Adolesana Yaklaşım Prof. Dr. Oya ERCAN.

... konulu sunumlar: "Adolesana Yaklaşım Prof. Dr. Oya ERCAN."— Sunum transkripti:

1 Adolesana Yaklaşım Prof. Dr. Oya ERCAN

2 Adolesana verilen sağlık hizmeti nasıl olmalıdır ?
Deneyim Zaman-Dinleme İlgi-Bilgi Esnek Hassas Gelişme düzeyine uygun Güven

3 Adolesanla görüşmenin zorlukları
1-Adolesanların hekimle görüşleri zordur. Kendilerini suçlu hissederler Nereye ve kime gitmeleri gerektiğini bilmezler Beklemek istemezler, çabuk cevap almak isterler 2-Adolesanlar doktorlara ve diğer sağlık görevlilerine güvenmezler. 3-Adolesanlar yardımcı olunmak istemezler ve çözümleri kendileri bulmak isterler.

4 Adolesana verilen sağlık hizmeti
Prensipler (6 A’lar) 1-Bulunabilirlik 2-Ulaşılabilirlik 3-Yaklaşılabilirlik 4-Kabul edilebilirlik 5-Uygunluk 6-Ödenebilirlik

5 Adolesan dostu sağlık hizmeti
Dekor, adolesan köseşi Diğer hastaların yaş dağılımı

6 Adolesan dostu sağlık hizmeti
Sağlık ekibi (multidisipliner) Birinci basamak hekimi Hemşire (halk sağlığı perspektifi olan) Jinekolog Psikolog ve psikiyatr Aile planlaması danışmanı Diyetisyen Bağlantılar Endokrinolog Dermatolog Çeşitli kronik hastalıkların uzmanları

7 Multidisipliner sağlık ekibi:
İletişim ağının sadece bir parçası

8 Çocuk modeli (pasif alıcı)
HEKİM EBEVEYN ÇOCUK

9 Ebeveyn-adolesan işbirliği modeli (erken adolesans)
HEKİM EBEVEYN

10 Adolesanın primer-ebeveynin sekonder olduğu model (> 14 yaş)
HEKİM EBEVEYN

11 Adolesanın primer-ebeveyn katılımının isteğe bağlı olduğu model
HEKİM EBEVEYN

12 Yetişkin modeli HEKİM YETİŞKİN

13 İlk Görüşme  1 saat, 5 dakika ebeveyn bulunmalı
Yeni haasta-hekim ilişkili anlatılmalı Neden kişisel sorular soruluyor ? Gizlilik

14 Adolesanla yalnız görüşme
1-Adolesan sağlık hizmetini alan primer kişi 2-Gizli meselelerin konuşulması için ortam 3-Hekim ebeveynler ile paralel hareket etmiyor

15 Görüşmeler ilerledikçe anlattıkları nefretin yerini, onlardan ne kadar derin bir sevgi beklentisi içerisinde olduğu alıyor. Nefret hayal kırıklığından oluyor. Hayal kırıklılığına uğramamak için hayal kırıklığına uğrayanı değersizleştiriyor. Bu yöntemlerden biri de nefret etmek. Ebeveynin olanaklarını sonuna kadar acımasızca kullanmak da savunma. Dr.Serdar Serdaroğlu

16 Adolesan ailenin “semptom taşıyan” bir bireyi mi?

17 Gizlilik “Senin iznin olmadan söylemeyeceğim”
“Ancak kendine zarar vereceğin ya da bir başkasının sana zarar verebileceği/verdiği bir durum söz konusu ise ebeveynlerine söyleme hakkına sahibim” “Konuştuklarımızdan ebeveynlerine söylememi istemediğin her hangi bir şey var mı ?”

18 Gizlilik Adolesanın mahremiyeti ve gizlilik gereksinimi ile hekimin ebeveynlerle ilişkisi arasındaki doğru denge

19 Gizlilik Etik ve yasal sorunlar

20 Adolesanın geliş sebebi ne olursa olsun, bu görüşme kapsamlı bir sağlık hizmetinin verilebilmesi için bir fırsat kabul edilmelidir.

21 Anamnez 1-Adolesan giyinik olmalı
2-Hassas konu konuşulurken kağıt-kalem bırakılmalı 3-Masa olmaması daha iyi 4-”Duyarlılık merdiveni” 5-Yeterli zaman

22 Duyarlılık Merdiveni “HEADS”
Ev (Home) Eğitim (Education) Aktivite (Activity) Drog kullanımı (Drugs) Cinsellik (Sexuality) Güvenlik (Security) İntihar (Suicide)

23 Adolesanlara hizmet veren hekim nasıl olmalıdır/olmamalıdır ?
Adolesanlar gibi konuşan, giyinen ve davranan bir kişi olmamalıdır. Bilgi sahibi ve otorite olan ancak “otoriter” davranmayan bir kişi olmalıdır. Aşırı profesyonel bir şekilde davranmamalıdır. Deneyimli, ilgili, adil ve dürüst olmalıdır. Empati ile özdeşleşmeyi karıştırmamalıdır. Ebeveyn rolü üstlenmemelidir.

24 Adolesanlara hizmet veren hekim nasıl olmalıdır/olmamalıdır ?
Güç çatışmasına girmemelidir. (korkutmak, açık veya gizli baskı, vb.) Uygun olmayan davranışa göz yummamalıdır. (arkasındaki sebep(ler) araştırılmalı veya adolesanın uygun olmayan bir davranış içinde bulunduğunu anlaması sağlanmalıdır) İyi bir dinleyici olmalıdır. Sözel olmayan ipuçlarını değerlendirebilmelidir.

25 Adolesan-hekim iletişiminde diğer önemli noktalar
Sorumluluk aşılanmalı Dil problemi olmamalı (tekrarlattırılabilir) “Saklı ajanda” (belli belirsiz ipuçları)

26 Adolesanlar sağlık hizmeti aşısından nelere önem verir ?
%80 Gizlilik % 50 Adolesana özgün bir sağlık hizmeti verilmesi gerektiğine inanan hekim % 40 Müracaat gününde görüşme % 39 İstedikleri zaman hizmet alabilmeleri % 33 Doktorun cinsiyeti % 30 Arkadaşça yaklaşan kayıt memuru

27 Anamnez 1-Yakınma (var ise) (özgeçmiş, soygeçmiş)
2-Okul, okul dışı aktiviteler, gelecek planları,vb. 3-Sistemlerin gözden geçirilmesi Deri, lenfatik sistem, baş, gözler, kulaklar, burun, ağız ve boğaz, boyun, göğüs, alt solunum yolları, vb. 4-Alışkanlıklar Beslenme, uyku, egzersiz, vb. 5-HEADS

28 Fizik Muayene Adolesanın aşırı utangaç ve beden imgesi değişken ve kolaylıkla zedelenebilir olabileceği unutulmamalı Refakat ! Fizik muayenenin gerekçesi ve detayları anlatılmalı Muayene sırasında merak ettiği konularda soru sorabileceği söylenmeli Muayene sırasında bilgi verilmeli Patolojik bulgu saptanırsa abartmadan ve ne yapılacağı belirtilerek anlatılmalı

29 Fizik Muayene Boy, ağırlık, T.A.
Mental durumun ve cinsel olgunlaşmanın değerlendirilmesi Deri, göz, kulak, ağız (miyopi, diş çürükleri, periodontal hastalık) Tiroid guddesi (guatr) Göğüsler Kalp Karın Lokomotor sistem (skolyoz) Genitalya (erkeklerde her zaman) Rektal (cinsel açıdan aktif ve semptomatik erkek adolesanlarda)

30 Vazgeçilmez öğeler Gelişimsel perspektif Psikosomatik felsefe
Multidisipliner ekip İletişim ağı

31 Adolesan kendisine sağlık hizmeti veren hekimin yanından bir doktoru olduğu duygusu ile ayrılmalıdır.