Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz

Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz

TOPLUM, BİLGİ MERKEZLERİ SİSTEMİ ve ÖNEMİ. Kayıtlı bilgi birikimi ile insanlar arasında verimli ve anlamlı bir ilişkiyi oluşturmak amacıyla, bilgi içeren.

Benzer bir sunumlar


... konulu sunumlar: "TOPLUM, BİLGİ MERKEZLERİ SİSTEMİ ve ÖNEMİ. Kayıtlı bilgi birikimi ile insanlar arasında verimli ve anlamlı bir ilişkiyi oluşturmak amacıyla, bilgi içeren."— Sunum transkripti:

1 TOPLUM, BİLGİ MERKEZLERİ SİSTEMİ ve ÖNEMİ

2 Kayıtlı bilgi birikimi ile insanlar arasında verimli ve anlamlı bir ilişkiyi oluşturmak amacıyla, bilgi içeren ortamları sağlayan, düzenleyen, bulunduran ve bunlardan etkin yararlanılması için hizmetler sunan bilgi merkezleri, toplumsal yapıdan ve gelişimlerinden doğrudan etkilenen kuruluşlardır. Bu merkezler farklı toplumsal koşullarda farklı yapılanmalar ve özellikler gösterirler.

3 Toplum ve Bilgi Merkezleri

4 Toplum Nedir ?  Toplum, belirli bir bölgede devamlı olarak birlikte yaşayan ve ortak bir yaşayış tarzını bölüşen insanlardan oluşan, kendine özgü örgütleri ve kendine yeter özel kültürü olan organik bir bütündür.  Bu bütün içinde, sağlam temellere dayalı bir işbölümünün ve dayanışmanın geliştirilmesi ve bunun bir gereği olarak kuralların, yasaların, kurumların ve örgütlerin oluşturulması ve korunması ortak yaşamın sürdürülebilmesi için kaçınılmazdır.

5 Toplum, Toplumsal Kuruluşlar ve Bilgi Merkezleri  Kendine özgü yapısı, gücü ve özellikleri olan her toplumda, insanların gereksinimlerini karşılamak amacıyla oluşturulmuş çok sayıda «kuruluş» ya da «örgüt» bulunur; okul, fabrika, cami, hastane gibi. Her kuruluşun toplumda özel bir görevi vardır.  Tüm bu kuruluşlar ya da örgütler farklı işler yapmakla birlikte, toplumsal yaşam içinde bir bütünü, yani toplumu oluştururlar. Bu nedenle toplum, içinde çeşitli kuruluşları ya da örgütleri barındıran bir sistem olarak karşımıza çıkar.  Bunlar arasında bilgi merkezleri, kayıt altına alınmış bilgilerden insanlığın yararlanmasını sağlamak için oluşturulmuştur. Bu merkezlerin uygarlık sürecine en anlamlı katkısını, insanlığın edindiği bilgi birikimini bir başka deyişle kültürel birikimini gelecek nesillere aktarma rolünde aramak gerekir.

6 Kültür ve Bilgi Merkezleri  Günlük konuşmalarda sıklıkla kullanılan kültür kavramı, günlük yaşamda birbirinden farklı birçok anlamlarda kullanılmaktadır. En geniş anlamıyla kültür, “insanların toplumsal ve tarihsel gelişimi içinde yarattıkları her türlü maddi ve manevi ürünlerin bütünüdür.  Kültürel birikim sözlü ya da kayıt altına alınmış dil ile başkalarına ve gelecek nesillere aktarılırlar. Bu durum, dilin insanların kendi aralarında anlaşmalarını sağlayan bir araç olmanın ötesinde kültürün evrimi ile doğrudan ilgili olduğunu da göstermektedir.  Dil geliştikçe kültür, kültür geliştikçe öğrenilecek ve öğretilecek bilgiler, bilgiler geliştikçe bilgi taşıyıcısı olarak adlandırdığımız bilgi kaynakları ve nihayet bu kaynaklara bilgi merkezleri aracılığıyla erişebilecek insanlık. Bilgi merkezleri olmadan insanlığın bugünkü kültür düzeyine erişmesi mümkün olamazdı.

7 İletişim Aracı Olarak Bilgi Merkezleri  İnsanların bilgi merkezlerine gelmelerinin başlıca gerekçesi, herhangi bir şekilde bilgiye dayalı olarak içinde bulundukları belirsizliği ve yetersizliği gidermektir. Diğer bir deyişle, bilgi gereksinimi içinde olan insanların, bu bilgiye sahip olanlarla doğrudan olmazsa bile bir şekilde dolaylı olarak iletişim kurmak istemeleridir.  Bu nedenle bilgi merkezleri ayrıca, toplumsal yaşamın gerekli kıldığı birer iletişim araçları olarak da karşımıza çıkarlar.  Taşıdıkları özellikler dikkate alındığında bilgi merkezleri «statik iletişim araçları» olarak algılanmakta ve değerlendirilmektedir.

8 Nasıl Bir İletişim Aracı: Dinamik – Statik ?  Bilgi kaynaklarının diğer iletişim araçlarından farklılığını anlamak için, iletişim araçlarına ilişkin olarak kullanılan “dinamik” ve “statik” kavramlarını açıklamak gerekir:  Dinamik İletişim: Kısa ömürlü olup, tekrar edilebilirliği olmayan enstantane bir özellik taşır. Telefon, radyo, televizyonla yapılan iletişimde olduğu gibi.  Statik İletişim: Yazılı, basılı, kayıt altına alınmış her türlü bilginin yer aldığı iletişim araçları bu grup içinde düşünülür. Haberin ya da bilginin anlaşılmaması durumunda geriye dönüldüğü gibi, alıcının yorulması halinde dinlenmesive bıraktığı yerden devam etmek mümkündür. Statik iletişim kalıcı, tekrar edilebilir ve süreklilik arzeder. Bilgi merkezlerinde yer alan iletişim araçları statik iletişim araçlarıdır

9 Sistem Olarak Bilgi Merkezleri

10 Niçin Sistem Yaklaşımı  Kütüphanenin varlık alanıyla ilgili farkındalığın yaratılması için bu kuruluşu başlı başına bir sistem olarak düşünmek gerekir. Kütüphane sisteminin yapılanmasında ve biçimlenmesinde iç dinamikler kadar dış dinamiklerin de etkisi olduğu anlaşılır. Kütüphanenin iç dinamikleri, aynı zamanda onu oluşturan unsurlardır. Bunlar; personel, koleksiyon, bütçe, bina ve kullanıcılardır. Kütüphanenin dış dinamikleri ise, onu etkileyen çevresel koşullardır; sosyal, politik, ekonomik, tarihsel ve coğrafik vb.  Kütüphane hizmetlerin niteliği, iç dinamikler ile dış dinamiklerin uygunluğuna ve etkileşimine büyük ölçüde bağlıdır.

11 Sistem Nedir?  Sistem, birbirleriyle anlamlı ilişkiler içinde bulunan parçaların oluşturduğu bir bütündür. Bu bütünün (sistemin) toplumsal açıdan gerçekleştirmekle yükümlü bir amacı bulunur. Bütünü oluşturan her parça doğrudan ya da dolaylı olarak bu amacın gerçekleştirilmesine katkıda bulunur.  Sistemin Ögeleri, Birden çok parça ya da bileşen Parçalar ya da bileşenler arası ilişkiler, Parçaların ya da bileşenlerin oluşturduğu bütün, Bütünün gerçekleştirmekle yükümlü olduğu amaç.

12 Sistem Çeşitleri  Sistem kelimesi çok geniş bir kavram olup, hemen herşeyi sistem olarak tanımlamak mümkündür. Var olan sistemlere bakıldığında pek çok sistem çeşidinden söz edildiği görülür; fiziksel sistemler, kimyasal sistemler, hukuksal sistemler, biyolojik sistemler, çevresel sistemler, matematiksel sistemler gibi.  Sistemlerin ortak özellikleri dikkate alınarak gruplandırıldığında kendisinden sıklıkla söz edilenler arasında başlıcaları şunlardır:  Çevre ile Etkileşimine Göre: (Açık-Kapalı)  Niteliklerine Göre : (Soyut-Somut)  Oluşma Şekline Göre: (Doğal-Yapay)  Yaşam Belirtilerine Göre: (Canlı-Cansız)

13 Açık Sistem  Açık sistemler çevreleri ile ilişki içinde olan, çevrelerinden etkilenen ve etkileyen sistemlerdir.  Bu sistemler içinde bulundukları çevreden “girdi” diye tanımladığımız enerji ya da madde alırlar, bu madde ya da enerjiyi bir grup işlemlere tabi tuttuktan sonra “çıktı” olarak çevreye geri verirler.  Bilgi merkezlerinin “açık sistem” yapılanması ışığında görmek ve değerlendirmek gerekir. GİRDİ İşlem 1İşlem 2 ÇIKTI SİSTEM

14 Sistem Yaklaşımı  Sistem yaklaşımı, olayların ve kuruluşların daha iyi anlaşılmasına ve bunlara ilişkin sorunların daha iyi çözümlenmesine yardımcı olur.. Sistem olarak ele alınan olguyu çevresel koşullardan kopuk olarak değil, parçası oldukları bütünün özellikleri ışığında ele almak ve incelemek gerekir.  Her sistemin “alt sistemleri” ve “üst sistemleri” bulunur. Gerçekte “alt sistem”, “sistem” ve “üst sistem” kavramları göreli kavramlardır. Bunlardan her biri birbirleriyle etkileşim içindedir. Herhangi birinde yapılacak değişiklik diğer alt ya da üst sistemleri etkileyecektir. Çevresel koşullarda değişiklik yapıldığında sistem kendini yeni şartlara uydurmak zorundadır.

15 Sistem Yaklaşımı: Kütüphane Örneği  Üniversite kütüphanenin bir SİSTEM olarak düşünülmesi durumunda, bu kütüphanenin parçası olduğu üniversite bir ÜST SİSTEM dir. Üniversite kütüphanesi, üniversitenin kendisine sağladığı olanaklar çerçevesinde gelişir ve biçimlenir. Burada unutulmaması gereken husus, kütüphanenin bir üst sistemi olan üniversite de bir başka sistemin alt sistemidir. SÜPER SİSTEM diye tanımlanan çevresel koşullar arasında özellikle sosyal, politik, ekonomik, hukuki, teknolojik v.b. ögeler dikkate değer.  Üniversite kütüphanesinin bir sistem olarak düşünülmesi durumunda, kütüphaneye ilişkin yapısal yada işlevsel ögelerde “ALT SİSTEM” olarak tanımlanır: Yapısal unsurlara örnek olarak koleksiyon, bina, bütçe, personel, kullanıcılar; işlevsel unsurlara örnek olarak da okuyucu hizmetleri ve kullanıcı hizmetleri gösterilebilir.

16 Sistem Yapılanması SÜPER SİSTEM ÜST SİSTEM SİSTEM Alt Sistem SİSTEM SÜPER SİSTEM ÜST SİSTEM SÜPER SİSTEM

17 Kütüphane Sisteminin Oluşumu: Gereksinim  Kütüphane sisteminin oluşumunda başlıca neden, insanların kütüphane hizmetlerine gereksinim duymalarıdır. Kütüphanelere duyulan gereksinimin kökeninde, kütüphanelerin «toplumsal işlevleri» diye adlandırılan Bilgi kaynaklarının korunması, Eğitim, Araştırma ve Boş zamanları değerlendirme faaliyetleri yer alır. Bunlardan en az birine talep olduğu durumlarda kütüphane kurmak için yeterli nedenler var demektir. Kütüphane Kurmak İçin Hizmetlerine Gereksinim Duymak Yeterli midir?

18 Kütüphane Sisteminin Oluşumu: Destek  Gereksinim “önkoşul” olmakla birlikte yeterli değildir. Ayrıca, kütüphane oluşturmak için gerekli olan “destek”in bu hizmetlere gereksinim duyanlar tarafından sağlanması gerekir. Toplumsal desteğin boyutlarını iki düzeyde düşünebiliriz; Maddi Destek : Kütüphanenin oluşumu için gereken finansman, insangücü ile hizmetlerin verileceği binadan oluşmaktadır Manevi Destek: Kütüphane hizmetleri gerçekleştirilirken gözetilecek amaçları, bu amaçlara ulaşmada izlenecek politikaları tanımlayıcı ve açıklayıcı özelliğe sahip, kütüphaneleri doğrudan ya da dolaylı olarak ilgilendiren yasa ve yönetmeliklerlden oluşmaktadır.  Toplum tarafından kütüphaneye verilen desteğin boyutları, genellikle gereksinim çerçevesinde biçimlenmektedir. Örneğin kütüphane oluşumuna yol açan neden öncelikle “bilgi kaynaklarının korunması” ise, hem maddi hem de manevi desteklerin kapsamı, “bilgi kaynaklarının korunması” nı gerçekleştirecek düzeyde olmaktadır.

19 Kütüphane Sisteminin Oluşum Şeması GEREKSİNİM Araştırma Eğitim Boş Zamanları Değerlendirme Bilgi Kaynaklarının Korunması DESTEK MADDİ DESTEK MANEVİ DESTEK  Bina  Bütçe  Personel  Yasalar  Yönetmelikler  Yönergeler KÜTÜPHANE

20 Kütüphane Sisteminin İşleyişi  Bir açık sistem olan kütüphane kurumunun işleyişinde “girdi”, “işlemler” ve “çıktı” kavramlarıyla ne ifade edildiğinin açıklanması gerekir:  Girdi: Kütüphane sisteminin işlerlik kazanması, toplumsal gereksinimi karşılayacak bilginin “girdi ”olarak sisteme sağlanmasıyla başlar. Bu bilgi ne tür bir bilgidir?  İşlemler: Sisteme kazandırılan toplumsal bilgiye erişimin sağlanabilmesi için bir seri profesyonel işlemlerin yapılması gerekir. Bu işlemler “teknik hizmetler” olarak tanımlanır.  Çıktı: Kullanıcıların bilgi kaynaklardan yararlanmalarını sağlamak amacıyla verilen hizmetleri kapsar. “Okuyucu hizmetleri” olarak adlandırılan bu etkinlikler danışma hizmetini, ödünç verme hizmetini ve enformasyon hizmetini içermektedir.

21 T O P L U M S A L K U L L A N I M Okuma / Yararlanma T O P L U M S A L K U L L A N I M Okuma / Yararlanma K Ü T Ü P H A N E S İ S T E M İ T O P L U M S A L K U L L A N I M GİRDİ (Toplumsal Bilgi) GİRDİ (Toplumsal Bilgi) İŞLEMLER (Teknik Hizmetler) İŞLEMLER (Teknik Hizmetler) ÇIKTI ( Okuyucu Hizm.) ÇIKTI ( Okuyucu Hizm.) DESTEK Toplumsal Bilgiden YARARLANMA Bireysel bilginin olgunlaşması ve biçimlenmesi Toplumsal Bilgiden YARARLANMA Bireysel bilginin olgunlaşması ve biçimlenmesi YAZMA Kaydetme YAZMA Kaydetme YAYINLAMA Toplumsal bilginin ortaya çıkması YAYINLAMA Toplumsal bilginin ortaya çıkması K Ü T Ü P H A N E S İ S T E M İ GEREKSİNİM Kütüphane Sisteminin İşleyişi

22 Kütüphane Sisteminin İşleyişi (devam)  Profesyonel kütüphaneciler tarafından gerçekleştirilen “teknik hizmetler” toplumsal bilginin kütüphaneye kazandırılmasından kullanıcılara sunulmasına kadar yapılan tüm işlemleri kapsar. Teknik işlemlerin tamamlanması demek, sisteme kazandırılan her bilgi kaynağının çeşitli özellikleri açısından tanımlandığı, içerik çözümlemesinin yapıldığı ve diğer bilgi kaynaklarıyla ilişkilendirilerek sistem içindeki yerini bulduğu anlamına gelmektedir.  Kütüphaneler okuyucu hizmetleriyle toplumsal yükümlülüklerini yerine getirirler. Kullanıcıların bilgi gereksinmesi ne kadar çabuk ve uygun gerçekleştirilirse kütüphane sistemi o denli başarılı oluyor demektir.  Bireysel düzeyde bilgi gereksinimin karşılanması, bazı durumlarda bireylerin bilgi birikimlerini kayıt altına alarak yayınlamasına yol açar. Böylelikle ortaya çıkan toplumsal bilgi, kütüphane tarafından uygun görüldüğünde kütüphane sisteminin girdisini oluşturmaktadır.

23 Bilgi Merkezlerinin Toplumsal Önemi

24  Hangi amaçla oluşturulmuş olurlarsa olsunlar, bilgi merkezleri birer toplumsal örgüt olarak, kayıtlı bilgi kaynakları çerçevesinde yapılandırdıkları hizmetlerle insanların bilgi gereksinimlerini karşılamaya çalışan kuruluşlardır.  Bu merkezlerin gerçekleştirmekle yükümlü oldukları genel amaçların yanı sıra, hizmet götürdükleri farklı nitelikteki grupların beklentilerini karşılamak gibi bir zorunlulukları da bulunmaktadır.  Bu aşamada, 7den 70’e herkese hizmet verme durumunda olan ve «halk bilincinin mayalandığı» mekanlar olarak görülen halk kütüphanelerinin toplumsal açıdan önemi, sundukları hizmetler bağlamında ele alınacaktır.

25 Halk Kütüphanesinin Önemi  Halk kütüphanelerinin önemi, her yaşta ve düzeydeki insana hiçbir ücret talep etmeden sunduğu bilgi erişimine dayalı hizmetlerinin çeşitliliğinden ve niteliklerinden kaynaklanır. Bu hizmetler arasında başlıcaları şunlardır: Okuma alışkanlığını yerleştirmek. Yaşam boyu öğrenim becerileri kazandırmak. Yerel kültürü korumak ve dijitalleştirmek. Toplumsal bütünleşmeye katkı sağlamak. Yerel ekonomiyi desteklemek. Demokratikleşmeye yardımcı olmak. Yaratıcı hizmetler geliştirmek. Eğitimi desteklemek. Cambridge (ABD) Halk Kütüphanesi

26 Okuma Alışkanlığını Yerleştirmek  En etkili öğrenme yollarından biri okumaktır. “Okumayı öğrenme, sanatların en zorudur” diyen Goethe, okuma alışkanlığının kazandırmanın da hiç te kolay olmadığına dikkati çeker.  Okuma alışkanlıklarının geliştirilmesi amacıyla hizmetler tasarlamak, halk kütüphanelerinin her dönemde önemsenmiş olan geleneksel yükümlülüklerinden biridir. Bunun başlıca nedeni, okuma alışkanlığına sahip kişilerin kütüphaneleri daha çok kullanacağı, daha çok okuyacağı ve bu eylemin kişilik gelişimine olduğu kadar toplumsal gelişime de katkı sağlayacağının genelde kabul görmesidir.

27 Yaşam Boyu Öğrenim Becerileri Kazandırma  İnsanların örgün öğrenimleri süresince edindikleri bilgi ve beceriler onlara yaşamları boyunca yetmemektedir. Bireyin kendini yenilemesi yaşam boyu öğrenme yoluyla mümkün olmaktadır... Öğrenmeyi öğrenmek yaşam boyu öğrenmenin temel düşüncesidir. Bu becerinin kazandırılmasında ön koşulu bilgi okuryazarı olmaktır. Bilgi okuryazarlığı bilgiye olan gereksinimin fark edilmesi aşamasından başlayarak bilginin etkin bir şekilde, aranması, elde edilmesi, değerlendirilmesi, kullanılması ve iletilmesini içermektedir.  Halk kütüphaneleri amaçları gereği her dönemde yaşam boyu öğrenme becerilerinin kazandırılması ile yakından ilgilenmişlerdir. Kütüphanecilerin bu çabaları onların “yaşam boyu öğrenme” konusunda eğitici role sahip bir meslek grubu olarak tanınmalarına da yol açmıştır..

28 Yerel Kültürü Korumak ve Dijitalleştirmek  Kuşaktan kuşağa aktarılarak gelen eserler ve değerler o yörenin kültürel mirasıdır. UNESCO Halk Kütüphaneleri Bildirgesi, PULMAN İlkeleri ve Callimera Projesi’nde “Somut Olmayan Kültürel Mirasın” halk kütüphaneleri tarafından dijital ortama aktarılarak korunması gerektiğinden söz edilmektedir.  “Günümüz füturistlerinden Thomas Frey’e göre: «Yerel kültür ögelerinin korunması ve yaşatılması halk kütüphanelerinin yakın gelecekte en önemli görevlerinden biri olacaktır»

29 Toplumsal Bütünleşmeye Yardımcı Olmak  Toplumsal bütünleşme, farklı toplumsal unsurlarının birbirini anlama ve dayanışma olayıdır. Amaç, toplumsal birlikteliğin ve işleyişin sürdürülmesinin sağlanmasıdır.  Halk kütüphanelerinin toplumsal bütünleşmeye yardımcı olabilmesi için, çeşitli nedenlerle dışlanmış grupları saptama, onlara ulaşma, beklentileri anlama ve uygun hizmetleri yapılandırma sorumlulukları bulunmaktadır.  Bu doğrultuda gerekli hazırlıklar yapılmadan toplumsal bütünleşmeyi sağlamak mümkün değildir. Bu etkinlikler arasında bilgi teknolojilerini kullanmayı öğretme, çeşitli sosyal faaliyetler düzenleme, sanatsal ilgileri geliştirme etkinlikleri sayılabilir.

30 Yerel Ekonomiyi Desteklemek  Uygarlık sürecinin her aşamasında gücün önemli bir parçası olan bilgi, günümüzde alışılagelmiş üretim faktörlerinin eki olmaktan çıkarak üretim sürecinde stratejik bir faktör haline gelmiştir.  Halk kütüphanelerinin yerel ekonomiye katkı sağlamak amacıyla çeşitli faaliyetlerinden söz edilmektedir. Bunlardan en sık rastlanılanı, çeşitli iş kollarında çalışanların sektörleriyle ilgili gelişmelerden haberdar olmalarını sağlamak amacıyla kütüphane içinde özel hizmet birimi kurmaktır.  ABD’de halk kütüphaneleri için yapılan her 1$ harcamanın getirisi Florida’da 6.54, Wisconsin’de 4.0, Indiana’da 2.38, Vermont’ta 5.0 $ olarak hesaplanmıştır.

31 Demokratik Gelişmeye Katkı Sağlamak  Halk kütüphaneleri demokratikleşme sürecinin önemli kuruluşlarından biridir. Halk kütüphaneleri gerek oluşumlarından kaynaklanan özellikler gerekse sundukları hizmetlerle demokrasi anlayışının gerçek anlamda uygulandığı ortamlardır. Hizmetlerinin özünde «bireyin bilgiye erişim hakkı» yer alır... “Yeryüzünde halk kütüphaneleri gibi demokrasiye beşiklik etmiş bir başka kurum yoktur” (Andrew Carnegie)

32 Yaratıcı Hizmetler Geliştirmek  Değişen toplumsal koşullar, halk kütüphanelerini kullanıcı beklentilerine karşı çok daha duyarlı olmak zorunda bırakmıştır. Talep edilen bilgiye erişimi sağlama, günümüzde yeterli olmaktan uzaktır. Halk kütüphaneleri yerel beklentilerden haberdar olarak geleneksel hizmetlerin dışında yaratıcı ve yenilikçi hizmetlerle görünürlüklerini arttırmaya çalışmaktalar.  Kullanıcılar bilgi tüketen olmanın yanında bilgi üretmekte, müzik dinleyenler beste yapmakta, video izleyenler video üretmekteler. Günümüzde bu ve benzeri etkinlikler için halk kütüphanelerinin gerekli ortamı ve donanımı sağlamaları beklenmektedir.

33 Eğitimi Desteklemek  Halk kütüphanelerinin her yaşta ve düzeyde insanın bilgi gereksinimini hiçbir ücret talep etmeden yaşam boyu karşılama sorumluluğu, bu kuruluşların hem okul hem de okul sonrası dönemde eğitimle iç içe olmasını gerekli kılmaktadır...  Eğitimin yaşam boyu sürmesi, insanların yaşamlarının her dönemde yeni şeyler öğrenmek ve kendilerini geliştirmek istemeleri, halk kütüphanelerinin “Halkın Üniversiteleri” diye düşünülmesinin temel nedenidir.

34 Toplum, Bilgi Merkezleri Sistemi ve Önemi Information is like water It needs to flow to be useful


"TOPLUM, BİLGİ MERKEZLERİ SİSTEMİ ve ÖNEMİ. Kayıtlı bilgi birikimi ile insanlar arasında verimli ve anlamlı bir ilişkiyi oluşturmak amacıyla, bilgi içeren." indir ppt

Benzer bir sunumlar


Google Reklamları