GİRİŞ: Dünya Bankası Çevresel ve Sosyal Koruma Önlemleri Politikaları

... konulu sunumlar: "GİRİŞ: Dünya Bankası Çevresel ve Sosyal Koruma Önlemleri Politikaları"— Sunum transkripti:

1 GİRİŞ: Dünya Bankası Çevresel ve Sosyal Koruma Önlemleri Politikaları
Finansal Aracılara ve Uygulayıcı Kuruluşlara Yönelik Eğitim Çalıştayı Mayıs 2011 Agi Kiss Bölgesel Koruma Önlemleri Koordinatörü Avrupa ve Orta Asya

2 Sunum Planı Koruma Önlemleri ve Risk Yönetimi
Politikalara Genel Bakış (10+1) Daha Yakından Bir Bakış: OP 4.01 (Çevresel Değerlendirme) OP 4.12 (Gönülsüz Yeniden Yerleşim) OP (Doğal Yaşam Alanları) OP (Baraj Güvenliği)

3 Çevresel ve Sosyal Koruma Önlemleri ve Risk Yönetimi

4 Koruma Önlemleri Politikalarının amaçları :
İnsanları ve çevreyi olumsuz etkilerden korumak (“Zarar Vermeyin”) Çevresel sürdürülebilirliği ve sosyal eşitliği arttırmak (“İyilik Yapın”) Sürdürülebilir Finansman Çevresel ve sosyal hususları; proje seçimi, tasarımı ve uygulaması ile ilgili kararlara entegre etmek (kalite ve risk yönetimi) Borçlu için çevresel ve sosyal yönetim kapasitesi oluşturmak Bilgilerin açıklanması, paydaş bilgilendirmesi ve katılımı, hesap verebilirlik için bir mekanizma sunmak Yerel ve küresel müşterilerin ihtiyaçlarına cevap vermek

5 Sürdürülebilir Finansman
İyi “kurumsal vatandaş” olmayı amaçlayan ve “Üçlü Temel Gerekliliği” (Ekonomik, Çevresel, Sosyal) uygulayan işletmeleri (ve onları finanse edenleri) arttırmak Ekvator İlkeleri Proje finansmanında sosyal ve çevresel riskleri belirlemeye, değerlendirmeye ve yönetmeye yönelik gönüllü bir dizi standart Uluslararası Finans Kurumu (IFC) Performans Standartlarına Ve Dünya Bankası Grubu’nun Çevre Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzuna dayanmaktadır Şu anda 71 kurum kabul etmiştir (çoğu ticari banka) İlkeler: Risk gözden geçirmesi ve sınıflandırması (A,B,C) Çevresel ve Sosyal değerlendirme İlgili Çevresel ve Sosyal standartların uygulanması Değerlendirmelere/standartlara dayalı Yönetim Sistemi/Eylem Planı İstişare ve açıklama Şikayet mekanizması Değerlendirme, Eylem Planı ve istişarenin bağımsız gözden geçirmesi Uyum sözleşmeleri Kredinin bağımsız izlemesi ve raporlaması Finansal kuruluşun kamuoyuna açık yıllık raporlaması

6 Çevresel ve Sosyal Risk Yönetimi
Neredeyse tüm kalkınma veya iş faaliyetleri insanlara, mülke ve çevreye zarar verme potansiyeline sahiptir. Eğer bunları gerçekleştirenler (ve finanse edenler) bu riskleri tespit etmez ve yönetmezlerse, aşağıdaki sorunlarla karşılaşabilirler: Maliyetli finansal ve hukuki sorumluluklar İtibarın zedelenmesi ve kamuoyu desteğinin ve politik desteğin azalması Sermayeye erişimin azalması Piyasalara ve değer zincirlerine erişimin kaybedilmesi Finansman Kuruluşları için, Çevresel ve Sosyal risk yönetimi şunları içerir : Projelerin potansiyel çevresel ve sosyal risklerinin ve bunların ne dereceye kadar önlenebileceğinin veya azaltılabileceğinin değerlendirilmesi Borçlunun bu riskleri yönetme kapasitesinin değerlendirilmesi Risklerin önlenmesine/kontrol altına alınmasına/azaltılmasına yönelik gerçekçi önlemlerin finansman işlemine sahil edilmesi – kredi dokümanlarında bunlara yer verilmesi Kredi dokümanlarına ve ulusal gerekliliklere uyumun izlenmesi

7 DÜNYA BANKASI KORUMA ÖNLEMLERİ POLİTİKALARINA GENEL BAKIŞ

8 DB “Koruma Önlemleri” Politikaları (10+1)
Sosyal Politikalar OP 4.12 Gönülsüz Yeniden Yerleşim OP 4.10 Yerli Halklar Çevresel Politikalar OP 4.01 Çevresel Değerlendirme OP 4.04 Doğal Yaşam Alanları OP 4.09 Zararlı Yönetimi OP 4.11 Fiziksel Kültürel Kaynaklar OP 4.36 Ormanlar OP 4.37 Baraj Güvenliği Hukuki Politikalar OP 7.50 Uluslararası Su Yolları OP 7.60 İhtilaflı Alanlar The ‘safeguard policies’ are instruments applied by the Bank in its operations to protect the interest of the beneficiaries, clients, shareholders and the Bank. They are linked to one another, and taken collectively, they provide a comprehensive framework for avoiding negative impact on the environment and the livelihood of people. + Bilgiye Erişim Politikası Çevresel/sosyal sorunların hepsi Koruma Önlemleri OP’lerin kapsamında değildir (örneğin; cinsiyet, yoksulluğun azaltılması, iklim deeğişikliği…)

9 Koruma Önlemi Politikalarının Birbirini Etkileyen İlkeleri
AMAÇLAR: Mümkün olduğunda olumsuz etkileri önleyin; ya da en aza indirin, azaltın, telafi edin (bu sıra ile) İnceleme, azaltma ve gözetim düzeyini risk ve etki düzeyine göre ayarlayın Halkı bilgilendirin ve insanların kendilerini etkileyen karar alma süreçlerine katılmalarını sağlayın Çevresel ve sosyal hususları proje tanımlamasına, tasarımına ve uygulamasına dahil edin Borçlu kapasitesini güçlendirin Uygulama: Bir başka kaynaktan da finansman alsa bile, Dünya Bankası finansmanı kullanan herhangi bir projenin tüm faaliyetleri

10 Proje Faydalanıcıları
Paydaşlar kimler? Borçlular Özel Yatırımcılar DB Yönetimi DB Kurulu Uluslararası Finans Kuruluşları Medya Sivil Toplum Proje Faydalanıcıları STK’lar Etkilenen İnsanlar

11 Koruma Önlemi OP’leri: Esasları ve Tetikleyici Unsurları
OP 4.01 (Çevresel Değerlendirme): ÇD ve/veya ÇYP hazırlanması gerekir Tetikleyici Unsurlar: doğrudan veya dolaylı fiziksel yatırımlar (yapım işleri; “sorunlu” mal tedariki); fiziksel yatırımlar ile ilişkili Teknik Yardım; tetiklenen başka bir OP OP 4.04 (Doğal Yaşam Alanları): Biyolojik çeşitliliğin ve eko sistemlerin korunması Tetikleyici Unsurlar: doğal eko sistemlerdeki veya bunların yakınındaki yatırımlar veya bunları etkileme olasılığı olan yatırımlar (kara, akarsu, kıyı, deniz, hava); Koruma Altındaki Alanlar OP 4.09 (Zararlı Yönetimi): İnsanların ve çevrenin tehlikeli pestisitlere maruz kalma riskinin azaltılması; Entegre Zararlı Yönetiminin teşvik edilmesi Tetikleyici Unsurlar: pestisit alımlarının finansmanı; pestisit kullanımını gerektirmesi veya arttırması olası yatırımlar (tarımsal üretimin genişletilmesi veya çeşitlendirilmesi) Dokümanlar: SÇD, ÇED/ÇD, ÇYÇ, ÇYP, Çevresel Kılavuzlar, Çevr. Denetim, vs.. Dokümanlar: ÇD/ÇYP içinde yer alır Dokümanlar: Zararlı Yönetim Planı (veya ÇD içinde bölüm)

12 Koruma Önlemi OP’leri: Esasları ve Tetikleyici Unsurları (devamı)
OP 4.10 (Yerli Halklar): Geçim kaynaklarının ve kültürlerin korunması, ekonomik ve sosyal kalkınmanın insanların kendi tercih ettikleri koşullara dayalı olarak desteklenmesi Tetikleyici Unsurlar: Yerli Halklar tanımı içine giren bir grup tarafından (örneğin ECA’da sadece kuzey Rusya) ekonomik amaçlar için işgal edilen veya kullanılan (halihazırda veya geleneksel olarak) bir alanda yapılan yatırım OP 4.11 (Fiziksel Kültürel Kaynaklar): Kültürel mirasın korunması Tetikleyici Unsurlar: tarihi binalarda veya tarihi alanlarda veya zengin kültürel tarihi olan alanlarda yapılan inşaat işleri OP 4.12 (Gönülsüz Yeniden Yerleşim): Arazi kaybının veya araziye dayalı kaynaklara erişim kaybının ekonomik ve sosyal etkilerinden insanların korunması Tetikleyici Unsurlar: potansiyel olarak yatırım için araziye (özel mülkiyetli veya kamu mülkiyetli) ihtiyaç duyulan her türlü durum. Konut veya ekonomik kullanım; hukuki hakkın olması veya olmaması. Yeni İnşaat: aksi açık bir şekilde belirtilmediği sürece tetiklendiği varsayılır. Doküman: Yerli Halklar Planı Dokümanlar: ÇD/ÇYP’de yer alır Dokümanlar: Yeniden Yerleşim (veya Arazi Edinimi) Politika Çerçevesi; Yeniden Yerleşim (veya Arazi Edinimi) Eylem Planı

13 Koruma Önlemi OP’leri: Esasları ve Tetikleyici Unsurları (devamı)
OP 4.36 (Ormanlar): sürdürülebilir orman yönetiminin teşvik edilmesi; kırsal yoksulluğun azaltılması Tetikleyici Unsurlar: orman alanlarının (özellikle doğal ormanlar) içinde/yakınında/memba tarafında gerçekleştirilen ve orman kaybına/tecavüzüne yol açması olası olan yatırımlar; ağaç veya kereste dışı orman ürünleri ile çalışan işletmeler OP 4.37 (Baraj Güvenliği): İnsanların ve yatırımların baraj hatalarından korunması Tetikleyici Unsurlar: baraj inşaatı/rehabilitasyonu; barajlara dayalı su veya enerji projeleri OP 7.50 (Uluslararası Su Yolları): kıyıdaş ülkelerin ortak su ortamlarını etkileyen projeler hakkında bilgilendirilmesi Tetikleyici Unsurlar: 2 veya daha fazla ülke tarafından paylaşılan bir su ortamı ile ilişkili olarak, su alınmasını veya suyun serbest bırakılmasını veya suya bir maddenin bırakılmasını veya bunlar üzerinde hidrolojik etkiye yol açılmasını (ölçeği ne olursa olsun) içeren HER TÜRLÜ yatırım (akiferler ve açık denizler hariç; mevcut sistemlerin rehabilitasyonu için istisna mevcut) OP 7.60 (İhtilaflı Alanlar): İhtilaflı devletlerin önerilen proje üzerinde anlaşmasının sağlanması Tetikleyici Unsurlar: ülkeler arasında ihtilaf konusu olan bir alanda yapılacak yatırımlar (örneğin; kesin sınır üzerindeki bir ihtilaf) Bilgiye Erişim: Şeffaflık, paydaş katılımı, daha iyi projeler Tetikleyici Unsur: tüm operasyonlar Dokümanlar: Baraj güvenliği analizi, acil durum planı, vs.

14 Sorumluluklar: Doğrudan Yatırım Projeleri
Dünya Bankası Projeyi tarar ve Proje ÇD Kategorisini belirler Borçluyu Banka ÇD Gereklilikleri konusunda bilgilendirir ÇD raporlarını inceler ve “Onay (no objection)” verir (Durum Tespit araçları) Raporu İnfoShop’ta yayınlar ÇD/ÇYP uygulamasını denetler Uygulama sırasında karşılıklı olarak kabul edilebilir değişiklikler yapar Borçlu Ulusal kanunlara ve DB OP’lerine uygun olarak ÇD/ÇYP/ÇYÇ hazırlar ve uygular Projeden etkilenen gruplar ve yerel STK’lar ile istişare yapar Taslak ve nihai belgeleri ülkede açıklar Banka’nın ve kamuoyunun taleplerine karşılık verir ÇYP uygulamasını izler Ulusal kanunlara uyumu sağlar

15 Sorumluluklar: “Aracılı” Projeler
Dünya Bankası Genel projenin SG (Koruma Önlemleri) kategorisini belirler (FI, A, B, C) Finansal Aracının koruma önlemlerini uygulama kapasitesini değerlendirir Finansal Aracıyı koruma önlemleri ve Çerçeve Dokümanlar konusunda bilgilendirir; Çerçeve Dokümanlara “Onay” verir Tüm Koruma Önlemleri dokümanlarını InfoShop’ta yayınlar ve istenmesi halinde Kurul’a gönderir ÇD/ÇYP/YYEP*’lerin önceden ve/veya sonradan gözden geçirmesini yapar Finansal Aracı ile birlikte uygulamayı denetler Sözleşme ilişkisi Finansal Aracı (veya başka Aracı ) Genel proje için Çerçeve Dokümanları hazırlar (Çevresel Yönetim Çerçevesi; Yeniden Yerleşim Politika Çerçevesi) Çerçeve Dokümanların açıklanması ve kamuoyu ile istişare edilmesi Çerçeve dokümanlara dayalı olarak alt projeleri tarar, sınıflandırır, değerlendirir, onaylar ve izler (kabul edilebilir ÇD/ÇYP’lerin ve YYEP’lerin hazırlanmasını sağlamak dahil olmak üzere) (Alt) Borçlu Finansal Aracının rehberliğinde ÇD/ÇYP, YYEP hazırlar ÇYP/YYEP’nin* açıklanması ve kamuoyu ile istişare edilmesi ÇYP/YYEP’nin* uygulanması (yüklenicilerin seçilmesi; ÇYP’nin sözleşmelere dahil edilmesi; uyumun sağlanması dahil) *YYEP’nin hazırlanması ve/veya uygulanması bir hükümet kurumunun sorumluluğu olabilir

16 Tipik bir Proje Döngüsündeki Basit Koruma Önlemleri (SG) Adımları
SM’ne aktarma SM’ne aktarma PCN ve PCN aşaması ISDS’in hazırlanması PCN incelemesi toplantısı Taslak PAD ve Değerlendirme Aşaması ISDS’in hazırlanması QER Takip SG toplantısı (?) PCN aşaması ISDS toplantısı ve onay– Geçici ÇD kategorisi; Koruma Önlemi gerekliliklerinin kararlaştırılması SM’ne aktarma Değerlendirme aşaması ISDS toplantısı ve onay ÇD/ÇYP; YYPÇ/YYEP hazırlama Koruma Önlemi uygulama ve denetleme/ raporlama Karar Toplantısı ÇD/ÇYP ve YYPÇ/YYEP açıklama ve bilgilendirme Uygulama Nihai ÇD/ÇYP; YYPÇ/YYEP açıklama Değerlendirme Yürürlük Müzakereler

17 Daha Yakından Bir Bakış: OP 4.01 (Çevresel Değerlendirme)

18 Çevresel Yönetim Süreci
Tarama/Kapsam Belirleme – olası potansiyel sorunların ve hangi politikaların (başka koruma önlemlerinin) tetiklendiğinin belirlenmesi Değerlendirme – sorunların önem derecesinin doğrulanması ve değerlendirilmesi Başlangıç durumu (değerlenen ekolojik durum) Olası etkiler Başlangıç durumuna göre kabul edilebilir değişiklikler Etki Azaltma – beklenen sonuçlar (örn. ulaşılacak standartlar) da dahil olmak üzere olumsuz etkilerin önlenmesine/azaltılmasına/telafi edilmesine yönelik önlemlerin belirlenmesi; kimlerin sorumlu olduğunun belirlenmesi ve gerekli kapasite ve kaynaklara sahip olduklarının teyit edilmesi İzleme – etki azaltma önlemlerinin uygulandığının ve beklenen sonuçlara ulaştıklarının doğrulanması (aksi takdirde, değiştirmek gerekir) Diğer Koruma Önlemleri politikalarına bakınız

19 Çevresel Tarama / EA Kategorileri
Kategori A Olumsuz çevresel etkiler yaygın, çeşitli [kolaylıkla öngörülemiyor], yerel sahanın dışına çıkıyor, geri döndürülemez olması olası Büyük çaplı yeniden yerleşim Doğal yaşam alanlarının dönüştürülmesi/bozunumu Tehlikeli maddeler Kategori FI Proje bir bankaya, kredi kuruluşuna, vs. kaynak sağlar ve bu finansal aracılar da risk kendilerinde olmak üzere krediyi ikraz ederler (OP/BP 8.30 – FI kredileri) Alt projeler taranarak Kategori A, B veya C olarak sınıflandırılır ve buna göre ele alınır Gereklilikler ve prosedürler Çevresel Yönetim Çerçevesinde belirtilir Kategori B Potansiyel etkiler daha az olumsuz ve daha sınırlı, daha az, sahaya özgü, büyük ölçüde geri döndürülebilir Bilinen yöntemlerle kolaylıkla tespit edilebilir ve güvenilir bir şekilde azaltılabilir Kategori C Hiçbir olumsuz çevresel etkiye yol açmaması veya kolaylıkla ve tamamen azaltılabilecek minimal düzeyde olumsuz etkiye yol açması bekleniyor Kriter yaklaşımı = esneklik Liste yaklaşımı = tutarlılık

20 Kategori A Projelerin Tespit Edilmesi : İlgili Bilgiler
Proje Türü: bazı sektörlerin/endüstrilerin ölçekleri ne olursa olsun Kategori A oldukları varsayılır (aksi belirtilmediği sürece) Proje Ölçeği: bazı sektörler/endüstriler, arazi edinimi, gerekli girdi malzemeleri, üretilen atık hacmi vs. gibi sebeplerle büyük ölçekli olduklarında sadece Kategori A olurlar. (eşik değerler deneyime dayalı olarak belirlenir) Proje Yeri: bazı projeler sadece hassas olmayan yerlerde kabul edilebilirdir (sosyal, kültürel, çevresel önem ve hassasiyet) Faaliyetlerin Türü ve Büyüklüğü: genel olarak riskli olmayan sektörlerdeki bazı projeler spesifik riskli faaliyetleri içerebilir Etkilerin Türü ve Büyüklüğü : Yaygın, geri döndürülemez, proje sahasının dışında, vs. “Hassas Konular”: bazı projeler, spesifik projenin risklerinin ve potansiyel etkilerinin ötesinde daha geniş (örn. uluslararası) düzeyde endişe kaynağı olabilecek sektörlerde yer alabilirler veya faaliyetler içerebilirler, ve bunların riskleri o bağlamda görülmelidir.

21 Kategori A Projelerin Tespit Edilmesi
Proje Türü Proje Ölçeği Doğrudan finansmanlı Proje Faaliyetleri İlişkili Proje Yeri Sahanın çevresel önemi ve hassasiyetleri Coğrafi Konum Etkilerin doğası “Hassas” konular Etkilerin büyüklüğü Blue = information likely to be known at screening stage Red = information which might only be obtained through EIA Special sensitive issues – some knowable up front, some emerge during EIA

22 FI Kategorisindeki Projeler
Bir Finansal Aracı yoluyla finanse edilen alt projeler ( Örn.: KOBİ kredi hatları, toplum güdümlü kalkınma, Küçük Hibeler Programları, Yeşil Yatırım Programları, vs.) Finansal Aracı alt proje tarama, değerlendirme, izleme sorumluluğunu üstlenir DB önceden ve sonradan gözden geçirmesi Kriterler, prosedürler, sorumluluklar bir “çevresel (ve sosyal) yönetim çerçevesinde” belirtilir – ayrı bir doküman olarak veya Proje Uygulama El Kitabının veya Finansal Aracı Operasyonel El Kitabının çevresel bölümü olarak Kategori A alt projelere izin verir veya proje dışında bırakır Kategori A alt projelerin uygun olması halinde, Çevresel Yönetim Çerçevesi Pelosi gerekliliğine tabi olabilir Kategori A alt proje ÇED’leri InfoShop’a sunulmalıdır, Yönetici Özetleri DB İcra Direktörleri Kuruluna sunulmalıdır

23 Çevresel Koruma Önlemleri Dokümanlarının Türleri (Proje değerlendirmesi için gerekli)
Tam Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) (Kategori A) Sınırlı Çevresel Değerlendirme (ÇD) (Kategori B) Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD) (bölgesel, sektörel) Çevresel Denetim Tehlike veya Risk Değerlendirmesi Çevresel Yönetim Planı (Kontrol Listesi ÇYP dahil olmak üzere) (Kategori FI) Çevresel Yönetim Çerçevesi (Kategori FI) (Ayrıntılar bir sonraki sunumda)

24 tam, kapsamlı ÇED (veya program düzeyi için Stratejik ÇD)
Projelere ve Alt Projelere Yönelik Çevresel Değerlendirme Gereklilikleri Kategori A: tam, kapsamlı ÇED (veya program düzeyi için Stratejik ÇD) En az iki kamuoyu bilgilendirme toplantısı (kapsam belirleme/TOR aşaması ve taslak ÇED) Bağımsız hazırlama Kategori B: sınırlı/kısmi ÇD ve/veya ÇYP (bazı durumlarda, sadece ilgili düzenlemeler ve standartlar) En az bir kamuoyu bilgilendirme toplantısı (taslak ÇD) Kategori C: ÇD gerekliliği yok (yeni yatırımlar için) Daha önceden mevcut olan operasyonlara destek : Çevresel denetim; tehlike/risk değerlendirmesi : Kategori A veya B yatırım için; diğer ÇD gerekliliklerine ek olarak Kategori C yatırım için; diğer ÇD gerekliliklerinin yerine düşük riskli sektörler ve doğrudan bağlantılı olmayan yatırımlar için; ulusal düzenlemelere/izin gerekliliklerine uyumun doğrulanması ile sınırlı olabilir

25 EIA Taraması: Kategori A - B
Yaklaşım 1: Kategori A ve B arasındaki fark – gerekli ÇD’nin genişliği ve derinliği Kategori, aşağıdakileri içeren bir tam ÇED gerektirir : Görev Tanımları/kapsam belirleme (ve aynı zamanda taslak ÇD) ile ilgili paydaş istişareleri Saha dışı, kümülatif ve dolaylı etkilerin değerlendirilmesi Uygulanabilir alternatiflerin (saha, teknoloji, ölçek, vs.) çevresel olumlu ve olumsuz yönlerinin analizi Saha koşulları ile ilgili güncel ve ayrıntılı başlangıç durumu verileri (biyolojik, hidrolojik, vs.) Kurumsal analiz (sorumluluklar, kapasite) Alternatiflerin önyargısız analizini ve değerlendirilmesini sağlamak için bağımsız hazırlık Yaklaşım 2: yüksek riskli faaliyetler örn.; Önemli miktarlarda tehlikeli madde üretimi/kullanımı/depolanması/bertarafı; Büyük ölçekli yakıt yakma veya başka kirlilik yayan süreçler; Yeni kalıcı yol inşaatı, vs. Yaklaşım 3: Ölçek satış ve geri döndürülemezlik kriterleri (örn.: hanenin fiziksel yeniden yerleşimi; yeni baraj > 15m ve/veya yeni rezervuar > 3 milyon m3; Toplam hafriyat hacmi >100,000 m3; arazi “alıkoyma” > 1000 ha, vs.) (NOT: Rakamlar örnek olarak verilmiştir – DB politikası değildir) Yaklaşım 4: Başka kaç tane Koruma Önlemi politikası uygulanıyor? (özellikle Doğal Yaşam Alanları, Ormanlar, Baraj Güvenliği)

26 Kategori A Örnekleri Plovdiza Barajı, Bulgaristan
Kimyasal Depolama, Kosova Rijeka Limanı, Hırvatistan

27 ÇED Taraması: “Yüksek” B -- “Düşük” B -- C
“Yüksek B” sahaya özgü bilgilerin sunulması için sınırlı bir ÇD gerektirir (örneğin çevresel açıdan hassas saha veya potansiyel sorunları daha iyi tanımlama ve anlama ihtiyacından dolayı) “Düşük B” sadece temel ÇYP (etki azaltma ve izleme tabloları) veya Kontrol Listesi ÇYP gerektirir veya kabul edilebilir izleme/yaptırım sistemi varsa spesifik ulusal düzenlemeler ve standartlar uygulanabilir C herhangi bir ÇD veya ÇYP ve düzenli izleme gerektirmez; sadece genel iyi uygulamalar (örneğin bina yönetmelikleri, inşaat standartları) Bir sanayi bölgesinde yeni bir meyve suyu imalat ve kutulama tesisinin inşaatı? Çoklu kullanıma açık bir koruma alanında küçük bir ekolojik konaklama tesisi inşaatı? Terk edilmiş bir sanayi bölgesinde ilkokul inşaatı Mevcut sulama kanallarının Temizlenmesi ve Rehabilitasyonu? Karma kentsel ve endüstriyel atıklar için bir katı atık depolama tesisinin inşaatı?

28 Kategori B Proje Örnekleri
Hastane rehabilitasyonu, Türkiye Karasal sulama kanalı rehabilitasyonu, Sırbistan Atık Su Arıtma Tesisi Rehabilitasyonu, Ukrayna

29 Aşağıdaki durumlarda Kategori C değildir …
…proje yeni inşaatı veya bina rehabilitasyonunu finanse edecekse/edebilecekse * (minimal boya, kablolama, vs. ötesinde.) …proje Koruma Önlemleri politikalarını tetikleyecek faaliyetlere doğrudan yol açabilecek Teknik Yardım veya başka türlü bir destek sağlıyorsa …yukarıdakilerden herhangi biri DB veya Hükümet veya başka bir eş finansör tarafından finanse ediliyorsa (genel Proje finansman planı kapsamında) Dikkat: bariz şekilde Kategori C olarak görünen projeler, “gizli” Kategori B faaliyetleri içerebilir (hatta bazen Kategori A)

30 OP 4.01 ile Ulusal Kanunlar Arasındaki Yaygın Boşluklar ve Çatışmalar
Tarama metodolojisi ve sonuçları (ÇED gerekli olduğunda) Alternatif ÇD dokümanları (örneğin ÇYP) ÇED içeriği Zamanlama (proje hazırlığının hangi aşamasında) İstişare (zamanlama, sıklık, kapsam, raporlama)

31 Daha Yakından Bir Bakış: OP 4.04 (Doğal Yaşam Alanları)

32 OP 4.04 İlkeleri – Dünya Bankası:
Doğal yaşam alanlarını korumanın ulusal ve bölgesel kalkınmaya entegre edilmesi ve bozunuma uğramış doğal yaşam alanlarının rehabilitasyonu yoluyla doğal yaşam alanlarının korunmasını ve daha iyi arazi kullanımını teşvik eder ve destekler; Kritik doğal yaşam alanlarının önemli düzeyde dönüştürülmesini veya bozulmasını içeren projeleri desteklemez Aşağıdaki koşullar olmadığı sürece, doğal yaşam alanlarının önemli düzeyde dönüştürülmesini veya bozulmasını içeren projeleri desteklemez: Proje ve proje sahası için uygulanabilir bir alternatifin bulunmaması, ve Yapılan kapsamlı analizin, projenin sağlayacağı toplam faydanın çevresel maliyetlerden önemli düzeyde daha yüksek olduğunu göstermesi Eğer ÇD projenin bir doğal yaşam alanını (kritik olmayan) önemli ölçüde etkileyeceğini göstermesi halinde, Banka tarafından kabul edilebilir etki azaltma önlemleri içermelidir.

33 Tanımlar* Doğal Yaşam Alanı: aşağıdaki özellikleri taşıyan arazi ve su alanları Biyolojik toplulukların büyük ölçüde yerli bitki ve hayvan türlerinden oluşması, ve İnsan faaliyetinin alanın temel ekolojik fonksiyonlarını esaslı olarak değiştirmemesi Kritik Doğal Yaşam Alanı:* çok yüksek biyolojik çeşitlilik değerine sahip Doğal Yaşam Alanları alt kümesi – örneğin; tehlike altındaki, tehdit altındaki veya göçmen türlerin yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli alanlar; endemik türler veya sınırlı yayılma alanına sahip türler için özel öneme sahip alanlar; toplu yaşayan türlerin bireylerinin yüksek konsantrasyonunu destekleyen alanlar; benzersiz nitelikte tür toplulukları olan veya kilit evrimsel süreçler ile ilişkili olan alanlar Yerel topluluklar için çok önemli sosyal, ekonomik veya kültürel önemi olan biyolojik çeşitliliği destekleyen alanlar; VEYA Ulusal kanunlar ve/veya uluslararası anlaşmalar kapsamında sıkı bir şekilde korunan alanlar Önemli dönüştürme/bozulma : arazi veya su kullanımında büyük ve uzun vadeli bir değişim (veya uzun bir toparlanma süresine sahip kısa vadeli bir değişim) veya şiddetli bir kirlilik sebebiyle doğal yaşam alanının bütünlüğünün ortadan kaldırılması veya ciddi şekilde azaltılması. Projeden doğrudan veya dolaylı olarak kaynaklanabilir Uygun koruma/etki azaltma : olumsuz etkilerin, sosyal olarak tanımlanmış kabul edilebilir değişim sınırları içerisinde ortadan kaldırılmasına veya azaltılmasına yönelik önlemler. Şunları içerebilir: tam veya stratejik kısmi saha koruması; Dönüştürme veya değiştirmenin, eko-sistemin temel olmayan unsurları ile sınırlanması Yaşam alanı restorasyonu/ türlerin yeniden getirilmesi Uygun büyüklük ve yakınlığa sahip ekolojik açıdan benzer (eşit değerli) koruma alanlarının oluşturulması ve idamesi. (Etki azaltma önlemleri daima izleme/değerlendirmeyi ve sonuçlara dayalı uyarlamalı yönetimi içermelidir) * Dünya Bankası ve IFC tanımlarının yorumlanarak birleştirilmiş hali

34 OP 4.04 – Tarama ve Uygulama Adımları
Projenin coğrafi / ekolojik Etki Alanının belirlenmesi; Etki Alanının olası bir Doğal Yaşam Alanını içerip içermediğinin belirlenmesi İçeriyor ise, aşağıdakileri belirlemek için masa başı ve saha değerlendirmelerinin yapılması : başlangıç biyolojik çeşitlilik değerleri ve ekolojik değerler; “Kritik Doğal Yaşam Alanı” mı, yoksa “Doğal Yaşam Alanı” mı olduğu Proje (kritik olmayan) Doğal Yaşam Alanını etkileyebilecek ise; EA gereklidir – özel uzmanlık bilgilerini içeren; Uygun paydaşları içeren bir istişare sürecinin yürütülmesi sağlanır (STK’lar, kaynak kullanıcı grupları) Doğal Yaşam Alanının Bazı Göstergeleri: bitki örtüsü tamamen veya çoğunlukla yabani bitki türlerinden oluşur büyük ölçekli besi hayvanı mevcudiyeti yoktur etrafında çok az veya sıfır imar bulunan su kütlesi kalıcı konut veya başka önemli yapılar veya altyapı (küçük toprak yollar veya patikalar dışında) çok azdır veya hiç yoktur yabani türlerin orta düzeyde hasadından başka hiçbir önemli ekonomik faaliyet yoktur önemli kirlilik kaynakları yoktur (ekosistem fonksiyonlarını bozmaya yetecek kadar) yukarıdaki koşullar ekolojik olarak önemli alanı kapsar (ekosisteme göre değişir)

35 Doğal Yaşam Alanları Politikalarını Tetiklemesi Olası Projeler
Altyapı: Ulaştırma inşaat işleri (karayolu, demiryolu, liman, vs.) Enerji (hidroelektrik, rüzgar, termik, iletim hatları, erişim yolları) Su (rezervuarlar, derivasyon, kanallar) Kentsel veya kırsal geliştirme (büyük çaplı arazi dönüştürme, sulak alan drenajı veya dolgusu …) Tarım/Hayvancılık: tarla açma, çitle çevirme, pestisitler, sulama Balıkçılık: sulak alanların veya kıyı yakınındaki yaşam alanlarının kültür balıkçılığı için dönüştürülmesi, tahrip edici/aşırı avlanma Ormancılık/ağaç: doğal oranlarda yoğun ağaç kesimi; ekim alanına dönüştürme Sanayi: karasal ve sucul yaşam alanlarının kirlenmesi, arsa açma, erişim yolları Turizm: arsa açma, sulak alan drenajı veya dolgusu, aşırı bozulma Telekomünikasyon: iletim hatları ve kuleleri (genellikle dağların tepesinde) Özelleştirme: kamuya ait arazilerin satışı, su hakları

36 Daha Yakından Bir Bakış : OP 4.12 (Gönülsüz Yeniden Yerleşim)

37 X Her şey toprak hakkında Yeniden Yerleşim Arazi Edinimi
OP 4.12 göstergeleri: Fiziksel ayak izi olan yatırım (arazi ihtiyacı olan) Yeni altyapı inşaatı veya genişletme yatırımı; arazi kullanım değişiklikleri Arazinin başka birinin kullanımında olması Yasal veya yasadışı/kayıt dışı; kalıcı veya düzensiz; yerinde tespit! X Yeniden Yerleşim Arazi Edinimi

38 OP 4.12’yi Tetikleyen Etkiler
Arazinin veya araziye dayalı varlıkların kaybı Bir Koruma Alanının oluşturulması sebebiyle araziye veya araziye dayalı varlıklara erişimin kaybı Barınma olanaklarının kaybı / evin taşınması Gelir kaynaklarının veya geçim kaynaklarının kaybı (etkilenen insanlar başka bir yere taşınması gereksin veya gerekmesin) Yasal olarak belirlenmiş parklara ve koruma alanlarına erişimin sınırlanması ve bunun sonucunda etkilenen insanların geçim kaynakları üzerinde olumsuz etkilerin doğması

39 of land acquisition/involuntary resettlement
The many faces of land acquisition/involuntary resettlement

40 OP 4.12 aşağıdakiler için uygulanır :
Etkilenen toplam insan sayısı veya etkilerin önem/ciddiyet derecesi ne olursa olsun, arazi edinimini kapsayan tüm projeler Finansman kaynağı ne olursa olsun, arazi edinimini içeren projenin tüm bileşenleri Arazi edinimini gerektiren ve aşağıdaki özellikleri taşıyan diğer faaliyetler: Banka tarafından desteklenen bir proje ile doğrudan ve önemli ölçüde ilişkili olmak, Proje dokümanlarında belirtilen amaçlara ulaşmak için gerekli olmak, ve Proje ile eşzamanlı olarak gerçekleştirilmek veya gerçekleştirilmesi planlanmak Hem özel hem de kamu mülkiyetli araziler Hem kamu yatırımları hem özel yatırımlar

41 OP 4.12 ile ulusal kanunlar arasındaki yaygın boşluklar ve çatışmalar
KİM UYGUN: DB gayrıresmi kullanıcılara (gecekondu sahipleri, izinsiz kullanıcılar) tazminat / yardım sağlanmasını gerektiriyor KIYMET TAKDİRİ: DB, arazilerin/varlıkların yenileme değerine eşit tazminat gerektiriyor TAZMİNATIN ÖTESİNDE: DB, geçim kaynaklarının yeniden tesis edilmesi için yardım edilmesini gerektiriyor (proje sonucunda eski durumlarından daha kötü duruma düşmemeleri için) ZAMANLAMA: DB tazminatın/yardımın uygulama başlamadan önce tam olarak verilmesini gerektiriyor

42 Daha Yakından Bir Bakış : OP 4.37 (Baraj Güvenliği)

43 Yeni baraj inşaatı için DB aşağıdakileri zorunlu kılar:
Büyük barajlarda meydana gelebilecek sorunlar insan güvenliği, çevre ve ekonomik varlıklar üzerinde feci sonuçlara yol açabilir. Bir barajın ömrü boyunca, baraj sahibi bu riskin önlenmesi ve azaltılması için gerekli önlemleri almaktan sorumludur. Yeni baraj inşaatı için DB aşağıdakileri zorunlu kılar: Deneyimli ve yetkin uzmanlarca tasarım ve inşaat denetimi: Büyük barajlar (>15 m, veya başka risk faktörleri ile birlikte >10 m): Uzmanlar paneli tarafından gözden geçirme (Borçlu tarafından atanır; Banka tarafından kabul edilebilir olmalıdır) Aşağıdaki amaçlara yönelik ayrıntılı planların hazırlanması/uygulanması kalite güvencesi, enstrümentasyon, işletme ve bakım, acil durumlara hazırlık Satın alma ve ihale sırasında teklif sahiplerinin ön yeterliliğinin belirlenmesi Tamamlandıktan sonra barajın periyodik güvenlik teftişleri Küçük barajlar: nitelikli mühendisler tarafından tasarlanmış genel güvenlik önlemleri Borçlu, barajın ve ilgili işlerin tasarımı, ihalesi, yapımı, işletmesi ve bakımı için baraj güvenliği önlemlerini kabul eder ve uygular

44 UZMANLAR PANELİ Görev Tanımı: proje formülasyonu
Birincil: baraj güvenliğini ve baraj ile ilgili diğer kritik hususları, ilave yapıları, su toplama havzasını, rezervuarı çevreleyen alanı ve mansap alanlarını incelemek ve bu konularda borçluyu bilgilendirmek Genellikle görev kapsamı aşağıdakileri de içerecek şekilde genişler : proje formülasyonu teknik tasarım inşaat prosedürleri ilgili işler (örneğin; su depolama barajları için- elektrik tesisleri, inşaat sırasında nehir akış yönünün değiştirilmesi, gemi kaldırma platformları, balık savakları) Çalışma ve raporlama : Uzmanlar Paneli Proje Hazırlığının erken aşamasında oluşturulur. Fizibilite, tasarım, inşaat, dolum, erken işletmeye alma aşamalarında düzenli olarak toplanır (DB toplantılar hakkında bilgilendirilir, genellikle gözlemci olarak katılır). Her toplantı sonrasında, Uzmanlar Panelinin tüm üyeleri tarafından imzalanan rapor Borçluya ve Dünya Bankası’na gönderilir Dolum ve işletmeye alma sonrasında, DB Uzmanlar Paneli bulgularını ve tavsiyelerini inceler İşletmeye alma sonrasında herhangi bir sorun tespit edilmez ise, Uzmanlar Paneli dağıtılabilir.

45 Mevcut Barajlar ve İnşa Halindeki Barajlar
Durum: DB tarafından finanse edilen proje baraj inşaatını içermiyor, ancak mevcut bir barajın performansına dayanıyor : baraj arızası  proje altyapısında hasara yol açar barajın kötü işletilmesi  proje amaçlarına ulaşamaz Baraj kapasitesinin arttırılması  proje amaçlarına ulaşmak için gerekli objectives Bu gibi projelerin bazı örnekleri nelerdir? Dünya Bankası politikası, Borçlu’nun şunları yapmasını gerektirir: Aşağıdaki amaçlar için bağımsız uzmanların görevlendirilmesi: Barajın güvenlik durumunu/performans geçmişini teftiş etmek ve değerlendirmek İşletme ve bakım prosedürlerini gözden geçirmek/değerlendirmek Kabul edilebilir güvenlik standartlarına ulaşmak için gerekli önlemler hakkında tavsiyelerin yer aldı yazılı bir rapor sunmak (proje kapsamında finanse edilebilir) VEYA, düşük/orta riskli durumlarda ; Kabul edilebilir düzeydeki mevcut teftişler ve baraj güvenliği değerlendirmeleri ile birlikte etkili bir baraj güvenliği programının uygulamada olduğuna ilişkin kanıtların sunulması

46 SON TEŞEKKÜRLER