Panik Değerler & Bildirimi Uzm. Dr. Mehmet UYSAL

... konulu sunumlar: "Panik Değerler & Bildirimi Uzm. Dr. Mehmet UYSAL"— Sunum transkripti:

1 Panik Değerler & Bildirimi Uzm. Dr. Mehmet UYSAL
Eğitim Birimi Panik Değerler & Bildirimi Uzm. Dr. Mehmet UYSAL Biyokimya ve Klinik Biyokimya Uzmanı Eğitim Birimi 2014

2 Referans Aralık Bazı hastalık tablolarıyla hastanın durumunun uyumunun araştırılması ya da sağlık derecesinin belirlenmesi için referans veriler kullanılır. Eğitim Birimi 2014

3 Referans birey → tanımlanmış kriterlere göre karşılaştırma amacıyla seçilmiş birey
Referans değer → referans bireyde gözlem ve ölçümle belirlenen belli bir sayısal değer Eğitim Birimi 2014

4 Hastanın laboratuvar verileriyle referans değerleri karşılaştırabilmek için;
Referans bireyler çok iyi tanımlanmalı Araştırılan hastalar, referans popülasyonla her alanda benzerlik göstermeli Örnek elde ediliş ve işleniş koşulları bilinmeli Ölçü birimleri aynı olmalı Tüm laboratuvar metodları standardize edilmelidir. Eğitim Birimi 2014

5 Referans sınırları arasında = ? Sağlıklı
Referans sınırları dışında = ? Hasta Eğitim Birimi 2014

6 Bir test için verilen referans aralık içindeki her sonucun normali yansıttığı söylenemez
Başka bir amaç ile kanı alınmış normal şahıslarda birbiriyle ilgisi olmayan birçok test denemek için çalışılırsa artan test sayısıyla orantılı olarak normal dışı değerlerde netice elde etme olasılığı artar Sağlıklı bir şahıstan, birbirinden farklı kapsamda 20 ayrı test istense, bunlardan birinin referans aralık dışında kalma olasılığı % 60’dır. Eğitim Birimi 2014

7 O test neticesinin o şahıs için belirli bir hastalığa işaret edip etmediğine karar verecek olan kişi o hastanın hekimidir Eğitim Birimi 2014

8 Panik Değer Panik değerler (kritik değerler)
Laboratuvarda çalışılan testlerden belirlenen referans aralık dışında, hastaya acil müdahale edilmesini gerektiren veya hastanın hekiminin dikkatini çekmeyi gerektiren değerlerdir. Panik değer bildirim talimatının amacı hasta güvenliğini tehlikeye atabilecek sonuçlar elde edildiğinde ilgili hekime bildirilmesi sürecinin işletilmesinin sağlanmasıdır. Eğitim Birimi 2014

9 Süreç Çalışılan testlerin sonuçları hastanın daha önceki sonuçları ile karşılaştırıldığında ya da hastalığın tanısı ile ilgili olarak bir uygunsuzluk tespit edildiği panik (kritik) değerlerde birtakım işlemler uygulanır. Eğitim Birimi 2014

10 Preanalitik Süreç Numune tekrar kontrol edilmelidir
Hemen laboratuvar sorumlusuna haber verilmelidir Numune ile ilgili preanalitik bir hata (aşırı hemoliz, lipemik serum, pıhtılı numune, aşırı beklemiş numune vb.) varsa gerekirse hastadan numune tekrarı istemelidir. Eğitim Birimi 2014

11 Analitik Süreç Cihaz kontrol serumu/plazma/tam kan ile kontrol edilir.
Panik değerin gerçekleştiği (biyokimya, hormon, koagülasyon veya hemogram) cihazda; Cihaz kontrol serumu/plazma/tam kan ile kontrol edilir. Kontrol sonucu anormal çıkarsa kalibrasyon yapılır. Tekrar kontrol serumu/plazma/tam kanı okutularak cihaz kontrol edilir. Eğitim Birimi 2014

12 Analitik Süreç Anormal çıkan hasta numunesi tekrar çalışılır.
Sonucun anormal çıkması durumunda; sonuç mevcut başka bir yöntem ya da başka bir cihaz var ise onunla teyit edilir. Hasta serviste yatıyor ise servis sorumlu hemşiresi ve doktoruna, acil servis veya poliklinik hastası ise doktoruna bilgi verilir. Eğitim Birimi 2014

13 Eğitim Birimi 2014

14 Panik Değerler Listesi
Laboratuvarda çalışılan testlerden belirlenen referans aralık dışında ve kişi için riskli olabilecek değerlerin belirlenmesi sonucu oluşturulan listedir. Eğitim Birimi 2014

15 Eğitim Birimi 2014

16 Eğitim Birimi 2014

17 ÜST KRİTİK DEĞER: > 200 mg / dL
ÜRE Eğitim Birimi 2014

18 Üre Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:
Böbrek fonksiyonlarının bozulması; Prerenal yetmezlik: Konjestif kalp yetmezliği; Su ve tuz kaybı (kusma, diare, diürez, terleme);Şok. Postrenal yetmezlik: Üriner yol tıkanmaları; Artan protein katabolizması: Gastrointestinal hemoraji; Akut MI; Stres. Diyetle yüksek protein alımı, Pürin-pirimidin metabolizması bozuklukları Eğitim Birimi 2014

19 KALSİYUM (Ca) ALT KRİTİK DEĞER: < 6 mg /dL
ÜST KRİTİK DEĞER: > 12 mg /dL Hiperkalsemi (>12 mg/dl): Halsizlik,iştahsızlık, bulantı, kusma Stupor ve koma Hipokalsemi (<6.0 mg/dl) : Tetani→ Kas krampları, parestezi Konvülzyon, huzursuzluk EKG değişiklikleri, kalp yetmezliği KALSİYUM (Ca) Eğitim Birimi 2014

20 ÜST KRİTİK DEĞER: > 10 mg / dL
KREATİNİN Eğitim Birimi 2014

21 Kreatinin Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:
Prerenal nedenler : Hipovolemi ; Hipotansiyon ; Ağır enfeksiyonlar Renal nedenler : Glomerülonefritler ; DIC ; Transplantasyon rejeksiyonu ; Nefrotoksisite ; İntertisyel nefritler ; Piyelonefritler ; Diabetik böbrek hastalığı ; Multisistem hastalıklar. Postrenal nedenler : Tübüler obstrüksiyon ; Üreter hasarı ; Üreter obstrüksiyonu ; Üretrada taş . • İlaçlar • Nefrotik sendrom • Karaciğer hastalıkları ile birlikte olan böbrek yetmezlikleri: Hepatosellür hastalıklar ; Tıkanma sarılığı ; Uzun süren hipotansiyon. • Metabolik hastalıklar: Orak hücreli anemi ; Karaciğer ve böbrek amiloid infiltrasyonu • Akromegali ve jigantizm • Kanserli hastalarda gelişen böbrek yetmezliği • Böbrek tümörleri ve tümör invazyonları KREATİNİN Eğitim Birimi 2014

22 GLUKOZ ALT KRİTİK DEĞER: < 40 mg/dL
ÜST KRİTİK DEĞER: > 400 mg/dL GLUKOZ Eğitim Birimi 2014

23 GLUKOZ (Yenidoğan) ALT KRİTİK DEĞER: < 30 mg/dL
ÜST KRİTİK DEĞER: > 300 mg/dL GLUKOZ (Yenidoğan) Eğitim Birimi 2014

24 GLUKOZ Glukoz Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:
DM ; Pituiter hastalıklar (Jigantizm, Akromegali) ; Dolaşımda adrenalin düzeyinin artması (Akut stres, Feokromasitoma, Dışarıdan adrenalin verilmesi, Ağır tirotoksikoz) ; Vitamin B1 eksikliği ; Glukagonoma ; Akut pankreatit ; Yaygın pankreas kanseri ; Periton diyalizi, hemodiyaliz ; İlaçlar GLUKOZ Eğitim Birimi 2014

25 Glukoz Düzeyinin Azalmasınına Yol Açan Bazı Sebepler: Açlık hipoglisemisi; İnsülinoma; Endotoksik şok; Kaşeksi; Pankreas dışı malign tümörler; Hipopituiterizm; Glukagon eksikliği; Katekolamin; Adrenal yetersizliği; Karaciğer hastalıkları (Siroz, Ağır hepatit, Karaciğer konjesyonu); İlaçlar; Ağır malnütrisyon; Gebelik; Enzim defektleri; Alkol hipoglisemisi; Prematürite, SGA bebek, RDS, hiperinsülinemi durumları, glikojen depo hastalıkları, enzim defektleri, yağ ve aminoasit metabolizması bozuklukları GLUKOZ Eğitim Birimi 2014

26 POTASYUM (K) ALT KRİTİK DEĞER: < 3 mmol / L
ÜST KRİTİK DEĞER: > 6 mmol / L Hipopotasemi (< 2.8): İleus, iştahsızlık, kusma, kabızlık, letarji, yorgunluk, kramplar, azalmış refleks, konfüzyon , paralizi, EKG değişiklikleri Hiperpotasemi (6.2 mmol/L): K> 6 mEq/L → Acil Durum K >7 mEq/l →Hayatı tehdit eden durum Kas güçsüzlüğü, uyuşukluk, EKG değişiklikleri POTASYUM (K) Eğitim Birimi 2014

27 POTASYUM (K) (Yenidoğan)
ALT KRİTİK DEĞER: < 2.5 mEq / L ÜST KRİTİK DEĞER: > 8 mEq / L POTASYUM (K) (Yenidoğan) Eğitim Birimi 2014

28 SODYUM (Na) ALT KRİTİK DEĞER: < 125 mmol / L
ÜST KRİTİK DEĞER: > 160 mmol / L Hiponatremi (<125): Konvülzyon, refleks kaybı, artmış kafa içi basıncı Hipernatremi (>160): Huzursuzluk, taşikardi, hipertansiyon, oligüri,delirium, manik reaksiyon, yüksek ısı SODYUM (Na) Eğitim Birimi 2014

29 KLORÜR (CI) ALT KRİTİK DEĞER: < 75 mmol / L
ÜST KRİTİK DEĞER: > 130 mmol / L KLORÜR (CI) Eğitim Birimi 2014

30 TOTAL BİLİRUBİN (Yenidoğan)
ÜST KRİTİK DEĞER: > 15 mg / dL Kernikterus indirekt bilirubinin beyin dokusunda birikmesi sonucu oluşan nörolojik bir durumdur Bilirubin >25mg/dl TOTAL BİLİRUBİN (Yenidoğan) Eğitim Birimi 2014

31 ÜST KRİTİK DEĞER: > 500 U /L
AMİLAZ Eğitim Birimi 2014

32 ÜST KRİTİK DEĞER: > 150 μIUg /L
TSH Eğitim Birimi 2014

33 TROPONİN I ÜST KRİTİK DEĞER: Erkek > 0.033 μg /L
Kadın > μg /L TROPONİN I Eğitim Birimi 2014

34 CK-MB ÜST KRİTİK DEĞER: Erkek: > 5.2 μg /L Kadın: > 3.1 μg /L
Eğitim Birimi 2014

35 PROTROMBİN ZAMANI (PT)
ÜST KRİTİK DEĞER: > 30 SANİYE PROTROMBİN ZAMANI (PT) Eğitim Birimi 2014

36 ÜST KRİTİK DEĞER: > 100 SANİYE
aPTT Eğitim Birimi 2014

37 LÖKOSİT (WBC) ALT KRİTİK DEĞER: < 2000 / uL
ÜST KRİTİK DEĞER: > / uL LÖKOSİT (WBC) Eğitim Birimi 2014

38 HEMOGLOBİN (Hb) ALT KRİTİK DEĞER: < 6.5 g / dL
ÜST KRİTİK DEĞER: > 20 g / dL HEMOGLOBİN (Hb) Eğitim Birimi 2014

39 HEMOGLOBİN (Yenidoğan)
ALT KRİTİK DEĞER: < 9.5 g / dL ÜST KRİTİK DEĞER: > 22 g / dL HEMOGLOBİN (Yenidoğan) Eğitim Birimi 2014

40 HEMATOKRİT (HCT) ALT KRİTİK DEĞER: < % 20
ÜST KRİTİK DEĞER: > %60 HEMATOKRİT (HCT) Eğitim Birimi 2014

41 HEMATOKRİT (Yenidoğan)
ALT KRİTİK DEĞER: : < % 33 ÜST KRİTİK DEĞER: > % 70 HEMATOKRİT (Yenidoğan) Eğitim Birimi 2014

42 TROMBOSİT (PLT) ALT KRİTİK DEĞER: < 50.000 / uL
ÜST KRİTİK DEĞER: > / uL TROMBOSİT (PLT) Eğitim Birimi 2014

43 Cross match işleminde kan grubu uyuşmazlığının saptanması
TRANSFÜZYON MERKEZİ Eğitim Birimi 2014

44 GLUKOZ VEYA KETON KUVVETLİ POZİTİFLİĞİ
TİT Eğitim Birimi 2014

45 POZİTİFLİK Anti-HCV Eğitim Birimi 2014

46 POZİTİFLİK Anti-HIV Eğitim Birimi 2014

47 MAGNEZYUM (Mg) ALT KRİTİK DEĞER: < 1.0 mg/dL
ÜST KRİTİK DEĞER: > 5.0 mg/dL MAGNEZYUM (Mg) Eğitim Birimi 2014

48 FOSFOR (P) ALT KRİTİK DEĞER: < 1 mg/dL
ÜST KRİTİK DEĞER: > 9 mg/dL FOSFOR (P) Eğitim Birimi 2014

49 BİKARBONAT (HCO3) ALT KRİTİK DEĞER: < 10 mEq/ L
ÜST KRİTİK DEĞER: > 40 mEq/ L BİKARBONAT (HCO3) Eğitim Birimi 2014

50 KAN pCO2 ALT KRİTİK DEĞER: < 20 mmHg ÜST KRİTİK DEĞER: >70 mmHg
Eğitim Birimi 2014

51 ALT KRİTİK DEĞER: < 40 mmHg
KAN pO2 Eğitim Birimi 2014

52 KAN pH ALT KRİTİK DEĞER: < 7.2 ÜST KRİTİK DEĞER: >7.6
Eğitim Birimi 2014

53 Teşekkürler Eğitim Birimi 2014