İLKÖĞRETİM KURUMLARINA DEVAM ORANLARININ ARTIRILMASI PROJESİ İLK OKUMA YAZMA HAZIRLIK EĞİTİMİ PLANI DOÇ. DR. ÖZAY KARADAĞ.

... konulu sunumlar: "İLKÖĞRETİM KURUMLARINA DEVAM ORANLARININ ARTIRILMASI PROJESİ İLK OKUMA YAZMA HAZIRLIK EĞİTİMİ PLANI DOÇ. DR. ÖZAY KARADAĞ."— Sunum transkripti:

1 İLKÖĞRETİM KURUMLARINA DEVAM ORANLARININ ARTIRILMASI PROJESİ İLK OKUMA YAZMA HAZIRLIK EĞİTİMİ PLANI DOÇ. DR. ÖZAY KARADAĞ

2 İlk Okuma Yazma Hazırlık Eğitimi Planı, dil yeterlikleri bakımından eksikleri bulunan ilkokul birinci sınıf öğrencileri dikkate alınarak hazırlanmıştır. Plan, ilk okuma yazma öğretiminde ön görülen hazırlık süresi esnetilerek uygulanacaktır.

3 İlkokula yeni başlayan öğrencilerin eğitim yapılan dilde temel düzeyde dinleme ve konuşma yeterliklerine sahip olması beklenir. İlk okuma yazma öğretiminin hazırlık aşaması, genel olarak çocukların okula alışmalarına, el-göz koordinasyonu; sinir kas eşgüdümünü geliştirmelerine ve eksik ön öğrenmelerini tamamlamalarına ayrılır. Hazırlık aşamasında öğrencilerin dil ve fiziksel becerileri belli bir olgunluğa ulaştıktan sonra ilk okuma yazma öğrenmeye başlarlar.

4 Öğrenci grubunun tamamı ya da bir bölümü dinleme ve konuşma becerilerinin yetersiz olması nedeniyle, ilk okuma yazma öğrenme sürecinde sorunlar yaşamaktadırlar. Bunun için çocukların öncelikli olarak dinleme ve konuşma becerilerinin geliştirilmesi gerekir.

5 Bu sorunun temelinde sınıf öğretmenlerinin, dil yetersizliği olan öğrencilerin ilk okuma yazma öğretimi öncesinde dinleme ve konuşma becerilerini nasıl geliştirebileceklerine ilişkin bilgi ve deneyimlerinin olmaması vardır. Bunun için sınıf öğretmenlerinin, bu tür durumla baş edebilmelerini sağlayacak desteğe ihtiyacı vardır. İlk Okuma Yazma Hazırlık Eğitimi Planı, sınıf öğretmenlerine bu desteği sunmayı hedeflemektedir.

6 I. PLANIN AMACI Planın asıl amacı, ilkokul birinci sınıfa başlayan ve farklı düzeylerde de olsa dinleme ve konuşma becerilerinde yetersizliği olan öğrencilere, ilk okuma yazma öğretimi doğrultusunda temel düzey dil yeterliklerini kazandırmaktır.

7 Asıl amaca bağlı olarak öğrencilerin;
1. Temel söz varlığına sahip olmalarını, 2. Dinlediklerini doğru olarak anlamalarını, 3. Dili doğru ve güzel konuşmalarını, 4. Ses ve şekil bilgisi farkındalığı edinmelerini sağlamaktır.

8 II. PLANIN ÖNEMİ Her insan için ilk okuma yazma öğretimi ve dolayısıyla okur-yazarlık temel haklardandır. Başarılı bir ilk okuma yazma öğretimi, bireylerin hem gündelik-sosyal hem de akademik hayatındaki başarısına doğrudan etki eder.

9 Dil yeterlilikleri bakımından kabul edilebilir düzeyde olmayan öğrencilerde, genel anlamda başarı sorunu yaşanmakta, okula devam oranları düşmekte ve eğitimde genel anlamda ulaşılması planlanan hedeflere ulaşılamamaktadır.

10 İlk Okuma Yazma Hazırlık Eğitimi Planı, ilkokula dil becerileri yetersiz başlayan öğrencilerin;
Dinleme ve konuşma becerilerindeki eksiklikleri gidermeyi, Öğrencilerin akademik başarılarını artırmayı, Eğitimden beklentilerini yükseltmeyi ve eğitimde fırsat eşitliğini sağlamayı hedeflemektedir.

11 III. TEMEL İLKELER VE AÇIKLAMALAR
Dil eksiltme yoluyla değil, ana dilini koruma yoluyla dil öğretimi esas alınmalıdır. Bilinenden bilinmeyene, yakından uzağa, basitten karmaşığa, somuttan soyuta vb. temel öğretim ilkelerinden hareket edilmelidir.

12 Öğrencilere, ilk okuma yazma öğretimi öncesinde temel düzeyde dil yeterliklerini edinmeleri için gerekli zaman ve fırsat verilmelidir. Öğretimde ortak söz varlığından yararlanılmalıdır.

13 Konuşma becerisine ağırlık verilmelidir.
Söz varlığında kullanım sıklığı fazla kelimelerden yararlanılmalıdır.

14 Öğretimde kapsam ve süre bakımından esnek olunmalıdır.
Planın uygulanmasında etkileşimsel yaklaşım esas alınmalıdır.

15 Öğretimde görsel ve işitsel materyallerden yararlanılmalıdır.
Ses ve biçim bilgisi farkındalığı kazandırmak hedeflenmelidir.

16 Çok uyaranlı bir eğitim ortamı oluşturulmalıdır.
Karma sınıflar oluşturulmalıdır.

17 Plan, öğrencilerin özgüvenini artırıcı şekilde uygulanmalıdır.

18 IV. PLANIN KAPSAMI VE SÜRESİ
İlk Okuma Yazma Hazırlık Eğitimi Planının ilk okuma yazma öğretiminin hazırlık aşamasında uygulanması öngörülmektedir. Plan, esneklik ilkesine göre uygulanmalıdır. Öğretmen, öğrencilerin yeterliklerini dikkate alarak ilk okuma yazma eğitimine hazırlık süresini artırabilir. Öğrencilerin temel düzey dinleme ve konuşma yeterliği edinmelerinin ardından ilk okuma yazma eğitimine geçilmelidir.

19 Mevcut şartlarda öğrenciler Türkçe yeterlikleri açısından üç farklı özellik gösterebilir:
1. Türkçeyi hiç bilmeyen öğrenciler. 2. Türkçe dinlediklerini kısmen ya da tam anlayan fakat konuşamayan öğrenciler. 3. Türkçe dinleme ve konuşma becerileri sınırlı olan öğrenciler. Öğretmenler, çalışmalarında öğrencilerin yukarıda belirtilen düzeylerini dikkate almalıdır. Bu bağlamda öğretmenler planın ön gördüğü etkinlikleri tamamen ya da kısmen uygulayabilirler.

20 V. DİL YETERLİKLERİ 1. Dinleme Yeterlikleri
İlk Okuma Yazma Hazırlık Eğitimi Planı, öğrencilerin genel olarak; Öğrenci kendisiyle, ailesiyle veya çevresiyle ilgili konuşmaları; bildiği sözcükler ve basit cümlelerle yavaş, net ve açık konuşulduğunda anlayabilme. Kısa, açık ve anlaşılır iletileri ve duyuruları anlayabilme.” dinleme yeterliliklerini kazanmasını hedeflemektedir.

21 a. Yaş grubuna uygun temel söz varlığını anlayabilir.
b. Dinlediklerine yönelik tahminlerde bulunabilir. c. Dinlediklerinin iletisini ve konusunu belirleyebilir. d. Kendisine yöneltilen soruları ve yönergeleri anlayabilir.

22 e. Günlük hayata ilişkin kalıp ifadeleri anlayabilir.
h. Dinledikleri/izlediklerinde vurgu ve tonlamaları fark edebilir. g. Okul ve yakın çevresiyle ilgili konuşmaları anlayabilir. f. Dinlediklerinde geçen sayı ve miktar ifadelerini anlayabilir.

23 2. Konuşma Yeterlikleri İlk Okuma Yazma Hazırlık Eğitimi Planı, öğrencilerin genel olarak; “Biraz yavaş ve yineleyerek konuşulur veya söylemek istediklerinde ona yardımda bulunulursa öğrenci kendini basit bir biçimde ifade edebilme. Doğrudan doğruya, gerekli şeylerle ve çok iyi bildiği konularla ilgili basit soruları sorabilir ve soruları yanıtlayabilme. Tanıdığı kişileri ve oturduğu yeri betimlemek için basit ve kalıplaşmış ifade ve cümleleri kullanabilme. Karşılıklı kısa bir konuşmalara katılabilme.” konuşma yeterliliklerini kazanmasını hedeflemektedir.

24 a. Yaş düzeyine uygun temel söz varlığını konuşmalarında kullanabilir.
b. Basit cümlelerle tanıtımlar yapabilir. c. Bilgi edinmek için sorular sorabilir. d. Kendisine yöneltilen sorulara cevap verebilir.

25 e. Günlük hayata ilişkin kalıp ifadeleri kullanabilir.
f. Kendisinin ve başkalarının duygularını ifade edebilir. g. Konuşmalarında vurgu ve tonlama yapabilir.

26 VI. ÖĞRENME-ÖĞRETME YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
Bu planda; Türkçe dil becerileri yetersiz olan çocukların aynı anda hem ilk okuma yazma hem de sözlü iletişim becerilerinin geliştirilmesi hedeflendiğinden, öğrencilerin dil becerilerini geliştirmek için İletişimsel Dil Öğretimi Yaklaşımı yöntem olarak da Eylem/Görev Odaklı Dil Öğretimi esas alınmıştır.

27 a. İletişimsel Dil Öğretimi Yaklaşımı
İletişimsel dil öğretiminde temel olarak benimsenen anlayış, öğretim sürecinde etkili iletişimin gerçekleştirilmesidir. Amaç, doğru ifade biçimlerinin üretilmesinden ziyade anlaşılır olanın üretilmesidir ve bu nedenle yöntemin uygulanmasında doğruluk değil, anlaşılabilirlik hedeflenir.

28 Bu yöntemin bazı özellikleri şu şekilde ele alınabilir (Richards ve Rodgers: 2001: 153– 172):
Öğrenenlerin dil öğrenmesi için gerekli olan, o dili iletişimde kullanmalarıdır. Sınıf içi etkinliklerin amacı, özgün ve anlamlı iletişim olmalıdır. Akıcılık, iletişimin önemli bir boyutudur. İletişim, farklı dil becerilerinin birleşimini içerir. Öğrenme, yaratıcı yapılandırma sürecidir ve deneme-yanılma içerir.

29 b. Eylem/Görev Odaklı Öğretimi
Göreve dayalı dil öğretimi, iletişimsel yaklaşıma göre oluşturulmuş bir dil öğretim yöntemidir. Buna göre Richards ve Rodgers’ göre (2001: 223) göreve dayalı dil öğretimi, dil öğretiminin planlanması ve gerçekleştirilmesinde temel unsur olarak görev ya da eylem adı verilen birimlerin kullanılmasını öngören bir yaklaşımdır.

30 Göreve dayalı dil bilgisi öğretiminin anahtar varsayımları ise şöyledir:
Ürüne değil, sürece odaklanılmalıdır. Kullanışlı etkinlikler ve görevler, iletişim ve anlamın vurgulandığı temel ögelerdir. Bir dili öğrenmenin en etkili yolu, belirli etkinlik ve görevler aracılığıyla anlamlı ve amaçlı iletişimde bulunmaktır.

31 Etkinlikler ve görevler, öğrencilerin gerçek hayatta karşılaşacağı ya da sınıf içerisinde eğitsel amacı olan durumlar olabilir. Etkinlikler ve görevler, belli bir zorluk aşamasına göre sıralanır. Bir görevin zorluğu; öğrencinin önceki deneyimleri, görevin karmaşıklığı, görevi başarmak için gerekli dil ve sağlanacak olan yardımın derecesi gibi pek çok sayıdaki etmene bağlıdır (Feez, 1998’den akt. Richards ve Rodgers: 2001: 224).

32 Planda Kullanılacak Öğretim Teknikleri
Dilin doğru kullanımını ve etkileşimi sağlamak için çocukların aktif katılımını teşvik eden ilgi çekici etkinlikler olmalıdır. Bunlar, dramatik oyun etkinlikleri, sanat etkinlikleri, müzik, hikâye vb. etkinliklerdir. Zengin, uyarıcı ve teşvik edici bir ortamın düzenlenmesi bu planın temelidir. Ortam düzenlenerek, dili kullanma ve dilin kullanımına olanak sağlama, dil müdahalesi için gerekli olan tüm ilkelere temel oluşturmaktadır.

33 Ancak dil ediniminde teşvik edici bir çevrenin sağlanması tek başına yeterli değildir.
Sınıf ortamında çocukların dikkatlerinin dilsel yapılara ve bu yapıların kullanımına çekilmesi için farklı öğretim tekniklerine (müdahale tekniklerine) de ihtiyaç vardır.

34 a) Yoğunlaştırılmış Uyaran Verme
b) Yeniden Düzenleme ve Model Olma c) Genişletme ve Cümle Tamamlama d) Açık Uçlu Sorular f) Pekiştirme ve Övgü e) Model Olma ve İpucu

35 VII. SÜRECİN DEĞERLENDİRİLMESİ
İlk Okuma Yazma Hazırlık Eğitimi Planının ölçme ve değerlendirme uygulamaları üç aşamada ele alınmıştır: Bunlar öğretimin başında, öğretim sürecinde ve sonunda yapılacak değerlendirmelerdir. Öğretim sürecinin başında öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerinin veya durumlarının belirlenmesi, planlanan bu tamamlayıcı eğitim için son derece önemlidir.

36 Bu amaçla ilk okuma yazma öğretimi sürecinin başında öğrencilerin derse karşı tutumları, dinleme ve konuşma yeterlikleri belirlenmelidir. Öğrencilerin; dinleme ve konuşma alanlarına ilişkin performansları çeşitli ölçme araçları kullanılarak ölçülmelidir. Bu belirlemeler için tutum ölçekleri, başarı testleri, gözlem formları, dereceli puanlama anahtarları gibi araçlar kullanılır. Burada yapılacak değerlendirme, öğretim yılı sonunda öğrencilerin nereden nereye geldiklerini görebilmemiz açısından önem taşımaktadır.

37 Öğretimin değerlendirilmesi ve öğrenme eksikliklerinin belirlenmesi amacıyla gözlem formları, puanlama ve kontrol listeleri vb. araçlar kullanılmalıdır. Süreç içerisinde yapılan ölçme ve değerlendirme çalışmalarıyla öğretim sürecine ilişkin geri bildirimler alınır ve varsa öğrenme eksiklikleri tamamlanır. Ayrıca bu uygulamalar, öğrencilerin daha iyi öğrenmelerine ve ne öğrendiklerinin farkına varmalarına da yardımcı olmaktadır.

38 Dil becerilerinde yetersizlikleri olan öğrenciler için hazırlanan bu tamamlayıcı planda belirlenen dil yeterliklerine yönelik olarak hazırlanacak ölçme araç ve yöntemleri hem ürün hem de süreç odaklı olarak uygulanacaktır.