyir, pedala basma, frenleme, korna çalma, müşteri ile konuşma Güvenlik, hızlı olmak, yasalara uymak, rahatlık, kazanç Yol, diğer araçlar, yayalar, müşteriler Mantıklı vekillerin tasarımı için PEAS bileşenleri belirlenmelidir Şimdiki durumu bilmek için algıların kullanılması Araba nerededir? Şu anki sürat kaçtır? Hareket koşulları nasıldır? Zıt amaçların varlığı ; Farklı ortamların varlığı taxi driver タクシーの運転手 タクシーのうんてんしゅ steer ハンドルを回す ハンドルをまわす accelerate アクセルを踏み込む アクセルをふみこむ passenger 乗客 じょうきゃく legal 法定順守 ほうていじゅんしゅ comfortable 快適 かいてく optimal profit 最大経済性 さいだいけいざいせい pedestrian 歩行者 ほこうしゃ current state 現在の状況 げんざいのじょうきょう speed 速度 そくど conflicting 矛盾する むじゅんする different いろいろな

19 _PEAS(Örnekler) -devamı
Vekilin türü Algılamalar Hareketler Amaçlar Ortam Tıbbi teşhisler belirtiler, bulgular, hastanın cevapları Sorular, muayeneler, davranışlar Hastanın iyileşmesi, maliyetin düşürülmesi Hasta, hastane Uydu görüntülerinin çözümlenmesi Pikseller, renkler Resimlerin sınıflandırılması Sınıflandırmanın doğru yapılması Uydulardan görüntüler Parçaları seçen robot Parçalar Parçaların ayrılması ve çeşitlendirilmesi Parçaların düzgün yerine koyulması Nakletme bandı Etkileşimli İngilizce öğreticisi Kelimeler Alıştırmalar, önermeler Öğrenci puanının en yüksek olması Öğrenciler kümesi medical diagnosis 医療診断 いりょうしんだん satellite image analysis 衛星画像解析 えいせいがぞうかいせき part-picking 部品移動 ぶひんいどう refinery controller 精製機制御装置 せいせいきせいごそうち interactive English tutor 対話的英語教師 たいわてきえいごきょうし symptom 症状 しょうじょう findings 所見 しょけん patient's answers 患者の応答 かんじゃのおうとう pressure 圧力 あつりょうく typed words タイプされた単語列 タイプされたたんごれつ treatment 治療 ちりょう pick up つかみ sort 分類する ぶんるいする valve バルブ adjust 調整 ちょうせい suggestion 示唆 しさ healthy patient 健康人 けんこうじん minimize 最小化 さいしょうか purity 純度 じゅんど image 画像 がぞう conveyor belt コンベアベルト set 集合 しゅうごう

20 Ortam Türleri Tam gözlem-kısmı gözlem :
Zamanın verilmiş diliminde vekilin algılayıcıları tarafından ortamın tüm durumunun gözlemlenmesi mümkün mü? Belirgin-tahmini Belirgin ortam -ortamın sonraki durumu tümüyle şimdiki duruma ve vekilin hareketlerine bağlıdır. Tam erişilebilirlik durumunda belirsizlik yoktur; ortam belirgindir Epizodik - ardışık Vekilin yaşamı atomik epizotlara (parçalara) bölüne bilir. Epizottaki hareketin seçimi, yalnız epizodun kendisine bağlıdır. Epizot önceki epizotlara bağlı değil environment 環境 かんきょう accessible アクセス可能 アクセスかのう inaccessible アクセス不能 アクセス不能 internal state 内部状態 ないぶじょうたい deterministic 決定的 けっていてき non-deterministic 非決定的 ひけっていてき uncertainty 不確実性 ふかくじつせい episodic エピソード的 エピソードてき non-episodic 非エピソード的 非エピソードてき subsequent 続く つづく independent 影響はない えいきょうはない previous 以前 いぜん

21 Ortam Türleri (devamı)
Statik- dinamik Vekilin karar oluşturduğu (düşündüğü) süreç içinde ortam değişirse bu dinamik ortamdır, değişmezse statik ortamdır Statik ortamlarda vekilin aralık görüntüleri kaydetmesine gerek yoktur Yarım dinamik: ortam değişmez, ama vekilin başarısı değişe bilir Ayrık-sürekli algılamalar ve ya hareketler sayıla bilirse (ayrık ise) ortam ayrık, sayılamıyorsa süreklidir Satranç ortamı ayrıktır, çünkü her hamlede sınırlı sayıda hareketler var. Tek vekil -çoklu vekil: Tek vekil ortamda kendi başına faaliyette bulunuyor. Çoklu vekiller işbirliği yapıyorlar. Çok zor ortamlar Erişile bilmezlik, epizodik olmayan, dinamik, sürekli Gerçek ortamlar çoğunlukla öyle karmaşıktır ki, onlara belirli olmayan (non-deterministic) ortam gibi bakılmalıdır static 静的 せいてき dynamic 動的 どうてき deliberating 考えている間 かんがえているあいだ semi-dynamic 準動的 じゅんどうてき performance 振舞い ふるまい discrete 離散的 りさんてき continuous 連続的 れんぞくてき limited number 有限個 ゆうげんこ distinct 区別できる くべつできる clear 明確 めいかく

22 Ortam Türlerine Örnekler
Gözlem Belirgin Epizodik Statik ayrık Satranç (saatle) E H Y.din. Satranç (saatsiz) Poker Tavla Taksi sürme medical diagnosis 医療診断 いりょうしんだん image analysis 画像解析 がぞうかいせき part-picking 部品取り ぶひんとり refinery controller 精製機制御装置 せいせいきせいごそうち interactive English tutor 対話的英語教師 たいわてきえいごきょうし accessible アクセス可能 アクセスかのう deterministic 決定的 けっていてき episodic エピソード的 エピソードてき static 静的 せいてき discrete 離散的 りさんてき

23 Sonraki sayfalar bilgi amaçlıdır

24 Vekil Türleri Basit tepki vekili Model tabanlı vekil
Amaca yönelik vekil Faydaya yönelik vekil simple reflex 単純反射 たんじゅんはんしゃ keep track of the world 記憶を持つ きおくをもつ goal-driven ゴール主導 ゴールしゅどう utility-based 効用主導 こうようしゅどう

25 Basit tepki vekilleri (1)
Vekilin hareketi yalnız şimdiki algılamalara bağlıdır, eski algılamalar dikkate alınmaz algılayıcılar Vekil Şimdi dünya nasıldır ortam Şimdi hangi hareketi yapmalıyım Koşul-hareket kuralları simple reflex 単純反射 たんじゅんはんしゃ summarize parts 共通する部分 きょうつうするぶぶん look-up table 表引き ひょうびき condition-action rule 条件ー動作ルール じょうけんーどうさルール tepkivericiler Koşul-hareket kuralları Örnek: Eğer öndeki araba frenlediyse, o zaman frenlemeği başlat

26 Basit tepki vekilleri (2)
function Basit_Tepki_Vekili(algı) returns hareket static: kurallar /* koşul-hareket kuralları kümesi durum ← Girişi_Yorumla(algı) kural ← Kural_Karşılaştır(durum, kurallar) hareket ← Kural_Hareket[kural] return hareket Uygulama alanı kısıtlıdır efficient implementation 効果的に実装する こうかてきにじっそうする narrow applicability 応用の範囲は狭い おうようのはんいはせまい

27 Model tabanlı Vekiller
Eğer vekilin gözlemleri tam değilse, dünyanın, şu an göremediği kısmı hakkında bilgilerin saklanması ( eski algılara bağlı olan bazı durumların tutulması ) çok etkili ola bilir; Algılayıcılar Vekil Durum Ortam Dünya şimdi nasıldır hareketler keep track of the world 記憶を持つ きおくをもつ internal state 内部状態 ないぶじょうたい maintain 持つ もつ rear-view mirror バックミラー şimdi hangi hareketi yapmalıyım Koşul-hareket kuralları Tepkivericiler Hareketi seçmek için iç durum bellekte tutuluyor Algılayıcılar tüm dünya durumuna erişimi sağlayamıyor

28 Model Tabanlı Vekiller (2)
function Model_Tabanlı_Vekil(algı) returns hareket static: durum, mevcut dünyanın durumunu tanımlar kurallar, koşul-hareket kuralları kümesi durum ← Durum_Güncelle(durum, hareket, algı) kural ← Kural_Karşılaştır(durum, kurallar) hareket ← Kural_Hareket[kural] durum ← Durum_Güncelle(durum, hareket) return hareket Durum-güncelleme- yeni dünya durumları oluşturuluyor dünya oluşumları bellekte tutuluyor description 記述 きじゅつ condition-action rule 条件ー動作ルール じょうけんーどうさルール

29 Amaca yönelik Vekiller
Amaç bilgisi Hangi durumlar arzu edilendir? Örnek: müşterinin adrese ulaşması Mümkün hareketleri sonuçları ile birleştirmek Bazı zamanlarda tek hareket, bazı zamanlarda hareketler ardışıklığı Geleceği dikkate almak Ne olacak? Beni mutlu edecek bir şeyler olacak mı? Koşul-hareket kurallarından daha esnek Ortam değiştikte bilgilerin güncellenmesi daha kolaydır Örnek: yağmurda frenleme goal-based ゴール主導 ゴールしゅどう desirable 好ましい このましい passenger 乗客 じょうきゃく destination 目的地 もくてきち possible actions 可能な動作 かのうなどうさ combine 組み合わせる くみあわせる results 効果 こうか consideration 考慮 こうりょ flexible 融通がきく ゆうずうがきく

30 Amaca yönelik vekiller
algılayıcılar durum Dünya şimdi nasıldır Dünya nasıl değişiyor Menim hareketlerim nasıl olmalıdır ortam hareketi yapmış olsam ne olacak Şimdi hangi hareketi yapmalıyım Amaçlar tepkivericiler

31 Yarara yönelik vekiller
Amaçlara farklı yollarla ulaşıla biliyor Bu yollardan hangisi daha arzu edilendir? Dünya durumlarının faydası Amaca ulaştıkta vekil ne kadar mutlu olacak? Durumu gerçek sayıya dönüştürmeli Amaca dayalı vekilin yapamadığı mantıklı kararlara izin veriyor Yalnız birisine ulaşmak mümkün olan zıt amaçlar Kesin olarak hiç birisine ulaşılamayacak birkaç amaç Her mantıklı vekilin fayda fonksiyonu vardır Belirgin fayda fonksiyonunun kullanılması Bazı hallarda yalnız amaçların verilmesi daha iyi sonuçlar doğura biler utility-based 効用主導 こうようしゅどう desirable 好ましい このましい happy 幸せ しあわせ real number 実数 じっすう rational decision 合理的決定 ごうりてきけってい conflicting 矛盾する むじゅんする achieve 達成する たっせいする certainty 確実 かくじつ utility function 効用関数 こうようかんすう explicit 明示的 めいじてき

32 Yarara yönelik vekiller
algılayıcılar durum Dünya şimdi nasıldır hareketler Ben bu hareketi yapsam dünya nasıl olacak ORTAM Bu durumda ben ne kadar mutlu olacağım Fayda Şimdi hangi hareketi yapmalıyım Tepkiverici

33 Öğrenen vekiller Vekil ORTAM algılayıcılar değerlendirme Öğrenme öğesi
icra standardı Vekil algılayıcılar değerlendirme Geri dönüşüm bilgi icracı ORTAM Öğrenme öğesi değişimler Öğrenme amacı Sorun üreticisi Tepkiverici

34 Öğrenen vekiller Değerlendirme- şu anki durumun değerlendirilmesi (başarı standardına uygun olarak) Öğrenme öğesi- başarıyı iyileştirmek için Sorun çözücü- yeni deneyimlere götüren hareketlerin önerilmesi icracı- dış hareketleri seçmek için (bilgi ve prosedürler)