Çay ilk defa Milattan Önce 2737 yılında, Çin İmparatoru tarafından, kaynayan suya çay yapraklarının düşmesi sonucu, tesadüfen bulunmuştur.

... konulu sunumlar: "Çay ilk defa Milattan Önce 2737 yılında, Çin İmparatoru tarafından, kaynayan suya çay yapraklarının düşmesi sonucu, tesadüfen bulunmuştur."— Sunum transkripti:

1

2 Çay ilk defa Milattan Önce 2737 yılında, Çin İmparatoru tarafından, kaynayan suya çay yapraklarının düşmesi sonucu, tesadüfen bulunmuştur.

3 Kaynayan suda oluşan farklı renkteki karışımın aroması ve tadı beğenilmiş, önce Çin’e, oradan da tüm dünyaya yayılmıştır.

4 Çay dünya üzerinde sudan sonra en çok tüketilen içecektir ve kişi başına tüketiminin yılda ortalama olarak yaklaşık 40 L. olduğu belirtilmektedir. Ülkemiz için ise bu oran dünya ortalamanın üzerindedir. Türkiye’de en çok tüketilen çay çeşidi de siyah çaydır.

5 POŞET ÇAYLAR!! Metal zımbalı poşet çay,sıcak suyun içine girdiğinde ve uzun süre bekletildiğinde, çay poşetindeki metal çözünerek vücutta birikebilir.bunun sonucunda çeşitli hastalıklar ortaya çıkabilir.

6 Özellikle limonlu çay içenler kesinlikle metal zımbalı poşet çay kullanmamalı. Çünkü limon, asit özelliğinden dolayı metalle tepkimeye girip metalin çözülmesine ve vücuda daha fazla metal yüklenmesine neden olur.

7 LEZZETİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER İyi bir çay hazırlamak için en önemli faktör suyun seçimidir.Porselen demlik ve yumuşak kaynak suyu lezzeti artırır. Çay suyu uzun süre ve yüksek ateşte kaynatılmamalı. Demleme süresini uzarsa hem çay acılaşır, hem de çaydaki kafein miktarı yükselir. Aynı zamanda suyun oksijeni kaybolur ve lezzeti azalır.

8 Her fincan için bir tatlı kaşığı çay idealdir. Çay için ideal demleme süresi 5-6dakikadır ve demlenen çay yarım saat içinde içilmelidir. Ayrıca çayın demi kaynatılmamalıdır.

9 Kahve, kakao, kola, bazı yiyecekler ve ilaçlarda olduğu gibi çayda da doğal olarak kafein bulunmaktadır. Çayın kafein içeriği; demlenme süresi, demleme sırasında çayın karıştırılıp karıştırılmaması, çay- su oranı servis edilen fincan büyüklüğü gibi birçok değişkene bağlıdır.

10 Sağlıklı yetişkin bireylerde ağızdan alınan kafeinin tamamına yakını (%99) emilir ve ağızdan alındıktan 5 dk. sonra tüm dokularda görülmeye başlar. Günde 5 gramın üzerinde alınması durumunda ise konvülsiyon, koma, solunum ve kalp yetmezliği ortaya çıkabilir. Kafeine hassas,ülserlilerde olumsuz etkisi vardır.

11 Klasik şekilde hazırlanan 1 fincan (200 ml) siyah çaydaki kafein miktarının 40 mg/ fincan civarında olduğu düşünülmektedir. Kafeinin günlük tüketim düzeyinin 300 mg’ı aşmaması önerilmektedir. Scott, D., Rycroft, JA., Apsen, J., Chapman, C., Brown, B. The effect of drinkinig tea at high altitude on hydration status and mood. European Journal of Applied Psychology. 91(4), 493- 498, 2004

12 Bir fincan (200-250 mL) kahvede yaklaşık 100-120 mg, 1 çay bardağı ve 5 dak.demlenmiş 40-50 mg, kolalı içeceklerde ise 100mL de yaklaşık 35-65 mg kafein bulunmaktadır.

13 Tepki verme süresi ve ruh hali üzerine etkileri olan kafeinin, doza ve kullanım sıklığına bağlı olarak bireylerde alışkanlık yaptığı da bilinmektedir. Kafeinin insanlarda vücut sıcaklığını uyardığı ve yağ yakımını hızlandırdığı gösterilmiştir.

14 Çayın faydalı etkileri yanı sıra, içeriğindeki kafeinin insan sağlığı üzerindeki etkileri göz ardı edilmemelidir. Kaynama süresi arttıkça içilen çaydaki KAFEİN miktarı artmakta ve zararlı etkiler ortaya çıkmaktadır.

15 Canlandırıcı etkisi olan kafeinin fazla tüketilmesinin atılan idrar miktarını arttırarak; vücut sıvı dengesini etkileyebileceği, dikkat dağınıklığı, sinirlilik, uykusuzluk ve çarpıntı yapabileceği de bilinmektedir.

16 Gebe ve emziklilerin gereksiz kafein alımından özellikle kaçınmaları önerilmektedir. İlgili çalışmalar günlük alımın en fazla az demlenmiş 4-5 çay bardağı olması gerektiği yönündedir. Daha fazla alındığında kafein dozunun yüksekliğiyle alakalı erken doğum riskinde artış,bebekte rahim içinde gelişme geriliği,doğmuş bebekte ani bebek ölüm sendromu,solunum sistemi sorunu,uykusuz,huzursuzluk gibi belirtilere neden olabilir. Hering-Hanit R, Gadoth N. Caffeine-induced headache in children and adolescents, Cephalalgia 2003;23:332-5.

17 Çay lezzetli bir içecek olmasının yanı sıra,bilim çevreleri, son yıllarda çayın tedavi edici potansiyelini tekrar keşfetmiştir.

18 Çayın, sebze ve meyvelerde de bulunan flavonoidler bakımından zengin bir içecek olması nedeniyle birçok hastalığa karşı koruyucu etki gösterdiği kanıtlanmıştır. (flavonoidler güçlü antioksidanlardır) Luczaj, W., Skrzydlewska, E. Antioxidative properties of black tea. Preventive Medicine. 40, 910– 918, 2005.

19 İçerik olarak birbirine benzeyen içecekler olan yeşil ve siyah çaylar, antioksidan etkilerini farklı biyolojik aktif maddelerle gösterirler. FAKAT: Bilimsel çalışmalar siyah çay ve yeşil çayın etken maddelerinin hastalıklara karşı korunmada benzer etkiler gösterdiğini belirtmektedir.

20 EN İDEALİ NEDİR? Toplam yağı, tuzu azaltılmış, yeterli sebze ve meyve içeren, kepekli tahılların kullanımı ile posa içeriği daha uygun hale getirilmiş, sağlıklı beslenme alışkanlıkları ile birlikte tüketilecek günde 5- 6 fincan çay.

21 ÇAYIN HASTALIKLARI ÖNLEYİCİ VE TETİKLEYİCİ YÖNLERİ NE OLABİLİR SİZCE….???

22 Yapılan çalışmalar yeşil ve siyah çayda bulunan flavonoidlerin Koroner Damar Hastalıklarına karşı koruyucu olduğunu göstermiştir.

23 Çalışma sonunda günde ortalama 1 fincandan fazla çay içen bireylerde kardiyovasküler hastalık riskinin % 44 azaldığı gözlenirken; kahve tüketimi ve kardiyovasküler hastalıklar arasında bir ilişki bulanamamıştır.

24 Hollanda’da 4807 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada; günde 3 fincandan fazla siyah çay tüketenlerde (350 ml) kalp krizi riskinin, hiç çay tüketmeyenlerden % 68 daha az olduğu saptanmıştır.

25 Bir çok araştırmada çayın tansiyonu düşürücü etkisi kanıtlanmıştır.

26 Yine Hollanda’da 552 yaşlı birey üzerinde yapılan bir başka çalışmada da; günde 3 fincan (550ml) siyah çay tüketenlerde felç riski, 300 ml çay tüketenlere göre % 31 düşük bulunmuştur Cooper, R., Morré, D.J., Morré, D.M. Medical benefits of green tea: part I. review of non-cancer health benefits. The Journal of Alternative and Complementary Medicine. 11(3), 521-528, 2005.

27 Çay türlerinin kolon, mide, özefagus ve akciğer kanserleri başta olmak üzere birçok kanser türüne karşı koruyucu görev yaptığı bilinmektedir. Ancak çayın bu etkisini gösterebilmesi için demleme süresinin 6 dakikayı aşmaması gerekir.

28 Ayrıca hem yeşil hem de siyah çay bağırsak kanserinin gelişmesine karşı koruyucudur. Gerek yeşil çay, gerekse siyah çayın normal hücre büyümesini engellemeden kanser hücrelerinin çoğalmasını engellediği araştırmalar tarafından kanıtlanmıştır. Weisburger, J.H., Chung, F.L. Mechanism by chronic disease caused by nutritional factors and tobacco products and their prevention by tea polyphenols. Food and Chemical Toxicology. 40(8), 1145-1154, 2002.

29 Özellikle Japonya’da yapılan çalışmalarda yeşil çay tüketim miktarına bağlı olarak meme kanserlerinin tekrarlanma sıklığının azaldığı ortaya çıkmıştır. Çay,sigara içimine bağlı tütün kanserojenlerinin sebep olduğu hasarları da engeller.

30 OBEZİTE-YEŞİL ÇAY? Yeşil çayın obeziteye karşı etkisini araştıran bir çalışmada, diyetlerine 4 ay boyunca, % 1- 4 arası yeşil çay eklenen bireylerin besin alımında, vücutlarındaki ağırlık ve yağ dokusu artışında önemli farklar olduğu bildirilmiştir.

31 Erkekler üzerinde yapılan bir çalışmada ise; Günde 3 fincan yeşil çay tüketen grupta; hiç almayan gruba göre enerji harcanmasının 266 kalori daha fazla olduğu bildirilmiştir. Original Author Ryan Scott McKitrick Reviewed 5/14/03 Susan Paulsen

32 Japonya’ da 240 yetişkin obez bireyle yapılan bir çalışmada; Bir gruba ~4 fincan yeşil çay, diğer gruba ise ~ 1 fincan yeşil çay verilmiş. Sonuç olarak 4 fincan yeşil çay alan grupta; Vücut ağırlığı Bel, kalça çevresi daha az olduğu bulunmuştur.

33 Yapılan bir başka çalışmada çay yaprakları ile beslenen sıçanların ağırlıklarında, plazma trigliserit, kolesterol ve kötü huylu (LDL)kolesterollerinde anlamlı bir düşüş bulunmuştur. Peters, U., Poole, C., Arab, L. Does Tea Affect Cardiovascular Disease: A Meta Analysis. American Journal of Epidemiology. 154(6), 495-503, 2001.

34 A.B.D.’de yaşları 50- 59 arasında değişen 91.465 kadın üzerinde yapılan bir çalışmada uygun miktarda çay içmenin kemik mineral yoğunluğunu olumlu etkilediği saptanmıştır. Gardner, E.J., Ruxton, C.H.S., Leeds, A.R. Black tea – helpful or harmful? a review of the evidence.European Journal of Clinical Nutrition. 61, 3-18, 2007.

35 Parkinson hastalığına karşı koruyucu etkilerinin olabileceği gösterilmiştir Düzenli çay tüketiminin hücre hasarını en aza indirerek yaşlanmayı geciktirici etkisi olduğu da belirtilmiştir. Zaveri, N.T. Green tea and its polyphenolic catechins: medicinal uses in cancer and noncancer applications. Life Sciences. 78(18), 2073-2080, 2006.

36 Çayın içeriği sebebiyle,bağırsaktaki yararlı mikroorganizmaları artırarak ishale karşı koruduğu bildirilmiştir. Çayın potasyum içeriği yüksektir. Potasyum vücudun su dengesini sağlamada rol oynar.Kusma ve ishalde vücutta aşırı su ve tuz kaybı olduğundan, çay bu eksikliği gidermede önemli bir içecek olabilir.

37 Yapılan birçok çalışmada, düzenli çay içmenin diş çürüklerini önlemeye yardımcı olduğu ve diş çürüklerinin ciddiyetini azaltmada etkili olduğu ispatlanmıştır.

38 Aşırı kafein tüketiminin baş ağrısı ve migrene neden olduğu bildirilmiştir.

39 Çayın birleşimindeki taninler 6 dakikadan itibaren deme (sıcak suya) geçer ve böylece etki şeklide değişir.Zamanla taninin deriyi kuruttuğu ve gözenekleri tıkadığını gösterir.

40 ÇAY KANSIZLIĞA SEBEP OLABİLİR Mİ?

41 Demir yetersizliği anemisinin oluşumundaki sebepler çok değişkenlidir. demir tüketim miktarının az olması, demirin yararlılığının az olması ve fizyolojik ihtiyaçlara göre gereksinimin karşılanamaması aneminin nedenlerindendir. ET EN İYİ DEMİR KAYNAĞIMIZDIR…

42 Peki çok mu masum ? Yemeğin bitiminden sonraki 1 saat içinde tüketilen 150 ml(1kupa) koyu siyah çayın, öğündeki demir emilimini arttıran C vitamini ve diğer faktörlere rağmen, emilimi % 75- 80 oranında azalttığı bulunmuştur. Siyah çayın bu negatif etkiyi yeşil çaydan 2 kat, bitki çaylarından 3 kat fazla gösterdiği saptanmıştır.

43 Bazı diyetsel önlemlere uyulması siyah çayın demir yetersizliği anemisine neden olma ihtimalinin en aza indirilmesine yardımcı olacaktır: BUNLAR NELERDİR?

44 Yemekler ile çay arasında en az 1 saat fark olması, Hayvansal kaynaklı besinlerle C vitamini içeren sebze meyvelerle eş zamanlı tüketilmesiyle, ÇAYIN KANSIZLIĞI TETİKLEMESİNİN ÖNÜNE GEÇİLEBİLİR…

45 Şekerle birlikte tüketilen çaydaki asit miktarı artar. bağırsaklardaki gerginliği artırarak şişkinliğe neden olur Ayrıca karaciğerin daha fazla çalışarak yorulmasına neden olur. Alınan enerjiyi artıracağı da unutulmamalıdır….

46 Çaya atılacak 3 tatlı kaşığı şeker yerine 1 orta boy meyve veya 1 tabak sebze yemeği veya 1 çay bardağı süt Daha sağlıklıdır…

47 ÇAY SIVI GEREKSİNMESİNİ KARŞILAYABİLİR Mİ?? 1 fincan çayın %99.5’isudur. Çayın diüretik (idrar atımını) artırıcı etkisi, içeriğindeki kafeinden kaynaklanmaktadır. Peki ne kadar kafeinin diüretik etkisi var? Araştırmalar gösterdi ki, bir oturuşta alınan 250-300 mg kafeinin (5-6 fincan çay) diüretik etkisi var. Maughan, R. J. & Griffin, J. (2003) Caffeine ingestion and fluid balance: a review. Journal of Human Nutrition & Dietetics 16 (6); 411-420.

48 FAKAT; Günde 3 fincan çay, vücudun su ihtiyacını pozitif yönde etkileyerek sağlığı iyileştirmeye yardımcıdır. National Drinks Survey, April 2003

49 2FİNCAN ÇAY=3ÇAY BARDAĞI ÇAY 5-6 DAKİKA DEMLENMİŞ YARIM SAATTE TÜKETİLEN GÜNDE 5-6 FİNCAN ÇAYLA..