ARAŞTIRMA, ARAŞTIRMA FAALİYETLERİ VE KÜTÜPHANELER.

... konulu sunumlar: "ARAŞTIRMA, ARAŞTIRMA FAALİYETLERİ VE KÜTÜPHANELER."— Sunum transkripti:

1 ARAŞTIRMA, ARAŞTIRMA FAALİYETLERİ VE KÜTÜPHANELER

2 ARAŞTIRMA VE ARAŞTIRMA FAALİYETLERİ

3 ARAŞTIRMA OLGUSU Araştırma Nedir? “Gerçeği arama işlemidir” Bu işlem, var olan bilgi düzeyinin geliştirilmesi için olduğu kadar, karşılaşılan ya da karşılaşılabilecek problemlere güvenilir çözüm yolları bulmak amacıyla gerçekleştirilir. “Eğitim Terimleri Sözlük, 1974” e göre araştırma; Bir gerçeği ortaya çıkarmak, bir sorunu çözümlemek ve eldeki verileri arttırmak için bilimsel yöntem ve tekniklerden yararlanılarak yapılan düzenli bir çalışmadır. Bu çalışma ya da etkinlik, konuyla ilgili gerekli bilgilerin planlı ve sistemli bir şekilde  derlenmesi,  çözümlenmesi,  değerlendirilmesi ve  yorumlanması aşamalarından OLUŞUR.

4 ARAŞTIRMA TÜRLERİ Araştırma etkinlikleri fiziksel ya da entelektüel bir sorunun varlığı söz konusu olduğunda gerçekleştirilir. Bu etkinlikleri 2 genel grup içinde tanımlamak mümkündür:  Temel Araştırmalar: Bilgi üretmek, kuram geliştirmek ve evrensel anlamda geçerliliği olan bilimsel yasalara ulaşmak amacıyla yapılır.  Uygulamalı Araştırmalar: Uygulamada karşılaşılan sorunları çözmek ve uygulamaları geliştirmek amacıyla yürütülür. Ancak, bu iki grup araştırmaları birbirinden kesin çizgilerle ayırmak sağlıklı değildir. Çünkü temel araştırma bulgularından yararlanmayan bir uygulama ne denli yüzeysel kalırsa, uygulamayla desteklenmeyen bir temel araştırma da o denli olayların dışında kalır.

5 NİÇİN ARAŞTIRMA? Araştırma Etkinliklerinin Ulusal Düzeyde Amaçları:  Toplumun kültürel zenginleşmesi,  Bilimsel bilgi düzeyinin yükseltilmesi,  Ekonomik ve sosyal alanlardaki gelişmelerin hızlandırılması,  Ülkenin savunma gücünün arttırılması,  Çeşitli altyapı ve hizmet sektöründeki gelişmelerin hızlandırılması,  Toplumun sağlık ve refah düzeyinin yükseltilmesi.

6 ARAŞTIRMA ve BİLGİ  Araştırma etkinlikleri sonucunda kazanılan yeni BİLGİ sonucunda bir yandan ele alınan konuyla ilgili olarak görüş ve anlayışımız zenginleşmekte, bir yandan sorunlarımıza yeni yeni çözüm yolları bulunmakta bir yandan da inovasyon yoluyla ekonomik açıdan büyük atılımlar gerçekleştirilmektedir. Günümüzde bilimsel araştırma yoluyla kazanılan bilgi, toprağı, hammaddeyi, emeği ve sermayeyi önceleyen STRATEJİK bir konuma gelmiştir.  BİLGİ geleneksel üretim faktörlerinden bazı özellikleriyle ayrılır. ■ Bilgi; kullanıldıkça azalmıyor ve tükenmiyor, ■ Bilgi; başkalarına verilmekle yitirilmiyor. ■ Bilgi; kendini sürekli olarak yenileyebilen bir özelliğe sahip, ■ Bilginin değeri görelidir, ■ Bilgi; diğer üretim faktörleri gibi kıt bir kaynak değildir.

7 ARAŞTIRMANIN NİTELİKLERİ?  Araştırma, yeni ve sağlıklı bilgi edinmemize yardımcı olur.  Araştırma sonucunda edinilen bilgiler, rasyonel ve nesnel olup, tanımlama ve sınamaya dayalıdır.  Araştırma, araştırma yöntemlerinde uzmanlık bilgisi ve becerisi gerektirir.  Araştırma sonucunda edinilen bulgular eleştirilere açıktır.  Araştırmanın dayanakları gözlenebilir ve tartışılabilir verilerdir.  Araştırma sonucunda yorum yapılır. Yorum; bireyseldir ve bu nedenle de yanlı(öznel) olabilir.  Araştırma etkinliğinin her aşamasının tanımlanabilir olması, araştırmanın yinelenebilirliğini ortaya koyar.

8 BAŞLICA ARAŞTIRMA KURULUŞLARI ÜNİVERSİTELER KAMU KURULUŞLARI ÖZEL KURULUŞLAR

9 ÜNİVERSİTELERDE YÜRÜTÜLEN ARAŞTIRMALAR  Lisansüstü programlarının bir parçası olarak yürütülen araştırmalar,  Öğretim üyelerinin kendi uzmanlık alanlarında yaptığı araştırmalar,  Çeşitli kamu kuruluşlarınca üniversiteye sağlanan olanaklarla yürütülen araştırmalar,  Uluslararası işbirliği anlaşmaları çerçevesinde ya da uluslararası kuruluşlardan sağlanan desteklerle yürütülen araştırmalar.

10 KAMU SEKTÖRÜNDE YÜRÜTÜLEN ARAŞTIRMALAR Başbakanlığa ya da bakanlıklara bağlı çeşitli kuruluşların bünyelerinde oluşturulmuş birimler tarafından tarafından farklı düzeylerde yürütülmektedir.  Başbakanlığa bağlı kuruluşlar arasında başlıcaları TÜBİTAK, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu sayılabilir.  Bakanlıklar düzeyinde başlıcaları Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Sanayi Bakanlığı, Bayındırlık Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı sayılabilir.

11 ÖZEL SEKTÖRDE YÜRÜTÜLEN ARAŞTIRMALAR Özel sektör tarafından yürütülen araştırmalar başlangıçta kalite kontrol amaçlı, sonraları ürün geliştirmeye yönelik olmuştur. Günümüzde özel sektör kuruluşlarının gerçek anlamda araştırma merkezleri oluşturdukları ve bu bağlamda büyük atılımlar gerçekleştirdikleri görülmektedir.  Araştırma merkezleri bulunan özel sektör kuruluşları arasında başlıcaları;  ASELSAN,  Türkiye Şişe ve Cam Sanayi A.Ş.’ye bağlı Cam Araştırma Merkezi,  Koç, Sabancı, Eczacıbaşı holdinglerindeki Ar-Ge birimleri,  Kar amacı gütmeyen dernek, enstitü, vakıf v.b. arasında başlıcaları;  Mucitler ve Araştırmacılar Derneği,  Anadolu Bilim ve Teknoloji Strateji Araştırma Enstitüsü,  Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı sayılabilir.

12 KÜTÜPHANE VE ARAŞTIRMA KÜTÜPHANESİ

13 KÜTÜPHANE OLGUSU Kurum Olarak Kütüphane: Kütüphane teriminin etimolojik açıdan yansıttığı «kitapların bulundurulduğu yer» anlamı, bu kurumun günümüzdeki toplumsal yükümlülüklerini açıklamakta yeterli midir? Kurumlarımızı, mesleğimizi ya da hizmetlerimizi ifade ederken, tanımlarken ya da açıklarken temel hareket noktamız (dayanağımız) ne olmalıdır?

14 BİLGİNİN TANIMI VE TÜRLERİ Bilgi Nedir? sorusu insanlık tarihinde bir çok düşünürü yakından ilgilendirmiş olmakla birlikte, üzerinde fikir birliğine varılmış, herkes tarafından kabul edilen ortak bir tanımdan söz etmek oldukça güçtür. Bilgi Profesyonelleri Açısından Bilgi, İnsanların çeşitli yollarla edindikleri ve zihinsel bir süreçten geçirerek içselleştirdikleri düşüncelerin, yeniden anımsanması ya da başkalarıyla paylaşılması amacıyla yazılı, basılı ya da elektronik ortamda kayıt altına alınmasıyla ortaya çıkan üründür. Bilgi Yönetimi Açısından Bilgi Türleri  Toplumsal bilgi (information )  Bireysel bilgi (knowledge)

15 SİSTEM OLARAK KÜTÜPHANE  Kütüphane kurumunun oluşumunu, toplumsal konumunu ve işleyişini anlamak ve açıklamak için onu başlı başına bir sistem olarak düşünmek gerekir.  Herhangi bir toplumda kütüphanenin kurulabilmesi için, kütüphane hizmetlerine GEREKSİNİM (ihtiyaç) duyulması gerekir. Gereksinime yol açan nedenler arasında başlıcaları;  Bilgi kaynaklarının korunması ve bakımı  Eğitim,  Araştırma,  Boş zamanları değerlendirme.  Gereksinim “önkoşul” olmakla birlikte yeterli değildir. Ayrıca, kütüphane hizmetlerine gereksinim duyan toplum tarafından «DESTEK»lenmesi gerekir. Toplumsal desteğin boyutlarını iki düzeyde düşünebiliriz;  Maddi destek  Manevi destek

16 T O P L U M S A L K U L L A N I M Okuma / Yararlanma T O P L U M S A L K U L L A N I M Okuma / Yararlanma K Ü T Ü P H A N E S İ S T E M İ T O P L U M S A L K U L L A N I M GİRDİ (Toplumsal Bilgi) İŞLEMLER (Teknik Hizmetler) ÇIKTI ( Okuyucu Hizm.) GEREKSİNİMDESTEK Toplumsal Bilgiden YARARLANMA Bireysel bilginin olgunlaşması ve biçimlenmesi YAZMA Kaydetme YAYINLAMA Toplumsal bilginin ortaya çıkması SİSTEM OLARAK KÜTÜPHANE K Ü T Ü P H A N E S İ S T E M İ

17 ARAŞTIRMA - KÜTÜPHANE İLİŞKİSİ ?  Gerçekte, araştırma eylemi ile bilgi merkezleri arasındaki ilişkinin özünde, birinin bilgiye olan bağımlılığı, diğerinin ise bilgilerin sağlandığı, düzenlendiği ve kullanıma sunulduğu yer olması yatmaktadır.  Araştırma için en önemli koşullardan birisi, ilgili konuda o güne değin elde edilmiş tüm bilgilere ulaşılmış olmasıyken, kütüphane kurumunun varlığının gerekçesi ise gereksinim duyulan her türlü bilginin sağlandığı, düzenlendiği ve kullanıma sunulduğu bir merkez olmasıdır.  Bilgi merkezleri ayrıca, çeşitli hizmetlerle araştırmacılara katkıda bulunurlar. Bunlar arasında başlıcaları şunlardır; yayın taraması, güncel duyuru hizmeti, seçimli bilgi hizmeti, özetçe, bibliyografya hazırlama,indeksleme hizmetleri gibi. Böylelikle araştırmacıların zamanlarını daha iyi değerlendirilmelerine katkıda bulunulur.

18 ARAŞTIRMA KÜTÜPHANESİ VE ÇEŞİTLERİ  Araştırma kütüphanesini, genel bir yaklaşımla, çeşitli amaçlı araştırmaların gerçekleştirilmesine bilgi hizmetleri yoluyla katkı sağlayan kuruluşlar olarak tanımlamak mümkündür. Ancak bu tanım, araştırma kütüphanesi kavramı içinde algılanan  özel kütüphaneleri,  milli kütüphaneleri ve  üniversite kütüphanelerini diğer kütüphane türlerinden kesin çizgilerle ayırmamaktadır.  Kitaplıkbilim Terimleri Sözlüğüne göre araştırma kütüphanesi; Araştırma kurumlarına ya da kümelerine hizmet vermek amacıyla kurulan ve araştırma gereçlerine yer veren kütüphanelerdir.

19 ARAŞTIRMA KÜTÜPHANELERİNİN TANIMLARI  ÜNİVERSİTE KÜTÜPHANESİ:Üniversitelerde yürütülen eğitim- öğretim ve araştırma faaliyetleriyle ilgili olarak, öğretim elemanları, öğrenciler ve araştırmacıların gereksinim duydukları kayıtlı her türlü bilgiyi sağlayan, düzenleyen ve kullanıma sunan akademik niteliklere sahip bilgi merkezleridir.  MİLLİ KÜTÜPHANE: Hangi adla biliniyor olursa olsunlar, ulusal düzeyde yayınlanan kayıtlı her türlü bilgi kaynağını derleme yoluyla sağlayan, düzenleyen, gelecek kuşaklar için koruma sorumluluğu taşıyan ve ayrıca, uygun gördüğü ulusal nitelikte kütüphane hizmetlerini sunan bilgi merkezleridir.  ÖZEL KÜTÜPHANE: Parçası bulunduğu mesleki, ticari, ekonomik, kültürel, endüstriyel, bilimsel, teknolojik ya da idari kuruluş çalışanlarının bilgi gereksinimlerini karşılamak amacıyla özel bir koleksiyon çerçevesinde yapılandırılmış ve bilgi merkezleridir.

20 Üniversite, Milli ve Özel Kütüphaneler: Niçin Araştırma Kütüphanesidir? GENEL GEREKÇELER:  Oluşumlarına yol açan nedenler,  Kullanıcılarının nitelikleri,  Kolleksiyonlarının özellikleri ve kullanım amaçları,  Sundukları hizmetlerin kapsamı ve içerikleri.

21 Üniversite Kütüphanesi Niçin Araştırma Kütüphanesidir? ÖZEL GEREKÇELER: Üniversite Kütüphaneleri: Üniversiteleri diğer yükseköğretim kuruluşlarından farklı kılan en önemli özellik, bilimsel ve teknik bilgi düzeyinin geliştirilmesi konularında araştırma yapmalarıdır. Üniversite kütüphaneleri yüksek lisans düzeyindeki araştırmalardan başlayarak doktora çalışmaları ve öğretim üyelerinin kendi ilgi alanlarında yürüttükleri araştırmaları çeşitli hizmetlerle desteklemekle yükümlüdürler. Üniversitelerin eğitim,öğretim ve araştırma etkinliklerindeki başarısı, bünyelerindeki kütüphanelerin niteliği ve niceliği ile doğrudan ilgilidir.

22 Özel Kütüphaneler Niçin Araştırma Kütüphanesidir? ÖZEL GEREKÇELER: Özel Kütüphaneler: Bu kütüphaneler kamu ya da özel sektör kapsamındaki kuruluşların ilgilendikleri alanlar çerçevesindeki çalışmaları ve araştırmaları bilgi hizmetleriyle desteklemek amacıyla kurulmuşlardır. Zaman zaman büyük farklılıklar göstermekle birlikte hepsinde hedef kitle, genellikle kurum çalışanlarıdır. Nihai amaç bu kuruluşların mal ve hizmet üretimlerinde verimliliği yükseltmektir.

23 Milli Kütüphaneler Niçin Araştırma Kütüphanesidir? ÖZEL GEREKÇELER: Milli Kütüphaneler: Bu kütüphanelerin araştırma kütüphanesi kapsamında düşünülmesinin nedeni, ulusal düzeyde hizmet vermekle yükümlü tek kütüphane olmaktan çok, ülkede yayınlanmış ya da ülke ile ilgili diğer ülkelerde yayınlanmış her türlü bilgi kaynağını bulundurmakla yükümlü olmalarıdır. Genellikle ulusal kültürle ilintili araştırmaları desteklemek amacıyla hizmet verirler.

24 ARAŞTIRMA, ARAŞTIRMA FAALİYETLERİ VE KÜTÜPHANELER