GELİŞİMSEL YETERSİZLİKLER: TEORİDEN UYGULAMAYA

... konulu sunumlar: "GELİŞİMSEL YETERSİZLİKLER: TEORİDEN UYGULAMAYA"— Sunum transkripti:

1 GELİŞİMSEL YETERSİZLİKLER: TEORİDEN UYGULAMAYA
SEZGİN KARTAL NOVA ÖZEL EĞİTİM REHABİLİTASYON DANIŞMANLIK KOÇ ÜNİVERSİTESİ,

2 Sunum özeti GELİŞİMSEL YETERSİZLİK NEDİR?
GELİŞİMSEL YETERSİZLİĞİ BULUNAN ÇOCUKLAR KİMLERDİR? GELİŞİMSEL YETERSİZLİĞİN NEDENLERİ NELERDİR? NASIL TESPİT EDİLİR? BELİRTİLER VE ERKEN TANI? KİMLER BU ALANDA ÇALIŞIR? EĞİTİM ORTAMLARI NELERDİR? TEDAVİ VE EĞİTİM SÜREÇLERİ NASILDIR? SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

3 TANIM Gelişimsel yetersizlik, zihinsel, bedensel, iletişimsel yetersizlikten ve duygusal problemlerden dolayı bireyin eğitim performansının ve sosyal uyumunun olumsuz yönde etkilenmesi durumudur. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

4 Gelişimsel Yetersizliği Olan çocuklar
Gelişimsel Yetersizliği Olan çocuklar ? Rastlanma Sıklığı Yüksek Olan Gruplar Zeka Geriliği Olan Çocuklar Zihinsel Engelliler Hidrosefali Mikrosefali Sendromlar Down sendromu Williams sendromu Larsen Sendromu SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

5 Gelişimsel Yetersizliği Olan çocuklar
Gelişimsel Yetersizliği Olan çocuklar ? Rastlanma Sıklığı Yüksek Olan Gruplar Yaygın Gelişimsel Bozukluklar Otizm Atipik otizm Asperger sendromu Rett sendromu Çocukluğun dizentegratif bozukluğu SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

6 Gelişimsel Yetersizliği Olan çocuklar
Gelişimsel Yetersizliği Olan çocuklar ? Rastlanma Sıklığı Yüksek Olan Gruplar Ortopedik ve Hareket Bozukluğu Olanlar Serabral Palsy Spina Bifida Çocukluk Felci Multiple Skleroz(MS) Omurilik Zedelenmesi Kas Hastalığı Doğuştan Şekil Bozuklukları SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

7 Gelişimsel Yetersizliği Olan çocuklar
Gelişimsel Yetersizliği Olan çocuklar ? Rastlanma Sıklığı Düşük Olan Gruplar Görme Engelliler İşitme Engelliler Konuşma Bozukluğu Olanlar Öğrenme Güçlüğü Olan Çocuklar Duygusal ve Davranış Bozukluğu Olan Çocuklar Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklar SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

8 Sebepler? Özel gereksinimli çocukların oluşmasına neden olan etmenleri genel olarak 3 ana grupta toplamamız mümkündür: Doğum öncesi nedenler, Doğum anı nedenleri, Doğum sonrası nedenler. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

9 Doğum Öncesi Nedenler Gebelikte Çocuğun Gelişimine Etki yapan Etmenler
Beslenme: Annede beslenme bozukluğunun olması bebeğin büyümesini yavaşlatabilmektedir. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

10 Doğum Öncesi Nedenler Gebelikte Çocuğun Gelişimine Etki yapan Etmenler
Yapısal Bozukluklar: Bebeğin anne karnındaki fiziksel bozuklukları içerir. Kalıtsal sebepler İlaçlar Ve diğer çevresel faktörler bu durumların oluşmasında etkilidir. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

11 Doğum Öncesi Nedenler Gebelikte Çocuğun Gelişimine Etki yapan Etmenler
Kalıtsal Bozukluklar: Hücre bölünmeleri sırasında bazı hatalar oluşabilir. Bazı durumlarda zigot kendiliğinden anne bedeninin dışına kendiliğinden atılır. Yani anne düşük yapar. Ama bazı durumlarda anormallik öldürücü değildir. Ama çocuğun gelişimi ciddi biçimde etkilenebilir. Ör. Down sendromu. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

12 Doğum Öncesi Nedenler Gebelikte Çocuğun Gelişimine Etki yapan Etmenler
Hücre Transferi Hataları: Hücrelerin yanlış transfer olması nedeniyle oluşan bozukluklardır. Ör. Dudak yarık damak, spina bifida vb. Spina Bifidada, kapanması gereken sinir tüpleri hücrelerin eksik transferiyle açık kalır ve buna bağlı olarak yürüme, kaka ve idrarı kontrol eden sinirler gelişemez. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

13 Doğum Öncesi Nedenler Gebelikte Çocuğun Gelişimine Etki yapan Etmenler
İlaçlar ve kimyasal maddeler Uyuşturucu ve gerilim gidericiler Enfeksiyonlar Kronik hastalıklar Anne babanın yaşı Kan uyuşmazlığı SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

14 Doğum Anı Nedenleri Zor ve hatalı doğumlarda bebeğin başının çok fazla basınca maruz kalmasıyla kafaiçi kanamanın oluşması. Bunun sonucu beyin hasarı oluşabilmektedir. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

15 Doğum Anı Nedenleri Doğum anı anoreksia: Doğum sırasında bebeğin yeterli oksijeni alamaması durumudur. Göbek bağının bebeğin boynuna dolanması, bebeğin başının önce değil sonra çıkması, anormal ve uzamış doğumlar buna sebep olarak gösterilebilir. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

16 Doğum Anı Nedenleri Prematüre: Bebeğin gelişimsel olarak hazır olmadan doğması durumudur. Erken doğan bebekler: 37 haftadan önce doğan bebekler. Zamanına göre hafif doğan bebekler. ( 2.5 kilo ve daha aşağı ) SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

17 Doğum Sonrası Nedenler
Yaralanmalar ve kazalar Ateşli hastalıklar Beslenme yetersizliği Sosyal ve kültürel yoksunluk Diğer sebepler.... SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

18 Nasıl Tespit Ediliyor? Doğum öncesi dönemde yapılan testlerle;
Okul Öncesi Dönemde; Gelişim Aşamalarındaki Gecikmeler Konuşma Yürüme Anlama İletişim Gelişim Taramaları Okul Çağında; Akademik başarı durumu ile Zeka Testleri SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

19 BELİRTİLER VE ERKEN TANI ZİHİNSEL ENGEL
Doğum öncesi, doğum anı ve doğum sonrasında meydana gelen, merkezi sinir sistemini etkileyen bazı nedenlerle zihin gelişimini ve fonksiyonlarını yavaşlatan ve gerileten sürekli bir durumdur. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

20 Zihinsel Engelliliğin Klinik Sınıflandırması
Hafif derecede zihinsel engel Orta derecede zihinsel engel Ağır derecede zihinsel engel Çok ağır derecede zihinsel engel(klinik bakıma muh) Bu sınıflandırma zeka testlerinde çocuğun aldığı puana göre yapılan bir sınıflandırmadır. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

21 Zihinsel Engelliliğin Eğitsel Sınıflandırması
Bu sınıflandırma sisteminde zihinsel engelli bireylerin neyi , ne derecede öğrenebileceklerini dikkate alan sınıflandırmadır. Hafif düzeyde öğrenme yetersizliği Orta düzeyde öğrenme yetersizliği Ağır düzeyde öğrenme yetersizliği Klinik bakıma gereksinim nedeniyle öğrenme yetersizliği. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

22 GENEL ÖZELLİKLERİ Öğrenme yavaş Dikkat süresi kısa,
Konuşma gecikmeleri ve konuşma bozuklukları, Motivasyon problemleri. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

23 BELİRTİLER VE ERKEN TANI OTİSTİK SPECTRUM BOZUKLUKLARI-OTİZM
Otizm , yaşamın ilk 3 yılı içinde ortaya çıkan ve yaşam boyu devam eden nöropsikiyatrik, gelişimsel bir bozukluktur. Otizm terimi ilk kez 1911 yılında Bleuler tarafından kullanılıyor. İlk makaleler yılında Leo Kaner ve 1944 yılında Hans Asperger tarafından yayınlanıyor. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

24 Tarihçe (devam..) 1964 yılında otizmin biyolojik kökenli olduğuna yönelik ilk bilimsel dayanaklar bulunuyor. 1977 yılında ikizler üzerinde araştırmalar yayınlanıyor ve genetik faktörlere rastlanıyor. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

25 SINIFLANDIRMA Atipik otizm ( Kuşkulu Otizm ): Otistik özellikleri az, üst düzey işlevlere sahip. Hafif derecede otizm: orta düzeyde zihinsel becerileri ve işlevsel dil yetenekleri olen çocuklar. Orta Derecede Otizm: Orta derecede zihinsel engel sınırlı konuşma ve yinelenen davranışlara sahip. Ağır Derecede Otizm: Ağır zihinsel engel, içe kapanıklık, iletişim becerileri olmayan çocuklar. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

26 Otizm’in nedenleri....... Bilinmiyor. Eski inanışlar:
Anne baba özellikleri, Çocuk yetiştirme tutumları. Kral tv. v.b. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

27 GÖRÜLME SIKLIĞI 1990’lı yıllarda; 500 doğumda bir.
2000’li yıllarda 250 doğumda bir. Neden???? Tanı kriterleri değişti. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

28 Kalıtım Bir otistik çocuğun tek yumurta ikizinde otizm görülme sıklığı %50. Kardeşte otizm görülme sıklığı %3-8. Erkeklerde kızlara oranla 4 misli fazla görünüyor. Otistik çocukların akrabalarında otizm ve psikiyatrik bozuklukların görülme sıklığı normal popülasyona göre daha sıktır. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

29 Belirtiler ve Özellikler........
1.Sosyal Etkileşimde Yetersizlik. Göz kontağında sınırlılık. Ortak ilgide sınırlılık. Başkalarının işaret ettiği yere bakmama. Diğer çocuklarla etkileşimde yetersizlik. Yalnızlığı tercih etme. Sosyal övgüye tepkisizlik. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

30 Belirtiler ve Özellikler........
2.İletişim ve Oyunda Yetersizlik: Dil ve iletişim sorunları. Dili iletişim aracı olarak kullanmama. Vücut dilini kullanmada sınırlılık. Söyledikleri ile jest ve mimiklerinin uyuşmaması. Hayali oyunun gelişmemesi. Başlatma, sürdürme ve bitirme sorunları. İlgi duyulan alanlarda aşırı ayrıntı. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

31 Belirtiler ve Özellikler........
3.Takıntılar: Nesne takıntıları: Nesnelerle sıradışı oynamak. Hareket takıntıları: Sallanma, ellere bakma, yan bakma. İlgi takıntıları: Bir konuyla aşırı ilgili olma. Arabalar. Düzen takıntıları: Aynı giysiyi giymek , aynı yemeyi yemek, düzeni bozmamak. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

32 Yinelenen-Kendini Uyarıcı Davranışlar
Sıradışı beden hareketleri.Ör.Etrafında dönme. Sıradışı el hareketleri. Ör: Parmak çıtlatmak, iki parmak arasını ayırmak v.b. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

33 Önemli %10 unda üstün yetenekler görülüyor. Ör:okumayı erken öğrenme. %60 ında zeka geriliği görülür. %30 unda epilepsi görülür. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

34 Otizm ve Gelişim 6-9 ay arası: Oyuncaklara ilgi duymama
Karşılıklı dikkat yok. Bir nesneye bir anneye bakma. Alışılmamış korkular. Beslenme bozuklukları. Ritüellerin beşlangıcı. Ör: Yalnız başına kalmak istemek. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

35 Otizm ve Gelişim 9-20 ay arası: Göz teması yok
Parmakla işaret edemiyor. 18-24 ay arası dilde gerilemeler oluyor. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

36 Otizm ve Gelişim 2 yaş: İnsanları cansız bir nesne gibi kullanmaya başlıyor. Ekolali görülüyor. ( Ekolali konuşmanın habercisi olabiliyor. ) SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

37 Otizm ve Gelişim 3 yaş: Parmak ucunda yürüme. Ritüellerde artış .
SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

38 BELİRTİLER VE ERKEN TANI Serabral Paralizi(Spastik Engelliler)
Serebral paralizi, doğum öncesi, doğum sırası veya doğum sonrası beyindeki bir hasar sonucu ortaya çıkan kalıcı duruş, hareket ve denge kusurudur. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

39 NASIL FARKEDİLİR? Bebeğin devamlı laterjik olması(başın ve vücudun sürekli bir yana dönük olması Emme bozukluğu Israrlı kusma Etraftan gelen uyarılara cevap vermeme Konvülziyonlar (havale) olması Nistagmus(göz küresinin yatay ve dikey eksende hızlı ve anormal hareketleri SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

40 Erken tanı devam... Opistotonus (baş ve gövdenin geriye doğru aşırı kasılması) Ağızdan fazla miktarda salya akması El göz koordinasyonunun olmaması Ayına göre motor gelişimdeki gerilikler, çocukta beyin hasarını göstermektedir. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

41 Serebral paralizide görülebilecek diğer bozukluklar
Görme bozuklukları İşitme bozuklukları Konuşma bozuklukları Zeka geriliği Epilepsi Duyu algı bozuklukları SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

42 TEDAVİ İlaç Tedavisi Cerrahi Tedavi Fizik Tedavi Ve Rehabilitasyon
SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

43 FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYONDA AMAÇ
Var olan potansiyelleri açığa çıkarmak,geliştirmek,düzenlemede yardımcı olmak,maksimum düzeyde bağımsızlık kazandırmak ve erişkin yaşa hazırlamaktır. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

44 Tedavi Devam... Tedavi programı her çocuğa göre özel olarak düzenlenir.Program hazırlanırken çocuğun istekleri ve motivasyonu göz önünde tutulur. SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

45 Serabral paralizili çocuklarda eğitimde karşılaşılan problemler
Çocuğa ilişkin algı: Performansını gösteremediği için ağır bir engelli tablosu görünümünde olabiliyor. Çocuktaki fiziksel engeller, Baş ve gövde dengesinin bozukluğu Ellerini yeterince veya hiç kullanamama Görsel ve işitsel problemler İletişim problemli SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

46 ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLERLE KİMLER ÇALIŞIR?
Özel eğitim öğretmenleri Konuşma terapistleri Fizyoterapistler Sosyal hizmet uzmanları Psikologlar Rehber öğretmenler Sınıf öğretmenleri İş ve uğraşı terapistleri Doktorlar ve diğer sağlık personeli SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi

47 TEDAVİ VE EĞİTİM TEDAVİ: EĞİTİM:
Tedaviler çocukların engellerinin yanında seyreden ek problemleri çözmeye yöneliktir. Epilepsi, hiperaktivite v.b. EĞİTİM: Ailenin eğitimi Çocukların eğitimi SEZGİN KARTAL, Koç Üniversitesi