ARAŞTIRMA VE KÜTÜPHANELER İ rfan Çakın. ARAŞTIRMA FAALİYETLERİ İ rfan Çakın.

... konulu sunumlar: "ARAŞTIRMA VE KÜTÜPHANELER İ rfan Çakın. ARAŞTIRMA FAALİYETLERİ İ rfan Çakın."— Sunum transkripti:

1 ARAŞTIRMA VE KÜTÜPHANELER İ rfan Çakın

2 ARAŞTIRMA FAALİYETLERİ İ rfan Çakın

3 Araştırma Olgusu  Araştırma Nedir? “Gerçeği arama işlemidir” Bu işlem, var olan bilgi düzeyinin geliştirilmesi için olduğu kadar, karşılaşılan ya da karşılaşılabilecek problemlere güvenilir çözüm yolları bulmak amacıyla gerçekleştirilir. “Eğitim Terimleri Sözlük, 1974” e göre araştırma; Bir gerçeği ortaya çıkarmak, bir sorunu çözümlemek ve böylelikle, bilimsel bilgi birikimini arttırmak için bilimsel yöntem ve tekniklerden yararlanılarak yapılan düzenli bir çalışmadır. Bu çalışma konuyla ilgili gerekli bilgilerin planlı ve sistemli bir şekilde  derlenmesi,  çözümlenmesi,  değerlendirilmesi ve  yorumlanması aşamalarından oluşur. İ rfan Çakın

4 Araştırma Türleri  Araştırma etkinlikleri fiziksel ya da entelektüel bir sorunun varlığı söz konusu olduğunda gerçekleştirilir. Bu etkinlikleri 2 genel grup içinde tanımlamak mümkündür:  Temel Araştırmalar: Bilgi üretmek, kuram geliştirmek ve evrensel anlamda geçerliliği olan bilimsel yasalara ulaşmak amacıyla yapılır.  Uygulamalı Araştırmalar: Uygulamada karşılaşılan sorunları çözmek ve uygulamaları geliştirmek amacıyla yürütülür. Ancak, bu iki grup araştırmaları birbirinden kesin çizgilerle ayırmak sağlıklı değildir. Çünkü temel araştırma bulgularından yararlanmayan bir uygulama ne denli yüzeysel kalırsa, uygulamayla desteklenmeyen bir temel araştırma da o denli olayların dışında kalır. İ rfan Çakın

5 Araştırma Faaliyetlerinin Ulusal Amaçları  Toplumun kültürel zenginleşmesi,  Bilimsel bilgi birikiminin geliştirilmesi,  Ekonomik ve sosyal alanlardaki gelişmelerin hızlandırılması,  Ülkenin savunma gücünün arttırılması,  Çeşitli altyapı ve hizmet sektöründeki gelişmelerin sağlanması,  Toplumun sağlık ve refah düzeyinin yükseltilmesi. İ rfan Çakın

6 Araştırma ve Bilgi  Araştırma sonucunda edinilen bilgi, ele alınan konuyla ilgili olarak anlayışımızı zenginleştirmekte, sorunlarımıza yeni çözümler bulunmasına yardımcı olmakta ve ayrıca, inovasyon yoluyla da ekonomik açıdan anlamlı katkılar sağlamaktadır. Günümüzde bilimsel araştırma yoluyla kazanılan bilgi, toprağı, hammaddeyi, emeği ve sermayeyi önceleyen stratejik bir konuma gelmiştir.  BİLGİ geleneksel üretim faktörlerinden kimi özellikleriyle farklıdır.  Bilgi; kullanıldıkça azalmıyor ve tükenmiyor,  Bilgi; başkalarına verilmekle yitirilmiyor.  Bilgi; kendini sürekli olarak yenileyebilen bir özelliğe sahip,  Bilginin değeri görelidir,  Bilgi; diğer üretim faktörleri gibi kıt bir kaynak değildir. İ rfan Çakın

7 Araştırma Eyleminin Özellikleri?  Araştırma, yeni ve güvenilir bilgi edinmemizi sağlar.  Araştırma sonucunda edinilen bilgiler, ussal ve nesnel olup, tanımlamaya ve sınamaya dayalıdır.  Araştırma, araştırma yöntemlerinde uzmanlık bilgi ve becerisi gerektirir.  Araştırma sonucunda edinilen bilgiler/bulgular eleştiriye açıktır.  Araştırmanın dayanakları gözlenebilir ve tartışılabilir verilerdir.  Araştırma yorumla sonuçlanır. Yorum, bireyseldir ve bu nedenle de yanlı (öznel) olabilir.  Araştırma etkinliğinin her aşamasının tanımlanabilir olması, araştırmanın yinelenebilirliğini (tekrar edilebilirliğini) ortaya koyar. İ rfan Çakın

8 BAŞLICA ARAŞTIRMA KURULUŞLARI ÜNİVERSİTELER KAMU KURUMLARI ÖZEL KURULUŞLAR İ rfan Çakın

9 Üniversitelerde Yürütülen Araştırmalar  Lisansüstü programlarının bir parçası olarak yürütülen araştırmalar,  Öğretim üyelerinin kendi uzmanlık alanlarında yaptığı araştırmalar,  Çeşitli kamu kuruluşlarınca üniversiteye sağlanan olanaklarla yürütülen araştırmalar,  Uluslararası işbirliği anlaşmaları çerçevesinde ya da uluslararası kuruluşlardan sağlanan desteklerle yürütülen araştırmalar. İ rfan Çakın

10 Kamu Kurum Araştırmaları  Başbakanlığa ve bakanlıklara bağlı çeşitli kuruluşların bünyelerinde oluşturulmuş birimler tarafından farklı amaçlara yönelik olarak yürütülmektedir.  Başbakanlığa bağlı kuruluşlar arasında; o Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Merkez Bankası, TRT Kurumu vb. sayılabilir.  Bakanlıklar düzeyinde başlıcaları; o Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde TÜBİTAK, TSE, TÜBA, MPM, TPE gibi, o Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığında TODAİE gibi, o Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bünyesinde MTA, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu gibi, o Kalkınma Bakanlığında TUİK gibi, o Diğer birçok bakanlıklarda çeşitli düzeylerde araştırma birimleri bulunmaktadır. İ rfan Çakın

11 Özel Sektör Araştırmaları  Özel sektör tarafından yürütülen araştırmalar başlangıçta kalite kontrol amaçlı, sonraları ürün geliştirmeye yönelik olmuştur. Günümüzde özel sektör kuruluşlarının gerçek anlamda araştırma merkezleri oluşturdukları ve bu bağlamda büyük atılımlar gerçekleştirdikleri görülmektedir.  Araştırma merkezleri bulunan özel sektör kuruluşları arasında başlıcaları; o ASELSAN, o Türkiye Şişe ve Cam Sanayi A.Ş.’ye bağlı Cam Araştırma Merkezi, o Koç, Sabancı, Eczacıbaşı holdinglerindeki Ar-Ge birimleri,  Kar amacı gütmeyen dernek, enstitü, vakıf v.b. o Mucitler ve Araştırmacılar Derneği, o Anadolu Bilim ve Teknoloji Strateji Araştırma Enstitüsü, o Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı sayılabilir. İ rfan Çakın

12 KÜTÜPHANE VE ARAŞTIRMA KÜTÜPHANESİ İ rfan Çakın

13 Kütüphane Olgusu ?  Kurum Olarak Kütüphane: Kütüphane teriminin etimolojik açıdan yansıttığı «kitapların bulundurulduğu yer» anlamı, bu kurumun günümüzdeki toplumsal yükümlülüklerini açıklamakta yeterli midir? Soru: Kurumlarımızı, mesleğimizi ya da hizmetlerimizi ifade ederken, tanımlarken ya da açıklarken temel hareket noktamız (dayanağımız) ne olmalıdır? İ rfan Çakın

14 Bilginin Tanımı ve Türleri  Bilgi Nedir? sorusu bir çok düşünürü yakından ilgilendirmiş olmakla birlikte, üzerinde fikir birliğine varılmış, herkes tarafından kabul edilen ortak bir tanımdan söz etmek oldukça güçtür.  Bilgi Profesyonelleri Açısından Bilgi, İnsanların çeşitli yollarla edindikleri ve zihinsel bir süreçten geçirerek içselleştirdikleri düşüncelerin, yeniden anımsanması ya da başkalarıyla paylaşılması amacıyla yazılı, basılı ya da elektronik ortamda kayıt altına alınmasıyla ortaya çıkan üründür. Bilgi yönetimi açısından bilg i;  Toplumsal bilgi (information )  Bireysel bilgi (knowledge) İ rfan Çakın

15 Sistem Olarak Kütüphane  Kütüphane kurumunun oluşumunu, toplumsal konumunu ve işleyişini anlamak ve açıklamak için onu başlı başına bir sistem olarak düşünmek gerekir.  Kütüphanenin kurulabilmesi için, kütüphane hizmetlerine gereksinim (ihtiyaç) duyulması gerekir. Gereksinime yol açan nedenler arasında başlıcaları;  Bilgi kaynaklarının korunması ve bakımı  Eğitim,  Araştırma,  Boş zamanları değerlendirme.  Gereksinim “önkoşul” olmakla birlikte yeterli değildir. Ayrıca, kütüphane hizmetlerine gereksinim duyan toplum tarafından «destek»lenmesi gerekir. Toplumsal desteğin boyutlarını iki düzeyde düşünebiliriz;  Maddi Destek  Manevi Destek İ rfan Çakın

16 T O P L U M S A L K U L L A N I M Okuma / Yararlanma T O P L U M S A L K U L L A N I M Okuma / Yararlanma K Ü T Ü P H A N E S İ S T E M İ T O P L U M S A L K U L L A N I M GİRDİ (Toplumsal Bilgi) İŞLEMLER (Teknik Hizmetler) ÇIKTI ( Okuyucu Hizm.) GEREKSİNİMDESTEK Toplumsal Bilgiden YARARLANMA Bireysel bilginin olgunlaşması ve biçimlenmesi YAZMA Kaydetme YAYINLAMA Toplumsal bilginin ortaya çıkması Sistem Olarak Kütüphane K Ü T Ü P H A N E S İ S T E M İ İ rfan Çakın

17 Araştırma - Kütüphane İlişkisi ?  Araştırma eylemi ile kütüphane arasındaki ilişkinin özünde, birinin bilgiye olan bağımlılığı, diğerinin ise bilgilerin sağlandığı, düzenlendiği ve kullanıma sunulduğu yer olması yatmaktadır.  Araştırma için en önemli koşullardan birisi, ilgili konuda o güne değin elde edilmiş tüm bilgilere ulaşılmış olmasıyken, kütüphane kurumunun varlığının gerekçesi ise gereksinim duyulan her türlü bilginin sağlandığı, düzenlendiği ve kullanıma sunulduğu bir merkez olmasıdır.  Kütüphaneler ayrıca, çeşitli hizmetlerle araştırmacıların zamanlarını daha iyi değerlendirilmelerine katkıda bulunulur. Bunlar arasında özellikle yayın taraması, güncel duyuru hizmeti, seçimli bilgi hizmeti, özetçe, bibliyografya hazırlama, indeksleme hizmetleri sayılabilir. İ rfan Çakın

18 Araştırma Kütüphaneleri  Araştırma kütüphanelerini, genel bir yaklaşımla, çeşitli amaçlı araştırmaların gerçekleştirilmesine bilgi hizmetleri yoluyla katkı sağlayan kuruluşlar olarak tanımlayabiliriz. Ancak bu tanım, araştırma kütüphanesi kavramı içinde düşünülen  özel kütüphaneleri,  milli kütüphaneleri ve  üniversite kütüphanelerini diğer kütüphane türlerinden kesin çizgilerle ayıramamaktadır.  Kitaplıkbilim Terimleri Sözlüğüne göre araştırma kütüphaneleri, «Araştırma kurumlarına ya da kümelerine hizmet vermek amacıyla kurulan ve araştırma gereçlerine yer veren kütüphanelerdir». İ rfan Çakın

19 Araştırma Kütüphaneleri: Tanımlar  Üniversite Kütüphanesi: Üniversitelerde yürütülen eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleriyle ilgili olarak, öğretim elemanlarının, öğrencilerin ve araştırmacıların gereksinim duydukları kayıtlı her türlü bilgiyi sağlayan, düzenleyen ve kullanıma sunan kütüphanelerdir. İ rfan Çakın

20 Araştırma Kütüphaneleri: Tanımlar  Milli Kütüphane: Hangi adla biliniyor olursa olsunlar, ulusal düzeyde yayınlanan kayıtlı her türlü bilgi kaynağını derleme yoluyla sağlayan, düzenleyen, gelecek kuşaklar için koruma sorumluluğu taşıyan ve ayrıca, uygun gördüğü ulusal nitelikte bilgi hizmetlerini düzenleyen ve sunan kütüphanelerdir. İ rfan Çakın

21 Araştırma Kütüphaneleri: Tanımlar  Özel Kütüphane: Parçası bulunduğu mesleki, ticari, ekonomik, kültürel, endüstriyel, bilimsel, teknolojik ya da idari kuruluş çalışanlarının bilgi gereksinimlerini karşılamak amacıyla özel bir koleksiyon çerçevesinde, özel hizmetler sunmak amacıyla yapılandırılmış kütüphanelerdir. İ rfan Çakın

22  Genel Gerekçeler:  Oluşumlarına yol açan nedenler,  Kullanıcılarının nitelikleri,  Koleksiyonlarının özellikleri ve kullanım amaçları,  Sundukları hizmetlerin kapsamı ve içerikleri. Üniversite, Milli ve Özel Kütüphane Niçin Araştırma Kütüphanesidir? İ rfan Çakın

23 Üniversite Kütüphanesi Niçin Araştırma Kütüphanesidir?  Özel Gerekçeler: Üniversiteleri diğer yükseköğretim kuruluşlarından farklı kılan en önemli özellik, bilimsel ve teknik bilgi düzeyinin geliştirilmesi konularında araştırma yapmalarıdır. Üniversite kütüphaneleri yüksek lisans düzeyindeki araştırmalardan başlayarak doktora çalışmaları ve öğretim üyelerinin kendi ilgi alanlarında yürüttükleri araştırmaları çeşitli hizmetlerle desteklemekle yükümlüdürler. Üniversitelerin eğitim,öğretim ve araştırma etkinliklerindeki başarısı, bünyelerindeki kütüphanelerin niteliği ve niceliği ile doğrudan ilgilidir. İ rfan Çakın

24 Özel Kütüphaneler Niçin Araştırma Kütüphanesidir?  Özel Gerekçeler: Bu kütüphaneler kamu ya da özel sektör kapsamındaki kuruluşların ilgilendikleri alanlar çerçevesindeki çalışmaları ve araştırmaları bilgi hizmetleriyle desteklemek amacıyla kurulmuşlardır. Zaman zaman büyük farklılıklar göstermekle birlikte hepsinde hedef kitle, genellikle kurum çalışanlarıdır. Nihai amaç bu kuruluşların mal ve hizmet üretimlerinde verimliliklerini yükseltmektir. İ rfan Çakın

25 Milli Kütüphaneler Niçin Araştırma Kütüphanesidir? Özel Gerekçeler: Milli Kütüphanelerin araştırma kütüphanesi kapsamında düşünülmesinin nedeni, ulusal düzeyde hizmet vermekle yükümlü tek kütüphane olmaktan çok, ülkede yayınlanmış ya da ülke ile ilgili diğer ülkelerde yayınlanmış her türlü bilgi kaynağını bulundurmakla yükümlü olmalarıdır. Genellikle ulusal kültürle ilgili araştırmaları desteklemek amacıyla hizmet verirler. Ayrıca, bilgi hizmetlerinin yürütülmesinde yönlendirici konumlarının olması beklenmektedir. İ rfan Çakın

26 ARAŞTIRMA VE KÜTÜPHANELER İ rfan Çakın