Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı «İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları» T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve.

... konulu sunumlar: "Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı «İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları» T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve."— Sunum transkripti:

1 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı «İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları» T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Deniz BOZ ERAVCI ÇSG. Eğitim Uzmanı

2 T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI ÇALIŞMA ve SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM ve ARAŞTIRMA MERKEZİ ÇASGEMÇASGEM Adres : Yunusemre Mah. Kübra Sok. No: 1 Pursaklar / ANKARA Web : www.casgem.gov.tr Telefon: (0312) 527 51 27-28 Faks: (0312) 527 51 23 2

3 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM)  Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın bağlı bir kuruluşudur.  Çalışma hayatı ile ilgili eğitim veren tek kamu kurumudur. ÇASGEM’in TARİHÇESİ :  1955: Yakın ve Orta Doğu Çalışma Enstitüsü (YODÇE) İstanbul’da kurulmuştur.  1960: YODÇE, Türkiye Cumhuriyeti’ne devredilmiştir.  1972: YODÇE, Başkent Ankara’ya taşınmıştır.  1985: YODÇEM adını alır ve Çalışma Bakanlığı’na bağlı bir merkez olmuştur.  2003: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM) (16 Temmuz 2003 tarih/ 4947 sayılı Kanun) 3

4 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (ÇASGEM) Çalışma Hayatı ve Sosyal Güvenlik konularında, ulusal ve uluslararası düzeyde,  Eğitim  İnceleme ve Araştırma  Yayın ve Dokümantasyon  Danışmanlık faaliyetleri sürdürmektedir. 4

5 Eğitimin Amacı İSG mevzuatının anayasal dayanakları İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları kavramları hakkında genel bilgiler, İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı hakkında genel bilgiler, Çalışma hayatında kadın ve çocuk.. 5

6 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ’nin ANAYASAL DAYANAKLARI 6

7 1. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası «Madde 17 – Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.» «Madde 49 – Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. (Değişik: 3/10/2001-4709/19 md.) Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır.» 7

8 1. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası «Madde 50 – Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.» 8

9 1. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası «Madde 56 – Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir. Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler.» 9

10 1. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Madde 60 – Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar. 10

11 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE TEMEL YAKLAŞIMLAR İş Kazaları& Meslek Hastalıkları 11

12 İş Sağlığı Güvenliği Neden Önemlidir? 12 İNSANLARIN EN TEMEL HAKKI NEDİR ? YAŞAMA HAKKI NASIL?

13 SAĞLIK ? Yalnız hastalık ve sakatlığın olmaması değil, fiziksel ve ruhsal yönden tam bir iyilik halidir. ( WHO) SAĞLIKSOSYAL İYİLİKFİZİKSEL+=

14 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ? İşyerlerinde işin yürütümü sırasında, çeşitli sebeplerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek şartlardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalar. İşyerlerinde çalışanların sağlıklı ve güvenli çalışmalarını sağlamak üzere alınması gereken tedbirler dizisidir.

15 Beden ve Ruh Sağlığı Güvenli Çalışma Ortamı Verimlilik Artışı Güvenlik Kültürü Proaktif Yaklaşım Güvenlik Kültürü Proaktif Yaklaşım Rehabilitasyon Sağlıklı ve Güvenli Çevre

16 İş Sağlığı Güvenliği Neden Önemlidir? 1. İnsan üretmelidir! -Yaşamak ve yaşatmak için -Sürdürülebilir ekonomi için 2. Kazalar önlenebilir! - Önlem alınırsa 16

17 İş Kazaları Küresel Bir Sorundur!  Binlerce ölüm  Milyonlarca yaralanma  Geçici ve kalıcı işten kalma  Büyük ekonomik kayıp 17

18 18 Kaza; Tasarlanamayan, öngörülemeyen, beklenmedik anda meydana gelen ve çevresine hemen ya da sonradan zarar verme nitelikleri bulunan olaydır.

19 İş Kazası Nedir? (5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Saglik Sigortasi Kanununun 13. Maddesine göre) 1) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, 2) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla 3) Sigortalının, işveren tarafından görev ile başka yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, 4) Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, 5) Sigortalıların işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmesi, Sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır. 19

20 20 Bir Olayın İş Kazası Olabilmesi İçin: 1- İş ile ilgili olması, 2- İşyerinde veya Yasada sıralanan yerlerin birinde meydana gelmesi, 3-Kişiyi hemen veya sonradan bedenen veya ruhsal olarak hasara uğratması gerekmektedir.

21 21 İş Kazası tanımı (ILO ve WHO tanımları) ILO (Uluslarası çalışma örgütü) –İş kazası: Belirli bir zarara ya da yaralanmaya neden olan, beklenmeyen ve öngörülmemiş bir olaydır. WHO (Dünya Sağlık Örgütü) –İş kazası: Önceden planlanmamış, çoğu kez kişisel yaralanmalara, makinelerin araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan olaydır.

22 Kaza ve Hastalık İstatistikleri * Dünyada her yıl; –270 MİLYON KAZA, –320 BİN İŞ İLE İLGİLİ ÖLÜM, –2 MİLYON İŞLE İLGİLİ HASTALIK Yaklaşık 15 saniyede 1 kişi hayatını kaybediyor. İş, savaştan çok daha fazla insan öldürüyor. ÜLKELERE OLAN MALİYETİ YURTİÇİ GAYRI SAFİ MİLLİ HASILANIN %1 – 4’ ü 22

23 Kaza ve hastalık istatistikleri * Türkiye’de Her Gün; –606 iş kazası olmakta, –4 kişi iş kazası nedeniyle ölmekte, –22 kişi sürekli iş göremez hale gelmektedir !!! 23

24 İş Kazası İstatistikleri 24 Yıllarİş Kazalı SayısıÖlümlü İş Kazalı Sayısı 201062.9031414 201169.2271700 201274.871744 2013191.3891360 2014221.3661626

25 İş Kazalarının (Hesaplanabilen) Maliyetleri –Ulusal ölçekte; Gayrisafi milli hasılanın %4’ ü –2014 GSYİH = 800 Milyar Dolar –O halde ülkemiz için maliyeti = 32 Milyar Dolar !!! 25

26 1. Doğrudan nedenler (Enerji ve/veya tehlikeli materyallerin planlanmamış şekilde ortaya çıkışı) 2. Dolaylı nedenler (Güvenli olmayan davranışlar ve koşullar) 3. Temel (kök) nedenler ( Yönetimin güvenlik politikaları ve kararları ile bireysel faktörler) İş Kazalarının Nedenleri 26

27 İş Kazalarının Nedenleri 27

28 İş Kazalarının Nedenleri Tehlikeli DurumlarTehlikeli Hareketler Kalabalık iş alanları İşyerinde şakalaşmak Yetersiz aydınlatmaEkipman yada alet noksanlığını önemsememek Yetersiz havalandırmaİzinsiz çalışma Yetersiz işyeri temizlik ve düzeniİş arkadaşlarını uyarmama Uygun olmayan zemin koşullarıUygun olmayan şekilde iş teçhizatı kullanmak Kusurlu makineler/aletlerUygun olmayan pozisyonda çalışmak GürültüSağlık ve güvenlik kurallarını ihlal etmek Sağlam olmayan iş alanları/platformlarKişisel koruyucu donanım kullanmamak veya yanlış kullanmak 28

29 Geniş çaplı yapılan araştırmalara göre; Ağır yaralanma yada ölümle neticelenen her kazanın temelinde 29 uzuv kayıplı ve 300 yaralanma meydana gelmeyen olay vardır. (1-29-300 oranı) Bu prensipten, özellikle “kazaya ramak kaldı” olaylarının nedenlerinin çok iyi incelenerek sebeplerinin ortadan kaldırılması gerektiği anlaşılmaktadır. 1-29-300 kuralının önemli bir özelliği de bir işletmede olabilecek kazalar hakkında önceden tahmin yapma olanağını sağlamasıdır. İş Kazaları Ramak kala kaza verilerinin tutulması çok önemlidir! 1 29 300 29

30 İş Kazalarının Maliyetleri Gizli Maliyet (Hesaplanamayan) Kaza araştırma maliyeti Yerine geçen işçinin öğrenme süresi, Verim ve zaman kaybı, İş verimindeki olası azalma ve kalite düzeyinin düşmesi, Diğer çalışanların üzerindeki olumsuz etkiler, Yöneticilerin harcadıkları zaman, Ölüm varsa işe ara verme, Soruşturmada üst düzey zaman kaybı, İşletmenin prestij kaybı Görünen Maliyet (Hesaplanabilen) İş gücü kaybı Tedavi ve diğer giderler nedeni ile yapılan ödemeler ve tazminat, Hasar gören makine, tezgah, aygıtlar, vb.nin onarımı veya yenilenmesi, Üretimdeki duraklama ve yavaşlama, Fazla mesai, Yasal yükümlülük ve sorumluluklarla karşı karşıya kalma, Mahkeme masrafları 30

31 * Dolaylı Maliyetleri? –Ulusal ve Uluslar arası Arenada Prestijimiz? –Firma – Kurum ve Kuruluşlarımızın Prestiji? –Manevi Kayıplarımız? İş Kazalarının Maliyetleri 31

32 Meslek Hastalığı Nedir? (5510 SK) Meslek Hastalığı; Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre; tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir. 32

33 Ülkeler arasında değişmekle birlikte, bir yılda her 1000 işçi için 4-12 meslek hastalığı beklenir. Genel olarak kanun kapsamında olan 16.510.218 aktif sigortalı dikkate alındığında beklenen meslek hastalığı sayısı; 66.040-198.122 çalışan arasındadır.

34

35 Meslek hastalığı tanısının konması, işyerindeki iş risklerinin işveren tarafından yönetilemediğini ve işçinin bu nedenle fonksiyon kaybına ya da hastalık durumuna uğradığını kanıtlar.

36 Yükümlülük ve Maruziyet Süreleri 36 Sağlığa zararlı etken, meslek hastalığı kapsamına giren hastalık nedeni oluyorsa, meslek hastalıkları listesinde sınıflandırılmış olarak yükümlülük ve maruziyet süreleri ile verilmektedir. Yükümlülük Süresi: Sigortalının meslek hastalığına neden olan işinden ayrıldığı tarih ile, meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçecek en uzun süredir. Maruziyet Süresi: Zararlı etkinin başlamasıyla meslek hastalığı belirtilerinin ortaya çıkması için geçmesi kabul edilen en kısa süredir. Listede bulunmayan hastalık, yükümlülük süresi ile ilgili yasaya uymayan süreler konuları SGK Yüksek Sağlık Kurulu tarafından değerlendirilmektedir.

37 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU 37

38 İş sağlığı ve güvenliği hakkında çıkarılmış ilk ve tek müstakil kanundur! 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 38

39 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU Resmî Gazete Tarih: 30 Haziran 2012 CUMARTESİ Sayı: 28339 Kanun No: 6331 Kabul Tarihi: 20/6/2012 39

40 6331 sayılı İSG Kanunu’nun Amacı 6331 sayılı İSG Kanunu’nun Amacı (MADDE 1) İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir. 40

41 Kapsam Kapsam (MADDE 2) Sayı sınırı olmaksızın, Memur, işçi, işveren, çırak, stajyer tüm çalışanlar, Kamu ve özel sektöre ait bütün işler ve işyerleri, Tarım vb. dahil tüm işkolları Sayı sınırı olmaksızın, Memur, işçi, işveren, çırak, stajyer tüm çalışanlar, Kamu ve özel sektöre ait bütün işler ve işyerleri, Tarım vb. dahil tüm işkolları Kamu ve özel sektör gözetmeksizin TÜM ÇALIŞANLAR kanun kapsamına alındı. 41

42 İstisnalar İstisnalar (MADDE 2/2.FIKRA) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri.  TSK, MİT ve genel kolluk kuvvetlerinin asli faaliyetleri Fabrika, dikimevi, ve büro faaliyetleri Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri  Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri Büro faaliyetleri İşyerlerinde acil durumlara müdahale etmekle görevli çalışanlar Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri  Hükümlü ve tutuklular İnfaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetlerinde çalışan diğer işçi ve kamu görevlileri 42

43 Sadece; 4857 Sayılı İş Kanununun mülga 81. maddesi kapsamında çalışanlar hariç kamu kurumları ile, 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için; İş Güvenliği Uzmanı İşyeri Hekimi Diğer Sağlık Personeli İSG Profesyoneli çalıştırma / hizmet alma yükümlülüğü 01.07.2016 tarihine ertelenmiştir. 6331 Sayılı İSG Kanunun Yürürlük Tarihleri (2) 43

44 İş kazası olmadan önce önlem almaya yöneliktir. Kuralcı bir yaklaşım yerine önleyici yaklaşım esas alındı. 6331 sayılı İSG Kanunu 44

45 Bazı Temel Kavramların Kamu Kurumlarına Yansımaları (1) Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişiyi ifade eder. (6331 sayılı İSG Kanunu) Çalışan: Kamu kurumlarında istihdam edilen tüm devlet memurları, sözleşmeli, geçici personel ve kamu işçileri (Uygulama)

46 Bazı Temel Kavramların Kamu Kurumlarına Yansımaları (2) İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlarını ifade eder. İşveren vekili: İşveren adına hareket eden, işin ve işyerinin yönetiminde görev alan kişileri ifade eder. İşveren vekilleri, bu Kanunun uygulanması bakımından işveren sayılır. (6331 sayılı İSG Kanunu) İşveren: Bakanlıklar, ilgili, ilişkili, bağlı vs kuruluşlar ile kamu çalışanlarının istihdam edildiği bütün kurum ve kuruluşlar, işveren olarak kabul edilecektir. İşveren vekili: İşveren adına hareket etmek ve işyerinin yönetiminde görev almak koşullarını sağlayan her seviyedeki idarecinin işveren vekili sayılacağı düşünülmektedir. (Uygulama)

47 Bazı Temel Kavramların Kamu Kurumlarına Yansımaları (3) İşyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu ifade eder. (6331 sayılı İSG Kanunu) İşyeri: 6331 sayılı Kanun’da tanımlanan işyerlerinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na tescil yapıldığı şekliyle esas alınması, 6331 sayılı Kanunla gelen söz konusu yükümlülüklerinin de bu çerçevede yerine getirilmesi gerektiği değerlendirilmektedir. (Uygulama)

48 Bazı Temel Kavramların Kamu Kurumlarına Yansımaları (4) Tehlike sınıfı: İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubunu ifade eder. (6331 sayılı İSG Kanunu) Tehlike sınıfı: İşyerinin esas faaliyetini tanımlayan, iş kolu kodunun altındaki altılı faaliyet kodunun karşısındaki tehlike sınıfıdır. (Uygulama)

49 Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür. Çalışanların Yükümlülükleri (1) Çalışanların Yükümlülükleri (1) (MADDE 19) 49

50  İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek.  Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.  İşyerinde makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek.  Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.  Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.  İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek.  Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.  İşyerinde makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek.  Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.  Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak. Çalışanların Yükümlülükleri (2) Çalışanların Yükümlülükleri (2) (MADDE 19) 50

51 İşverenin Genel Yükümlülükleri (1) 1. İSG profesyonellerinin görevlendirilmesi 2. İSGB kurulması 3. Çalışan temsilcisinin/temsilcilerinin görevlendirilmesi, 4. Destek elemanlarının görevlendirilmesi, 5. Gerekli hallerde iş sağlığı ve güvenliği kurulu kurulması, 6. Risk değerlendirmesi yapılması, 7. Acil durum planlarının hazırlanması, 8. Sağlık gözetiminin yapılması,

52 İşverenin Genel Yükümlülükleri (2) 9. İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildiriminin yapılması, 10. Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin verilmesi ve bilgilendirilmesi, 11. Görüş alma ve katılımın sağlanması, 12. Tatbikat yapılması, 13. Tahliye planının yapılması, 14. Diğer işverenler ile İSG çalışmalarında koordinasyonun sağlanması, 15. Denetim yapılması.

53 Risk Değerlendirmesi Risk Değerlendirmesi (MADDE 10) Bütün işyerlerine risk değerlendirmesi yapma zorunluluğu getirilmiştir. İşveren, işyerinde çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyecek tehlikelerin belirlenerek gerekli tedbirlerin alınmasını sağlayacaktır. 53

54 Risk Değerlendirmesi Ekibi (1) Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur.  İşveren veya işveren vekili  İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri  İşyerindeki çalışan temsilcileri  İşyerindeki destek elemanları  İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar (2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir. (3) Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilir. 54

55 İSG Hizmet Modelleri İşverenler ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alabilecek.  Kısmi süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı istihdamı  Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı istihdamı  Uygun niteliklere sahip işverenin kendisi  Ortak Sağlık ve Güvenlik Biriminden hizmet alımı İşverenler ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alabilecek.  Kısmi süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı istihdamı  Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı istihdamı  Uygun niteliklere sahip işverenin kendisi  Ortak Sağlık ve Güvenlik Biriminden hizmet alımı Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı istihdam etmesi gereken işyerlerinde, işyeri sağlık ve güvenlik birimi (İSGB) kurulur. 55

56 Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olmayan, ancak 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilirler. İSG Hizmet Modelleri 56

57 İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütür. (MADDE 8 / 1. FIKRA) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları; görevlendirildikleri işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirir; bildirilen hususlardan hayati tehlike arz edenlerin işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu Bakanlığın yetkili birimine bildirir. (MADDE 8 / 2. FIKRA) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütür. (MADDE 8 / 1. FIKRA) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları; görevlendirildikleri işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirir; bildirilen hususlardan hayati tehlike arz edenlerin işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu Bakanlığın yetkili birimine bildirir. (MADDE 8 / 2. FIKRA) İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimleri (1) İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimleri (1) (MADDE 8) 57

58 Hizmet sunan kuruluşlar ile işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur. (MADDE 8 / 3. FIKRA) Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının yetki belgesi askıya alınır. (MADDE 8 / 4. FIKRA) Hizmet sunan kuruluşlar ile işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur. (MADDE 8 / 3. FIKRA) Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının yetki belgesi askıya alınır. (MADDE 8 / 4. FIKRA) İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimleri (2) İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimleri (2) (MADDE 8) 58

59 Kamu kurum ve kuruluşlarındaki işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip personel asli görevinin yanında, belirlenen çalışma sürelerine uyularak, çalıştığı kurumda veya ilgili personelin ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilir. Kamu Kurumlarında İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi Görevlendirilmesi Kamu Kurumlarında İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi Görevlendirilmesi (MADDE 8) 59

60 Bu şekilde görevlendirilecek personele, görev yaptığı her saat için (200) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılır. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. Bu durumdaki görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde, günlük mesai saatlerine bağlı kalmak kaydıyla, aylık toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmaz. (MADDE 8 / 7. FIKRA) Bu şekilde görevlendirilecek personele, görev yaptığı her saat için (200) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılır. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. Bu durumdaki görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde, günlük mesai saatlerine bağlı kalmak kaydıyla, aylık toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmaz. (MADDE 8 / 7. FIKRA) Kamu Kurumlarında İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi Görevlendirilmesi Kamu Kurumlarında İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekimi Görevlendirilmesi (MADDE 8) 60

61 İş Güvenliği Uzmanlarının Çalışma Süreleri İşyerinin Tehlike SınıfıÇalışan Sayısıİş Güvenliği Uzmanı Çalışma Süresi Az Tehlikeli <1000çalışan başına ayda en az 10 dakika >=1000Tam zamanlı Tehlikeli <500ayda en az 20 dakika >=500Tam zamanlı Çok Tehlikeli <250çalışan başına ayda en az 40 dakika >=250Tam zamanlı 61

62 İşyeri Hekimlerinin Çalışma Süreleri İşyerinin Tehlike SınıfıÇalışan Sayısıİşyeri Hekiminin Çalışma Süresi Az Tehlikeli <2000çalışan başına ayda en az 5 dakika >=2000Tam zamanlı Tehlikeli <1000ayda en az 10 dakika >=1000Tam zamanlı Çok Tehlikeli <750çalışan başına ayda en az 15 dakika >=750Tam zamanlı 62

63 Diğer Sağlık Personelinin Çalışma Süreleri İşyerinin Tehlike SınıfıÇalışan SayısıDiğer Sağlık Personelinin Çalışma Süresi Az Tehlikeli-Diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir. Tehlikeli-Diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir. Çok Tehlikeli <10Diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir. 10 - 49Çalışan başına ayda en az 10 dakika 50 - 249Çalışan başına ayda en az 15 dakika >=250Çalışan başına ayda en az 20 dakika  Tam süreli işyeri hekiminin görevlendirildiği işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi şartı aranmaz. Ancak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin daha etkin sunulması amacıyla bu işyerlerinde, işyeri hekiminin talebi ve işverenin uygun görmesi halinde diğer sağlık personeli görevlendirilebilir. 63

64 Tehlike Sınıfları Tehlike Sınıfları (MADDE 9) Tehlike sınıfı tespitinde; işyerinin yaptığı asıl iş esas alınır. İşyeri hekimi, her tehlike sınıfında çalışabilir. A Sınıfı İGU Çok tehlikeli A, B Sınıfı İGU Tehlikeli A, B, C Sınıfı İGU Az tehlikeli Bakanlık, iş güvenliği uzmanlarının ve işyeri hekimlerinin görevlendirilmesi konusunda sektörel alanda özel düzenleme yapabilir. 64

65 Acil Durum Planları, Yangınla Mücadele, İlkyardım, Tahliye Acil Durum Planları, Yangınla Mücadele, İlkyardım, Tahliye (MADDE 11-12)  İşyerlerinde Acil Durum Planlarının hazırlanması  Acil durumlarla ilgili eğitimli yeterli sayıda kişinin görevlendirilmesi  Araç - gereç sağlanması ve eğitim ve tatbikat yaptırılması  Tahliye anında yapılacakların belirlenmesi  İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatın sağlanması 65

66 Çalışan, ciddi ve yakın tehlikeyle karşı karşıya kaldığında çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabilecek. Çalışmaktan Kaçınma Hakkı Çalışmaktan Kaçınma Hakkı (MADDE 13) Kurula ya da İşverene başvurarak 66

67 İşveren;  Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, raporları düzenler.  Ramak kala (ucuz atlatılan) kayıtlarını tutar. İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur:  İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde.  Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde. İşveren;  Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, raporları düzenler.  Ramak kala (ucuz atlatılan) kayıtlarını tutar. İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur:  İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde.  Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde. İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Kayıt ve Bildirimi İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Kayıt ve Bildirimi (MADDE 14) 67

68 Çalışanların Sağlık Gözetimi Çalışanların Sağlık Gözetimi (MADDE 15) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta işe başlamadan önce sağlık raporu zorunluluğu  Sağlık raporları, işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan OSGB’de görevli olan işyeri hekiminden alınır.  10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli işyerleri için ise kamu hizmet sunucuları veya aile hekimlerinden de alınabilir. Bütün çalışanlar için sağlık muayenesi; İşe girişte, İş değişikliğinde, İş kazası, meslek hastalığı ve tekrarlanan işten uzaklaşma durumlarında talep etmeleri halinde, 68

69 İşe, çalışan niteliğine ve tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli periyotlarda  Az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç beş yılda bir  Tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç üç yılda bir  Çok tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç yılda bir defa olmak üzere periyodik muayene tekrarlanır. Ancak işyeri hekiminin gerek görmesi halinde bu süreler kısaltılır. Çalışanların Sağlık Gözetimi Çalışanların Sağlık Gözetimi (MADDE 15) 69

70 İşveren tüm çalışanlarını, iş sağlığı ve güvenliği ile çalışma hayatına dair yasal hak ve sorumlulukları hakkında bilgilendirecek. RisklerTedbirlerHak ve sorumluluklar Afet, yangın, ilkyardım, tahliye vb.nde görevli kişiler İSG kayıtlarına erişim Çalışanların Bilgilendirilmesi Çalışanların Bilgilendirilmesi (MADDE 16) 70

71 Çalışanların Eğitimi Çalışanların Eğitimi (MADDE 17) İşveren, çalışanların İSG eğitimlerini almasını sağlar. (işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde ).  Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yılda en az bir defa (en az 16 saat)  Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iki yılda en az bir defa (en az 12 saat)  Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde üç yılda en az bir defa (en az 8 saat) İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce ilave eğitim verilir. Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır.. 71

72 Çalışan temsilcileri özel olarak eğitilir. Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz. Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar işe başlatılamaz. Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verilmesini sağlar. Verilecek eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır. Çalışanların Eğitimi Çalışanların Eğitimi (MADDE 17) 72

73 Çalışanlar işyerlerindeki iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerine aktif katılım sağlayacak. Eğitim Görüşlerin alınması Katılımlarının sağlanması Temsil edilme Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Katılımının Sağlanması Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Katılımının Sağlanması (MADDE 18) 73

74 İşveren; işyerindeki riskleri ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla çalışan temsilcisini görevlendirir. Çalışan Temsilcisi Çalışan Temsilcisi (MADDE 20) 1 çalışan temsilcisi 2-50 2 çalışan temsilcisi 51-100 3 çalışan temsilcisi 101-500 4 çalışan temsilcisi 501-1000 5 çalışan temsilcisi 1001-2000 6 çalışan temsilcisi 2001 ve üzeri 74

75 Birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması durumunda seçimle baş temsilci belirlenir. Tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için işverene öneride bulunma ve işverenden gerekli tedbirlerin alınmasını isteme hakkına sahiptir. Görevlerini yürütmeleri nedeniyle hakları kısıtlanamaz ve görevlerini yerine getirebilmeleri için işveren tarafından gerekli imkânlar sağlanır. İşyerinde yetkili sendika bulunması hâlinde, işyeri sendika temsilcileri, çalışan temsilcisi olarak da görev yapar. Çalışan Temsilcisi Çalışan Temsilcisi (MADDE 20) 75

76 Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu, altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturacak. İşverenin yükümlülükleri: İSG mevzuatına uygun kurul kararlarının uygulanması, Aynı çalışma alanındaki diğer işverenlerin bilgilendirilmesi, Alt işverenin katılacağı kurulun koordine edilmesi. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu (MADDE 22) 76

77 Çalışanlar için hayati bir tehlikenin tespit edilmesi durumunda işyerlerinin tamamında veya bir bölümünde iş durdurulur. Maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan sektörler veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde risk değerlendirmesi yapılmamış ise iş durdurulur. İşin Durdurulması İşin Durdurulması (MADDE 25) 77

78 ÇALIŞMA HAYATINDA KADIN OLMAK.. «KADIN ÇALIŞANLARIN GECE POSTALARINDA ÇALIŞTIRILMA KOŞULLARI HAKKINDA YÖNETMELİK» «GEBE VEYA EMZİREN KADINLARIN ÇALIŞTIRILMA ŞARTLARIYLA EMZİRME ODALARI VE ÇOCUK BAKIM YURTLARINA DAİR YÖNETMELİK» 78

79 Kadın Çalışanların Gece Postasında Çalıştırılmaları Kadın çalışanlar her ne şekilde olursa olsun gece postasında yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz. Belediye sınırları dışındaki her türlü işyeri işverenleri ile belediye sınırları içinde olmakla beraber, posta değişim saatlerinde toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunan işyeri işverenleri, gece postalarında çalıştıracakları kadın çalışanları, sağlayacakları uygun araçlarla ikametgâhlarına en yakın merkezden, işyerine götürüp getirmekle yükümlüdür. 79

80 Gebe veya emzirenin çalışma süreleri Gebe veya emziren çalışan günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz. 80

81 Kadın Çalışanların Gece Postasında Çalıştırılmaları Kadın çalışanların gece postalarında çalıştırılabilmeleri için, işe başlamadan önce, gece postalarında çalıştırılmalarında sakınca olmadığına ilişkin sağlık raporu işyerinde görevli işyeri hekiminden alınır. Ayrıca işveren, işin devamı süresince, çalışanın özel durumunu, işyerinde maruz kalınan sağlık ve güvenlik risklerini de dikkate alarak işyeri hekimince belirlenen düzenli aralıklarla çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlar. 81

82 Kadın Çalışanların Gece Postasında Çalıştırılmaları Kadın çalışanlar, gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar, emziren kadın çalışanlar ise doğum tarihinden başlamak üzere kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla bir yıl süre ile gece postalarında çalıştırılamazlar. (2) Ancak emziren kadın çalışanlarda bu süre, anne veya çocuğun sağlığı açısından gerekli olduğunun işyerinde görevli işyeri hekiminden alınan raporla belgelenmesi halinde altı ay daha uzatılır. (3) Bu çalışanların anılan sürelerdeki çalışmaları, 14/7/2004 tarihli ve 25522 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik hükümleri saklı kalmak üzere gündüz postalarına rastlayacak şekilde düzenlenir. 82

83 ÇALIŞMA HAYATINDA ÇOCUK OLMAK.. «ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERİN ÇALIŞTIRILMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK» 83

84 Çocuk-Genç İşçi Genç işçi : 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişiyi, Çocuk işçi : 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişiyi İfade etmektedir. 84

85 Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri ve Çalıştırılamayacakları İşler Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Esasları Madde 5 — Çocuğun ve genç işçinin işe yerleştirilmesinde ve çalışması süresince güvenliği, sağlığı, bedensel, zihinsel, ahlaki ve psikososyal gelişimi, kişisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate alınır. Çocuk ve genç işçiler, okula devam edenlerin okula devamları ile okuldaki başarılarına engel olmayacak, meslek seçimi için yapılacak hazırlıklara ya da yetkili makamlar tarafından yeterliliği kabul edilen mesleki eğitime katılmasına engel olmayacak işlerde çalıştırılabilirler. İşverenler çocuk ve genç işçilerin tecrübe eksikliği, mevcut veya muhtemel riskler konularında bilgisizlik veya tamamen gelişmiş olmamalarına bağlı olarak gelişmelerini, sağlık ve güvenliklerini tehlikeye sokabilecek herhangi bir riske karşı korunmalarını temin edeceklerdir. 85

86 Çocuk İşçilerin Çalıştırılabilecekleri Hafif İşler 1. Düşme ve yaralanma tehlikesi olabilecek şekilde çalışmayı gerektirecek olanlar hariç meyve, sebze, çiçek toplama işleri, 2. Kümes hayvanları besiciliğinde yardımcı işler ve ipek böcekçiliği işleri, 3. Esnaf ve sanatkarların yanında satış işleri, 4. Büro hizmetlerine yardımcı işler, 5. Gazete, dergi ya da yazılı matbuatın dağıtımı ve satımı işleri (yük taşıma ve istifleme hariç), 6. Fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantalarda komi ve satış elemanı olarak yapılan işler, 7. Satış eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme işleri, 8. Kütüphane, fuar, panayır ve sergi yerlerinde yardımcı işler (yük taşıma ve istifleme hariç), 9. Spor tesislerinde yardımcı işler, 10. Çiçek satışı, düzenlenmesi işleri. 86

87 Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler 1. Meyve ve sebze konserveciliği, sirke, turşu, salça, reçel, marmelat, meyve ve sebze suları imalatı işleri, 2. Meyve ve sebze kurutmacılığı ve işlenmesi işleri, 3. Helva, bulama, ağda, pekmez imalatı işleri, 4. Kasaplarda yardımcı işler, 5. Çay işlemesi işleri, 6. Çeşitli kuru yemişlerin hazırlanması işleri, 7. Küçükbaş hayvan besiciliğinde yardımcı işler, 8. Süpürge ve fırça imalatı işleri, 9. Elle yapılan ağaç oymacılığı, kemik, boynuz, kehribar, lüle taşı, Erzurum taşı ve diğer maddelerden süs eşyası, düğme, tarak, resim, ayna, çerçeve, cam ve emsali eşya imalatı işleri, 10. Toptan ve perakende satış mağaza ve dükkanlarında satış, etiketleme ve paketleme işleri, 11. Büro işyerlerinde büro işleri ve yardımcı işler, 12. İlaçlama ve gübreleme hariç çiçek yetiştirme işleri, 13. İçkili yerler ve aşçılık hizmetleri hariç olmak üzere hizmet sektöründeki işler, 14. Diğer giyim eşyası, baston ve şemsiye imalatı işleri, 87

88 15. Yiyecek maddelerinin imalatı ve çeşitli muamelelere tabi tutulması işleri, 16. Yorgancılık, çadır, çuval, yelken ve benzeri eşyaların imalatı ve dokuma yapmaksızın diğer hazır eşya imalatı işleri, 17. Sandık, kutu, fıçı ve benzeri ambalaj malzemeleri, mantar, saz ve kamıştan sepet ve benzeri eşya imalatı işleri, 18. Çanak, çömlek, çini, fayans, porselen ve seramik imaline ait işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler hariç), 19. El ilanı dağıtımı işleri, 20. Cam, şişe, optik ve benzeri malzeme imalathanelerinde üretime ilişkin işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler, ısıl işlem, renklendirme ve kimyasal işler hariç), 21. Bitkisel ve hayvansal yağların üretimi ve bunlardan yapılan maddelerin imaline ilişkin işler (karbon sülfür gibi parlayıcı veya tahriş edici çözücülerle yapılan prine veya benzeri yağlı maddelerin ekstrasyon yoluyla yağ üretimi işlerinde ekstrasyon kademeleri hariç), 22. Pamuk, keten, yün, ipek ve benzerleriyle bunların döküntülerinin hallaç, tarak ve kolalama tezgahlarından ve boyama ile ilgili işlemlerden bölme ile ayrılmış ve fenni iklim ve aspirasyon tesisatı olan iplikhane ve dokuma hazırlama işleri, 23. Balıkhane işleri, 24. Şeker fabrikalarında üretime hazırlamaya yardımcı işler, 25. Araçsız olarak 10 kg’dan fazla yük kaldırılmasını gerektirmeyen torbalama, fıçılama, istifleme ve benzeri işler, 26. Su bazlı tutkal, jelatin ve kola imali işleri, 27. Sandal, kayık ve emsali küçük deniz araçlarının imalatı ve tamiratı işleri (boya ve vernik işleri hariç). 88

89 16 Yaşını Doldurmuş Fakat 18 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler 1. Toprağın pişirilmesi suretiyle imal olunan kiremit, tuğla, ateş tuğlası işleri ile boru, pota, künk ve benzeri inşaat ve mimari malzeme işleri. 2. Kurutma ve yapıştırma işleri, kontrplak, kontratabla, yonga ağaçtan mamul suni tahta ve PVC yüzey kaplamalı suni tahta imali işleri ile emprenye işleri. 3. Parafinden eşya imali işleri. 4. Kuş ve hayvan tüyü kıllarının temizlenmesi, didiklemesi, ayrılması ve bunlara benzer işler. 5. Plastik maddelerin şekillendirilmesi ve plastik eşya imali işleri. (PVC’nin imali ve PVC’den mamül eşyaların yapımı hariç) 6. Mensucattan hazır eşya imali işleri (Perde, ev tekstili, otomobil ürünleri ve benzerleri). 7. Kağıt ve odun hamuru üretimi işleri. 8. Selüloz üretimi işleri. 9. Kağıt ve kağıt ürünlerinden yapılan her türlü eşya ve malzemenin imali işleri. 10. Zahire depolarındaki işler ile un ve çeltik fabrikalarındaki işler. 11. Her türlü mürekkep ve mürekkep ihtiva eden malzeme imali işleri. 89

90 Çalışma Süreleri ve Ara Dinlenme Süreleri Madde 6 —Temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada 35 saatten fazla olamaz. Ancak, 15 yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kırk saate kadar arttırılabilir. Çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma süreleri, 24 saatlik zaman diliminde, kesintisiz 14 saat dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanır. Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde 2 saat ve haftada 10 saat olabilir. 2 -4 saatten az süren işlerde otuz dakika, 4 -7,5 saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında 1 saat olmak üzere ara dinlenmesi verilmesi zorunludur. 90

91 Hafta Tatili Madde 8 —Çocuk ve genç işçilerin hafta tatili izinleri kesintisiz 40 saatten az olamaz. Ayrıca hafta tatili ücreti bir iş karşılığı olmaksızın ödenir. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Madde 9 —Çocuk ve genç işçiler, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılamazlar. Ayrıca bugünlere ilişkin ücretler bir iş karşılığı olmaksızın ödenir. Yıllık Ücretli İznin Kullandırılması Madde 10 —Çocuk ve genç işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Yıllık ücretli iznin kesintisiz kullandırılması esastır. Ancak, yararına olduğu durumlarda çocuk ve genç işçinin isteği üzerine en fazla ikiye bölünerek kullandırılabilir. Okula veya eğitime devam eden çocuk ve genç işçilere yıllık ücretli izinleri okulların tatil olduğu, kursa ve diğer eğitim programlarına devam edilmediği dönemlerde verilir. 91

92 Önlemek, ödemekten daha ucuz ve insanidir. 92