Hangi yollarla biliriz?

... konulu sunumlar: "Hangi yollarla biliriz?"— Sunum transkripti:

1 Hangi yollarla biliriz?
Toplumsal dünya ile ilgili bildiklerinizin çoğunu, toplumsal araştırma ile öğrenmedik. Başkalarından duyarak öğrendik. Kendiniz deneyimlediğiniz ya da kitaplardan, televizyondan vb yararlandınız. Toplumsal Araştırma farklı bir bilgi üretim sürecidir. Alternatiflerine göre daha fazla yapılandırılmış, düzenli ve sistematik bir süreçtir. Diğer yöntemlerle elde ettikleriniz muhtemelen doğrudur, ancak araştırmaya dayanan bilgi daha fazla güvenilirdir.

2 Gerçek bilgiye dört farklı yoldan bilebiliriz:
Gelenekler Otorite Deneyim Sağduyu Bilimsel Araştırma

3 Otorite Otorite konumundaki biri söylediği için ya da otorite sahibi bir yayında yer aldığı için bir şeyin doğru olduğunu kabul ettiğinizde bilginin temeli olarak otoriteyi kullanırsınız. Onlarda güvenmek en basit ve ucuz yoldur. Siz onların deneyim ve çalışmalarından yararlanırsınız. Burada sınırlar koymak önemlidir. Bazen haklı olmadıkları halde haklıymış gibi de kabul görebilirler. Sırf otorite olduğu için paye verilenler olabilir. Peki şu soru önemlidir: Kim otoritedir, kim değildir?

4 Gelenek Bazı insanlar bilgi için geçmişe, geleneğe güvenir. Gelenek geçmişin otoritesidir. Gelenek bize eskiden beri böyle olageldiği için kabul ettiğimizi gösterir. Güvenilir bilgi de kaynağı olabilecekken önyargılara da sebep olurlar. Ayrıca bir zamanlar doğru olmuş olsa bile kuşaktan kuşağa geçtikçe çarpıtılabilir ve doğruluğunu yitirebilir. Ayrıca geçmişte işe yarayan her şey günümüzde işe yarayacak diye kesin bir kaide yoktur.

5 Sağduyu Dünya ya da yaşam hakkında sıradan mantık yürütme ya da sağduyu aracılığıyla pek çok şey bildiğimizi düşünürüz. Herkesin bildiği ya da mantıklı gelen şeylere güveniriz. Sağduyu gündelik yaşamda değerlidir. Ancak her zaman doğru olmayabilir. Hatalar ya da yanlış bilgiler içeriyor olabilir.

6 Medya Çoğu insan televizyon izleyerek ya da gazete okuyarak yaşam hakkında bir şeyler öğrenir ve bunu kullanır. Ancak toplumsal gerçeklik öyle midir? Gerçeği çarpıtma oldukça yaygındır. Medya birbirleriyle rekabet halindeki çıkar gruplarının kamu desteği kazanmaya çalıştıkları bir forumdur. Örneğin çevresel felaketlerle ilgili dosyalar patronların çıkarlarıyla uyumlu değilse yerine başka belgeseller koyabilirler.

7 Deneyim Gördüğünüze mi inanırsınız?
Kişisel deneyim önemli bir bilgi kaynağıdır. Ancak ne kadar doğrudur? Doğru gibi görünen şey, aslında yargılamadaki küçük bir hata yüzünden çarpıtılmış olabilir. Ancak bazen bu durumu bilseniz de yanılsamaya düşebilirsiniz.

8 BİLİMSEL YÖNTEM Olaylara Dayanma Tarafsızlık Dogmatizmi Reddetme
Eleştiriye açık olma Yanılma olasılığını kabul etme Bilimsel Düşünme Yöntemi Anlam (Akla dayanır) Bilimsel Yöntem Sorunu belirleme Gözlem Hipotez kurma Hipotezi test etme Teori ve genel kanunlara ulaşma Anlam Bilimsel Araştırma Yöntemi (Araştırmaya dayanır)

9 Bilimsel araştırma, sistematik veri toplama ve analiz etme sürecidir
Bilimsel araştırma, sistematik veri toplama ve analiz etme sürecidir. Bazı bilimsel araştırmalar, kuram (teori) üretmeyi ya da varolan kuramları sınamayı amaçlamaktadır. Kuram, bir olguyu açıklamaya, kestirmeye ve/veya kontrol etmeye yarayan ilişkili ilkeler bütünüdür. Örneğin, öğrenme olgusunu açıklayan kuramlar arasında bilişsel öğrenme kuramını ve davranışsal öğrenme kuramını sayabiliriz. Kuram üretmeyi ve/veya sınamayı hedefleyen bilimsel araştırmalara, temel araştırma adı verilmektedir. Yukarıda örnek olarak verilen kuramlardan davranışsal öğrenme kuramındaki ‘ödüllendirme ilkesi’ni sorgulayan bir araştırma, temel araştırma özelliği göstermektedir.

10 Araştırmacıyı güdüleyen motifler
Merak Problem Eldeki veriler Teknik olanaklar: ekipman, malzeme Ekonomik kaynak Güncel yaklaşımlar

11 Araştırmanın amaçları
Araştırmacı, çevresinde olup bitenler, olgular ve yaşanılanlar hakkında doğru bir bilimsel gerçeklik algılaması geliştirmeye çalışır. Dünya ve sosyal çevre hakkın dayeni şeyler öğrenmekle ilgilidir. Bunu yapmak için bir araştırmacının mantıklı düşünmesi, kurallara uyması ve adımları sürekli yinelemesi gerekir. Kuram ya da fikirleri olgularla sistemli bir biçimde birleştirir. Önemli olan nokta, araştırmacı tarafından ortaya konulan bu bilimsel gerçekliği ne derece geçerli bir gerçeklik olduğudur. Bilimsel araştırmalarda amaç, insanların duyduklarında mutlu olacakları sonuçlar çıkarmak değil, bilimsel anlamda en geçerli gerçeklerin yine bilimsel metotlarla elde edilmesidir. Olayların tanımlanması,sınıflanması Olaylar arasındaki ilişkileri bulmak Olayları anlamak ve açıklamak Olayların önceden tahmin edilmesi Olayların kontrolü İlişkilerin içindeki sebepleri incelemek

12 Araştırmanın özellikleri
Araştırma problem çözmeyi amaçlar. Problemlere güvenilir çözümler bulmalıdır. Gözlenebilir, ölçülebilir verilere dayalı olmalıdır. Yapılan gözlem ve tanımlar doğru olmalıdır. Yapılan araştırmada kişisel yanlılık yok edilmelidir. Araştırmalar kayıt altına alınmalıdır.

13 İncelerken… Sunulan rapor ne hakkında? Raporun ilk bölümü rapor hakkında özet bilgiler içerir. Okuyucu elindeki çalışmanın ne hakkında olduğunu bilecektir. Bu bölüm tüm çalışmanın en can alıcı bölümlerinden biri olmalıdır. Mevcut bilgiye katkısı? Üretilen bilgi yeni midir yoksa eskinin tekrarı mıdır? Çalışmayı değerli kılacak noktalardan bir tanesidir. Araştırma nasıl gerçekleştirildi? Yöntem nasıl kurgulanmıştır? Bilginin güvenirliliği bu sayede anlaşılır. Araştırma neyi ortaya çıkarmıştır? Bulgular nedir? Nasıl analiz edilmiştir? Ortaya çıkan sonuçlar neyi ifade etmektedir? Yapılan iş ne anlama geliyor? Hedeflenen katkı ortaya çıkmış mıdır?

14 Toplumsal araştırma, insanların bilgi üretmek için kullandığı yöntemler topluluğudur. Heyecanlı bir keşif sürecidir. Ancak kararlılık, kişisel bütünlük, tahammül, başkalarıyla etkileşim ve nitelikli iş yapma güdüsü gerektirir.

15 Araştırma Bilim İlişkisi
Bir gerçeği ortaya çıkarmak, bir problemi çözümlemek ve mevcut verileri artırmak için bilimsel yöntem ve tekniklerden yararlanarak yapılan düzenli çalışmaya araştırma denir. Yöntem ve Teknikler Geçerli Soru Geçerli Cevap Araştırma; İnsanda varolan merak, ihtiyaç ve rahatsızlık veren duruma karşı olan ilgiden ortaya çıkar. Bilimsel yöntemin kullanılması sonucunda bilimsel bilgi üretmeye yarayan bir çalışma olduğu için bilimin vazgeçilmez aracıdır. Bilimsel bilgi araştırma ile üretilebilir. O halde denilebilir ki, bilim araştırmanın hem sonucudur, hem de sebebidir.

16 Teknik açısından Araştırma Türleri
Niteliksel Araştırmalar Sosyal gerçekliğin, kültürel anlamın yapısı Etkileşimli süreçlere, olaylara odaklanır Gerçeğe uygunluk önemli Değerler var ve açık Durumla sınırlı Denek sayısı az Tematik analiz Araştırmacı olayın içinde Niceliksel Araştırmalar Maddi olguların ölçümü Değişkenler üzerine odaklanır Güvenilirlik önemli Değerden arındırılmış Bağlamdan bağımsız Denek sayısı çok Araştırmacı olayın dışında Kaynak: Neuman, 2003, s. 16

17 Hedef bilginin türüne göre araştırma türleri
Keşfedici Temel maddi verilerle aşinalık sağla Koşulların genel bir zihni resmini yarat Gelecekte yapılacak araştırmaların sorularını formüle et Yeni fikirler, hipotezler geliştir Araştırma yapılıp yapılamayacağını kararlaştır Yeni veri bulma ve ölçme teknikleri geliştir Eleştireldir. Kamuya açıktır Eğiticidir Tartışma yaratır Tanımlayıcı Detaylı, doğru bir resim oluştur Eski verilerle çelişen yeni veri bul Yeni bir dizi kategori yarat ya da türleri sınıfla Nedensel bir süreci ya da mekanizmayı belgele Bir durumun arka planını ya da bağlamını rapor et Pratiğe dönük sonuçlar içerir. Araştırma konusunun detaylı bir incelemesini verir. Nitel- nicel birçok farklı araştırma metodunu kullanır. Açıklayıcı Bir kuramın kestirimlerini ya da ilkelerini sına Bir kuramın açıklamasını detaylandır ya da zenginleştir Bir kuramı yeni sorunlara ya da konulara uygula Bir kestirim ya da açıklamayı destekle ya da çürüt Sorun ya da konuları genel bir ilkeyle ilişkilendir Hangi açıklamaların en iyisi olduğunu kararlaştır

18 Zaman boyutuna göre araştırma türleri
Kesitsel Araştırma: Araştırmacı, zaman içerisinde bir noktada gözlem yapar. En basit ve en az masrafları araştırmadır. Toplumsal değişimi yakalayamaz. Uzun Dönemli Araştırma: Araştırmacı, konunun birden fazla zaman noktasındaki özelliklerini inceler. Karmaşık ve masraflıdır. Örn: Yıllara göre doğum oranları gibi zaman dizisi araştırılıyor ya da bir kentin zaman içindeki değişimi gözlemlenebiliyor olabilir. Ya da kuşak araştırmasıyla aynı kesim insanlarının yıllar içindeki değişimlerini araştırıyor olabilir.

19 Aslında araştırma sürecinin iki önemli dalı var
Aslında araştırma sürecinin iki önemli dalı var. Bazı araştırmacılar daha yansız, bilimsel ve akameik bir yönelimi benimsemektedirler; diğerleri daha pragmatiktir. Aralarında kesin bir ayırım yoktur. Ancak uygulama alanlarında belirli farklar vardır. Biri genel bilgiyi artırmayı amaçlarken diğeri belirli problemleri çözmeyi hedefler.

20 Temel araştırma toplumsal gerçekliğin doğasını anlamaya çalışır.
Toplumsal dünyadaki esas bilgileri geliştirir. Toplumsal dünyanın nasıl işlediğini, olayların gerçekleşmesine nelerin sebep olduğunu, neden toplumsal ilişkilerin belirli bir biçimde olduğunu ve neden toplumun değiştiğini açıklamaya yönelik kuramlar geliştirmeye çalışır. Bilim dışı kişiler genelde “Ne işe yarar bu?” gibisinden gıcık sorular sorarlar. Para ve zaman kaybı olarak görürler. Çünkü doğrudan bir kullanımı ve acil bir sorunun çözülmesine yardımcı olmadığını düşünürler. TA, kısa vadede meselelere çözüm getirmese de pek çok politika alanına, problemlere genellenebilecek olan bilgi havuzunu oluştururlar. Temel araştırma, uygulamalı araştırmacıların kullandığı kaynakların (yöntem, kuram, fikir) kaynağıdır. Örn: polis- sapkın davranış nedirle ilgilenmez ama politika önerisi geliştirirken bu işin temelinde yatanları nedenleri bilmek önemlidir. Uygulama araştırmaları belirli bir pratik sorunu ele alır ve elde ettiği bilgiyi onun çözümü için uygular. Bir çok kurum kendi çalışma alanlarına yönelik olarak uygulama ve politika üretme araştırmaları yürütürler. Sorunu belirler ve onun çözümüne yönelik fikirler geliştirilir. Aslında alıcı kısım bilimsel dünya değildir. Sonuçların tüketimi daha fazla görülür. Bilimsel kriterlerden daha fazla sonuçlarla ilgilenirler. Değerlendiren kişilerinde bilimsel süreçler konusunda uzman olmayan kişiler olabileceği dikkate alınmalıdır. Kullanılan dil daha basit ve anlaşılır olmalıdır. Süreçten öte sonuç daha önemlidir.

21 UYGULAMA ARAŞTIRMALARININ 3 TÜRÜ VARDIR:
Değerlendirme Araştırması: Şirketler, kurumlar vb bir programın, bir uygulamanın, bir kampanyanın vb. işe yarayıp yaramadığını görmek isterler. Birçok farklı araştırma tekniği kullanır. (Saha araştırması) Bu tip araştırmalar araştırmacı ve işveren arasında çatışmaya sebep olabilir. Eylem Araştırması: Bilgiyi bir iktidar biçimi olarak gören ve araştırmayla toplumsal eylem arasındaki çizgiyi kaldıran uygulamalı araştırmadır. İncelenenler araştırma sürecine katılırlar; araştırma bilinçlendirme ve farkındalığı artırma amacı taşır. Doğrudan politik eylemlere bağlanabilir. - Toplumsal cinsiyet araştırmaları Toplumsal Etki Belirleme Araştırması: Özellikle hükümet uygulayacağı politikaların olası sonuçlarını görmek isteyebilir. Anaç, planlanan bir değişikliğin olası sonuçları önceden görmektir. - otoyol- yerleşim yeri

22 Temel/uygulama ikilemi: T. A. ile U. A
Temel/uygulama ikilemi: T.A. ile U.A. arasında farklı anlamak için 3 önemli ilişki vardır: Üretilen bilginin biçimi: Araçsal mı? Düşünsel mi? Araştırma bulgularını kullanan çeşitli alıcı kesimler Araştırmanın kim tarafından başlatıldığı: Fikir haklarının sahibi kim?

23 Araştırmanın sonuçlarının kimler tarafından kullanılacağı da önemlidir:
Akademisyenler Kamu kurumları Dernekler, topluluklar

24 Teori Sosyal bilimlerde çevremizi anlamlandırmak, olayları, tavır davranışları çözümleyebilmek için bilimsel araştırmalar yaparız. Bir şeyin nasıl ve neden olduğunu anlamak isteriz. Aslında yoğunlaştığımız eylem, olmuş ve bitmiş bir eylemdir. Fakat olan olaylar ile ilgili bir fikrimiz varsa, o eylemin nasıl meydana geleceğini, nasıl bir süreçten geçtiğini ve nasıl sonuçlanacağını, o olay meydana gelmeden veya henüz sonuca kavuşmamışken tahmin edebiliriz. O fikre kabaca teori diyebiliriz.

25 Her tür teori yaşamın içerisindedir
Her tür teori yaşamın içerisindedir. Bazı şeylerin nasıl işlediğini açıklamaya çalışmak için bir dizi toplumsal ilişkiye gireriz. Derdimiz gerçek olanı açıklamak için bir araç üretmektir. Doğru elde edilmiş bilgi formları kabaca teoriyi oluşturur. Ancak her araştırma teori üretmek için yapılmaz. Teori, bir olgu hakkında genelleme yapılması, bir şeylerin niçin ve nasıl meydana geldiğinin açıklamasıdır. Teoriler, olayları, olguları daha iyi anlamamıza yardım ederler. Örneğin, teori niçin bazı insanların suç işlerken, benzer özelliklerdeki diğer insanların suç işlemediklerine yardımcı olur. Ayrıca, olması muhtemel, olabilecek şeyler hakkında öngörüde bulunmamıza yardımcı olur. Teori, araştırmacının yapacağı çalışmayı organize etmesine ve bilimsel bulgularının herkesin anlayabileceği hale getirmesine yardımcı olur. Yani, teori için bireylerin fiziki ve sosyal çevreleriyle hesaplaştıkları süreç olarak da tanımlayabiliriz. Bu süreç sosyal çevre bağlamında gerçekleşir.

26 Bir teori oluşumu için bilginin mantıksal bütünü, sistem içerisindeki yeri, ilişkileri..vb gibi mantıksal bağlar kurman gerekir öncelikle. Bunu da önermeler ya da hipotezlerle yapabilirsiniz. Bu ilişkiler ampirik olarak sınanabilir olmalıdır. İlişkilerin ifadeleri teorinin yapısını belirler. (TD/TV)

27 Tümevarım/ tümdengelim
Sosyal bilim araştırmalarında esas amaç, teori ile gerçek hayattan alınan bilimsel verilerin birbirleri ile ilişkilendirilmesidir. Bunun için 2 tür akıl yürütme yöntemi vardır: TV/ TD TD: Genel bir teori ile araştırmaya başlanır ve bilimsel olarak elde edilen gerçeklikler test edilerek sonuca varılır. Genel teori test edilir. 1 Genel Teoriden elde edilen hipotezler 2 Hipotezlerin gerçek hayatta test edilmesi 3 Test sonuçlarının genel teoriye döndürülmesi

28 TV: Bilimsel olarak elde edilmiş veya gerçek hayata dayanan gözlemler sonucunda elde edilen verilere dayanarak bir teoriye ulaşma yöntemidir. Kısaca verilere dayanarak bir teori oluşturma yöntemidir. 1 Gerçek hayattan elde edilen gözlem/ veriler 2 Verilere dayanarak geçici hipotezler oluşturma 3 Oluşturulan hipotezlerin test edilmesi ve genel sonuçlar çıkarma

29

30 kavram ve tanımlama Bilimsel metodolojinin kullandığı ve sosyal bilimlerde de esas olarak kabul edilen sıralama içerisinde; teorik yaklaşımlar kavramlarla bütünleştirilir ve bu kavramları ölçmede kullanılacak değişkenler doğru olarak tespit edildikten sonra, araştırma sorusuna ya da ortaya atılan hipotezlere uygun olan tekniklerle toplanan veriler test edilir. Her bilimsel çalışma teoriden yola çıkmaz. Teorilerle çalışırken kavramlar önemi bir unsur olarak karşımıza çıkar.

31 Sosyal bilimlerde ölçme yapmadan önce oluşturulan kavramların teorik yaklaşımlarla desteklenmesi gerekmektedir. Burada, açıklanmak istenen, yani araştırma konusunu oluşturan olaylarda bu olaylara sebep olma ihtimali olan nedenler arasındaki nedensellik bir diğer ifadeyle sebep-sonuç ilişkisini (causality) ve bu ilişkinin yönünü tespit etmektir. A B

32 Yöne karar vermek çok önemli
Yöne karar vermek çok önemli. Ekonomik az gelişmişlik mi insanları suça iter; suç oranı ekonomik gelişmişliği mi engeller? Teori oluşturmada amaç, meydana gelen sosyal olaylardaki benzerliklere dayanarak genellemeler ortaya koyabilmek ve bunun sonucu olarak da bazı öngörüler sunabilmektir. Bilimsel metodolojinin amacı gelecekle ilgili tahminlerde bulunmak değil, sosyal olayların ortaya çıkış süreçlerini göz önünde bulundurarak, bu olayları açıklamaktır. Bu nedenle oluşturulacak teorilerin test edilebilir ve yanlışlanabilir olmaları teorilerin gücünü arttırır.

33 Teoriler genellenebilir olmalıdır
Teoriler genellenebilir olmalıdır. Yani, farklı ortamlara ait verilerle test edilerek teoriyi destekleyen sonuçların elde edilmesi gerekmektedir. Bunun için teori çalışmada kavramlarla temsil edilir. (Suç kavramı…) Ancak kavramlar esnek olamaz. Ağaç örneği…Farklı araştırmacılar bu kavramlar etrafında bir araya gelebilirler. Ancak herkes bir kavramı duyduğunda zihinlerde aynı imge oluşmalıdır. O nedenle terminoloji önemlidir.

34

35 Araştırma önerisi hazırlanması
Araştırma planının yazılı dökümüne araştırma önerisi denir. araştırmanın adı Problem ve alt problemleri Araştırmanın amacı Araştırmanın önemi Varsayımlar (ön kabuller) Sınırlılıklar Tanımlar Yöntem Süre ve olanaklar Ekler kaynakça

36 İyi bir araştırma konusunun özellikleri
Araştırılabilir olmak (Somut): Konu hakkında veri toplanabilmeli ve toplanan veriler analiz edilebilmelidir. İşyerinde uyuşturucu kullanımı ya da işletmelerin stratejileri, finansal durumları, üst yönetimin kararları, özel hayat ve aile içi ilişkiler vb gibi konularda araştırılabilirlik sıkıntısı olduğundan iyi bir konu değildir. Uygulama veya kuramsal anlamlılık: Ya piyasadaki işletmelerin sorunlarına çözüm olacak ya da bir teorideki boşluğu doldurmaya yarayacak olmalıdır. Özgünlük: Yeni bir şey ortaya koyan çalışmalardır. Kişisel yetenek ve imkanlara uygundur. Değerlendirme heyetinin beklentileriyle uyum: Eğer araştırma üniversite gibi bir eğitimin parçası ise değerlendiricilerin ya da jüri’nin beklentilerini karşılamalıdır.

37 Bilimsel araştırmada verilen bir araştırma konusunu;
Bilimsel araştırma yöntemlerine uygun olarak yürütebilmek, Araştırma sonucuna uygun çözüm önerileri geliştirebilmek, Araştırma konusuna ait çözüm önerilerini analiz edebilmek, Bilimsel kurallara uygun olarak rapor edebilmek, Araştırma konusuna uygun amaç, önem, varsayım, sınırlılık ve tanımları yazabilmek, Araştırma amacına uygun veri toplama aracını uygulayabilmek, Araştırma verileri üzerinde temel istatistiksel işlemler ve çözümlemeler yapabilmek,

38 Bulguların yorumlanması ile ilgili özellikleri açıklayabilmek,
Bilimsel araştırmada verilen bir araştırma konusunu; Bulguların yorumlanması ile ilgili özellikleri açıklayabilmek, Araştırmada elde edilen bulguları yorumlayabilmek, Araştırma sonucuna göre öneriler geliştirebilmek, Yapılan araştırmayla ilgili özet yazabilmek, Araştırma raporunun yazımında dikkat edilmesi gereken kuralları açıklayabilmek, Kurallarına uygun olarak raporlaştırabilmek, gerekmektedir.

39 Araştırma problemi temel olarak, araştırma sonucunda elde edilecek bulgularla cevaplanmaya çalışılan bir sorudur. Bu soru birbirinden farklı yollarla cevaplanabilir. Örneğin araştırmacı, araştırma probleminde sorulan soruyu önceden yapılmış araştırma sonuçlarını inceleyerek ya da önceki çalışmalarda elde edilmiş verileri karşılaştırarak cevaplayabilir. Bu durumda bir literatür taraması ya da doküman incelemesi yapacaktır. Eğer birincil verilere ihtiyaç duyuyorsa çeşitli veri toplama teknikleri ile veri toplayabilir. Bununla birlikte, araştırma probleminde sorulan sorunun doğru bir şekilde cevaplanabilmesi için araştırmanın, amacına uygun türde tasarlanması, araştırma problemine en uygun araştırma türünün, yöntemin ve tekniklerin seçilmesi gerekir. Araştırma türünün doğru olarak belirlenmesi, araştırmanın amacına ulaşması açısından son derece önemlidir. Araştırmalar kullanımlarına (sonuçların ne amaçla kullanılacağına), analitik amaçlarına (araştırma amacının ne olduğuna) ve odaklandıkları zaman dilimine göre farklı şekillerde sınıflandırılabilirler.

40 Başlıca iki araştırma metodolojisi (Yöntem bilimi) vardır
Niceliksel araştırma (quantitative research) Niteliksel araştırma (qualitative research)

41 Nitel araştırma Niçin? Nasıl? Ne şekilde sorularına yanıt arar.
Nicel araştırma Ne kadar? Ne miktarda? Ne kadar sık, Ne kadar yaygın? sorularına yanıt arar.

42 Nicel Araştırma Teknikleri
Deney Gözlem Anket Survey Yapılandırılmış Görüşme

43 Nitel Araştırma Teknikleri
Derinlemesine Görüşme Odak Grup Görüşme Yapılandırılmamış Görüşme Yarı Yapılandırılmış Gözlem Katılımsız Gözlem Katılımcı Gözlem Örnek Olay Yaşam Öyküsü Sözlü tarih Dokümantasyon İçerik Analizi

44 Denence (hipotez) Araştırma denencesi (araştırmacının denencesi=Ho)
İstatistiksel denence Araştırmanın denencesi H1

45 Hipotez (Denence) Değişkenler arasındaki ilişkileri belirten, test edilebilir önermelerdir (ifadelerdir). Sıfır Hipotezi (H0): İki değişken arasında önemli bir ilişki bulunmadığını ya da gruplar arasında önemli bir farkın bulunmadığını belirten hipotezdir. (Birbirinden önemli derecede farklı değildir) H0:Adidas ve Nike marka ayakkabıların ortalama dayanma süreleri birbirine eşittir.

46 Yön belirtmeyen hipotez:
Alternatif Hipotez: İki değişken arasında önemli bir ilişki bulunduğunu ya da gruplar arasında önemli bir fark olduğunu belirten hipotezlerdir. “Adidas marka ayakkabıların ortalama dayanma süresi NIKE marka ayakkabılara göre daha yüksektir” “Eğerli” Hipotez: “Eğer çalışanlar sağlıklı ise daha az hasta olurlar” Yön belirten hipotez: “İşte karşılaşılan stres yüksek olursa çalışanların iş tatmini daha düşük olur” “Kadınlar erkeklere göre daha kolay motive olurlar” Yön belirtmeyen hipotez: “Çalışanların yaş düzeyleri il iş tatmin düzeyleri arasında önemli bir ilişki vardır” “Amerikalı ve Asyalı çalışanlar arasında iş etik değerleri bakımında bir farklılık vardır”

47 İyi bir hipotezin özellikleri
Kuramsal bir temele dayanmalıdır Bilinenlerle ciddi çelişkisinin olmaması gerekir Değişkenler arasındaki ilişkiyi tanımlamalıdır Test edilebilir olmalıdır

48 DEĞİŞKEN: Herhangi bir deneğe/olguya/nesneye ait birden fazla değer alabilen bir özellik demektir. Değişen ve birden çok değer alabilen her şey değişkendir. Değişkenler etkilenmeleri ve etkilemeleri dikkate alınarak ikiye ayrılır. 1) Bağımlı değişkenler (Etkilenen) 2)Bağımsız değişkenler (Etkileyen)

49 Araştırma problemini ve kişi özellikleri etkileyen, değişmez çevre
Değişken Herhangi bir olgu ya da şeye ait, birden çok değer alabilen bir  özellik veya kavram demektir.  Değişkenler Bağımsız değişken Araştırma problemini ve kişi özellikleri etkileyen, değişmez çevre Bağımlı değişken Bağımsız değişkenin etkisinin araştırıldığı, ona göre değişen özellikler Ara değişken Gözlenebilir değişkenlerin gerisinde kalan değişkenler

50 Değişken Değişkenler Denek değişkenleri Çevre değişkenleri
(yaş, boy, cinsiyet, meslek, gelir vs) Çevre değişkenleri (pekiştireç, deneme programı, ilaç vs)

51 TEMEL KAVRAMLAR HİPOTEZ: Ortaya çıkmış veya çıkacak belirli davranışlar, olaylar ve olgular hakkında varsayım niteliğindeki açıklamalardır. Hipotez, araştırmacının araştırma problemindeki değişkenler arasında ne tür bir ilişkinin olduğuna dair beklentilerini ve yargılarını ifade eder. Diğer bir deyişle hipotezler, araştırmacının değişkenler arasında var olduğunu düşündüğü ilişkilere dair önsezisidir.

52 Hipotez İki ya da daha fazla değişken arasında test edilebilir bir ilişki öngören önermelerdir. Eğer iki değişken arasında bir ilişki olduğunu düşünüyorsak onu cümle haline getiririz ve daha sonra saha da test ederiz. Hipotez geçici cümlelerdir. Geçici açıklamadır. Yani henüz doğruluğu kanıtlanmamıştır. Testten kastımız ya doğrularsınız ya da yanlışlarsınız.

53 Yani kuracağınız cümle sizi araştırmaya götürmeli.
Dilek, temenni içermez. Hipotez kurarken değişkenleri net belirlemeli ve konuya hakim olmalısınız. Aralarında bir ilişki olduğunu düşünüyorsanız onu test edersiniz. Hipotez cümlelerinde test edilebilen değişkenler olmalıdır. «Zeki çocuklar mutsuz olur» sıkıntılı bir cümledir. Ta ki siz bu iki kavramı test edilebilir hale getiren bir açıklama yapana kadar.

54 Hipotez Kurma Konunun seçilmesi ve sınırlarının belirlenmesiyle birlikte bir hipotez kurulmamışsa araştırmanın nasıl yürütüleceği belli değildir. Okunan kaynaklardaki tüm bilgilerin yapılacak çalışmalara ayrım gözetilmeksizin aktarılması bir ifade etmez. Bu yüzden okuma seçici olmalı ve hangi bilgilerin alınıp, hangilerinin dışarıda bırakılacağının ölçüsü araştırmanın hipotezini oluşturmalıdır. Hipotez, ya bir düz cümle ya da soru cümlesi olarak ifade edilebilir. Her iki durumda da önerinin basit ve anlaşılır olmasına özen gösterilmelidir (Seyidoğlu,1993:47).

55 Hipotezin Özellikleri
Hipotezler “kaynak tarama” aşamasından hemen sonra “veri toplama ve analiz etme” aşamalarından önce oluşturulur. Hipotezler: Önceden yapılan çalışmaların sonuçları ile uyumlu olmalıdır Rasyonel (akılcı) olmalıdır Açık ve anlaşılır olmalıdır Sınanabilir olmalıdır H1=Gelir düzeyi ile dışarıda yemek yeme alışkanlığı arasında olumlu bir ilişki vardır gibi…

56 İyi bir denencenin özellikleri
Kuramsal bir temele dayanmalıdır Bilinenlerle ciddi çelişkisinin olmaması gerekir Değişkenler arasındaki ilişkiyi tanımlamalıdır Test edilebilir olmalıdır

57 İfade edilme biçimlerine göre hipotezler, araştırma ve istatistiksel hipotezler olmak üzere ikiye ayrılır Araştırma Hipotezi: Araştırmacının veri toplayıp bu verileri analiz ettikten sonra, doğrulamayı umduğu ilişkileri ifade etmesidir. Bunlar yön belirten ve yön belirtmeyen araştırma hipotezleri olmak üzere ikiye ayrılır . Yön belirten araştırma hipotezi: Değişkenler arasındaki ilişki veya farkların yanında, bu ilişki veya farkların yönünü de belirtir. Örnek: 5 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi 4 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesinden daha yüksektir. . Yön belirtmeyen hipotezler: Sadece değişkenler arasındaki ilişki veya farkın ne olduğunu belirtir. Örnek: 5 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi ile 4 yıldızlı otellerde sunulan hizmetin kalitesi arasında anlamlı bir fark vardır.